Early European Books, Copyright © 201 1 ProQues» LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuesf LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
Early European Books, CopyrightO 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A49
Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by coortesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
Early European Books, Copyright© 201 1 ProQues» LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
L E C T O R I.
f ''''^ inpromtM complura , de qui^
M ^^^rn nunc tecum oportehat
^ r^f - . < fortajfe , ntfatius ego confulttufqHe
^ arbttrarer , ea diferri tn
magts opportuna tempora , dum
~ me^ mMaronemObfervationes, jam qtiodam^
fncdo mfcrimt^parat^, Ittcepublica donantur
Auguror quippe, dijjipata nube beUica, qu^focde '
r^tos BelgasatroxacperqttaminfeJia dtrum e-
equtdem nunc m modum perceUit.pacatiora mul-
to ac tranqutUtora mox apparitura omnia , ^
cumMufis foltdam ingratiampoftltminio reditu-
ra i wide nobts quoque lucubrandt tmpetus, haud
moitce ntincfufflaminatus, excitetur denuo. mi-
nus certe frtgeat acfenefcat. Intertm ut paucis hic
expedtamXeclor, cur^pr^cipu^ nobtsfutt per~
•enfereftudtofum acdiligentem in modumGram-
nattcA ret fcriptores veteres Latinos , quicum
nMaroneiUu/lrando fiequentes admodum
'y entur .facemprduxere ?iobis identidem haud
fcuram , ad ajferendos locos eos atque in in-
^'.grtim reftituendos , in quihus dubi^ nunc ac
-■fcrepantes ojfendunt fcrtptur^ , ut fine eorun-
* 2- dem
r
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haog.
224 A 49
demadmmculo mbis in anctpm flu^H^nubui ,
itinerumper incerta paJJIm errabundtscomitef
hiciUicmonJlrarintviam. Pr^terea negUgendos
haudquaquamduxi codtces Maronts tpfius vej
tudZ ciuos ex crudito mn unim htoltothec^pul'
vere in medium prolatos , haud parvo numero ,
indefelTa equidem animi contentione excuJTh l^^bo'
ris immauamingrati minimepert^m. HofceJ,
erdine auemque nunc fuo percenfeam , c^uod altas
faciendttm plurthm mihi propom , mamjejttim
mehercules Jiat , tricefimo ab numero eorumdem
coptam hatid multum abftajfe. Sed commendan-
du4 hos inter prAcipue ventt codex longeprAjtan-
ttfrimus , atciue unus injiar omntum , c^m pet^
rem v$tu/late nuUum per Europam untvtrjam
nunchahet Jervatus amuUotempore m Laft
rentiana Florentix bibliotheca , pulcherrtmo tU
acdedicatoreligiofi Mufis hMedicea gente ja^
oUm Aternitatisfacrario , ubi etiamnum cuftodt
tur , ac dominum agnofiit Co(mi\m ejus mmtm
tertium , Magnum EtrurtA Ducem, quodnome
virtutis capit decorifque tantundem , c^uantu
Natura rerum univerfa in fefi compleBttur.
ipfum exemplar ufibus Aldt Manutii inferviv
oUm , cujus in Orthographico opere laudat
fajfim , poffejforem Uber tunc na^us Ludovicu
Cardinalem Carpenfem , a qtiopofiea ad Achi
lem Statium devenit. Sed hoe de codice aU
haud pauca dicenda mbis venient, i^ua hujus n
funt loci. luertmt & aUa in manu exempl
ri
ria , utperantiqua iSa , fic cum membranis Me-
dtceis iftis optimis.ac littera majore Romana ex-
aratis , neutiquam comparanda. Orthographi-
cam fcribendi rationem hanc tn plertfque , nort
entm in omntbus , jecuti fumus , quam cafttga-
tiores Itbri prrferebant. Obfolevit ferme apud
I Kos , quod in ufu tamen prtfcts Romanis fre-
' quentijfimo ftttt , fi qutd vetufttoribuA mem-
brants eft credendtim , ut decltnationis tertid
nominum , quA cafum pluralem in ium termi-
nant , quartus cafm iifdem in is non in es termi-
netur. Urbs , urbes, urbium, urbis. gens,
gentes , gcntium , gentis. omnis, omnes,
omniuni, omnis. Htnc imtium SaUufttanttm,
Omnis homines fumma ope eniti decet. at-
que hac de re cum Vrifciamu tum alii ex anti-
quU grammaticU , in primis A. Gellius, uber-
_ tim egerunt : qui dift>utat operofe , cur Maro
u nunc tris nunc trcs dixerit. nam quod treis
& omneis c^urbcis c^cjucis, altaque td ge^
nus non pauca pajftm in vtilgatis editionibus
occurrunt, ea Pacuviano Ennianoque digna tem-
pore , non VirgiUano cenfeamm licet. Habet «-
nim in delicin Maro archaifmos quidem ac vete-
y res loquendi modos , fed fobrie td ac parce , ut
tnira eft huic poetA caftigatiftimi judtcii vU in
omntbtii. Eam certe fcrtbendi rationem illo vi-
vente obtinuijfe , /// omnis , urbis , dicerent ,
nonmhiii^iaut omncis , in quarto cafti pluralt,
ex ipfis C^faru Augtifli ntmmts liquido ap-
* 3 p^ret,
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
t^ret , in qHorum nonpaucts apudme exfiantt^
bHS c vica exhtbetHr mona , cum hac tnM^to-
.ikem AHgufit Cf^rts ntmtfmata <itmum
yalteraparte Divt JuUt tm.go efi exprejfa>
^ddtttshtfceUttert,. Divos Julius
D ivus. Htnc tottes aptid Maronem tn prx-
flanttJftmU Ubrh Volcanus Volfci , volnns,
Sul ^vom , eciuom , divom , 0. 7?;«^:
lia^ciuomodo & in P^rvetuJiU Varronts, Flatttu
Terentti. Lucretii exemplartbu^ fcnptum offendjU
pajnm. in tranfcurfu fuerunt monen^a,
VLdh^umaut htfcefimtUttm exhtberta no-
bis tn Marontano contextu arbitrereforfan . pr^'
ter codtcum fidtjjlmorum auaorttatem. Ulixes ^
efi in itfdem exempiarihuA confianter admo- *
dum.quem nunc Ulyffem fcrtbtmu.perper^m x
M malo exemplo, uti certius admmadverf^ad ,
Maronem nofira evtncent, Htfcc tntertm p tU'
TIB.
TIB. CLAUDII DONATl
A r>
runt
TIB. CLAUDIUM MAXIMUM
DONATIANUM FILIVM,
D E
VIRGILII MARONIS
V 1 T A,
Ub. Virgilius Maro parentibus modicls
fuit 5 &c prxcipue patre Marone , quoKi
quidam opificem tigulum,plurcsMagii
cujuldam viatoris initio mercenarium,
mox ob induftriam generum tradide-
quem cum agricolationi reique rufticx Sc
cregibus prxfecillet ibcer , filvis coemundis & api-
bus curandis reculam auxit. Natus eft Cn. Pompeio
Magno & M.Licinio Craflb primum c o s s.lduum
Oftobrium die, in pago qui Andes dicitur , qui eft
aMantuanon procul. Prargnans mater fomniavit
Maia, enixam (e laureum ramum , quem contada
I terra confeftim cerneret coaluifle, & excrevifie illi-
co in (peciem matura- arboris , rcferta: variis pomis
& floribus : ac fequenti luce cum marito ruspro-
pinquum petens , ex itinere divertit , atque in fub-
)cda fofla partu levata cft. Ferunt infantem , ut
fiiit editus , ncc vagifle, & adeo miti vultu fuifle,
ut haut dubiam fpem profperioris genituix jam
tum indicaret. Et accefllit aliud pra^fagium. Siqui-
dem virga populea, more regionis in puerperiis,eo-
dem ftaeim loco depadla , ita brevi coaluit, ut mul-
to ante fataspopulosada:quarit. qux arbor Virgilii
"JX co dicla atque confecrata eft j fumma gravida-
* 4 lum,
r
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
mm &fetarum religione, fufcipientium ibi «c
folvcntium vota. Imtio jetatis , rd eft , ufque ad fe-
pt mur^ anniimCremona: egif & xvii anno vi-
5 eCwgam cepit ; ilUs ConfuUbus rterum quibus
nat^eralEvenkquc, ut eo ipfo die Lucretrus poeta
Secederet. Sed VirgiUus Cremona Mediolanum,
6 inde pauUo poft NeapoUm tranfit. ubi cum Uttc-
iis&Grjccis& Latinis vehemcntimniain opcrain
dcdiiret, tandem omni cura omnique ftudio indul-
fitmedicinx & mathcmatictr. Q;i?bus rcbus cu«
amc alios eruditior pcritiorquc eflet . fc in urbem
contuUt,ftatimquc, magiftn ftabuU equorum
Augufti amicitiam naftus , muUos vanofque mor-
bosincidentescquiscuravit. At lUc ^^«^«^J^^^
finguUs diebus pancs VirgiUo, ut uni cx ftabulariis,
d^iiuflit. Interca a Crotoniatis puUus cquimiix
pulchritudinis Cxfari dono fuit mifTus : qui o-
mnium judicio fpem portendebat virtutis & celen.
tatisimmcnfx. Hunc cum aft>exiflet Maro, ma-
ciftroftabuUdixit, natum eilc ex morbola cqua.
& ncc viribus vaUturum , nec ccleritatc : idque ve-
rumfuifTcinventumcft. Quod cum magifter fta-
buU Aueufto recitaflbt , dupUcari ipfi in merccdcm
pancsjufUt. Cum item ex Hifpania Augufto cancs
donomitterentur,& parcntes corum dixitVirgi-
Uus, & animum celeritatemque futuram. Quo
co<Tnito, mandat iterum VirgiUo pancs dupUcari. ,
pJbitavit Auguftus , Oftavii nc fiUuseffet , an al- '
terius : idquc Maronem aperirepofle arbitratus elt,
quiacanum & equi naturam parentelque cogno-
7at Amotis igitur omnibus arbitris , lUuminpe-
nitiorcm partcm domus vocat , & folum rogat , an
fciat quifnam eflet, 5c quam ad feUcitandos homi-
nes facuhatcm haberet. Novi , inquit Maro , te ,
Caefar Augufte,& ferine squam cum dis immorta-
Ubus poteftatem haberc, ut , qucm vis, fcUccm ta-
cias. Eo animo fum , refpondit Cxfar, ut , fi verum
pro rogatu dixeris , beatum tc feUccmque reddani
^ * Utinam
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Ha
224 A 49
V I T A.
Utinam , ait Maro , iiiterroganti tibi vcra diccrc
qiieam ! Tunc Aiigiiftus : Putant alii nie natum
Octavio : quidam fufpicantur alio me genitum
viro. Maro lubridens , Facile, inquit, fi inpunc
licenterque quac fentio loqui jubes, id dicam. Ad-
/irmatCxfarjurejiurando , nuUum ejusdiaum ,-c-
grelaturum, immo non nifidonatum ab eo dif-
ffurum. Ad ha:c oculos oculis Augufti infig;ens
Maro , Facilius , ait , in cetetis animalibus quali-
J tates parentum mathematicis & philofophis co-
gnofcipoflunt, in homine nequaquam poflibilc
cft : fcd de tc conjeduram habeo fimilcm veri , uc
quid exercuerit pater tuus, fcire poflim. Attente
exfpectabat Auguftus quidnam diceret. At ille :
Quantum ego rem intelligere poflum , piftoris fi-
liuses,inquit. ObftupueratCxfar , & ftatim qift»
id pado fieripotuerit , animo volvebat. Interrum-
pens Virgilius , Audi , inquit , quo pafto id conji-
cio : Cum quxdam enuntiarim prxdixerimque ,
Qux intelligi fcirique non nifi ab eruditifl^imis
fummifque viris potuilTent : tu , princeps orbis ,
item & itcm panes in merccdem dari juflifti : quod
quidemautpiftorisaut nati piftore ofticium crat.
Piacuit Cxfari facetia. Atdeinceps, inquit Cxfar,
non a piftore fed a rege magnanimo dona feres: il-
lumque plurimi fecit , & Poliioni commendavit.
Corpore 6c ftatura fuit grandi , aquilino colore ,
facie rufticana , valetudine varia. nam plerumquc
ab ftomacho & faucibus ac dolore capitis labora-
bat: fanguincm etiam fxpius cjecitj cibi vini-
que minimi. Fama eft , eum libidinis pronioris in
pueros fuifle. Sed boni ita eum pueros amafle pu-
taverunt , ut Socrates Alcibiadem , & Plato fuos
pueros. Verum inter omnes maxime dilexit Ce-
betem & Alexandrum : quem fecunda Bucolico-
lum ccloga Alexin appellat ; donatum fibi ab Afi-
nioPoUione. utrumquc nonineruditum dimifit :
Alex^ndiiim grajuiuaticum, Cebetem vero & poe-
* 5 tam.
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
tam. Vulgatum eft confuevifle eum cum Tlotia
Hieria Scd Afconius Pedianus adfirmat , iplum
oofteaminoribusnatunarrarefolitum, mvuatum
quidem fe a Vario ad communionem mulieris, ve- S
lum fe pertinaciirimc recufafle Cetera fauc, vita & i
ore & animo , tam probum fuiflls conftat , ut Nea-
poli Parthenias vulgo appellaretur : ac , fi quando.
Romx, quo rariflime commeabat , viferetut in
publico , leaantesdemonftrantefque fe fubterfuge-
lefolituminproximumteaum. Bonaautem cu-
iufdam exulantis offcrente Augufto , non lulU- |
nuit accipere. Pofl-edit prope centies feftcrtium , cx
liberalitatibusamicorum , habuitque domum Ro-
mseinEfquiliis juxta hortos Macccnatis ; quam-
quam fcceflu Campania: Sicilixque plurimurn u-
teretur. Quaccumqueab Augufto peteret, repullam
numquam habuit. Parcntibus quotannis aurum
ad abundantcm alirum mittebat, quos jam grandis
amifit : ex quibus patrem oculis captum , & duos
fratresgermanos , Silonem inpuberem , Flaccum
iam adultum, cujusexitumfub nomine Daphnidis
dcflct. mtcrceteraftudia, ut fupra diximus , me- 1
dicina: quoque , ac maximc mathematicac , ope-
lam dedit. Egit 8c cauflkm unam omnmo , nec am-l
pliusquamlemel. Scrmone tardifllmurn , acpe-^:
ne indodo fimikm fuifle , Meliflbstradidit. Poe-^ :
ticampucradhucaufpicatus in Baliftam ludi gla-k
diatotii magiftrum , ob infamiam latrocmiorumP
coopertum lapidibus, diftichon fccit :
Jdonte fub hoc lapidum tegitur Baltjla fepulttu :
Ho^ledieijuetMimcarpeviatoriter. ^
Deinde Catalefton,& Morctum, Sc Priapea,& Epi-|<
giammata , 8c Diras , & Culiccm , cum eflet anno-& -
lum quindecim. Cujusmateriatahseft ; Pattorta-*
tigatus xftu cum fub arbore obdormiflet, & ferpena;
adillum proreperet epalude , culex provolavit 4i
atque inter duotempora aculeum fixit paftori.r
At Uk contiauo culiccm coDtriyit , & vifum fer-t
pentemi
1 f:S)
U3t
V I T A.
pcnteminteremit, ac fepulaum culici ftatuit , &
ailtichon fccit :
Parve c»!ex; pecudum. cuflos tibi tale mercr.ti.
Funeris ofjiciH>n, vitx pro munere^ reddit.
Scripfit etiam , de qua ambigitur ,* i5.tnam Et
mox , cum res Romanas inchoaflet , ofFenfus ma-
tena & nominum afperitate , ad Bucolica tranfiit •
maxime ut Ahiuum Pollionem , Alfcnum Va-
rium &:Cornelium Gallum celebraret : quiain
diftributioneagrorum, qui poft Philippenfem vi-
etoriam veterams , triumvirorum julTu , trans Pa-
dum dividebantur , indemnem fe pra;ftitiflent De-
mde Georgica in honorem Mafcenatis edidit ,
cum libi vix dum noto opem tuliflet adverfusClau-
dii vetcranimilites, vd , ut alii putant , Arii cen-
turionisvioknDam, kquo in altercatione litis a-
granxparam abfuit quin occideretur. Novifljmc
autem Aneidem aggrcfflis eft j argumentum va-
num & multiplex, & quafi amborum Homeri car-
mmumniftar j prxterea nominibus acrebusGra:-
cis Latinifque coinmune , & in quo , quod maxi-
me ftudcbat , Romana; limul urbis , & Augufti
origocontineretur. Cum Georgica fcriberet, tra-
ditur quotidie meditatos mane plurimos verfus di-
^re folitum, acper totum diem retraaando ad
_»auciflimos redigere , nou abfurde carmen fe urfa;
moreparcredicentem, & lambendo demum ef-
^ngere. Aneidaprofa prius oratione formatam ,
iigeftamquein xii libros, particulatim compo-
leremftituit, utquidamtradunt. Alii ejus fen-
tcntiilunt, utexiftiment, eum, fi diutius vixif-
let , quatuor & viginti libros ufque ad Augufti
temporalcriptuxum , atque alia qusdam percurfu-
rumj Auguftiverogefta diligeutifliine exfecutu-
rum : qiuppe qui , dum fcriberct , ne quid impe-
m moraretur , quardam imperfeaa reiiquit ; alia
viflimis verfibus fcripfit : quos per jocum pro ti-
;illis vd tibiginibus interponi a fe dicebat,ad fufti-
* 6 jiendum
f
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
4p yiROlI'*'
,e* cionecibUdxcolumnaadvcnircnt.
^"^■JJTr^ml Af.n1 PoUionis fuafu pe.fccit.
l'''tr=„fDadrnamp.ovi..ciam tegebaf. cu,us fa-
„,c ^'''"^r^^'"'^^^ Aueufti n.ilit.bus Ciemonen-
r° ■rManmano mm Lti difttibuctentut , fuos
fiumScMantuanotum^ aifttibutione ,
yitgilius non an^.<^F^^ 'J™ • «-P««"-
«rnc Polliot^em maxime amavit Mato, & dileftus
ro amore d^^^J^^^^^fX l quatuor amores fuos de
SeTideTripfi^^^ P"^° -
A^o^itfti fu t poftea in fufpicionem conjurationis
contra mu^^^^^^ occifuseft. Verum ufque
contraiuuma . .y amarat, ut quartus
Ge^o^r^^^^^^^^^^^^ fi"^"^ ' ^'^^^ r
Stinere't. ^uempoftea i.^ben.c A,^^ ft^^^^
in Arifta:ifabulamcommutavit. Geoigica lepten
nioNeaP0li,Ane^^ P^""^
Camparadiodecim confecit annis. Bucohca eo t
S&t, utxnfcenaquoqueper^anto^
ciehrapronunciationerecuarentur. At cuin Cicero f
qSm vcrfus audiiflet , 8c ftatim acrMud^^^^^^^^^^ ^
?ellexilfet non communi vena edrtos ^jf^l^^^"^^^^
tiototam eciogam recitaii: quam cum accuratc
pernotafl-ct, ia fine ait : M-^V"* J^m'\
quau ipfe lingux Latinx fpes pnma fuiffet , & Ma-
?o futurus efllt fecunda. Qux verba poftea Aneidx
p^^^^^^^^ Georgica , reverfo ab Aftiaca viaoria
Augufto , atque reficiendarum virium caufla A-j
tclll commo?anti , per continuum quatriduum e^
cit, fufcipienteMxcenatelegendivicem, quotic»
i nterpcl Jetur ipfe vocis offenfione. Pronuntiabatt
luicra ma^cima cum fuavitate , 6c knocinxis mms.
i' I
V I T A.
Scnccatradidit, Julium Montanum poetamfoli.
tum dicere , involaturum fe quxdam Viraiiio
vocempoflet&os, & hypocrillm. eofdem enim
yerlus eo pronuntiante , bene fonare : Ime illo
inarefcere , quafi mutos. Aneidos vix dum coeptx
tanta exftititfama , ut Sext. Propertius non dubL-
iitiicpra:dicare : ^ ^
C edtte Romani fcripteres, cedite Grait ,
Nefcio quid majm tt/tfcitur lliade.
Auguftus vero , cum tum forte expeditionc Canti-
bricaabeflct, & fupplicibus atque minacibuspcr
jocumlittensefflagitaret, utfibi de Aneide , ut
ipfius verba lunt , vel prima carminis hvporrapha >
vel quodiibet colon mitteret , negavit ie faAurum
Virgihus : cuitamen multopoft , perfeftademum
matena, tresomnino libros recitavit : fecundum
viddicet, quartum, & fextum. Sed hunc prxcipuc
recitationi intereflet , ad
lUos de fiho fuo verfus , T« MarceUtu eru , derecilTe
fertur : atque xgre refocillata, dena feftertia pro
linguloveriuVirgiliodarijuiTit. Recitavit &plu-
ribus:nequefrequenter, &ferme illa de quibus
ambigcbat, quo magis judicium hominum expc-
nretur. Erotem iibrarium & iibertum eius, exaSx
jam lenedutis , tradunt referrc folitum , quondam
m recitando eum duos dimidiatos vcrfus complelTe
ex tempore , & huic , Mifenum ^oltden , adjecifre
luononpr*flanttoT aher. Item huic , c^re ciereviros\
limih calore jadatum fubjunxifle , Martemque a,.
tendere cantu : ftatimque fibi imperalfe , ut utrum-
que volumini adlcribeiet. Bucohca Georaicaque
emendavit. Anno vero quinquagefimo fecundo
ut ultiraam manum Aneidi imponcrct , ftatuit in*
Grxciam & Afiam fccedere , triennioque continuo
omncmoperamhmationidare, ut in rehqua vl-
[«atantumphilofophiacvacaret. Sed cum aggreflUs
iter Athenis occurriifet Augufto ab oriente Ro-
mam revertcnti , una cum Caefare redire ftatuit.
* 7 Ac
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
p. V 1 ft O I L I I
Ac cum Megaram vicinum Athenis oppidum , vi-
fcndigratiapetereclanguoremnaftuseft : quem
non intermiffa navigatio auxit , ita ut gravior in-
dies, tandemBrundufmmadventarit: ubi diebus
paucisobiit, decimo Kal. Oftob. C. Sentio, 5c
(TLucretio coss. Qui cum gravari morbo lele
^iret, fcrinia fepe & magna inftantia petivit,
crematurus Aneida : quibus negatis , teftamento
comburi juffit, ut rem incmendatam impertettanv
que. VerumTucca&Variusmonuerunt, id A-u-
guftum non permiflurum. Tunceidem Vario , ac
limul Tuccx , fcripta fub ea conditione legavit , n«
quid adderentquod a fe editum non elfet , & vet-
fusctiamimperfeaos, fiquierant, reUnquerent.
Voluit etiam fua ofl"a Neapolim transfern , ubi diu
& fuavifi^ime vixerat, ac extrema valetudine hoc
ipfe fibi epitaphium fecit diftichon :
MantuA megenuit, CalAbri rapuere, tertet nunc
Parthenope : cecinipafcua, rura, duces.
Tranflata igitur juffu Augufti ejus ofl^a , prout fta-
tuerat , Neapolim fuere , fepultaque via Puteola-
na, intralapidemfecundum, fuoque fepulcro id
diftichon, quodfecerat, infcriptum eft. Heredes
fccit ex dimidia parte Valerium Proculum , fra-
trem ex altera parte , ex quarta Auguftum, ex duo-
decima Ma:cenatem , ex reliqua L. Varium , &
Plotium Tuccam. qui ejus Aneidem poft obitum,
prout petiverat , juflu Caifaris emendaverunt. Nam
nuUius omnino fententia crematu Aueis digna
vifa fuit; de qua re Sulpicu Carthaginienfis exftant
hujufmodiverfus :
Jujjerat hxc rapidu aboleri tarminaflammit
Virgilins , Phrygium cjUJi cecinere ducem,
Tucca vetat, Variufque Jtmul : tumaxime C*fat
Non finis, & Latia coufulis hijlori*.
Infelix geminocecidit prope Pergamos igniy
Et pane efi alio Troja cremata rogo.
Exftant 6c Augufti de ipfa eadem re YWfus plures &
tlariliiaiijquoiimiiaiiiiujacft; £^Z^^
V I T a:
Ergene fupYcmU potuit vox improba vtrbii
Tam dirum mnndare nefa^ ? erro ibit in ignes^
xMagnaque do£ittoqui morictur Mufa Maronis }
Etpaullo poft :
Sed legum fervanda fides ; fuprema voluntas
Simd mandat^ ficriquc jubct^ parere neceffe efl.
trangaturpottus legum ventrandapotefia^y
^am tot congefios no£lefcjue diefque labores
Hauferituna dies. Et ea qux fequuntur.
Nihil igitur audore Augufto Varius addidit , quod
& Maro prxceperat , fed fummatim emendavit , ut
qui verfus etiam imperfccios , fi qui eraut , reli-
querit. Hos multi mox fupplere conati , non per-
mde valueruntobdifFicukatem : quod omniaferc
apud eum hemiftichia , prxter illud , ^mtihijam
Trojapcperity fenfum videntur habere pcrfeftum.
Nifusgrammaticusaudiflefe afenioribus dicebat,
Varium duorum librorum ordinem commutafTe ,
&, qui tum fecunduserat , in tertium locum tranf-
tuiilie : etiam primi libri correxilfe principium, hx»
demtisverfibus :
lUe ego, quicjuondamgracilimodulatHS avena
Carmeny ^ egreffiu ftlvis vicina coegiy
Vt quamvis avido parerent arva eolono j
Gratum opus agrtcolis : at nunc horrentia Martis
sArma virumque cano.
Obtredatores Virgilio numquam defuerunt. nam
necHomeroquidem. Prolatis Bucolicis innomi-
natusquidamrefcripfit Antibucolica , duas modo
Eclogas, fed infulfiiiime 7rupc6J\i(mg. quarum prio*
lisinitiumeft :Tityre,&c.
Tttyrcyfitoga calda tibi efi^ quo teq;minefajri >
Scquentis,
X>/c m:hi Damceta, cujum pecus, anne Latinum ?
Nrw, verum ^gonis^ nofinfic rure loquuutur.
Alms recitante eaex Georgicis, Nudus ara , fere nu^
dH4 3 lubjecu, habebufrigorajebrcm.
Eft^advcifus Ancid* Jibex Caxbilii Piftoris,
titulo
""''^ffa.Squlneque tumidum effe, necjue
fedconmuniSusveibisopusiUud confe-
XS «vSgSiifciipf«. P>uc. admodum ei
ouamHomeroverfum lurnpere : & tamendelti
SaflTfecedere , utomnia adfatictatem makvolo-
^umdrctderet Refert etiam Pedianus , bemgnum,
cuUotmq^^^ omnmm bonorum atque erudito-
fnU^? & ufque adeo invidis expertem fmlTe,
mfiqufde;^^^^^^^ infpiceretalteruxs, non
^^.n^eret ac ft fuum fuiflet : nemmemvi-
'"'^"'f tTdaUbonos: ea humanitate effe , ut,
K^^smrxim^qurfqu^
niupcivc s(ihilpropriihaberevidebatur
ru.'bScanonminLakdo^^^
filT n udque Euripidis antiquum iarpe ufurpa-
bat ,U «o.vci,hoceft, communia arnico-
mmSeomnia. Qiiare coxvos omnes poetas ita
:S untosTabuit , ut cum inter fe pl--"-
dilarderent, illum una omnescolerem 5 Vaaus ,
Tucca Horatius , Gallus , Properuus. Anfcr
vero quon am A^noniipartes fecutuseft, lUum
ron ^b^ervafte dicitur. Cornificius ob perverfam
naturamiUumnon tulit. Glonx vero adeo <:o"-
«mtor fuit : cum quidam verfus quofdam fibi ad-
f rTberent , eaquele dodi haberentur non modo
«rre non ferebat , immo voluptuofum id lUi erat.
clm erTim diftichon, quodlaudem fel-tat^m,ue
I V 1 T A.
ij^ Augufti contincbat, fecilfet, valvilque non nomi'.
x.i- aato audore aftixillet, (id erat ejufmodi ,
^ioile pluit tota, redeunt/peclacula mane :
l. :- Divifum impertum cum Jove Cafar hahet. )
iM' diu quxritans Auguftus , cujufnam hi verfus cf^
» ifent , eorum auaorem non inveniebat. Bathyllu»
veropoeta quidam mediocris , tacentibus aliis , fi-
im bi adfcripfit. Quamobrem donatus honoratufquc
|te a Cacfare fuit. Quod asquo animo non ferens Vit-
Wk gilius , iifdem valvis aftixit quater hoc principium:
p StcvosnonvobU. Poftuiabat Auguftus , ut hi verfus
■Tj complerentut : quod cum fruftra aliqui conati
eflent , Virgilius , praepofito difticho , fic fub*
ijunxit :
w\ '^" '^"■/''^«'''^/f f »' '• fi*lit alter honons :
Sicvosnonvobunidificatnaves.
Sic vos non vobti velic^ a fe<-t
Stc vos nnr, v^hi meU/jua. . -
. iSic ■^0iV}*t vobisfertit artttra bovet.
1^0 cognito , aliquamdiu Bathyllus Roma: fabuU
, lit , Maro vero exaltatior. Cum is aliquando
lEnnmm in manu habcret , rogareturque quidnam
j aceret } refpondit , feaurum coUigere de fterco-
:c Ennii. Habet enim poeta ille egregias fenten-
^ tias lub verbis non multum ornatis. Interroganti
jAugufto , quo pafto civitas feliciter gubernarctur ,
iSi prudentiores , inquit , temonem tenuerint , &
oonimahspraeponantur : itaque optimi fuos ha-
oeant honores , nuUi tamen aliorum injufti quid-
ijuam fiat. At Maccenas : Quid , inquit , Virgili ,
•iatxctatcm homini non adfertJ omnium rerum,
elpondit , aut fimiiitudo aut multitudo Itoma-
, :hum facit , praeter intelligere. Idem interrogavit :
;Quopaaoquisaltamfelicemque fortunam ferva-
, :e poteft J Cui Maro : Si , quantum honore ac
'iivitns ahis prsftantior fit , tanta liberalitate &
i uftitiaahosfupcrare nitatur. Solitus erat dicere,
«ullam virtutem commodiorem homiui clle pa-
tientia:
Eorly Europeon Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Imoges reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haog.
224 A 49
y. VlHGlLII
dcntia: ac nuUam afperam adeo elTe fortunam i
quam prudenter patiendo vir fortis non vincatc
Quam fententiam in quinto Ancidos inferuit :
Nate dea, quofata trahmt retrahuntque^ fequamur :
^idijuid erit^ fuperanda omnis fortunaferendo efl.
Cum quidam ejus amicus , Cornificii in eum ma
ledifta & inimicitias fibi enarraret : Quam putas ,
inquit , effc hujufce malevolentiae cauffam ? Nara
neque umquam Cornificium ofFendi,& eum amo^ :
An , inquit, Hefiodi fententiae non meminifti , .
ubi ait , Architeftum architefto invidcre > & poe-
tampoetx? De maiis , inquit , orxcus iile intel- •
-lcxit : nam boni eruditiores amant. Sed magna \
cum laude & gloria vindiftam in manu habeo» .
Majore enim cura virtuti intendam : atque quo i
elegantior ego fiam , eo vehcmentius invidia rum- '
petur. Erat Augufto familiaris Philiftus quidam , ,
orator & poefin mediocriter doftus , cui multiplex I
variumque ingenium erat , quique omnium o- -
mniadidareprehendereconabatur : nonutverum i
dignofcerct , quod Socrates facere confuevit , fed \
ut eruditior videretur. Hic Virgilium , ubicumque 5
convenire dabatur , malediftis falibufque vexabat. ;
Quare ille f*epe aut tacibundus difcedebat , aut fuf- ^
fiifus pudore tacebat. Verum , cum Augufto au- *:
dxente elinguem illum diceret , & cauflam etiam jL
fuam, fi linguam haberet, defendere nequire : f
Tace , inquit , rabula. Nam hxc mea taciturnitas
defenforem cauffarum mearum Auguftum fecit & i
Mtrcenatem : & ea tuba , cum volo , loquor , qux c
ubique & diutilfime audietur. Tu loquacitate non i
modo aures hominum fed muros rumpis. Augu- o
ftus vero Philiftum gravi vuhu increpavit. Tuncii
Maro , Si tempus , Carfar , inquit, tacendi hic fci- i
ret, raro loqueretur. Tacendum cnim femper eft, J
nifi cum taciturnitas tibi noceat, aut oratio ^^^^^^
profit. Nam qui contendit , & an contentionis fi- f
ois utilis fit , non novit , flailtis illum annume- r
sandumit
V I T A.
randum fapientcs putant. Pofteaquam Auguftus
fumma rerum omnium potitus eft , venit in men-
rem , anconducerettyrannidem omittere , & o-
mnempotcftatem annuis confulibus, & fenatui
remp. reddere : in qua re diverfx fententiac conful-
poshabuit, Marcenatem & Agrippam. Agrippa c-
jaim utile fibi fore , etiamfi honeftum non elfet ,
keJinqucre tyrannidem longa oratione contendit :
jquod Ma:cenas dehortari magnopere conabatur.
puare Augufti animus & hinc ferebatur &illinc.
|Srant enim diverfae fententix , variis rationibus
jirmatar. Rogavit igitur Maronem , an conferat
privato homini , fe m fua repub. tyrannum facere.
iTum ille , Omnibus ferme , mquit , remp, au-
}:upantibus molefta ipfa tyrannis fuit , & civibus :
Ijuia necelfe erat propter odia fubditorum , aut eo^
:um injuftitiam , magna fufpicione magnoque ti-
, noreviverc. Sedfi cives juftum aliquem lcirent
' juem amarent plurimum , civitati id uule eflet ,
1 in eo uno omnis poteftas foret. Quarefijufti-
: liam , quod modo facis , omnibus in futurum
* pulla hominum fada compofitione diftribucs j
ilominarite, &tibi conducet , & orbi. Benevo-
tentiam enim omnium habes, utdeumte&ad-
orent , & credant. Ejus fententiam fecutus Cx-
^|ar principatumtenuit. Audivita Scirone pra:cepta
jipicuri : cujus doftrinae focium habuit Varium.
j^arnvis diverforum Philofophorum opiniones li-
: )ris fuis inferuilfe de animo maxime videatur, ipfc
jamenfuit Academicus : nam Platonis fententias
' nmnibus aliis pra:tulit.
t Nunc quoniam de auftore fummatim diximus ,
iC ipfo jam carmine dicendum videtur : quod bi-
iariamtraaarifolet , hoceft, &anteopus, & in
Qfoopere. Ante opus , titulus , caufla , intentio.:
fitulus, in quo quxritur , cujusfit. Caufla , un-
onum fit , & quare hoc potiflimum fibi ad fcri-
dum poeta pxa;fumfQiit. Intentio , in qua co-
gnofci^
P. V 1 R O 1 1- I I
gnofcitor quid efFiccrc conetur poeta. In ipfo Operc
fane tria fpeftantur : numerus , ordo , explana-
tio. Quamvis igitur multa ^fljcTo;^*?» , ideft,fal-
fa infcriptione , fub alieno nomine funt prolata , ut
Thyeftestragoedia hujus poeta: , quam Varius edi-
dit pro fua , & alia hujufcemodi ; tamen Bucolica
liquido Virgilii elfe minime dubitandum eft : prae-
fertim cum ipfe poeta , tanquam hoc metuens ,
ptincipium hujus operis in principio Aneidos &
in alio carmine fuum elTe teftatus fit, dicens :
lUc tgoy qui quondam grAcili modulatus avtnat
ficreliqua. &,
Carmina. qui lujt pafiorum^ audaxqutjuventay
Tityre te patuU cecinifub tegmine fagi.
Bucoiica autem & dici , & rede appellari , vel hoC
folum indicium fuffecerit , <^uod hoc eodem no- •
mineapud Theocritum cenleantur. Verum ratio t
quoquedemonftrandaeft. Triafunt paftorumge-
nera , qux dignitatem in Bucolicis habent : quo- *
rum qui minimi funt , «motac» dicuntur aGra^cisjj
iidemanobiscaprarii: pauUo honoratiores , qui t
wt»|«*vf f , id eft, opilionesdicuntur: honeftiflimi , ,
& maximi , /Ssxtxe/ , quos bubulcos dicimus. l
Unde igitur magis debuit paftorali carmini nomen j
imponi, quam ab eo gradu qui apud paftores ex-|
cellentifrimus invenitur ? Caufla dupliciter mfpici !
folet : ab origine carminis , & a voluntate fcriben- •.
tis. Originem autem Bucolici carminis alii obl
aliam cauflam ferunt. Sunt enim , quiaLaccdx-e
moniis paftoribus Dianx primum carmen hoc red-t
ditumdicant, cum eidem Dex , propter bellum ,f/
quod toti Grxciae illo tempore Perfx inferebant ,f
exhiberi per virgines de more facra non poflent.i
Alii ab Orefte circa Siciliam vago , id genus carmi-i
nis Dianx redditum loquuntur per iplum atqua
paftorcs : quo tempore de Scythia cum Pylade fu-J
gerat , furrepto numinis fimulacro , 8c celato inS
fefce lignoium. Undc Fafcelidem Dianam perhi-ii
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by coortesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
r r T A.
iii fbcnt nuncupatam : apud cujus aras Orcftes per fa-
jcerdotem ejufdem numiuis Iphigeniam fororem
a luam ^ patricidio fuerat expiatus. Alii Apollini
t Nomio , paftorali fcilicet Deo , qua tempeftatc
i. Admeti boves paverat. Alii Libero , Nympharum
: fcilicet , & Satyrorum , & id genus numinum
B principi , quibus placet rufticum carmen. Alii
vMercurio Daphnidis patri , paftorum omnium
tprincipi, & apud Theocritum , & apud hunc
j iplum poetam. Alii in honorem Panos fctibi pu-
c tant peculiariter paftoralis Dei , item Sileni , Sil-
vani, atqueFaunorum. Quscum omnia dican-
■ tur, illud erit probatiflimum , Bucolicum car-
t men originem ducere aprifcis temporibus , quibus
vita paftoralis exercita erat : & ideo velut aurei fx-
X culi fpeciem in cjufmodi peifonarum fimplicitatc
cognofci : & merito Virgilium , proccflurum ad
... aliacarmina, non aliunde coepifie , nifiabeavi-
. .1 ta qux prima in terris fuit. Nam poftea rura culta,,
i &adpoftremumprocultis6cferacibus tetris belli
I fufcepta : quod videtur Virgilius in ipfo ordinc
r r operum fuorum voluifle monftrare , cum pafto-
J resprimo, deinde agricolas canit , & ad ultimum
.5 bellatores. Reftat, ut , qua: cauflk voluntatem
I attuleritpoeta^BucolicapotiflTmium fcribendi» con-
) fideremus. Aut enim dulcedine carminis Theo-
j criti&admirationcejusilleauseft : aut ordinem
.: temporum eft fecutus erga vitam humanam , ut
.1 fupra diximus: auttres modos elocutionum, quos
,; ^^cftKiiipat Grjcci vocant j l^ov , qui tenuis , xtfphty
3 qm yalidus, ^tcrey, qui modcratus intcUigitur.
J Credibile crat Virgilium , qui in omni genere prs-
■ t valucrit , Bucolicaprimum , Gcorgica iecundum ,
. Aneida tertium voluifle confctibere. Aut ideo po-
.1 tius primo Bucolica fcripfit , ut in ej ufinodi carmi-
ne , quod & paullo liberius , & niagis validum ,
quam cetera , eft , facultatem haberet captandx
Cifaris indulgenti» , lecupeiandique agri quem
amifeiac.
T. V 1 R O 1 L I I
amifcrat. Ob hanc cauflam die tertio Iduum Mir-
tiarum C. Cxfare interfeao , cum Auguftum
Cxfarem pa:ne puerum veterani milites , non ab-
nuente Senatu , fibi ducem conftituilTent , exorto
bello civili , Cremonenfes cum ceteris e,ufdem
ftudii , adverfarios Augufti Cxfaris adjuverunt.
Undc faaum eft , ut cum vi^or Auguftus m co-
mm agros veteranos deduci jufliflet, non lutti-
ciente agro Cremonenfium , Mantuani quoque ,
inquibuserat Virgilius, maximam partem luo-
rum finiumperdiderint, eo quod vicini Greino-
nenfibus fueraut. Sed Virgilius Augufti famiUa-
titate fuoque carmine fretus , ccnturioni Ario ob-
fifterc auliis eft. Ille ftatim , ut miles , ad gladium
manum admovit. Cumquefe inTugam pronpuil-
fet poeta , non prius perfequendi finis fuit , quam
fe in fluvium Virgilius conjeciflet. Sed poftea »
Mxcenate , & PoUione , & ipfo Augufto faven-
tibus , agros fuos recepit. Intentio libri , quam
moTPiv Gxxci vocant , imitatione Theocriti poets
conftituitur , qui Siculus , & Syracufanus fuit.
Eftintentioetiam in laudem Cxfaris, & pnnci-
»um ceterorum , per quos i n fedes fuas rediit ; un-
dc , ut Sc deleftationem & utilitatem finis conti-
neret , fecundum pra;cepta cunfta confecit. Quae-
li folet cur non plures quam decem Eclogas con-
fcripferit : quod nequaquam mirandum videbitut
ei qui confidcraverit statem fcenarum paftoraliurn,
qux ultra hunc numerum non poteft profern j
prxfertim cum ipfe poiita circumfpeaior Theocri-
to , ut ipfa res indicat , videatur metuere , ne illa
Ecloga qux PoUio infcribitur , minus ruftica vi-
deatur , cum ipfam fic pra:ftruat ipfe , dicens , Si-
€eltdes Mupt paullomajora canamui : & idem fimili-
ter in aliis duabus facit. llhidtenendum eifeprae-
dicimus in Bucohcis Virgihi , nequc nufquam ,
neque ubique ahquid figurate dici , hoc cft , pet
allegoriam. Vix enim proptet laudcm Cxfans 6c
amiflos
c
V I T A.
ilTos agros hxc Virgilio conceduntur.cum rheo-
Mtus, quemhicnottertoto ftudio imitari cona-
limphdter omnino confcripferit. Ouod au-
m mxplo carmine tradari folet , eft mTmerus,
eft''^ ^r''"'"^' Eclogarum manife-
*us eft. Nam decemfum: ex quibus proprie Bu-
Dhca. VI I elfe creduntur : namtres aitimx pro-
jri^ Bucohc. dici non debem , PolHo fcUi^ ^sl
i nus, &Gallus. Prima igitur continet cTnque-
.onempubh^^^ -"g-ul^t.o^em
X a- "1"' ^"y'"*'' ^^'^"^^ ^™o^em puc.
1 diarurP?'^ paftorL,
aPollin n .Qu^rtagenethliacum, &dici-
xfa m;.^''''^'^"^^ ' ^ dicitur Daphnis.
-xta,mctattioTpUohn,'&dicitur Varus, & Si-
I nus. 5€ptimav amorcs diverforum fexuum &
rrDa«^^" ^^^^ Pharmaccut;rar& dic?
ramifloagio, &dicitur Moeris. Decima defide-
^eft.? n^^r*?^'';."^'^'""^- '-^^ ordinem
^ timaEcIoga poetam voluiffe ordinem fervare •
aoniam in altera principium conftitnit : ut iti
ralteraoftenditfinem: q di?^, , ^{.^f^^
^^r,W;<^ .^W. /^^ar.«,. Verum , intcr
ifas Eclogas, paftoralem confcriptumque ordinem
ullumeflecertifllmum eft. Sed funLui Sant
Jitium Bucohci carminis non T.tyre efl? j fed , Pri.
USyracuftodigrtataeJl ludere verfu. Supereft expla
'itio: adquamantequamveniamus, illud dixe-
, tenue efl-e Bucolicum catmen, & ufque adeo
heroico charaftere diftare, ut verfus quoquc
Muscarmimsfuas quafdam ca^furas habe^m, &
lislegibusdiftinguantur. Namcumtribus probe-
II metrum , cslura , fcanfione , modificatione ;
DneritBucohcusverfus, nifi inquo & pes pri!
lus partem orationis abfolverit: & tertius tiochxus
fucrit
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninkliike Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
facm& csfura, Scquartus pcs daftyltts magij
-uam fpondeus partem orationis termmaverm
Juintus & fextus pes ex integris diftionibus fuent i
QuodVirgiliusaTheocrito faepe fervatum , vittu!
2peris difticultate , negkxit. In folo prmcipio , lai
ccnum induftria an cafu, has cacfuras lervavit.Nam
Tityre , da^ylus partem orationis abfolyit , tupatm
Urecu, tertium daftylum , quamvis de comporid
diftione conclufit : bam fuh <{yxzttum fpondeum
daaylo. Cum fubjunxit , tegmirH fagt , terminats
partibus orationis integrum comma perfccit ; cujq
lei diligentiam licet in Theocriii omnibus terrni
Terfibus admirari. Qui vero fupra dida acri judic* -
diligenterque confiderarit , facile intelliget , qu|
in Georeicis intentio, quiquc firis fuerit, n«
minusetiaminAneide. Poe».. .U^eneratia
funt. Aut enim aaivum Vfl.inv»tatiyJ4m > qua
Giaxi appellaat» in <5Uo perfona: It
fluentes introducuntur fine ppetae. inteilocutiona
ut funt tragoedix , & comoediae ; ^iyfinm Giae*
agere dicitur : quo gcnerc fcripta eft prima. Tttym,
GUtp te Mceri fedes. Aut enaiiativum , quai
Giarci Si^y*^M3^T7Kiv appellant : in qu.i poeta iple W
quituifme inteipofitionc peifon«, ut tres pun»
Gcoigicon libii » itcm Lucietii caimina. Aut coiw
mune , vel mixtum, quod Gia:ci fUK-nv appellan«
ubi & poeta ipfe loquitur , 6c introduaa: peilonai.
iiteft Viigilii Aneis.
test;
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haog.
224 A 49
TESTIMONIA DE VIRGILIO
ET EJUS OPERIBUS.
O V I n I T N A S o N I 5.
-Ityrus, & legetcs, ainu-. ' • -m,
Roma triumphati dum caput o. '
E j u $ D E M.
jrprofugum ^nean altjKptrmordia Romx •
quo nuUum Latio claxius extat opus.
EjUSDEM AD AUGUSTUM,
tamen ille tux felix JLneidos auftor
IContulit in Tyrios arma vixumque toros.
^iiidis hic rdem, tenerique Amaryllidis ienes
sucohcis j uvenis luietat ante modis.
S EX T. A U R E L I U S T R O P E R T 1 U S.
' yia. Virgilium cullodis littora Phoebi ,
" Csfaris & fortes dicere pofTe rates.
■ f^^ li nunc Ancac Trojani iufcitat arma,
Jaclaque Lavi. is moenia littoribus.
i? » ditc Romani fcriptores, cedite Graii.
Meicio quid majus nafcitur lliade.
canis umbrofi fubter pineta Galcli
rhyrfm, & attritisDaphnin drundinibus -
- jue decem poffun corrumpere mala pueliam;
• Vlilfus & impxeilishoedus ab uberibus.
IX, qui viles pomis mercaris amores,
iuic hcet ingratx Tityrus ipfe canat.
IX, intaftum Corydon qui tentat Alexin
^gricolxdomir i ^ ' •
amvisillefuala. ,.-....a.M.a
^udatur faciles inter Hamadrvadas." '
canis Afcraei veteris pracepta poetac,
luo leges in campo, quo viret herba jueo.
2 faas carmen dofta teiludine, quale
:ynthiiu impofmstemperat articiUis.
il - « » ^
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuesf LLC.
Images reproducecl by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
t R « C O N 1 A
nulNTlLIANUS HB. X.
T^«m nobis pet Romanos quoque auaorcs or
IdomnoDisp .^^^^ Homerus, fi
^"Tnos vtmuf a^^^^ <lederit exo«
cilius ; propior tamen pnmo, quam tertio, tt nc
V;iii mtnrzcoelefti atque immortali celier^
ita urr& dil^entix vel ideo in hoc plus ei|
y.ffrt maJslaborandum. &quantum emr
^^^"^^f^ fortaire .quaUtate penf.
raus. C«cri omnes longe fcquumur.
L I B. AN T HOL. V.
STATius Pat. Theb. XII.
Nectudivinam Aneidatenta,
Sed longe fequere, & veftigia femper adora.
ORACULUMArOLLlNIS.
Maeonio vati, quis P«/^lPffj;!"2cTnlf
Confultus Pxan, rifit, 6c ha^ccecinit .
Si potuit nafci, quem tu fequerens Homcrc»
Nafcctuiquitcpo(fit,Homere,fequi.
D. AUGUSTINUS.
VireiUum pueri legant , ut poeta magnus.
mniumquepra:clariflimus atque optimus , tea
rmbSsannis, non facilc obUvione pofiit|
olcii.
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproducecl by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
I K V I R G I L r 0
I I
iteoJ^- r/>^/7;/ MaronU vha, a Thoca Grammatie^
toj, 1 ur6is Romdi , verfibu4 edtta.
P R F /\ T I o.
Regiosadus fimul & fugaces
J Temporum curfus docilis referrc,
AureaClio.
1 Tu nihil magnum fmis interirc :
i Nil mori clarum pateris, refervan$
Pofteris prifci monimenta fxcli
Condita libris.
I Sola fucatis variare didlis
1 Paginas nefcis : fcd apcrta quicquid
Veritasprodit, recinisper xvum
Simplice lingua.
Tu (enefcentes titulos laborum
Flore durantis reparas juventx :
JMilitat Virtus tibi : te notantc
Criminapallent.
i Tu fori turbas, ftrepitufquc litis
' Effugis dulci moderata cantu,
Nec rctardari patcris loquelas
Compede metri.
Hic fave diftis. retegenda vita eft
^ Vatis Etrufci, modo qui pcrcnnc
' Romula: voci decus adrogavit
Carmine facro.
laronii fpecimen vatis veneranda Maroncm
aiitua Romulex generavit flumina lingua:.
lis facunda tuos toleraret Grxcia faftus ?
iis tantum eloquii potuiflet ferre tumorcm,
Lmula Virgilium tellus nifi Tufca dediflet ?
bicgenitorfigulus Maro nomine : cultor agelli >
it referunt alii, tenui mercede locatus.
[d j)liuc5 figulum. qui§ non mirac-ula rcium
* * i Ha:c
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproducecl by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
I
P R yE C O N t A
H«c ftupeat ? dives panus de paupeic vona
Enituit : figuli fobolcs nova carmina finxit.
Matcr Polla fuit Magii non infima proles.
Quem focerum probitas fecit jam clara Maroni
Ha:c cum maturo premeretur pondere ventris,
Ut folet, in fomnisanimusventura refingcus
Anxius, 6c vigiii prxfumere gaudia cura,
Phoebei ncmoris ramum fudilfe putavit.
O fopor indicium veri ! nil certius umquam
Cornea porta tulit. fada eft intcrprete lauro
Certa parens, oneriique fui cognoverat artem..
Confulc Pompeio vitalibus editus auris,
Et Crafib, tetigit tcrras quo temporc Chelas
Jam mitis Phaethon poft Virginis ora rcceptus.
Infantem vagifle negant. nam fronte lcrena
Confpexit mundum , cui commoda tanta ferebai
Ipfc puerperiis adrifit Ixtior orbis :
Yerra miniftravit ftorcs, & munere verno
Herbida fuppofuit puero fulmcnta virefcens.
Prxterca, li vera fidcs, fed vera probatur,
Lata cohors apium fubito pcr rura, jacentis
Labra favis tcxit, dulces fufura loquclas.
Hoc quondam in facro tantum muata Platonc
Indicium lingux memorat famofa vetuftas.
Sed Natura parenspropcranscxtollere Romam,
Et Latio dedit hoc, ne quid concederet uni.
Iniuper his gcnitor, nati dum fata rcquirit,
Populeam ftcrili virgam mandavit arena: :
Tompore qux nutrita brevi, dum crcfcit in omne
Altior emicuit cundis, quas auxerat xtas.
Hxc propter placuitpuerum committerc Mufis,
Et monftrarc viam venturx in fxcula fama:.
Tinn Ballifta rudcm lingua titubante receptum ^
Inftituitprimum , qucm nox armabat , in umbri
Graflari folitum. crimcn doftrina tegebat.
Mox patefafta viri prcfta eft audacia laxis.
Incidit titulum juvcnis, quo pignora vatis
Edidit. aufoiciisfuftccitpana magiftri.
ikVirgilium.
Oftte fub hoc hpidum tegitur B.ilHfta ftpuItH^.
Nofic die tutum carpe viattr iter.
>s tamcn hoc brevius ; fi fas fimuiaic Lla.o..cxu,
vkifiam fua pcsna tegit : via tuta per auro/f.
c Baliifiajactt. certo pede perge viator.
rcere montofo claufiis BizHifta tcnetur^
Secunfraudii pergite nofie viri.
iiid trepida^ tandemgreffu pavitante viator ?
Nofiurnum furem faxeu^ imber habcr
llift^ vitam rapuit fapu. ipfe fcpukrum
Litulit. umbra nocens pendula faxa tremit.
mtna latronis dignijfima pcena coercet.
Duritiam mentu damnat uhiqu: lap!:,
nc culkistcnui prxlufit funera verfu :
^ irz -P^^^^ ctilex^ pecorum cuftos tibi tale merenti
Funcris officium vita pro munere reddtt.
im tibi Sironem, Maro, contulit ipfa magiftrum
Dmapotens^procerefquefuostibi junxit amicos.
Ilio, Mxcenas, Varius, Corneliusardcnt^
fibi quifque rapit , pcr te vidurus in acvum.
ufa refer : qua^ cauUa fuit componere libros ?
L .mferat Auguflus rerum moderamina princeps.
W |m nccis ultor erat patria: : jam cxde piorum
P rfufos. acics legitur vifura Philippcs.
K UTius hic Magni vindex, & Brutus in armis
^ tcreunt. vidor nondum contentus opimis
ncritas bcili Ipoliis ditafie cohortis,
ofcripfit mifera: florentia ruraCremona: :
Xaque militibus precium conccfia laborum
arda fuit. violenta manus bacchata per agros.
pn flatus, non tela Jovis, non fpumeus amnis ,
1 on imbresrapidi, quantum manus impia vaftat.
antua tu conjunfta loco, fociata periclis,
on tamen ob meritum miferam vicinia fecit.
m Maro pulfus erat. fcd viribus obvius ibat
:ctus amicorum clipeo : cum pxnc ncfando
ifc perit. quid dextra furisJ quid vifcera Romx
.crilego nnicrone petis ? tua bella tacebit
i roftc-
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproducecl by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
Prjeconta
Pofteritas, ipfumque ducem, nifi Mantua dicat.
Non tulit hanc rabiem doftiflima turba potcntum. ^
Itur ad auftorem rerum. quid Maiiius hoiror *
Egerit,oftendunt :quidtunc miferanda tulilTct.
Cxfaris hic placido nutu repetuntur agelli.
His auftus meritis cum digna rependere vellct»
Invenit carmen, quo munera vincere poffet.
Pxxdia dat Cxfar, quorum brevis ufus habendi.
Obtulit hic laudes, quas fxcula nulla flefcant.
Paftores cecinit primos, hoc carmine Conful
Pollio laudatur terrx revocantibus annis
Compofito. poft hxc ruris prxcepta colendi
Quattuor expofuit libris, & commoda terrx
Edocuit geminis anno minus omnia luftris.
Inde cothurnato Teucrorum prxlia vcrfu
Ei Kutulum tonuit. biflcna volumina facrum
Formavit donata duci , trictcr ide quarta.
Scd loca, qux vulgi mcmoravit tradita fama
Aquoris, & terrx, ftatuit pcrcurrcre vatcs ,
Certius ut libris oculo didtante notaret.
Pergitur : ut Calabros tctigit , livore noccnti
Parcarum, vchemcns luxavit corpora morbus.
Hic ubi languores, 8c fata micantia Cbnftt.
* * *
Cetera deerant iu excmplari.
De opetibui Virgilianis tncerti auoloris.
MAonium quifquis Romanus ncfcitHomerum,
Me kgat, & lcaum crcdat utrumque fibi.
lllius immenfos miratur Grxcia campos :
Aft minor eft nobis, fcd bcnc cuhus ager.
Hic tibi ncc paftor, ncc curvus dccrit arator.
Hxc Graiis conftant fingula, trina mihi.
Alcinoi deVirgilio.
DE numero vatum fi quis fcponat Homerum,
rxdximus a primo tum Maro primus exit.
inViroilittm.
cjo?. It 11 poft primum Marc feponatur Homcrum :
^ Longe crit a primo quilque fecundus erit.
Z.Sulpicn ApoUinaris Grammatici in JEneidem
Virgilianam.
rUlTerat hacc rapidis aboleri carmina flammis
Virgilius, Phrygium qux cecinere ducem.
"uccavetat, Varulquc fimul : tu maxime C^fai
Non fmis, &Latix confulis hiftorix.
nfelix gemino cecidit prope Pergamon igni,
Et paene eft alio Troja cremata rogo.
T
Imitatio ejufdem Thoc^ Grammatici , ex
fragmento vitA Vtrgilii.
ArminaVirgiliusPhrygium prodcntia Martem
^ Secum fatali j ufTerat igne mori .
Tucca ncgat. Varus prohibet : fuperaddito Cxfai
Nomen, in Anca non fmis clle nefas.
D quam pxnc iterum geminafti funerc funuSt
Troja bis interitus caulTa futura tui»
De eadem re verfm attribntx Cornelio GaU§^
fcholaftici poetJt , ut apparet i imitati
ex eodem Sulpicio Carthaginenfi.
•T^Emporibus lactis triftamur, maxime Ca:(ar,
Hoc u ao amiiib, quem fleo Virgilium.
•Sed yetuit relegi, fi tu patiere, iibcUos ,
In quibus Anean condidit oie facro.
)^oma rogat : precibustotustibi iupplicat orbis,
>fb pcieant ttammis tot monimcnta ducum.
tque iterum Trojam,fed major flammacremabit.
. JFac i^audes Italiim, fac tua £i(3:a icgi.
j jtncanque fuum fac major Mincius ornct.
Plus faris poflunt Ca:faiis ora Dci%
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
S C H O L A S T I C A
De cadem re veteris fcholajiici poetd verfu^B
fubnomine Augujit C^fari^.
■p Rgone fupremis potuit vox inproba verbis
-^Tam dirum mandare nefas ? ergo ibit in ignes,.
Magnaque doftiloqui morietur Mufa Maronis ?
Ali lcclus indignum ! folvetur litera dives J
, Et poterunt fpcdtare oculi J ncc parcere honori
^JcJ^/ y*^l Fiaixima fuo , dignumque operi fervare 4£Corcm J
^.Jc^ Kofter ApoUo : veta, Mufa: prohibcte Latinx.
Libcr & alma'Cercs fuccurrite. vefter in armis
Miles erat : veftcr docilis pcr rura colonus.
Nam docuitj quid Vcr agcret,quid cogcret Aftas :
f^aJf^ Qiiid daret Autumnus,quidBruma novifilma fcrret.
a,rikAa Arya_rcformavit : fociavit vitibus ulmos :
Curavit pecudes : apibus fua caftra dicavit.
Hxc dedit, ut pereant \ ipfum ft dicere fas eft.
Scd lcgum eft feryanda fides. fuprcma voluntas
Qu^od mandat, fieriquc jubct, parcre necefle eft,
/y «^e Frangatur potius iegum veneranda poteftas,
tQu^am tot congcftos nodefquc diefque iabores
yi^r^CL- Hauferit una dics, liipremaque jufla parcntis > i
ftU Amittant vigilafle liium. fi fortc furenti perui\
^ Erravit in mortc doior : fi lingua locuta cft
Ncfcio quid titubante animo , non fponte > fed ahis \
Expugnata malis, odio languoris iniqui :
Si mens cxca fuit : iterum fcntirc ruinas
Troja fua«G, iterum cogetur rcdderc voccs ?
Ardebit mifera^ poft vulncra vulnus Eliflx J
7i >ff facrHfo^ve Hoc opus a:teLii]mxij£LljSc tot bella, tot enfes . .
iri^vr ofi^l 15^ cinercs dabit hora nocens, pcrfidus error \\ '
^M^t //u^ft^ r/i^'. Picridcs nc morum pcr luftra lo_qua(:^s 1
ct^/^rtrtf ^enditc : & ardentes ignes fluvialibus undis \
Mergite : nc pcrcat tam clari Mufapoet3C^I^<^/A4
£f /Mre^ f^tr Flanimaquc vancfcat. vivat Maro ci^urlnoi^be ,
\>hvi^4<{ni^^^ ^ Sil vetuilie meum. lacq eft poft tempora vita:.
Sicquc
IK VlROlLIUM.
Sic£uccrlt ^etcrnuui tota refonaute Camcna
CaTmcn, 6c li divi lub nomine vivat. c^^i AifA^t/^ !
Laudetur, ; ' v:eat, relegatur, amctur.
1 l^^i
EGrundcin verfuum fchoUJlica imitatio > per
rhocam Grammaticum ex vita Vir^ilii.
Tragmentum.
^^Licio 4iiia,iu^iCnLc aixiina^non fpontcfcd altis
''^^ Expugnata malis, odio languoris iniqui ,
Infcnur Tyrix poft vulncra vulnus Eiifli ;
Scntiet applicitos turbata Sibylla vapores
Ejurata mori ? ncc cingula reddet Amazon ?
|Di meliora datc , ac fcnlum rcvocatc nocentem.
jPacc viri liceat tanti. nec commoda l^ngux
JtDivitis intcrcant : pcr quam Romana juvcntus
* Aternum florct. vcrum, quod juficrat illc ,
Sit vctuilTc mcum. nam poft fua tempora vitx
Non taceat. imo xtcrnum rcfonantc Camena
audeiur, placeat, vivat, relcgatur, amctui.
Alius cujufdam fcholaftici poetA argumenta
inJEneidem.fnb nomine Ovidti.
P R F A T I O.
XTlrgilius magno quantum conceflit HomerOj
^ Tantum cgo Virgilio Nafo poeta mco.
Ncc mc prxlatum c-upio tibi fcrre poeta.
Ingenib tantum fi lequor, hoc iatis eft.
Argumcnta quidem librorum prima notavi ,
Errorcm ignarus nequishabere queat.
Bis quinos iegerent, feci, quos carminc, vcrfus,
i5.neidos totum corpus ut eirc putcnt.
Adfirmo gravitatc mea mc carmine nulUim
Livoiis titulum prxpofuifle tibi.
Primi Libri.
^Yir magnu^ Uello, aulli pictate fccundus
5 Aucas
Early European Books, Copyright <D 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
5t
A R G U M K K T A
Ancas odiis Junonis preflus iniquae ,
Italiam quxrens Siculiserravit in undis..
Jattatus tandem Libyx pervenit ad oras ;
Ignarulque loci, fido comitatus Achate,
Indicio matris regnum cognovit Elifla:.
Quinetiam nebula fcptuspervcnit ad urbem,
Arrcptofque undis focios cum clafle rccepit.
Hofpitioquc ufus Didonis cuntla benignx,
Excidium Trojx jufliis narrare parabat.
S E C U N D I.
Conticuere omnes. tunc fic fortiflimus heros
Fata recenfebat Trojx, cafufque fuorum :
Fallaccs Graios : fimulataquc dona Minervx :
Lai^contis poenam, laxantem clauftra Sinonem
Somnum, quo monitusacceperat Heftoris, atxum :
Jam flammas cxli Troum, patrixque ruinas ,
Et reglsTriami fatum miferabile fcmpcy :
Inpoiitumquc patrem collo: dcxtraque prehenfum
Afcanium, fruftra a tergo comitante Creufa :
Erepta ip han^ faio : focios in montc receptos.
T E R T I I.
cc
Toft cverfa Phrygum regna , ut fuga coepta moveri^:
Utque fit in Tliracen priniQ devedtus : ibique
Moc.nia condiderit, Polydori cxde piata.
Rcgis hofpitium, ut Pliotbi re(pon(a canebant.
Ccptum iter in Cretam : rurfus nova fata reperta.
Naufragus ut fueiit Strophadas conpulfus ad undas.
Inde fugam,at^iic iterurrLc narrat prxccpta Celxno»
Liqucrit utquc Helenum perceptis ordine fatis.
"^^uppliccm Achji^cnidcn Poly^hcmo ur^nte rc-
cepit.
^^a.^^ di, 1^'^ ^Amiflumqj patrem Drcpani, atq^ hinc_i nde quicvit..
Q^U A R T I.
At rcgina gravi Venciis jam caipitux igni.
Con-
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
IN ANEIDEM.
Confulitur fQror Anna : placet fuccumberc amori ;
Fiunt (acra D^is : onerantur numina donis. i
Itur venatum. Venerisclam fuedera jungunt.
Fadi fama volat. monitus tunc numine divum
'Aneas clafiemque fuga: fociofquc parabat. /
iSenfit amans Dido> precibus conata morarh . f
Poftqilam fata jubent , nec jam datur ulla faculias,
Confcenditque p^ram, dixitque noviflima vcrbai /
£t vitam infelix multo cum fanguine fudit.
Qjj I N T r.
Navigat Aneas : Sicuias defertur ad oras.
Hic manes celebratpatrios : una hofpes Aceftes
Ludos ad tiimulum faciunt : certamina ponunt*
Prodigi um eft cunftis ardens delapfa fagitta, ^
1 Iris anum Beroen habitu mentita fenili
Incendit navcs, fubitus quas vindicat imber.
In fomnispater Anchifes, qux bcUa gerenda,
Quoquc duce ad mancs poflit defcendercjmonftrai. Coj t
Tranfcribit matres urbi, populumque volcntem.
Et placitum Aneas Palinurum (^uxrit in undii. *^L^
S E X T I.
I Cumas deinde vcnit. fert hinc refponfa Sibyllae :
' [ Mifenum fepelit. mons fervat nomen humati.
A Ramum etiam, ante Deum placato numine,poitat. ^ i V
1 Et vates longxva una defcendit Avernum. tf^ot^. ^«'^^
i AgnofcitPalinuium,^ibi^olatur Eliflam. , ^^c/«^
i Deiphobumque vid£t laccrum ciudeliter ora. \
' Umbrarum poenas difcit narrante Sibylla. ^
Convenit AncUifen : pcnitufquc in vallc vircnti
AgnofcitquvC fuam proicm monttrante parent^. - li^
Hac ubi pcrcepit, graditur, fociofcjae rcvifit. ^
'^Septimi.
Hic quoque Caictam fepelit. tum dcindc profeikus
Juauicntum vcnit. hanc vcrbiscognoYiilliii
♦♦6 Paialcm
V
A R U M A
. Fatalem terram. Menlis cn velcimur, inquit.
' ^ Ccntum oratores veniam pacemque petcntes
{a. e-ii Ad regem mittit leftos tum forte Latinum :
Qui cum pace etiam natx connubia paftus.
j- / Hoc fortc Akfto Junonis diflipat ira. -
e ConcurruHt^iftis, quamvis pia fafta rcpugi:auu
Belli caufla fuit violatus vulncre cei vus.
Tu gentes focia arma parant: frcmit arma juventus^
O c T A V r.
Dat belli fignum Laurenti Turnus ab arce.
Mittitur & magni Venulus Diomedis ad urbem,
Qui pctat auxilium, & doceat qux caufla petendi. "
A- Aneas Divtim monitis adit Arc^da rcgcm
/v Euandru^Ar^^idia profugilm, nova regnapetentem,
Accipit auxiliu.huic natum, & focia agmina jungit
Euander. Pallasfatis comcsibat iniquis.
Jamque habilis bcllo, & matcrnis Ixtus in armis ,
Fataquc, fortunafque ducum, cafufque fuorum
Soititus clipeo, divina intentas in artc eft:.
^ N o N r,
Atque ea divcrfapcnitus dum partc geruntur ,
Junonis monitu Turnus feftinat in hofteni.
Tcucrorum naves, Rutulis jaculantibus igncm,
' * Kympharum in (pccicm divino numine vcrfx.
lairyali Sc Nifi coeptis fuit cxitus impar. • -
* ft ' ' ^^pg^^^^' eaftra Aneadx va44iimquc tuentur.
Audaccm Rutulum dat lcto pifkher lulus.
"Fit via vi. Turnus Bitian 5c4^andaron altum
^^'V JPl^icit, & totis vi£fcojr dat funerci caftris.
■«^jam^uc fatigatus rccipit fe in caftra fuorum.
^ D E c I M I.
ConfiliumDivis hominum dc rebus habetur.
Interea Rutuli portis circum omnibus inftant.
^ Advenit Ancas multis cujn miUibus herosr
1 A : 1 1 D E M.
I Mars vocat, & totis in pugnam viribus itur.
Interimit Pallanta potens in prarlia Turnus,
Cardunturquc duces: cadit & line nomine vulo-us.
Subtrahitur pugn;^ Junonis numine Trirnus.
Aneaispej^lhit MezcntTc^^de piata :
Et Lattfum invifta pcrimit per vulnera dcxtra.
Mox ultor nati Mezentius occidit ipfe.
U N D E C I M I. ^
Conftituit Maiti fpoliorum ex hofte tropjum.
Xxanhniimque patri natum Pallanta remittit.
Jura fepultura: tribuit, tempufque Latinis.
'\ Euander p^^trios aftcdus cdit in urbe.
Corpora cxfa virtim paHim digefta cremantur.
egati refcrunt Diomeden axma negaffc.
Pugnatur. ^ Tioes. cadit ifta Camilla.
iDeindc ducco caUiis, doncc cefrere, minantui.
D u o D E C I M I.
Turnus jam fiaftis adverfo Maitc Latinis
Semet in ani^aparat, pacem cupicnte Latino.
Foeduspeiicutitui palluris omnia viclis.
|Hoc Tmni Jutuina foror confundit :l?c ambos
jln pugnam populos agit, ementita Cameuem.
i Aneas volucri tard^tui membia fagitta. i
j Anxia pio nato fervavit cura parentis.
Uibs capitiir. vium laqueo fibi fiuit Amata.
titneas Tuinum campo congieflus, utrimque
Ciicuii^^f^ack,^vi(^lpoUavif ani:
ladem ArgHmentd tionojlichis pcr eundem
auShrem.
Ancas primo Libyes appellitur oi-is^.
unera Dardanix narrat flctufque fccui>do.
Itius erroies canit, amilTumque parcmem .
** 7 Uri.
J
AHrttTMEKTA
Uiitut in quarto Dido, flammafque fatetui. _
ou^us hlbet ludos, & claflem cornpu igms.
oS^runtur lexto Manes & Tartara Ditis.
Sus Anean reddit fataUbus arvrs.
tS ^at oaavo bellum, quos nnttat in hoftes.
Ss habet pugnas , nec adeft dux rpfe tumultus.
Occidit Anex decimo Mezentius '
Undecimo vifta eft non xquo Marte Camilla.
Duodccimo Tuxnus divinis occidit aimis.
^rgHmentum omnium operum
Virgilianorum.
Tk Aftotum Mufam vario cettamine promit,
kneasVofugus intrat Carthagims oras.
Convivis feries narratur Trorca belU.
Tertius at conplct narrantis in ordme geita.
Ardet amans Dido fatum foruta fupremum.
nulntus habet varia tumuU fpeftacula patns.
In?ernos Ditis Manes ?c regna perertat.
. In Latmm Aneas, Italas ftmul mtrat m otas
imonat hinc beUum tedi de culmme Tur nus.
EuryalU 6c Ntfum defletcum m.tte
• MeLutl interitus canitur, poftTunera Laulu
Ultaque dehincfettuttelo maaata CamUla
S vita fagit infcrnas moefta iub umbtas.
Item Argumentet tn JEneidem f*f
Hexafiicha.
PrIMI iilBRI.
A Rma vitumque canit vates, Junonisob itam,
A totum Ailus turbatum fluaibus xquoi.
pisjeftas dafl«5 fubm^ifaque corpoia P<>»^^-j^^f^.. •
Hofpitium Didus, cafus quo gentis & annos.
i^/Lneas Trojx, fatumque fic bella referret.
;Quorum pars terrx, pelago pars addita famx eft.
4
S E C U N D I.
'Onticuerc omnes, intentique orc loquentis
[Ora tenent. ac tum dolus introducitur hollis,
;t fallacis equi damnofum munus in armis,
'erfidia notufque Sinon, amifiaque conjunx.
er mcdios ignesablatus livaque tela
nchifcs, oneri facilis pietate fcrentis.
T E R T I I.
?oftquam res Afia:, disjeftaque moenia Tiojx ;
iDant pelago claflcs, Polydori funera difcunt ,
iiAtque Heleni prarccpta, fidem cui fecerat ufus.
In JEneidem MonoJiichA Ba/iliL
^Rimus habetjLibycam veniunt ut Troes in urbc,
Edocet excidiam Trojx, clademque fecundus.
Tertius a Troja vedtos canit xquore Teucros.
iQuartus itcm miferx duo vulnera narrat Eliflar.
pianibus ad tumulum quinto celebrantur honorcs,
lAnean memorat vifentcm Tarrara fcxtus.
:In Phrygas Italiam bcUo jam feptimus armat.
i Dat fimul Anea? focios o£lavus , & arma.
Daunius cxpugnat nono nova moeniaTrojx.
: Exponit dccimus Tufcorum in litorc pugnas.
Undccimo Kutuli fuperantur morte CamilU.
Ultimus inponit beilo Turni ncce finem.
In Bucolica Tragmenttim ex ^nodam
Voeta.
' nr Ityras agrefti modo lartus carminc ruris
^ ^ f oimolum pex quod Corydon ardcbat Akxin,
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
Argvmekta
Silcnumquc fenem fertifquc mcroquc ligavit.
Paftorumque fonos faciles duxerc cicutx.
Incerti VoetATetraftichain Georgica.
Pr^fatio. a
QUalis BucoliciJ , ^uantus teUurc domanda fl[
Vitibus,arboribuique,apibu5,pecoriq5, fanlaue 1
' Aneadumfueritvatcs,Tetraftichadicent; |;
Contineat qu« quifque liber. lege carmina noftra.^
P R I M I.
Quid faciat lactas fegetes : qua: ftdera fcrvet
A^ricola, utfacilcm tcrram profcindat aratris,
Semiua quo jacicnda modo, cukufquc locorum,
Et meflcii docuit magno olim fccnoic leddi.
S E C U N D I.
Haftcnus arvorum cultus, Sc fidcra ca:li :
Pampineas canit inde comas, collcfquc vircntcs ,
Defcriptafquc locis vites, & dona Lyxi.
Atquc olea: ramos pomorum cx ordine lcttos.
T E R T I 1.
Tcquc Pales, & te paftor memorandc pcr orbem,
Et pccorum cultus, graminc pafcua Ixta.
Quis habitcnt armenta locis, ftabulentur ^ agni,
Omnia divino monftravit carmine vatcs.
CL,u
A R T I.
Ptotinus aerii mellis redolentia rcgna ,
Hyblxas & apcs, alvorum ccrea tcfta.
Qui^uc apibus florcs, cxamina quarque legcnda
Indicat, humcntefque favos cjclcftia dona.
IN ArNBIDEM*
Z\7>fibdecim fcholajltcortim pcctarum argumentM
%Yh/Eneidem.
jr^ Olus inmittit vcntos, Tunone prccantc,
rpoid Trojanofque vagos Libycas expellit in oras.
Solatiir Venerem diftis pater ipfe dolentem.
ritnean recipit pulchra Carthaginc Dido.
LlBRI rRIM I.
VOMANUS L
Cui Venus Alcanii fub imagiue mittit amorcm.
S E C U N D I.
EUFORBUS IL
Cogitur Jtneas bellorum exponere cafus,
Graiorumque dolos,& equum^fraudemqj Sinonis,
Excifamquc urbem , Priamique miferrima fata ,
Utque patrem inpplitum forti ccrvicc per ignes
Extulerit, caramque amiferitipfe Creufam.
T E R T I I.
JULIANUS II L
Eoft cafum Troja: fabricata claffe fuperftes,
ela dat Aneas, urbemque in litore ThrACum,
lox aliam pulfus Creta:is condidit oris.
iCedit & hincHelenumque videt,prxceptaq; difcit;
S-tna:um Cyclopa fugit, fepelitque parcntem.
QjT A R T I.
HILARIUS IV.
i Ardet amore gravi Dido, foror Annafiiadet
5 Nubeie. junguntur, nimbo cogente, fub antro.
icufat precibuspatrem contemtus liirbas.
Navi-
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuesf LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
AjlGVMENTA
Kari^t JEneas juffu Jovis. illa dolorc
iDpatiens, & amoie, necem fibi protinus infert.
C^V I N T
ff ALL ADIUS V.
In Siculas iterum tcrras Fortuna xeducit
Anean , tumuloque patris perfolvit honorcm,
Tum cogit naves incendere Troadas Iris.
Troes ibi linquunt focios. Venus anxia placat
Neptunum. SomnusPalinurum mergitin undis.
S E X T I.
ASCLEPIADIUS VL
Sacratam Phoebo Cumarum fertur in urbem
Rex Phrygius, vatifque petit refponfa Sibyllae.
Mifenum fepelit. poft ha:c adit infera regna.
Congreflufque patri, difcit genus omnc fuorum.
'^uoque modo cafus valeat fuperarc futuros.
S E r T I M r.
EUSTHENIUS VIL
Tandcm deveniunt Laurentia Troes in arva :
Et pace accepta la:ti nova ma;nia condunt.
No£te fatam Juno Furiam evocat. illa Latinos
Inter, & Aneadas bcUum ferit, & cietarma,
Piotinus auxiliis terra inftruit Itala turmas.
O C T A V I.
POMPEIANUS VIIL
Vidit ut Aneas fumma vi bcUa parari :
Arcadas, Euandrumque fenem fibi foedctc jungit.
Dardanioque duci fociatur Etruria tota.
Arma petit genetrix, dat Mulciber : in clipeoque
Kes pingit Latias, & foitia fada nepotum.
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
IK JSLkexdem.
N O N I.
MAXIMIANUS rx.
Ad Turnum propere Junonia mittitur Iris ,
Inftigatque animos. acies movct ille, Phrygafquc
Obfidct. in Nymphas verfa eft Aneia claflis.
Euryalus Nifufque luunt nece prxlia noftis*
Vi Tuinuspotitui caftris. inpellitur indc.
D E C I M I.
V I T A L I S X,
Hacat & uxoris diftis & jurgia natx
Juppiter. auxiliis inftruftus Troius heros
Advenit. occurrunt Rutuli,atque in litore pugnanti
Occidit a Turno Pallas : vidtorque fupeibus
^nese eripitur. Mezentiusinteiit acci.
U N D E C I M I .
B A S I L I U S.
XL
Occifis proprium pars utraque reddit honorem.
Supplicibus Calydone fatus negat arma Latinis.
Cum Drance alterno jurgatccrtamine Turnus.
Aneasequitem pr^emittit, & obvia virgo
Excipit. extinfta Rutuli dant teiga Camilla.
DUODECIMI.
ASMENUS XI L
i Trojanis Rutulifque placet conjungere foedus.
Id Kutuli rumpunt. nato Venusalma medetux
; Dictamno, Rutulique iuunt perjuria vifti.
Cogitur Anex Dauni concurrere proles.
Pallantea neccm mifero dant cingula Tuino.
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproducecl by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
£ P I T A P H I A-
Xoruwdem dHodecim fcholaflicomm Epita^hia
P. VirgiUi Maronis , per tetraflicha.
V I T A L I S I.
PRima jnihi Mufa eft fub fagi Titjrrus umbra.
Ad mea navus humum julVa colonus arat.
Pratliaque cxpertos cecini Trojana Latinos.
Fertque mcoscineres inclyta Parthenope.
Basilius II.
Hoc jacct in tumulo vates imitator Homeri,
Qui canit Aufonio carmine primus ovcs.
Ad cultos hinc tranfit agros. Aneidos autcra
Non emendatum mortc reliquit opus,
ASMENUS III.
Bucolica Aufonio primus qui carmine fcci,
Mox prxcepta dcdi vcrfibus agricolx.
Idcm cum Phrygibus Rutulorum bellaperegi.
Hunc mihi defunftg fata dedere locum.
VOMANUS IV.
Tityre, tc Latio cccinit mea fiftula verfu ;
Prarceptifque meis rufticus arma colit.
Ac, nc Mufa carcns vitiis Aneidis eflct,
Pcrlida me cckri fata tulerc necc.
E U P H O R B U S V.
Romulcum Sicula qui fingit carmen avena,
Ruricolafque docet qua ratione ferant :
Quique Latinorum memorat fera bella Phrygafq-,
Hic cubat 3 hic meruitperpetuam requicm,
Julianus VI.
Qui paftorali peragravit Ma:nala Mufa,
Ruraquc, & Ancx conciuit arma Maroj
m
c
llle,
E P I T A ? fl r A.
[lllcdecem luftris geminospoftquam addiditanncn
Conceflit fatis: U litus hoc tumulo cft.
I
HlLASIUS VI L
Hxc tibi Virgilius domu5 eft xterna fepulto,
Qiu mortis tcnebras eftugis ingenio*
Mxnalium carmen qui profers ore Latino
Etcultusfcgetum, bellaquc fxva ducum
Palladius Vin.
^riimus ego Aufonio paftorum carmina verfu
Conpofui , & quo fintrura colenda modo.
Poft, quibus Aneas Rutulos fuperaverit armi5,
Vatis relliquias hxc pia terra fovet.
A s c L E r I A D I u s IX.
Sicanius vatcs filvis, Afcrxus in ^rxlr, .
Mxonius bellis ipfe poeta fu
Mantua fe vita pra:clari jadat alumni.
rarthcnope famam moite Maionis habet.
E U S T H E N I U S X.
Quifquises^extremi titulum legc carminis, hofpcs^
Hac ego Virgilius fum tumulatus humo.
Qui pecudum pariter, qui cultum fertilisagri ,
Mox Anchifiada: bella ducis cecini.
POMrEIANUS XL
Virgilio mihi nomen crat, qucm Mantua fclix
Edidit. hic cineres vatis bc ofla jaccnt.
Cujus in acternum paftoria fiftula vivet ^
Ruftic|^ mox eadem Martia, Calliope.
M A X I M I A N U S XI L
Carminc bucolico nitui : cultoribus agri
Jura dcdi. cccini bella Latina liuuii.
Jamquc
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibiiotheek, Den Haag.
224 A 49
Epxtafhia.
Jamquc ad luftra decem Titan acccircrat altcf ,
Cum tibi me rapuit, Mantua, Parthcnope*
Item fer difiicha eorundem ex argument»
Virgiliani diftichi.
MAntua mc genuit, Calabri rapuere : tenet nunc
Pauhenope, cecini pafcua, rura, duces.
ASCLEPlADItrS I.
Tityron, ac fcgetes cccini Maro,& arma virum(iuc
Mantua me gcnuit, Parthenope fepelit.
EUSTHENIUS II.
Virgilius jacet hic, qui pafcua verfibus edit,
Et ruris cultus, 6c Phrygis arma viri,
POMPEIANUS III.
Qui pccudes, qui rura canit, qui pra:lia vatCf,
In Calabris mbriens hac requiefcit humo.
Maximianus IV.
Carminibus pecudes, & rus, & bella canendo
Nomen inextinftum Virgilius meruit.
VlTALIS V.
Mantua mi patria eft: nomen Maro: carmina filvX)
Kuraque cum bellis ; Parthenope tumulus.
Basilius VI.
Qui liltas, & agros, & prxlia verfibus ornat,
Mole fub hac fitus eit ecce poeta Marg.
ASMENUS VII.
Taftorum vatcs cgo fum : cui rura ducefquc
Carmina funt» hic me preflit acerba quics.
t VOMANUSVIIL
I A filvis ad agros, ab agris ad prxlia venit
I Mula Maxonco nobilis ingenio.
EUPHORBVS IX,
Bucolica exprefli , & ruris pra:cepta colendi.
Mox cecini pugnas. mortuus hic habito.
JULIANUS X.
Hic data Virgilio requies, qui carmine dulci
Et Pana, & iegetes, & fera bella canit.
HlLASIUS XI.
•Paftorescecini : docui qui cultus in agris :
Prarlia defcripfi. contegoi hoc tumulo.
Palladius XII.
Conditushicego fum, cujus modo ruftica Mufa
Per filvas? pci lus venii ad arma viium.
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuesf LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibiiotheek, Den Haag.
224 A 49
DEDIGATIO ^NEIDOS;
iplius, ut volunt, Maronis.
Sl MIHI-SVSCEPTVM FVERIT DE-
CVRRERE MVNV S,
OPAPHON, O SEDES QV A C O*-
riS IDALIAS,
TROIUS ANEAS ROMANA PER;|
OPPIDA DIGNO
lAM TANDEM VT TECVM CAR-j
MINE VECTVS EAT:
NON EGO THVRE MODO AVTPA-
CTA TVA TEMPLA TABELL*
ORNABO, ET PVRIS SERTA FE-
RAM MANIBVS:
CORNIGER HOS ARIES HVMILEIS?
ET MAXIMA TAVRVS -
VICTIMA SACRATO TlNGET O-i
DOREFOCOS: j
MARMOREVSQVE TIBI Dl V ER SI-I
COLORIBVS ALIS f
IN MOREM PTCTA STABIT AMOR
PH ARETR A.
ADSIS O CYTHEREA: TVVS TE
CASAR OLYMPO
ET SVRRENTINI LITORIS ORA
V O C A T.
P.VIR-
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuesf LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke BiblioJheek, Den Haag.
224 A 49
\^ K TrRfiTLiT Maronis
UCOLICON
L I B E
T I T Y R U S , E
C L C)
1' ! B OE 'vT; iry ti u ?.
, mpatiiTgieciibans fufifr ^
Silvd^remtcniiiMuiajn mcdita-
ns avena :^
Nos patria: finis , & dulcia linqui-
^*^^^^ ^ mus arva ^
patuainj^mus : tu, i umbra
rmoram reronare doces An.a. . .i.^ui ii.va^-, 5
t O M c ^ pcus nobis ha:c otia fecit.
I.mxjii g^entllle milu rcmpcr deus \ im us arom
^rn ^ ^^Tliu liiisabjpvilibus imbueta^^
wirare boves , utcernis, &iplum
icre, quac vellem , calamo peimirit agrefti.
Jon equidem invideo: miror magis.undiq^ totis
Ique adeoturbc;tur r-^- n iple capellas
t)tenus a^ggra^o^h-. . am vix, Tityre, duco.
: inter denlas corulos modo namque gcmellos,
lem gregis, aU iilice in nuda connixa rciiquit. i >
"^^^ ''^ liocjijahis ^ fi mcns non Igva faiiret, <
^^memuuorardkcreqii^tpTL^ '
epe liniltra cava praxiuit ab ilicc cornix.JJ
0L C
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
ot
OLt
z r V ^ R G 1 1 f
Sedtamcn, iLtc djus qui lit, da, Tit\ ix. , nu.M ..
T.Urbem,quam dicunt Romam,Melibgee,putavi2oi
Stultus ego huic noftrx limilem , qiio Ixpe iblemus:
Paitores ovium teneros depellere foctus.
Sic canibuscatulos fimilLs, fic matribus hxdos
• jsloram: fic parvis compo^nerc m^ ^^na folcbam.
V erum hax tantum alias Tiucr capur cxtulit urbis ;2 5-
C ^uantum l enta lolcnt nuer viburna cuprcui.
^ ^]Ff qiix taiita tuK Romam tii^i ca una viaciKiT;
T.Tibertas : qux fera ta^men i;efpexit inertem 3
tandidior poftf^iuam tondenti barba cadebat ^
Refpexittamen, &longopoft tempore venit, io\
Poftquam nos Amaryllis habet, Galatea reliquit.
Namque ( fateborenim ).dum me Gajapea tenebar.
Nec fpes libertatis erat, nec cura pecull,
Quamvis multa meis e vi^e^ victima feptiSj
Tinguls & in^ratxVerneretur caieus ur^i
^Ton umqua gravis xre domum mihi d cxtmrcdibat.
M . Miiabar, c^iild AttlU dc^jg, Amaryill, Vo^aic!!. f"
Cui pendeje luapatereris in arbore poma.
Tityrus hinc abera't.lpf\ ryTe, pinus,
Ipfi te fontes, ipia hxc aiUL.ua vocabant. 4^^
T. Qifid faccrcm; nec]ue fervitio me exire licebat, ,
K ec tam prxfenti^ii^^ ^' r.-ianofrere divps
Hiciliuinvjidi^uvencm, Melibcce, quotjannis
Bi slenos cui noftm dics altaria fumant.
HlTmihi relponium prim irs dedit illiTiK^tenti : 41*
rafcitc, ut ante, boves, put rattue_tauros.
M. Fortunate fenex, ergo tua luia manebunt^
Et tibi magna fatis : quamvis lapis omnia nudus,
Limofoque palus obducat pafcua junco :
Non infucta gravis tentabunt pabula fq^as :
Hec malj L^ igini pecojis conta^ia Ixdent^
Fonunatc lcucx, iucTnter flumina ncta,
Et fontis iacros> frigus captabis opacum.
Hinc tibi, qux femper vicino ab limite fepes
HyblxiiUpibus florcm depafta ialicti ,
Sxpelevi ibmnum fuadcbit iniie fufviixo.
5 «5
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
(B U C O L I C A.
inc alta fub rupe canet frondator ad auras.
|ec tamen intcrea rauca:,tiia cura,palunibcs,
i iec gemcre aeria ccUabit tuitur ab ulmo.
y. ^Antc leves eicTo pakentu r in yihere ccrv i;
t: ticta deltitucnt niuloMTTTfforc p ltcis : ^
i; nte, pcrerraiis amboruni hniUi^^cxlul,
6#
e
ut Ararim Paithus biber,aut Germania Tigrim ,
luam nothoillius labarur pedore \\:\:\ ^
. At noslunc alii litientis ibimus Aho^ : o >
iWf:»rs Scythiam,& rapidum Cretj venicmus Oaxem,
|:penitus toto divilbs oibe Biitannos. ^
T.i\ umquam patrios longo poli tempore finis,
fuuperis dc tuguftcongelhim cefpite cuimen,
|)fi: aliq uQt mca le^na yidens mirabor arilUsr 7 o
"^puis ha:c tam culta novalia miles habebit ?
irbarus has f cgetes r en quo dij j; oniL^ riyU
at.e
pduxit mil cros ! en guis foi^rerin nis agros !
^.\^.. t^ere nunc, Mclibcge^ piros , pone ordine vitis.
r
3er
75
mex, feli J qubndam pecus, ite capelLx.
on ego vos pofthac, viridi projeftus in aritro,
umofapendere procul de rupe videbo.
armina nulla canam. non me pafcente,capellx, cl e ,
orentem cytifum, 6c falices carpetis amaras.
Hic tamen hanc mecum poteras requiefcere nocic, ^
[onde fuper viridi. funt nobis miitiapoma,
iftanex moUes, & prefli copia ladis. « ^
jam fumma procul villarum culmina fumant,
ajorefque cadunt altis de moritibus umbrx,
ALEXIS, EcLOGA II.
Ormofum paftor Cor) ..uicbat Alexinr,
Deiicias domini: nec,quid fperaret.habebat.
mtum inter denfas umbrofa cacumina fagos
ffidue veniebat. ibi hax incondita folus
ontibus 5c filvis ftudio jattabat inani. 5
audelis Alexi, nihil mea carmina curas ?
1 noftii mifeicrc. iiioii mc denique coges.
A z Kuivc
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by coortesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
10
C n
^ P. V I R G I L 1 1
Nunc ctiam pecudes umbras & fiigora caotan
Nunc viiulis etiam occultant fpincta lacertos
Theftylis&rapidofelVismeflbribussftu
/ e AlliaferpuUumqueherbasconrunditolenti!.. J
At me cum raucis, tua dum vcftigia hiftro, 1
Sole fub ardentirefonantarburta cicadis.
Noniie fuit fatius, triftis Amaryllidis iras
Atque fuperba pati faftidia ? nonnc Menalcan ;
Qiiamvis ille niger,quamvistu candidus efies.
O formofc puer, nimium ne crede colon.
Alba liguftra cadunt, vaccinia nigra leguntur.
Defpeftus tibi fum, nec qui fim quxris, Akxi :
, ^l^ ) Quam divespecorisj^nive^quamlaaisabundaiis.2
,:>y?r. yt t^ MUk mex Skulis errant in jnoiitibus agnx.
-cf<^i2Ji:r^i^'Lac mihi non xftate, novum non frigore deht.
f^^ti^- Canto,qua: folitus, fi quando armenta vocabat ,
■Xpn^ Amphion Dircxus in AQ^^ Aracymlvp.
Nec fum adeo informis : nuper me in litorc vidi,2
Cum placidum ventis ftaret mare.non egoDaphm»-
Judice te mctuam, fi numquam fallat imago.
O tantum libeat mccum tibi fordida rura,
^ Atque humilis habitare cafas, & ligcre cervos,
Hxdorumque gregem viridi compelkre hibiko! ii
Mecum una in filvis imitabere Pana canendo. '
Pan priraus calamos cera conjungere pluiis
Inftituit : Tan curat ovis,oviumque magiftros.
Nec te poeniteat calamo triviiVe labcllum.
Hxc ead7m ut lciret,quid non faciebat Amyntas? 3!
Eft mihi difparibus kptem compatta cicutis
e Fiftula, Damo|tas dono mihi quam dedit olim,
Etdixit moriens : Te nunc habet ifta fecundum.
e ' Dixit Damqetas : invidit ftuhus Amyntas.
Prxterea diio, nec tuta mihi valk reperti
' Capreoii, fparfis etiam nunc pellibus albo,
Bina dic ficcant ovis ubera : quostibi fervo.
^ Jam pridein 1 me illos abducere Theftylis orat
Et facict : quoniam fordent tibi munera noftra
Huc adcs, o fonnofe puei. tibi lilia pknis
l.
4
B u C O l C A. J
:ce ferunt nvmphx calathis : tibi candida Nais / «^e
v.llentis violas &c fumma papavera carpens, ^
ircilUim 5c rioiem jungit benc olentisanetlii.
im, cafia atque aliis inccxcns fuavibus hcrbis,
.oilia luteola pingit vaccinia caltha. 50 ^
' ~ 1 legam tenera lanugine mala,
- .. ..a nuces, mea quas Amarj^llis amabat. /
ildam^erea pruna^honos erit huic quoq^ pomo.
vos, o lauri, carpam, & te, proxima myrte. /
: pofitx quoniam fuavis milcctis odores. 55 e
L.ilticuses; Corydon. nec munera curat Alexis:
!c fi muneribus certes, concedat lolas. i(rUfv{
eu, quid volui mifero mihi : floribus auftrum
rditus, & liquidis immifi fonribus apros.
lem fugis,ah demensS habitarunt di^quoq^ filvas, 5/i
•idaniufque Paris. Pallas, quas condidit,arces
[a colat. nobis placeant ante omnia lilva.
irva lea^na lupum fcquitur, lupus ipfe capellamj e
jrentem cj^fum fequitur lafciva capella ; t-A
? Qorydon^cTAlexi.trahit fua quemq^ voluptas.5i Qu
pice^ aratra jugo referunt fufpenfa juvenci,
\ fol crefcentis decedens duplicat umbras :
« tamen urit amor.quis enim modus adfit amorij
1 Qorydon,Corydon, qu^e te dementia cepit! C h
miputata tibi frondofa vitis in ulmo eft. 70
ii!i tu aliqidd faltem,potius quorum iruliget ufuSi
iiiinibus moUique paras detexerc junco \
pff ycnies alium, fi te hic faftidit, Alexiai. / ^
P AL^MON, EcLOGA Iir.
RNaLCAS,DaMOETAS> PaL/SMOK.
. r^lc mihi,Damceta,cujum pecusian Meliboei?
•^D. Non: verum Agonis. nuper mihi tradidit
Agon.
yfi^y . Infelix 6 femper oves pecus l ipfe Nexram
im fovet, ac, ne me fibi pra:ferat illa, veretiu ,
IC alienus ovis cuftos bis mulget in hora : ^
A > l.L
9
Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courfesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
g P, VlRGlLII
-i-Et fuccus pecori, Sc lac lubducitur agnis.
U_D Parcius ifta viiis tamen objicienda memento.
^Novimus 2c qui te, tranfverfa tucntibus hircis, ^
£t quo, fed faciles, Nymphx rilere facello. j
r..Tum,credo,cum me arbuftum videreMycoms,ioi^ ■
Atque mala vitis incidcre falce novellas.
D. Aut hic ad veveres fagos, cum Daphnidis arcum
f regifti & calamos : qua: tu, perverle Mcnalca,
£t cum vidifti puero donata, dolebas,
• tt, fi non aliqua nocuifles, mortuus elles. i
T M. Quid dommi faciant, audent cum talia fuics .
Non ego te vidi Damonis, peffime, caprum
Excipere infidiis, multum latrante Lycifca J
Et cum clamarem : Quo nunc fe pionpit ille .
Tityre, coge pccus: tu poft catcfta latcbas. 2
V. An milii cantando vidus non ledderct ille,
Qaem mea carminibus meruiffet fiftula, caprum?
Si nefcis, meus ille caper fuit 5 & mihi Damon
Ipfe fatebatur : fed reddere pofle negabat.
' i,.CantandotuiUum;autumciuamtibififtulacc
. , Tuiifta fuitJ non tu in ttiviis,indo£te, loJebas
^'"1 ' ■fcidenti iniferum ftipula difperdere carmen >
©. Vis ergo inter nos, quid poflit uterque,viciflim
Experiamur ? ego hanc vitulam, ne forte recufes,
Bis venit ad mulctram, binos alit ubere faetus, 3
Depono: tu dic, mecum quo pignore certes.
M. De grcge non aufim quicquam dcponere tecum
Eft mihi namque domi patcr, cft inj ufta noverca : r
Bifque die numerant ambo pecus, alter & hxdos. f
Verum id, quod multo tute ipfc fatcberc majus, 5 S(
Infanire libet quoniam tibi, pocula ponam :
Fagina, cxlatum divini opus Alcimedontis : *
Lenta quibus torno facili fuperaddita vitis
Diftiifos edera veftit pallente corymbos.
In mcdio duo figna, Conon: Sc quis fuit alter, 44
Defcijpfit radio totum qui gentibus orbem ?
Tempora qux mefibr,qua; curvus arator habeiet
Necdum illis labra admovi, fcd condita lcrvo.
D.E
f
B r c o I. T r A . ^
' Et nobis idem Alciiiiedon diio pocula fccir:
moliicircumeilanrasampU-- mtho : 4^
#^pl^eaqi:ein mediopoliiit, lii . ^ fequentis.
:ccdum iUis labra admovi, led condita lervo.
ad vitulam Ipcftas, nihil eft quod pocula laudcb\ ^
. N'imquam iiodie ctiugies. veniam,quocumquc
vocaris.
udiat hac tantum^vel qui.venit^eccej^alarmon: ■ v J V^l
liiciam poftiiac ne quemquam voce lacefla' '
Qiiin age,liquid habes;in me mora non eiii u>ia.
sto?!^^ qaemquan^ fugio. tanium, vicine raKxmon,
anfibus hxc imis ( res eft non parva) repo)]as.
•Dicite: quandoquidc in molli confedimiis heiba.
t nunc omnis ager, nunc omnis parturit arbos:
ainc frondent liivx, nunc formoliinmus annus.
icipcDamoeta: tu deinde fequere, Mcnalca.
.Iternis dicetis: amant alterna Camenar.
.Ab Jove principium Mufx:Jovis omnia plei].r 6<^
colit terras, illi mea carmina cura:.
. Et me Phoebus amat:Phoebo fua femper apud mc
Lunera funt lauri, & fuave rubens hyaciuthus.
. Malo me Galatea petit lafciva puella j
k fugit ad falices,& fe cupit ante videri. 4 j
vr. At mihi fefe ofFert ultro meus ignis Amyntas :
.'^fotior ut jam fu canibus non Deiia noftris.
^:.Parta mea: Veneri funt munera:namque ncftari
>)fe locum , aerix quo congeflere palumbes.
>i.Quod potui, puero filveftri ex arborc ledta 70
i.urea mala decem mifl : cras altera mittam.
*. O quoties, & qua: nobis Galatea locuta eft !
urtcm aliquam,venti,diviim referatis ad auris.
Ii.Quid prodeft, quod me ipfe animo non fpernis,
i,dum tu fedaris apros,ego retia fervo?( Amyntajys
•.Phyllida mitte mihi :.mcus eft natalis,Iola : hUa
.tum faciam vitula pro frugibus, ipfe venito.
li. Phyllidaamo ante alias;nam me difcedere flevit:
;t,Longum formofe vale, vale, inquit, lola. Jo//a
E .Trifte lupus ftabulis, matmis frugibus imbrGS, 80
A + Ar-
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibiiotheek, Den Haag.
224 A 49
S p. V 1 R G I L I I
Arboribus venti, nobis Amaryllidis ir.xr.
M. Dulcc fatis humor, depuliis arbutus ha:aLs,
Lenta (alix foeto pecori, mihi folus Amyutas. ^ -i
p.roUio amat nol^ram>quamvis eft ruftica,Mulam: a
pieiides, vitulam ledori pafcice veftro. « 5 |
M. Pollio Sc ipfe facit nova carmina. pafcitc taurum, ;
Jam cornu petat, & pedibus qui fpargat arenam.
D.Qui tc,Pollio,amat,veniat,quo te quoque gaudct. :
jMella fluant illi, Ferat &c rubus afper amomum.
M.QuiBavium non odit,amet tua carmina,Mxvi;9o -
Atque idem jungat vulpes, & mulgeat hircos,
D.Qui legitis flores, 6c humi nafcentia fiaga ,
Frigidus, 6 pueri, fugite hinc, latet anguis in hcrba
M.Parcite ovcs nimium procedere-.non bene ripx
Crcditur. ipfc aiies ctiam nunc vellera liccat. 9
D. Tityre, pafcentis a fluminc rcicc capcUas:
Ipfe, ubi tempus erit, omnis in fonte iavabo.
M.Cogite ovis, pueri : fi lac prxcepcrit a:ftus,
Ut nupcr, ftuftra piefiabimus ubcra palmis.
ixEheu,quam pingui macer cft mihi taurus in ervoU
A/ ^A^ Idem amor exitium pecori|eigpecorii'que magiftrcj^
If^'^ His certe ueque amor caufla eft: vix oflibus hx-Kf
icnt.
Ncfcio quis teneros oculus mihi fafcinat agnos.
D. Dicquibus in teriis,& eris mihi magnus Apollo,
Tris pateat cotli ipatium non ampiius ulnas. i os<
M. Dic, quibus in terris infcripti nomina regum
Nafcaniiur flores: & Phyllida folushabeto.
p. Non noftrum inter vos tantas componcre litis: j
Et vititla tu dignus,& hic : & quifquis amorcs \
Aut mctuet dukis,aiu cxperietur amaros. i ic^
Claudite jam riYos,pueri. fat prata biberunt.
POLLIO, EcLOGA. IV.
Slcclides Mufaspaullo majora canamus.
Non omncs arbufta )uvant,humilcfquc myricx-
Si canimus filvas^fjlva: iint Confule digna:.
Ula
I>
20
I BXJCOLICA. 9
Mtima Cumxi venit jam carminis xtas :
:agnus ab integro ixclorum nalcitur ordo s
m redit 6c Virgo^rcdcunt Saturnia rcgna ;
.m nova progenies coelo demittitur alto.
u modo nafcenti puero^quo ferrca primum
.:li iiet, actoto fur-j ^ mundo ,
■L. aiuifaveLucmaiti - . "l^P^^^^.^-.
»e:..:;oeque adeo decus hoc xvi>te Confule>inibit,
3llio; & incipient magni proccdere mei
e ducc, fi qua manent fcelcris veftigia nuiLU,
^ j, rita perpetua folvent formidine tcrras.
m. le deum vitam accipiet,divifque vidcbit
mkOi ermixtos heroas, & ipfe videbitiu illis,
mm acatumque reget patnis virtutibus orbem-
tti. ! ^t tibi prima, puer, nullo munufcula cultu
iirantis ederas paiVim cum baccare tellus >
ri^, lixtaque ridenti colocafia fundet acantlio-
^ pfa: ladle domum refercnt diftcnta capcllx
Z,. : Jbcra : nec magnos mctuent armenta leoncs-
\ti pfa tibi blandos fundent cunabula florcs.
-3)ccidci & ferpens, & fallax herba vencni
>t)ccidct : Affyrium vulgo nafcetur amomum. : >
At fimul heroum laudes & fafta parentis
tam lcgere, 5c qux fit potcris cognofcere virtus :
oj)Violli paullatim flavefcet campus arifta,
i ncultifque rubcns pcndcbit fentibus uva :
It durx quercus fudabunt rofcida mella. 3 o
'auca tamen fuberunt prifca: vcftigia fraudis,
iix tentare Thetim ratibus, qux cingcre muris
ippida^qua: jubcant telluri inflndere fulcos.
iter erit tum Tiphys, & altera qux vehat Argo
•elcctos hcroas: crunt etiam alterabcUa, 5 5
tq^ iterum ad Troiam magnus mittetur Achil \ • .
jHinc, ubi iam firmata virum te fecerit xtas>
iCcdet & ipfe mari vedor, nec nautica pinus
tMutabit mcrces: omnis ferct omnia tellus.
on raftros patietur hunms, non vinea falcem. 40
buftus quoque iam tauris juga folvec arator.
^ A 5
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibiiotheek, Den Haag.
224 A 49
10
V 1 R G I L 1 I
4$
Nec varios difcet mentiri lana colores.
Ipfe fed in pratis aries jam fuave rubenti
Muricc, jam croceo mutabit vellera luto.
Sponte fua fandyx pafcentis veftiet agnos.
Talia fxcla, fuis dixerunt, currite, fulis
Concordes ftabiii fatorum numine Parca^.
Aggredere 6 magnos (aderit jam tempus)honores,
Cara deum Ijiboles, magnum Jovis incrementum.
Afpice convexo nutantem pondere mundum, sd
Terrafque,tra6tufque maris,coelumque profundum;
Afpice, venturo Ixtentur ut omnia fxclo.
O mihi tam longx maneat pars ultima vitx j
Spiritus, & quantum fat erit tua dicere fafta ! \
ISIo me Gaiininibus vincet necThracius Orpheus,5l
Nec Linus:huic mater quamvis,atq;huic pater adliti
Orphei Calliopea,Lino formofus Apollo. 1
Pan etiam, Arcadia mecum li judice certet, \
Pan ctiam Arcadia dicat fe judice viftum.
Incipe, parve puer, rifucognofccre matrem :
Matri longa dccem tulerunt faftidia menfes.
Incipe, paive puer : cui non rifere parentes,
Ncc deus hunc menfa, dca ncc dignata cubili eft.
6d
D A P H N I S , E c L o G A V. J^M
Menalcas, Mor^us.
/^Ur non,Mopfe,boni quonia convenimus ambo^^^H
^Tu calamos inflare levis, ego dicere vcrfus,
Hic corulis mixtas inter conlidimus ulmos?
Mo.Tu major.tibi me eft xquum parere , Mcnalca li^^M
Sivc fub inceitas Zcphyris motantibus umbras, 5^^H
Sive antro potius fucccdimus. afpicc, ut antrum
Silveftris raris fparfit labrufca racemis. j^^^
ME.Moutibus in noftris folus tibi certet Amyntas. ^^H
MO.Quid fi idem certetPhoebum fuperare cancndol^^H
ME.Incipe,Mopfe,prior^fiquosaut Phyllidis^ignes, ^^H
Aut Alconis habcs laudes, aut jurgia Codri. ^^^H
lacipe: pafccnri^^ (iMvabit Titvrus h.TdoG. !^^H
30
BucoiiiCA» tr
o. Immo hxc, in viridi nuper qux cortice fagi
larmina defcripfi, &c modulans altcrna notavi ,
rj.Kperiar : tu deinde jubeto certct Amymas. i ;
y E. Lenta lalix quantum pallenti cedit oliva:>
laniccis humilis quantum faliunca rofetis :
adicio nortro tantum tibi cedit Amyntas.
o.Scdtu deiine plura, puer : fucceliimus antro.
ixftinftum nymphx crudeli funere Daphnim zo
lebant: vos coruli teftes, & flumina nymphis:
um, complexa fui corpus mifcrabile gnati ,
.tque deos atque aftra vocat crudelia mater-
on ulli paftos illis egerc diebus
'rigida,Daphni,bovcs ad flumina: nulla neq; amne
1 .ibavit quadrupes, nec graminis attigit herbam.
n)aphni,tuum Poenos etiam ingemuilfe lcones
interitum montefque feri filvxque loquuniur.
^aphnis & Armenias ciuru fubjungere tigris
:nftituit, Daphnis thiafos inducere liacchi?,
.t foliis lentas intexere moUibus haftas.
/itis ut arboribus djecori eft, ut vitibus uvx,
Ut gregibus tauri, fegetes ut pinguibus arvis ^
Fu decus omne tuis. poi^uam te fata tulerunt ,
fpfa Pales agros,atque ipfe reliquit ApoUo.
Grandia fa^pe quibus mandavimus hordea fulcis,
Infelix loiium, & fteriles nafcuntur avena:.
Pro molii viola, pro purpureo narciflb,
Carduus & fpinis furgit paliurus acutis.
Spargite humum foIiis,inducite fontibus umbrasj^o
^^all:ores : mandat fieri fibi talia Daphnis.
Et tumulum facite, & tumulo fuperaddite carmen :
Daphnis ego in filvis, hinc ufque ad fidera notus>
Formofi pecoris cuftos, formofior ipfe.
M E. Tale tuum carmen nobis, divine poeta, 4^
Quale fopor fcflis in gramine: quale per xftum
^ Dulcis aqua: faliente fitim reftinguere rivo. ^
< Nec calamis iolum xquiperas, fed voce magftrum .
Tortunate puer, tu nunc eris alter ab illo.
Nos taiiign h;ec quocumqjmodo tibi noiha viciflim
A 6 Di-
35
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuesl
Images reprocluced by courtesy of Koninklijke Biblic
224 A 49
•uest LLC.
ibliotheek, Den Haag.
ll F. V I R r r I
Diceimis ^ Daphninque tuiim toliemus ad^dra :
Daphnin ad aftra feremus. amavit nos quoque Da-
phnis.
Mo. An quicquam nobis tali fit munere majus?
Et puer ipfe fuit cantari dignus: & ifta
Jam pridem Stimicon laudavit carmina nobis. 5 j
jME.Candidus infuetum miratur limen Olympi,
Sub pedibufque videt nubes & fidera Daphnis.
Ergo alacris filvas, & cetera rura vohiptas,
Panaque, paftorefque tenet, Dryadafque puellas.
Nec lupns infidias pecori, nec retia cervis 60
Ulla doUmi meditantur. amat bonus otia Daphnis.
Ipfi la:titia voces ad fidera jadant
Intonfi montes : ipfae jam carmina rup es,
Ipfa fonant arbufta: Dcus,deus ille, Menalca.
Sis boniTs 6 felixque tuis ! en quattuor aVas: 6s
Ecce duas tibi, Daphni, duas altaria Phcebo ;
Pocula bina novo fpumantia la<fle quotannis,
Craterafquc duo ftatuam tibi pinguis olivi :
Et multo in priniis hilaransconvivia Baccho,
Ante focum, li frigus erit, li mefiis, in umbra,
Vina novum fundam calathis Ariufia neftar.
Cantabunt mihi Damoetas & Lydius Agon :
Saltantis Satyros imitabitur Alphcfiboeus.
Hxc tibi femper erunt, & ciim follennia vota
Reddemus nymphis, & cum luftrabimus agros. 7 <
Dum juga raontis aper, fluvios dum pifcis amabit,
Dumque thymo palccntur apes , dum rore cicadse,
Sempcr honos.nomenq; tuum,laudefq; manebunt.
UtBaccho Cereriq.ue, tibi fic vota quotannis
Agricolae facient : damnabis tu quoque votis. 8a
Mo. Qux tibi, qux tali reddam pro carmine dona ?
N^m neque me tantum venientis fibilus auftri,
Ncc pcrcuffa juvant ftuftu tam litora, nec qux
Saxofas inter decurrunt flumina vdlles.
M E. Hac te nos fragili donabimiis antc cicuta. S 5
Hkc nos, Formofum Corydon ardebat Alexim:
H^c cadem docait, Cujum peciis? an Mtliboei ?
MO.-At
BlTCOLlCA. rg
:>:mo. At tii Cumc pcdum,qiiod,me cum fxpc rogaret,
'^^*#vIon tiilit Antigencs,(& erat tum dignus amari)
' Formoliim paribus nodis V . . ' V \^cnalca. 90
SILENUS, EcT on K VT.
Faunorum, Sa
V A N O R U M ,
T Y R O i< l M L 1
Delectatio.
P Rima Syracolio dignata eft ludere vcrfu^
* Noftra nec erubuit filvas habitarc Thalia.
:20D- ;
wi^ _
r Cum canerem reges & pra:lia, Cynthius aurem
Mi Vellit, & admonuit: Paftorem, Tityre, pinguis
Palcere oportet ovis, deduftum dicere carmen,
Munc ego(namq3 fuper tibi erunt,qui diccre laudcs,
rare, tuas cupiant, & triftia condcre bclla)
tgreftem tenui meditabor arundine Mufam.
^on in juffa cano. fi quis tamcn hxc quoque,li quid^
:aptus amore lcget^ tc noftrx,Varc, myricx, 10
rc nemus omne canet. ncc Pha:bo gratior ulla eft,
^ Juam fibi qua: Vari pra:fcriplitpagina nomen.
.^Tcrgite, Pierides. Chromis &c Mnafylos in antro
^ iSilcnum pucri fomno vidcre jacentem ,
Ifcf^i^fl^^^i^^ hefterno venas, ut femper, laccho, 1 5
vSerra procul tantum capiti dclapla jacebant^
l^i^ i*^ artrita pendebat cantharus anfa.
'"^TI^^^^o^ ^ \^ ('^^""^ ^^?^ Ipc carminis ambo
uLuferat) injici unt iplis ex vincula fertis.
. Addit fc (bciam, timidifque ftipervenit J^s}c :
i Agle Naiadpm pulcherrima. )amquc vidcnti
: Sanguineis frontem moris & tcmpora pingit.
^ Illle dolum ridens, Qiio vincula neditis? inquir.
) Solvite mc, pucri. fatis cft potuifte vidcri.
'Carmina qux vukis, cognofc Muina vobis^ 2 s
IHuicaliudmcrcediserit. linK.. . ^ipitipfc.
*Tum vero iti numerum Faunofque feralquc videres
. Ludere, tum rigidas motare cacumina qucrcus.
|Nectantum Phcxbogaudet Parn ^ '^ -es:
HCCtantum Rhodopc mirautur ^ . .tius Orphea.
A 7 Naui-
CM
A
Early European Books, Copyright <D 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by coortesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
Namque canebat,uti magnum pei inane coaaa
Semina terratumqucanimxque, manlvs fuilient,
' Et liquidi fimul ignis : ut iiis exordia prmMS
Omuia,Sc ipfe tener mundi concreverit orbis.
Tum durare folum, & difcludcre Nerea ponto 3 S
Coeperit, 8c rerum paullatim fumere formas.
Tamque novumgitlterrx ftupcant luccicere folem,
Altius atque cadant fubmotis nubibus imbies:
Incipiant filvx cum primum furgere, cumque
l-ciyn^ Raraperignotoserrejitanimaliamontis. 4«>
Hinc lapides Pyrrhx jadtos, Saturnia regna,
Caucafiafqi refert volucres,furtumque Promethei. |
His adjungit, Hylan nautx quo fonte reliftum |
Clamafient: ut litus, Hyla,Hyla, omne lcuiaret. ^
Et fortunatam, fi numquam armenta fuillcni, 45
Pafiphaen nivei folatur amore juvenci.
Ah, virgo infelix, qux te dementia cepit ?
Proetides impkf unt falfis mugitibus agros:
At non tam tuipis pecudum tamen uUa lecuta eft
Concubitus, quamvis collo timuiflet aratuim, 5»
Et fxpe in levi qua^filTet coinua frontc.
Ah, virgo infelix, tu nunc in montibus erras 1
llle, latus niveum molli fliltus hyacintho,
llice f-ib nigra pallentis ruminat herbas, (nymphac,
Aut aliquam in magno fequuur gicge. claudite
Difta-x nymphx, nemorum jam clauditc laltus:
Si qua force ferant oculis fefe obvia noftris
Errabunda bovis vettigia. forfitan illum_
Aut herba captum vuidi, aut armenta lecutum,
Perducant aliqux ftabula ad Gortynia vaccx.
Tum canit Hefperidum miratam mala puellam ;
Tum Phaethontiadas mufco circumdat amarae
Corticis,atque folo proceras erigit alnos.
Tum canit,errantem Permcfu ad flumma Gallum
Aonas iu montis ut duxerit una fororum ; 65
Utque viro Phoebi chorus adfurrexerit omniSj
Ut Linus hxc illi divino carmine paftor , -
f loribus atque apxo crinis ornatus amaro,
Dixciir,
B U C O L I C A. If
DixericHos tibi dant calamos(en accipe^Mufx,
Alcrxo quos antc leni: quibus illc iblcbat 70
Cantando rigidas deducere montibus orno^.
His tibi Grynxi nemoris dicatur origo :
Nequis lit lucus, quo fe plus jadtet Apollo.
Quid ioquai aut Scyliam Nili , quam fama fecutt
eft ,
Candida fuccinda latrantibus inguina monllris 75
Dulichias vexafle rates, & gurgite in alto
Ah timidos nautas canibus lacerafle marinis :
Aut ut mutatos Terei narravcrit artus ?
Quas illi Philomcla dapes, qux dona pararit J
Quo curfu deferta petiverit. & quibus antc
Infclix fua tefta fupervolitaverit alis ?
OmniaquXjPhocbo quondam meditantc,bcatus
Audiit Eurotas, juffitque edifcere lauros ,
Ille canit. pulfx referunt ad fidera vallcs.
Cogere donec ovis ftabulis,numerumque rclwiiu %% n
Juflit, & invito proccflit vcfpcr Olvir.po.
MELIBOEUS, EcLOGA VII.
MELIBOEUS, C0RyD0N,THYR51S»
M. pOrtc fub arguta confedcrat ilice Daphnis>
Compulerantquegreges Corydon & Th)Tfis
in unum j
Thyrfis ovis,Cor)^don diftentas laftc capellas.
Ambo florcntes a;tatibus, Arcadesambo,
Et cantare pares, 6c refpondcre parati. 5
Hic mihi, dum teneras dcfcndo a fiigore myrtos,
Vir grcgis ipfc^aper deerraverat. arquc ego Daph*
nim
Afpicio : lile ubi me contra vidct j Ocius, inquit,
Huc ades,6 Melibote: caper tibi falvus,& ha:di.
Et, fl quid ceflarc potes, rcquiefce fub umbra. 10
Huc ipli potum venient per prata juvcnci :
Hic viridis tencra pra:texit arundine ripas
Mincius eque facra refouam cxamina quercu.
Quki
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by coortesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
p. V T R O I L I I
Quid facerem? neque ego Alcippen , necPhyllida i
habcbam,
DepuUbs a lafte domi qux clauderet agnos: 1 5 \
Et certamen erat Corydon cum Thyrllde magnum. j
Pofthabui tamen illorum mea fevia ludo.
Ahernis igitur contendere verlibus «imbo ^
Ca-pere: altcrnos Mufx meminifle volebant. 1
Hos Corydon,illos referebat in ordine Thyrfis. 20 ■
c. Nymphs,nofter amor.Libethrides, aut mihi car-
men , • 1. 1 •
Quale meo Codro, concedite: proxima Phoebi i
Verfibus illc facit. aut , fi non pofiumus omnes, |
Hicargutafacrapendebittiftulapinu. j
T. Paftores,edera crcfcentem ornaie poetam, i 5 1
Arcades, invidia rumpantur ut ilia Codro. 1
Aut fi ultra placitum laudarit, baccare frontem
Cin^ite, nc vati noceat mala lingua fumro.
c. Setofi caput hoc apri, tibi Delia.parvus
Et ramofa Mycon vivacis cornua cervi. 3 o
Si proprium hoc fuerit , levi de marmore tota
Puniceo ftabis furas evindla cothurno.
T. Sinum laais,& hxc te liba, Priape, quotannis
Expeftare fut eft: cuftos es pauperis horti.
Nunc te marmoreum pro tempore fecimus:attu,? 5
Si foetura gregem fuppleverit,aureus efto.
c. Nerine Galatea ,thymo mihi dulciot Hybla:,
Candidior cycnis, edera formofior alba:
r-ff^ Cum primum pafti repetcnt prxfepia tauri,
Si qua tui Corydonis habet te cuta, venito.
T. Immo ego Sardois vidcar tibi amarior herbis,
Horridior rufco, projecta vilior alga ;
Si mihi non harc lux toto jam longior anno eft.
Itc domum pafti, fi quis pudor , ite juvenci.
c. Mufcofi fontes, & fomno mollior herba ,
Et quac vos rara viridis tcgit arbutus umbra,
Solftitium pecori defendite. jam venit a:ftas
Torrida: jam laeto turgcnt in palmite gemmy.
T. Hic focuSjSc tacda: pinauesjhic plurimus ignis
Seni-
bmper, 5c afudua portcs tuligine nigri. so
;ic tancum Borex curainrr ■tum
ut numerum lupus,aut ti i. .wuia ripas.
• Stant 6c juniperi, & caftanex hirfuta::
lata lacentpaliuii fua qurcque fub arbore poma.
r)mnia nunc rident. at ii formolus Alexis 5 5
ontibus his abeat, videas & flumina ficca.
. Aret ager : vitio moriens fititaeris herba ;
iber pampineas invidit collibus umbras.
; hyllidis adventu noftrx nemus omne virebit :
uppitei 6c Ixto defcendet plurimus imbri. 60
. Populus Alcidx gratiflima, vitis laccho,
•ormofx myrtus Veneri,fua laurea Phoebo.
^hyllis amat corulps. iilas dum Phyllis amabit,
-'i ftfec mvrtus vincet corulos,nec laurca Pha^bi.
r. Fraxinus in filvis pulchcrrima,pinus in hortis, 6 $
?opulus in fluviis,abies in montibus altis^
Sjepius at (1 me,Lycida formofe, revifas,
fraxinus in filvis cedat tibi, pinus in hortis.
M.Hxc memini,& vidu fruftra contcndereThyrfiu»
Ex illo Corydon, Corydon eft tempore nobis. 70
PH ARM ACEUTRI A,EcLOGA Vlir^
Damon, Alphesiboeus.
p Aftorum Mufam Damonis &c Alphefibcei,
Vfim^ Immemor herbarum quos eft mirata juvenca
Certantis, quorum ftupefactx carmine lynces ;
Et muiata (uos requierunt fiumina curfus :
Daitionis Mufam dicemus 6c Alphefiboei. S
i Tu mihi feu magni fuperas jam laxa Timavi,
I Sive oram Ulyrici legis xquoris 5 en erit umquam
- lUe dies, mihi cum liceat tua dicere facta ?
En erit, ut liceat totum mihi ferre per orbem
Sola Sophocleo tua carmina digna cothurno ! i o
A tc principium: tibi deiinet. accipc juflis
Carmina cotrpta tuis: atqj hanc flne tempora circum
Inter victriccs cderam tibi ferperc lauros.
Frigi-
Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by coortesy of Koninkiijke Bibliolheek, Den Haag.
224 A 49
18 P. V I R G 1 L 1 T
fiigida vix coelo nodis decellbrat umbra,
Cum ros in tenera pecori gratifumus herba: : y
Incumbens tereti Damon lic ccx*pit olivx.
D.Na{cere,pra:q3 diem veniens age,Lucifer,almumi >
Conjugis indigno Nifx deceptus amorc :
Duin qucror5&: divos (quamquam nil teftibus illis /
rrofeci; exticma moriens tamen adioquor hora. lo
Incipe Aixnalios mecum.mea tibia, verfus.
Mxnalusargutumque nemus pmofque loquciui ,
Semper habet, iemper paftorum ille audit amorc: ^
Panaque, qui primus calamos non pafius inertlii.
Incipe Mxnalios mecum, mea tibia, verfus.
Mopfo Ni(a dacur. quid non fperemus amant.
Jungeritur jam gryphes equis: xvoque iequenti
Cum canibus timidi venient ad pocula damx.
Moplcjnovas incide faces: tibi ducitur uxor.
Sparge, marite, nuces: tibi deferit Hefperus Oetam,
Incipe Mxnalios mecum, mea tibia, verfus.
O digno conjunfta viro, dum defpicis omnis,
Dumque tibi eft odio mea fiftula, dumque capclla^,
Hirfutumque fupercilium, promifiaque baiba:
Nec curare deum ciedis moitalia quemquam. j 5
Incipe Mxnalios mecum, mea tibia, veifus.
Sepibus in noftiis paivam te lofcida mala
(Dux ego veftei eram) vidi cum matie legentem.
Altei ab undecimo tum me jam^epeiat annus :
Jam fragilis poteram a terra contingere lamos. 40
Ut vidi, ut perii, ut me malus abftulit error !
Incipe Mscnalios mecum, mea tibia, vcifus.
Nunc fcio, quid fit Amor. duris in cotibus illum
^ ^H^Hf A ut Tm aros^aut Rhodope,aut extremiGaramantes,
Nec gcneris noftri puerum nec fanguinis edunt. 4 J
Incipe Mxnalios mecum,mea tibia, verfus.
Sarvus Amor docuit gnatorum fanguine matrem
Commaculare manus. ciudeiis tu quoque, mater^
Ciudclis matei magis, an piiei improbus ille ?
Improbus iUe pucr: crudelis tu quoque, matei. 50
Incipe Mo^nalios mecum,mca tibia, veifus.
Nunc
ss
6$
B U 1 C A.
unc Sc ovis ultro higiat lupus; auiea davx
Mala fcraut quercus : narcillo florcat alnub:
inguia corticibus ludent clecl:ra myricx.
rtent &c cycnis ululx: fit Tityrus Orpheus:
tSOrpheus iu lilvis,iuter Delphinas Arion.
_i||lHcipe Mxnalios niecum, meatibia, verfus.
Hl Omnia vel mcdium fiant mare: vivite hlvar.
H^aj Prarceps acrii Ipecula de montis in undas
Dfsor; Dcfcrar.extremum hoc munus morientis habcto.<So
MD^ Deline, Mxnalios jam defmc, tibia, vcrfus.
iatSLJ Ha:cDamon:vos,qua:refponderit Alphc(ibocus>
-z^i Dicite,Pierides.non omnia poflumus omncs.
A. Eifer aquam, ?c molli cingc hxc aitaria virta:
■ ; Verhenafque adole pinguis & mafcula tura:
P^' Conjugib ut magicis fauos avertere facris
t»^ ' Experiar fenfus. nihil hic nifi carmina dcfunt.
gHgii : Ducite ab urbe domum , mea carmina > ducite Da -
g.i phnim.
. ' Carmina vel coelo poflimt deducere Lunam :
^ Carminibus Circe focios mutavit Ulixi : 70
Frigidus in pratis cantando rumpitur anguis.
!i| Ducite ab urbe domum , mea carmina , ducite D*-
phnim.
Terna tibi ha:c primum triplici diverfa colorc
HLicia circumdo, terque hxc altaria circum
Eftigicm duco. numero deus impare gaudet. 7 J
Ducite ab^ lube domum , mea carmina , ducite Da-t
phnim.
Nede uibus nodis ternos, Amarylli,colores: (do.
L Nc6le, Amarylli,modo: Sc, Veneris,dic,vincula ne-
Bjj Ducite ab urbe domum , mea carmina , ducite Da-
phnim.
Limus ut hic durefcit, & hxc ut cera liqucfcit 8-0
Uno eodemque igni^ fic noftro Daphnis amore.
Sparg^ molam, ik fragilis incende bitumine lauros.
Daphnis mc malus urit:ego hanc inDaphuide lauru.
Ducite ib uibc domum , mca canuina > ducitc Da-
phniip.
■xtr
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibiiotheek, Den Haag.
224 A 49
2a P. VlRGILII
Talis amorDaphnim,qualis,cum fefla juvcncum ti\
rer nemora atque altos quarendo bucula lucos
Propter aqux rivum viridi procumbit in ulva
Pcrdica, nec fera: meminit decedere oocli :
Talis amor tencat, nec fit mihi cura mederi.
Duciteaburbedomum, meacaimina, ducitcDa-
phnim.
Has olim exuvias mihi perfidus ille rcliquit ,
Pignora cara fui : qua: nunc ego limine in ipfo,
Terra,tibi mando. debent ha:c pignora Daphnim.
Ducite ab urbe domum , mea carmina , ducite Da-
phnim.
Has hcrbas,atque hxc Ponto mihi lc£ta vcnena, 9 $
Ipfe dedit Mocris.nafcuntur plurima Ponto.
His cgo larpc lupum fieri, & fe condcre filvis
Moerin, fa:pe animas imis excire fepulcris,
Atque fatas alio vidi traducere meflis.
Ducite ab urbe domum , mea carmina , ducite Da-
phnim. 100
yer cineres,Amarylli, foras: rivoquc fluenti,
Tranfq^caput jace: nc refpcxcris. his egoDaphnim
Adgrediar, nihil ille deos, nil carmina curat.
Ducitc ab urbe domum , mea carmina , ducitc Da-
phnim.
Alpice : corripuit tremulis altaria flammis 10 y
Spontc fua, dum ferre inoror,cinis ipfe.bonum fit !
Nefcio quid certe elt: & Hylax in limine latrat.
Credimus; an, qui amant, ipfi fibi fomnia fingunt J
rarcite,ab urbe venit,jam parcite,carmina,Daphnis.
MOERIS, EcLOGA IX.
Lyc idas,Moeris.
^Uo te,Mocri,pedes?an,quo viaducit,in urbe?
^^M.O Lycida,vivi pervenimuSjadvena noftri ,
Quod numquam veriti lumus,ut pofleflbr agcUi
Diceret:Ha:c mea funt^veteres migrate coloni.
Nun<: vidijtriftes, quoniam Fors omnia vcrfat, 5
Hos
,11
Early European Books, Copyright © 20 1 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliorheek, Den Haag.
224 A 49
BUCOLICA.
/mos illi (quod nec bene vertat) mittimus li.vwos.
W ^..Certe equidem audieram,qua le liibducere coUes
W £lncipiunt,mollique jugum demittere ciivo,
■ll^Ulq^ad aquam vetcris jam frafta cacumina fagi,
jPf^Omnia carminibus veftrum lcrvaire Menalcan " ^
M. Audieras)&: fama fuit. lcd carmina tantum
iNoltra valenc, Lycida,tela inter Martia,quantum
IChaonias dicunt, aquila venicnte, columbas.
l^^^iQiiod nifi me quacumque novas incidere litis
Ante finiftra cava monuiflet ab ilice cornix, i s
Bj^ Nec tuus hic Moeris, nec viveret ipfe Menalcas.
WfBL. Heu, cadit in quemquam tantum fceluslheu tua
Pxne limul tecum folatia rapta, Menalca! (nobis
V^M •Quiscaneret nymphas?quishumu florentibus herbis
Spargeret? aut viridi fontis inducerec umbra? 20
Vel qux fublegi tacitus tibi carmina nuper ,
iCum te ad deJicias ferres Amaryllida noftras ?
Tityre, dum redeo,brevis eft via, palce capellas:
Et potum paftas age, Tityre: & inter agendum
Occurfare capro, cornu ferit ille, caveto. 2 $
isi.Immo ha:c, qua: Varo nec dum perfeda canebat,
Vare,tuum nomen(fuperet modo Mantua nobis,
Mantua va: mifera: nimium vicina Cremonx! )
Cantantes fublime ferent ad (idera cycni.
L.Sic tua Cyrneas fugiant examina taxos: 30
Sic cytifo paftx diftentent ubera vaccse.
Incipe, fi quid habes. & me fecere poetam
Pierides: funt 5c mihi carmina.me quoque dicunt
Vatem paftores : fed non ego creduius illis.
^ Nam neque adhuc Varo videor,nec dicereCinna 3 s
m f Digna,fedargutosinter ftrepereanferolores. (luto,
M.Id quidem ago^Sc tacitus,Lycida,mecum iple vo-
|pi Si valeam meminiffe: neque eft ignobile carmen,
Huc ades,6 Galatea. quis cft nam ludus in undis ?
Hic ver purpureum:varios hic flumina circum 40
Fundithumus flores: hic candidapopulus antro
Imminet, & lentx texunt umbracula vites.
Huc.adcs: infani fcriant fine litora fluctus.
^ > ' L. Quid^
t
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by coortesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
2.Z V I R G I L 1 1 i
1.. Q^ia, u jjLira rolum lub nofte canenteni j
Audieram r numcios memini,!! verba tenerem- 4? |
M.Daplini, quid antiquos iignorum rulpicis ortus?
Ecce Dionai procellit Ca^faris aftrum:
Aftrum, quo legcces gauderent frugibusj Sc quo
Duceret aprkis in coUibus uva colorem.
Infere, Daphni, piros:carpent tua poma nepotes. 50
Omnia fcrt atas, animum quoque.fxpe cgo longos
Cantando puerum memini mc condere foles.
Nunc oblita mihi tot carmina. vox quoque Motrim
Jam fugit ipfa: lupi Marim videre priores.
Sed tamen jfta latis rcferet tibi fxpe Menalcas. s 5
LXr.uflando noftros in longum ducis amores.
Et nunc omne tibi ftiatum lilet :cquor: & omnes ,
(Afpice) ventofi cecidcrunt murmuris aura^.
Hinc adeo media eft nobis via.namquc fepulcrum
Incipit apparere Bianoris. hic, ubi denfas 60
Agricola: ftrin^unt frondes, hic,Moeri, canamus :
Hic ha^dos depone. tamen veniemus in urbem.
Aut,fi, nox pluviam ne colligatante,veremur,
Cantantes licet ufque (ininus via Ixdat) eamus.
Cantantcs ut eamus, cgo hoc te fafce levabo. 6 5
M.Definc pluia,puer:&,quod nunc inftat,agamus.
Carmina tum melius, cum venerit ipie, canemus.
GA LLUS, EcLOG A X.
P Xtrcmii hunc, Arethuf\ , mihi concede laborem.
•*--'rauca meo Gallo,fed qux lcgat ipfa Lycoris ,
Caimina funt dicenda.negct quis tarmina Gallo ?
Sictibi,cum fludtusiubter labere Sicanos,
Doris amara fuam non i ntermifceai: imdam. 5
Incipc. Ibllicitos Galli dicamus amores,
Dum tcncra attondent fimx virgulta capellx.
Non canimus fuidis: refpondent omnia fihar.
Quar nemora, aut qui vos faltus habuere^puellae
Naidesjindigno cum Gallus amore periret ? 10
Nam nequc Parnali vobis iuga, nam neque Pindi
Ulk
B u c o L r c A.
Mivjiani fecere,ncquc Aonix Aganippn:.
Illiun etiam lauri,etiam flevere myricx:
iPiniter illum etiam Ibla lub rupe jacentem
IM.rnalus,ffc gelidi fleverunt laxa Lycxi. i $
Jtant & oves circum : nofl:ri nec pcenitct ilLi^:
lec te poeniteat pecoris,divine poeta:
li formoius ovis ad flumina pavit Adonis.
^enit & upjlio: tardi venere bubulci :
Uvidus hiberna venit de glande Menalcas. 20
pl^ Omnes,undc amor iftcjrogant^tibi? venit Apollo :
a Gallcquid infanis J inquit. tua cura Lycoris
ijb < Terque nives alium,perque horrida cafl:ra lecuta eft.
K \"cnit & agrefti capitis Silvanus honore,
Wk. Florcntis ferulas 6c grandia lilia quafians. z 5
l 1 Pan deus Arcadix venit: quem vidimus ipli
lslll0lti Sanguineis ebuli baccis minioque rubenteni.
m^p Ecquis crit modusHnqiiit.amor non talia curat.
Nec lacrimis crudeiis amor,nec gramina rivis,
m iNec cy ti (b faturantur apes, nec fronde capellx. 3 ^
m Triftis at ille, Tamen cantabitis, Arcades, inquit,
t1Montibus hxc veftris: foli cantare periti
Arcades. 6 mihi tum quam molliter ofla quiefcant,
Veftra meos olim li fiftula dicat amores!
i Atque utinam ex vobis unus.veftrique fuilTem 3 5
i Aut cuftos gregis,aut maturx vinitor uvx!
•Certe fivc mihi Phyllis,ftve efiet Amyntas,
I Seu quicumq, furor, (quid tum,fi fuicus Amyntas?
I Et nigrts violx funt,& vaccinia nigra)
^ Mccum inter falices lenta fub vite jaceret. 40
Serta mihi Phyllis lcgeret, cantarct Amyntas.
^*Hic gelidi fontes: hic moUia prata, Lycori.
\}ic ucmus: hic ipio tecum coniumerer xvo.
b^unc inianus amor duri me Mattis in armis,
I Tela inter media, atquc adverlbs dctinet lioitis.
"1 Tu procul a pauia (ncc fit mihi crcdere) tantum
Alpinas,ah dura, nives &c frigora Rheni
* Me fine fola vides. ah te ne frigora Ixdant !
> Ah tibi ne teneras glacies iecet alpcra plantas
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by coortesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
ss
24 p. V I R c; 1 L 1 1
Ibo, & Chdcidico qua: lunt mihi condita verli
Carmina, paftoris Siculi modulabor avena.
Certum cll in lilvis, inter fpelara fcraium,
Malle pati, tcneriique meosincidere amorcs
Arboribus: crcfccnt illx: crefcetis amores.
Interea mixtis iuftrabo Ma:nala nymphis :
Aut acris venabor apros. non me ulla vetabunt
Frigora Parthcnios canibus circumdare faltus.
Jam mihi pcr lupes videor lucofque fonantis
ire: libet Partho torquere Cydonia cornu
Spicul43 tanqua ha:c finf noftri medicina furoiis,6^
Aut deus iile nialis hominum mitefceic difcat.
Jam neqs Hamadryadesrurluii},nec carmina nobis
Ipfa placent; ipfx rurftim concedite filvx.
Non illum. noftripoftunt mutare labores:
Nec fi frigoribus mediis Hcbrumque bibamus,
Sithoniaique nivis hiemis fubeamus aquofa:,
Nec fi, cum moriens alta liber aret in uimo,
Athiopum verfemus ovis ilibfidere Cancri.
Omnia vincit Amor. & iioscedamus Amori.
Harc lat erit, divar, veftrum cecinifle pcctam,
Dum fedet, & gracili filcellam texit lubilco,
Pierides. vos hxc faciccis maxima Gallo :
<iallo, cujus amor tanti;n> mihi crefcit in horas ,
Qiiantum verc novo viridis fe (ubjjcit alnus.
Surgamus : Iblet efle gravis cantantibus umbia.
Juniperi gravis umbra. nocent &c frugibus umbra:*
Ite domum fatura:, venit Hefperus,ite capella:.
r/iRAi^^ P. V 1 R G I 1 1 i< o N I s^B u c o L I- .
j c o N >l L 1 B E K £ X r ! sX rnici
d^a /^'^ /-^/ rri^f^ ^T. -^"^f V
7?
a£1
P. VIRGILir MARONIS
E O R G I C O N
LIBER PRIMUS^
RV//
Ad
I L I U M M C E NT A T E M.
Uid faciat Ixtas fegetes^quo fidere terri
Vertere, JSlxtgnaSjuliiufque adjungerc
vites ^
Conveniat: qua: cura boum, qui cultus
habendo
: it pecori, apibus quanta experientia parcis,
n:inc canere incipiam. Vos, 6 clariflima mundi $
"^ umina, labentem carlo qux ducitis annum,
iber & aima Ceres; veftro li munere tellus
thaoniam pingui glandem mutavit arifta,
>culaque inventis Acheloia mifcuit uvis :
t vos agreftum prxfentia numina Fauni , lo
erte fimul Faunique pedem Dryadefque puellx :
ilunera veftra cano. tuque 6,cui prima frementem
udit equum. magno tellus percufla tridenti,
[tleptunes & cultor nemorum,cui pinguia Ccx
1 er centum nivei tondent dumeta juvenci : 1 5
'p)fe nemus linquens patrium faltufque Lycxi
rt an ovium cuftos,tua fi tibi Mxnala curx ,
dfis 6 Tegxe favens, olexque Minerva
iventrix, uncique puer n\onftrator aratri,
;t teneram ab radice ferens, Silvane, cupreflum:2o
')ique dexque omnes, ftudium quibus arva tueri,
i.)uique novas alitis non ullo femine fruges :
iiuique fatis largum coelo demittitis imbrem.
Tuque adeo,quem mox qux lint habitura deorum
""^ncilia inccrtum eft • urbifne invifere,Cxfar, z $
^'errarumque velis curam, & te maximus orbis
kuftorem frugum tempeftatumque potentem
-?:ucipiat, cingcns materna tempora myrto 5
B ' A»
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courfesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
p. V I R G I L I I ,
An deus immenfi venias maris, ac tua nautx
Numina folacolant : tibi ferviat ultima Tluile, 30
k Teque fibi generum Jcthys emat omnibus undis :
Annc novum tardis fidus te menfibus addas ,
Qua locus Erigoncn inter Chelafque fequentis
Panditur. ipfctibi jam brachia contrahit ardens
Scorpios, 6c ca4i juftaplus parte reliquit. 35
Quicquid eris^ (nam tc nec fperent Tartarn rc^-cm,
iNcc tioi regnandi veniat tam dira cupido
Qiiamvis Elyfios miretur Grxcia campos,
aSfcc repetita fcqui curet Profcrpina matrem)
Da facilem curlum,atqj audacibus adnuc corptis, 40*
Ignarofquc vix mecum mifcratusagreftis
Ingredere,6c votis jam nunc adfuefce vocau.
Vcre novo, gelidus canis cum montibus humor
liquitur, & zephyro putris fe gleba refolvit^
Depreflb incipiat jam tum mihi taurus aratro 4S
^ Ingemere, & fulco attritus fplendefcere vomcr.
lUa feges dcmum votis refpondet avari
Agricolx, bis qux folem, bis frigora fenfit :
Iliius inmenfx ruperunt horrea mefles. j
/\e At prius ignotum fcrro quam fcindimus xquor, 5^
Ventos,& varium coeli prxdifccre morem j
Cura fit, ac pauios cultufque habitufque locorunaj
Et quid quxque ferat regio,& quid quxque recufcf
Hic fegetes, illic veniunt felicius uvx: ^ j
Arborei fottus alibi atque injufla virefcunt 51
Gramina. nonne vides, croccos ut Tmolus odoresl
India mittit cbur, mollcs fua tura Sabxi J
At Chalybes nudi ferrum, virofaque Pontus
Caftorea, Eliadum palmas Epiros equarum ?
Continuo has lcges,xtcrnaque fadera certis C
i n Impofuic Natura locis : quo tempore primum
Dcucalion vacuum lapides jadavit in orben
Undc homines nati durum genus, ergo agc, icnx
Pingue folum primis extemplo a menfibus anni
/ct ^ Fortes invortant tauri, glebafque jacen^s
Pulverulenta coquat maturis ioiibus xttas.
G E O R O I C O X L I B. r. 27
i 11 noa fucrit tellus fecunda ^ fub ipfum
|£turum tenui fat erit fufpendere lulco:
lc, ofticiant la'.tis ne frugibus herbx^
l:,fterilem exiguus ne deferat humor arenam .
ernis idem tonfis cefiare novalj^
"egnem patiere litu durefcere campum.
t ibi flava feres mutato fidere farra,
|de prius Ixtum filiqua quaifante legumcn,
|t teniiis foetus vicix, triftifque lupini 75
lituleris fragil^calamos fiivamque fonanrcm.
|it enim lini campum feges, urit avenar :
lunt Lethxo perfufa papavera fomno.
il tamcn alternis facilis labor: arida tantum
«faturare fimo pingui pudeat Ibla, nevc 80
foetos cinerem inmundum jadare per agros.
) quoque mutatis requiefcunt fgutibus arva.
Ic nulla interea eft inarata: gratia terrx.
(pe etiam ftcrilisincendere profuit agros,
^slevem ftipulam crepitantibus urere flammis:8 j
e inde occuitas vires, & pabula tcrrx
iguia concipiunt: five illis omne per ignem
icoquitur vitium, atque exfudat inutilis humor:
pluris calor ille vias & cxca relaxat
<ramenta,novas veniat qua fuccus in herbas:
li durat magis, & vcnas ad thii^g it hiantis :
I tenuespluvix, rapidive potentia folis
Irior^aut Borex penetrabile frigus adurat.
Iiltum adeo, raftris glebas qui frangit inertis,
liiineaiqj trahit crates,juvat arva:ncque illum
va Ceresalto nequicquam fpectat Olympo:
ui, profciflb qux fulcitat xquore terga,
rfus in obliquom verfo perrumpit aratro ,
rcctque frequens tellurem, atque imperat arvis.
mida folftitia atque hiemes oratc ferenas ,
Ticolx. hibcrno Ixtifllma pulvcre farra,
dtus agcr. nullo tantum fe Myfia cultu
\dXy ^ ipfa fuas mirantur Gargara meflis.
lid dicam, jado qui femine commiaus arva
Ji z InCc
90
95
100
inpt
/ it<
1
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
u
Z% VlRGlLlI
InlcqiuLvii, L imulofqi ruit male pinguisarenx?iof
Dcincle fatis fluvium inducit,rivofque fequentisr
Et, cum exuftus ager moiicntibus xftuat herbis,
Eccc fupercilio clivofi tramitis undam
Elicit. illa cadens raucum per levia murmur
Saxa ciet, fcatebrifque arentia temperat arva. 1 1 o
Quid,qui, ne gravidis procumbat culmus ariftis ,
Luxuriem fegetum tenera depafcit in herba 3
Cum primum fulcos a:quant fata? quique paludis
CoUectum Juimorem bibula deducit arenaJ
Prxfertim incertis fi menlibus amnis abundans 1 1 5
Exit, & obdufto late tenet omnia limo j
Unde cavx tepido fudant humore lacunx.
Nec tamen (hxc cum lint hominumque boumquc
labores
Verfando terram experti) nihil improbus anfer ,
/V" Suymonixque grues, & amaris inmba fibris, 120
Ofticiunt, aut umbra nocet. pater ipfe colendi
Haud facilem efle viam voluit, primufq^ per artera
Movit agros, curis acuens monalia corda,
Nec torpere gravi paffiis fua regna veterno.
Ante Jovem nulli fubigebant arva coloni: 12;
Nec fignare quidem aut partiri limite campum
. Eas erat. in medium quxrebant : ipfaque tellus
Omnia liberius nuUo pofcente ferebat.
llie malum virus ferpentibus addidit atris,
Prardariquc lupos juflit, pontumque moveri: 1 30^
Mellaque decuifit foliis,ignemque rcmovit ,
Et paflim rivis currentia vina repreflit :
Ut varias ufus mcditando extunderet artis
PauUatim, & fulcis frumenti quxreret herbam;
Ut filicib venis abftrufum excuderet ignem. 1 3 5 -
Tunc ainos primu m fiuvi i fenfere cavatas :
Navita tum ftellis numeros & nomina fccit ,
Pleiadas, Hyadas, claramque Lycaonis Ardon.
Tum laqueis captare feras, & fallere vifco ,^
Inventum^&c magnos canibus circumdare faltus. 1401
Atque alius latum funda iam vcrbciat amnem ,
Wxx
iiiflfi!: G B O R G T C O N L I B. I. 15
fHl^ kjta petens: pelagoqiie alius trahit humida lina.
■ij^ \im ferxi rigor,atque arguta: lamina ferro: :
1 Nam primi cuneis fcindebant fiflile lignum)
si 'um varix venere artes. labor omnia vicit 1 4 ^
Si t uiprobus,& duris urguens in rebus egeftas.
ttrima Ceres ferro mortalis vertere terram
>nftituit : cum jam glandes atque arbuta facra:
t)eficerent filvar, & vidum Dodona negaret.
o^vlox & frumentis labor additus:ut mala culmosi 50
llffet robigo, fegnifque horrcret in arvis
i:>arduus. intereuntfegetes: fubit afpera filva
{..appa^que tribulique^ interque nitentia culta
t nfelix lolium & fteriles dominantur avena:.
jaod nifi & afiiduis t^am infedabere raftris, 1 5 5
jjp-^^t fonitu terrebis aves, &c riuis opaci
«alce premes umbras, votifque vocaveris imbrem :
fi «eu, magnum alterius fruftra fpedabis acervum j
oncuffaque famem in hlvis folabere quercu.
icendum, & qux lint duris agreftibus arma: 1 5«
iuis fine nec potuere feri, nec furgere mefles.
bmis,& inflexi primum grave robur aratri ,
'ardaque Eleufinx matris volventia plauftra,
iTribulaque, trahfiaique, &c iniquo pondere raftri :
i^/^irgea praeterea Celei viiifque fupellcx, 155
rbutex crates, & myftica vannus lacchi.
mnia qux multo ante memor provifa reponesj
li te digna manet divini gloria ruris.
'ontinuo in filvis magna vi flexa domatur
in burim, &c curvi formam accipit ulmus aratri. 1 70
luic a ftirpe pedes temo protentus in odo,
iinx aures, duplici aptantur dentalia dorfo.
ditur & tilia ante jugo levis^altaque fagus,
itivaque,qux currus a tergo torqueat imos,
It fulpcnfa focis cxplorat robora fumus. 175
bflum multa tibi veterum praxepta referre 3
^i refugis, tenuifque piget cognofcere curas.
|rjlA.rea cum primis ingenti arquanda cylindro,
P;^t vencnda manu, &c crcta lolidanda tcnaci :
i
fllt.
h
U
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
l8o
190
I9f *
30 1. V I R G I L I I
>Je fubcantherba:, neu pulvcre vifta fatifcatj
Tnm varia: inludanp peftes. fxpe exiguus mus
Sub terris pofuitque domos atque horrea fecit :
Aut oculis capti fodere cubilia talpa:.
Inventufque cavisbufo, & qux plurima terrx
jVloniha fcrunt^populatq^ingente farris acervu 1 8 5
Curculio, atque inopi metuens formica fenefta:.
Contemplator item, cum fe nux plurima filvis
Induet in florem , & ramos curvabit olentis :
Si fuperant foetus,pariter frumenta fequentur,
Magnaquc cum magno veniet tritura calore.
At fi luxuria foliorum cxuberat umbra,
Nequicquam pinguis palca tcret area culmos.
Semina vidi cquidem multos medicare fcrentes,
Et nitro prius ik nigra perfundere amurca,
Grandior ut fbctas liliquis fallacibus elfet.
Et,quamvis igni exiguo properata maderent ,
Vidi lecla diu, 6c multo fpeclata labore
Dcgcncrare tamen: ni vis humana quotannis
Maxima quxquc manu legeret. fic omnia fatis
In pejus ruere, ac retro fublapfa referri. 200
Non aliter, quam qui adverfo vix flumine lembuni
Remigiis fubigit^ fi brachia forte remifit ,
Atquc illum in prxceps prono rapit alveu^ amni.
Prxterea tam funt Ar6turi fidera nobis,
Hxdorumque dies fervandi, & lucidus Anguis^ 20 j
Qiiam quibus in patriam ventofa per xquora vedis
Pontus &: oftriferi fauces teutantur Abydi.
Libra die fomnique pares ubi fecerit horas,
Et medium luci atque umbris jam dividit orbem:
Excrcete, viri, tauros^ ferite hordea campis, 2 1 0
Ufque lub extremum brumx intradlabilis imbrem.
Nec non & lini fegetem & Cereale papaver
Tempus humo tegere , & jamdudum incumberc
aratris,
Dum ficca tellure licet, dum nubila pendent.
Vere fabis fatio.tum te quoque,Medica,putres 2 1
Accipiunt liilci; iic miiio venit annua cuia :
^ Candi
31
215
I GeorgiconLib. I.
riandidus auratis aperit cum cornibus annum
'aurus,&: averfo cedcns Canis occidit aiho.
Lt fi triticeam in mclTem robuftaque farra
xercebis humum, folifque inftabis ariftis: 2
.nte tibi Eoa: Atlantides nbfcondantur,
i^nofli aque ardentis dcccdat ftcUa Corona:,
Febita quam fulcis committas feminajquamque
^vitx properes anni fpem crederc terra:.
luiti ante occafum Maix coepere: fed illos
I Jxjpeftata feges vanis clufit ariltis.
Wk i vero viciamque feres vilemque fafelum,
■ iJcc Pelufiacx curam afpernabereTentis 3
w liaud obfcura cadens mittet tibi figna Bootes.
[icipe,&: ad medias lementem extende pruinas. 2 3 o
icirco certis dimenfum partibus orbem
Per duodena regit mundi Sol aureus aftra.
)iiinque tenent coelum zonae:quarum una corufco
emper fole rubens, & torrida lemper ab igni:
Jua circum extremx dextra Ixvaque trahuntur,2 3 s
Dxrulea glacie concretx atque imbribus atris.
rlas inter mediamque dux mortalibus xgris
vlunere conceflx divum.^via feda per ambas,
i- Dbliquias qua fe fignorum verteret ordo.
vlundus ut ad Scythiam Rliipxafq^ arduus arcis24o
::onfurgit5 premitur Libyx devexus in auftros.
^ic vcrtex nobis femper liiblimis: at illum
nb pedibus Styx atra videt, Manefque profundi:
axumus hic ftexu finuofo elabitur anguis
ircum,perque duasin morcm fluminisAri^o^,!^ >
irdos Oceani metuentis xquore tingui.
Uic, utperhibent, aut intempefta filet nox
Jempcr, & obicnta denfantur node tenebrx :
f Aut rcdit a nobis Aurora, dicmque reducit:
)>Iofq^ubi primus equis Oriens adflavit anhelis, 250
'lic lcrarubens accendit iumina Velper.
inc tcmpeftatcs dubio prxdifcere cxlo
c?ofiumus,hinc mefiifque diem,tempufque ferendij
JEt quando infidum remis impellere marmor
B 4 Cou-
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by coortesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
33 P. V I R II
Conveniat : quando armata^ ccaucere claffis, 255
Aut tempeftivam lilvis evertere pinum.
Ncc fruftra fignorum obitiis fpeculamur 8c ortus,
Tcmporibufque parem diverlis quafuor annum.
f ligidus agricolam fiquando continet imber,
Muita,foient qux mox ca:lo properanda fereno,26o .1
Maturare datur. durum procudit arator
Vomeris obtuii dentem: cavat arbore lintres :
Aut pecori fignum^aut numeros inpreflit acervis.
Exacuunt alii valios, furcafque bicornis,
Atque Amerina parant lentx retinacula viti. 265
Nunc facilis rubea texatur fifcina virga:
Nunc torrete igni fruges^nunc frangite faxo.
Quippe etiam teftis quxdam exercere dicbus
Tas & jura fmunt. rivos deducere nulla
j^.ue Kelligio vetuit,legeti pra:tendere lepem, 270
Iniidias avibus moliri,incendere vepres,
Balantumque gregem fluvio merfare falubri.
Sxpe oleo tardi coftas agitator afelli,
Vilibus aut onerat pomis: lapidcmque revertens
Incufum, aut atrx maflam picis urbe reportat. 275
Ipfa dies alios alio dcdit ordine Luna
f eiices operum. quintam fuge : pallidus Orcus,
Eumcnidefque fata^. tum partu terra nefando
Coeumque lapetumque creat, fa'vumque Typhoea ,
I Et con j ilratos cxlum refcindere fratres. 280
Ter funt conati inponere Pelio Oflam
$cilicet,atq-, Ofla: frondofum involvere Olympum;
Ter pater exftruftos disjecit fulmine montis.
Scptuma poft dccumam felix 6c ponere vitem ,
Et prenfos domitare boves, 6c licia telx 285
Addere.nona fiiga: mclior, contraria furtis.
. /fHj /e^/J^Multaadeogeli^ meliu^^^ node dcdere ^
^ Aut cum fole novo terras inioiat Eous.
Node leves mclius ftipulx, nocle arida prata
V. / Tondentur:nod:islentus non deficit humor.
" ^ Et quidam feros hiberni ad iuminis ignes
Pervigilatjfcrioque faccs inlpicat acuco.
Interca
GeorgiconL
terea longum cantu (blara laborem
rgiito conjunx pcrcurritpectine telas :
iut dulcis mufti Volcano decoquit humoiwiu^
foliis undam trepidi defpumat aljeni.
it rubicunda Ceres medio fucciditur a:ftu,
t medio toftas xftu terit area frugcs.
Tudus ara, fere nudus. hiems ignava colono. /nj^
rigoribus parto agricolx plerumque fruuntur, 3
lutuaque inter fe Ixti convivia curant.
nvitat genialis hiems, curafque refolvit :
i lcn preflx cum jam portum tetigere caiinx,
i uppibus dc Ixti nautx impofaere coronas. 'n
cd tame & quernas glandes tum ftringere tempu::,
t lauri ba(;cas,oIeamque, cruentaque myrta. /
'um gruibus pedicas ic rctia poncre cervis, /
A^XIi iuritofquc fequi lepores:tum figere dapias , m
tuppea torqucntem Balearis verbera mndx,
^um nix alta jacet,glacic cum flumina trudunt. 3 1 o
Inid tempeftates autumni & fidera dicam ?
Ltque ubi jam breviorque dies,& mollior xftas,
|( If l^x vigilanda virisJ vel cum ruit imbriferum ver-
\ picea jam campis cum meflis inhorruit, & cum
[jKlf fi lumenta in viridi ftipula laaentia turguent ? 315 ^ /
^ - ixpe ego, cum flavis mefiorem induceret ai vis
^ Lgricola, & fragili jam ftringeret hordea culmo^
ifli )mnia ventorum concurrere proclia vidi:
Jux gravidam late fegetem ab radicibus imis
ublime expulfam eruerent: ita turbine nigro 320
crret hiems culmumque levem ftipulafqj volantis,
xpe etiam inmenfum cxlo venit agmen aquarum,
rt focdam glomerant tempeftatcm imbribus atris
iolleftx ex alto nubes. ruit arduus xther,
;t pluvia ingcnti fata Ixta boumque labores 325
liluit. inplcntur foiix,& cava flumina crcfcunt
ium (bnitu, fervetque fretis fpirancibiis xquor»
Dfe ,media nimborum in nofte, corufca
ulmina moUtur dextra. quo maxima motu
'cxra trcmit; fugere fcrx j & mortalia corda 3 3 o
E 5 P<^r
V
Early European Books, Copyrighf © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
I R
Pcr gcntes hiimilis llravit pavoi. uic nugianti
on Aut Aths^ aiit iUiodopen,aut alta Ccraunia tclo
/ , .>ciicit: iiigcminant auftri, denrifiimus imber:
I Af-f'''^'" -^xxnc nemora ingenti vento , nunc litora planguniu
.'//^^ V^Hoc metuens, cxli mcnl^, & fidera ferva, 3 3 S
^ Frigida Saturni lefe quo ftella receptet,
Qiios ignis cali Cyllenius erret in orbis.
In primis vcnerare deos,atque annua magnx
Sacra refer Cereri lartis operatus in herbis,
■ ^ , Extrema- fub cafuin hiemis, jam vere fereno. 340
r^^^/x- ^^^^'^X^iill£-^!2£y?l^£^> ^ '^"^^ moUiffima vina:
^^;^ ^^W/f um Ibmni duiccs, denfa;que in montibus umbrx.
r.-—^-~y Cunda tibi Cererem pubcs agreftis adoret.
Quoi tu lade favos,'&: miti dilue Baccho :
Tcrque novas circum fclix cat hoftia fr ugcs j 3 4 S
- . Omnisquachorus^^cfociicomitenturovantes;
Et Cererem clamore vocent in te£ta: neque ante
JFalcem maturis quifquam iupponatariftis,
Quam Cereri tortaredimitus tempora qucrcu
Det motus incompofitos, & carmina dicat. 3 S©-
Atque ha:c ut certis poffimus difcerc fignis,
Aftufquc, pluviafque,& agentis fiigora ventosj
Ipfc pater ftatuit,quid menftrua Luna moneret,
Quo figno caderent auftri:quid fxpe videntes
Agricola:,propius ftabulis armenta tenerent. 3 5
Continiio ventis furgentibus aut fieta ponti
Incipiunt agirata tumcfcere, Sc aridus altis
Montibus audiri fragor^ aut refonantia longe
Litora mifceri , & nemorum i ncrebelcere murmur.
Jam fibi tum a curvis male temperat unda cannis,
I Cu m medio cekrcs r evolant ex vtquore mcrgi,
Clamoremquc ferunt ad litora : cumque marinje
In licco ludunt fulica:: notafque paludes
Deferit, atque altam f.ipra volat ardea nubem.
S^ppc etiam fteilas, vento inpendente, vidcbis 5 <5 5
0U Pra-cipitcs cxlo labi, noclifque per umbram
riammarum longos atergo albclcere tractus:
Sa-pe levem palcam 6c fiondes volitwc caducas.
Aut
G E O R G l D. I.
^iit fumma nantis in aqua coniudere plumas.
ilt Boicx dc parte trucis cum fulminat, & cum :
jcurique zephynquc tonat domus^omnia pienis
iLura natant foflis,atque omnis navita ponto
• iu mida vela le gunt .numqua imprudentibus imber
> )bfuit. aui illiimTurgentem valiibusimis
^Vcria: fugere grues: aut bucula ca^um
ufpiciens patuiis captavit naribus auras:
\\xi arguta lacus circumvolitavit hirundo:
ppfitveterem in limo ranx cecinere querelam.
xpius & teftis penetralibus extulit ova
l\nguftum formica terens iter, 8c bibit ingens 3 9o
^Arcus: & c paftu decedens agmine magno
"orvorum increpuit deniis exercitus aiis.
am varias pelagi voiuc:cs,8c qua: Alia circum
ulcibus in ilagnis rimantur prata Cayftii,
eitatim largos humeris infundere rores , 3^5
unc caput objeftare fretis, nunc currcre in undxs,
t rtudio incaflUm videas geftiie lavandi.
^ »«*um cornix plena pluviam vocat improba vocc,
^ fola in licca fecum Ipatiatur^rena.
""ec nodurna quidem carpentes penfa puellx 390
cfcivere hiemem: tellacum ardente viderent
cintillare oleum, & putris concrefcere fungos.
^ec minus ex imbri foles & aperta ferena
rolpicere, & certis poteris cognofcere lignis.
"am neque tum fteliis acies obtufa videtui, 395
ec fratris radiis obnoxia furgcre Luna^
enuia nec lanx per ca:lum veliera ferri.
Non tcpidum ad folcm pennas in litore pandunt
u Dileda: Thetidi Alcyones:non ore foiutos
Inmundi meminere fues jaftare maniplos. 400
At nebular magis ima petunt^campoqj rccumburit ;
Solis Sc occafum fervans de culmine lummo
Nequicquam feros exercct nociua cantus.
Apparet liquido fublimis in aere Nifus,
Et pro purpuico pocnas dat Scyiia capiilo. 40 5
C^cumque iliaievem fugiens fecat xthcxa penms,
li 13 6 £cce
Early European Books, Copyright <D 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
G r L I I
41
^6 f . V I FL
Ecce inimicus atrox magno ftridore per auras
Infequitur Nifus: qua fc fert Nifus ad auras,
Illa lcvcm fugiens raptim fecat arthera pennis.
Tum liquidas corvi prefto ter gutture voccs
Aut qucuer ingeminant: 6c fxpe cubilibus akis,^!^
Ncfcio quaprxtcr folitum duicedine Ixti,
Inter fe/oliis ftrepitant. juvat imbribus aftis
Progeniem parvam dulcifque revifcre nidos.
Haud equidem credo, quia fit divinitus illis
Tngenium, aut rcrum fato prudentia major.
\ Verum, ubi tempeftas & cxli mobilis humor
Mutavere vias, & Juppiter u^dus auftris
Denfat, erant qux rara modoA.qua: denfa,relaxatj
Vcrtuntur fpecies animorum, & pcttora motus
Nunc alios,alios, dum nubila ventus agebat , 4-^ »
Concipiunt. hinc illc avium concentus in agris,
Et Ixtx pecudes, & ovantes gutture corvi.
Sj,vero folem ad rapidum lunafque fequentis
/ Ordine refpicies^ numquam te craftina fallet
Hora, neque infidiis noftis capiere ferenx-
e Xuna revcrtentes cum primum coUigit ignis,
Si nigrum obfcuro comprenderit acia cornu ,
Maxumus agricolis pelagoque parabitur imber.
At, fi virgineum fuffuderit ore ruborem,
Ventuscrit. vento femper rubctaurearhoebe. 43 f I
Siii ortu quano (namque is ccrtiftimus audor)
• • Pura, nequc obtufis pcr cxlum cornibus ibit ^
Totus & ille dies,& qui nafcentur ab illo
Exadum ad menfem, pluvia vcntifque carcbunt
Votaque fervati folvent in litore nautx 43 tf.
Gbuco, &Panopex, & Inoo Meliccrtx,
%lfr^/npr0L r^sol quoque & exoriens,& cum fe condit in undas,
* ^ - Sionadabit.lolemcertilliraafignafequuntur,
p4/irf^ Et"qux mane refert, & qux furgcntibus aftns.
lile ubi nafccntem maculis variaverit ortum 44/
Conditus in nubem, medioque refugerit orbe;
Sufpefti tibi fint imbres. namque urguet ab alto
A^boribufque fatifque Notvjs pecoxique fmifter.
41^.
H
37
Georgiconi r.
lAiit iibi fub luccin denfa inter nubiia lcfe
pDivcrfi rumpent radii, aut ubi pallida fiiri^ct
fl Tithoni croccum linquens Auiora cuoilc^
KHeu, male tum mitis defendct pampinus uvas :
1 Tam multa in tedis crcpitans falit horrida grando.
*lHoc etiam, emcnfo cum jam decedet Olympo,
llrofueiit meminilfe magis. nam Ixpe videmus 4S^ 1 .
f Iplius in voltu varios errare colores.
' Cxruleus pluviam denuntiat, igneus euros.
Sin macula: incipient rutilo inmifcerier igni,
Omnia tunc pariter vento nimbifque videbis
Feivere.non illa quifquam me notlc per altum ^sf-
Ire, neque a terra moneat convellere funem.
i At fi, cum referetque dicm, condetque relatum,
Lucidus orbis erit, fruftra terrebere nimbis,
^ Et claro lllvas cernes ac^uilone moveri.
Deniquc, quid vefper lerus vehat,unde fcrenas 46^ i
Vcntus agat nubes,quid cogitct]iumidus aufterj
Sol tibi ligna dabit. folem quis dicere falfum^ ' , njjc
Audeat J ille etiam cxcos inrtarc tumuhus
Sxpe monet,fraudcmque & operta tumefeere beiia.
IUe etiam extinclo mifeiatus Cxfare Romam, 46 §
Cum caput obfcura nitidum ferrugine texit,
Impiaque artcrnam timuerunt fxcula noftem.
Tcmpore quamquam iilo tellus quoque,&: aquora
Obfcenxqiie canes^inportunxquc volucres (ponti, /Uf-Af^
Signa dabant. quoties Cyclopum effervere in agros 0iiii>0^^ym,i\
Vidimus undantem ruptis fornacibus A^am, ^ i r-f^i^^^xi cnr
Flammarumquegiobosjiquefadaque volvere faxal ^''-''^
Armorum fonitum toto Germania ca:lo
Audiit: infolitis tremuerunt motibus Alpes.
Vox quoque per lucos ^olgo cxaudita liientis
Ingens,vk fimuiacra modis pallcntia miris
Viia fub obfcurum noftis, pecudefque locutar,
Infandum! fiftunt amncs, terrxque dchifcunr,
Et mxftum inlacrimattempiiscbur, airaque fadant,
Proluit infano contdrqiiens vortice lilvas 48^ i
Fluviorum rex Eridaaus,campofque per omnes
B 7 Cuc»
47r
Early European Boc4<s, Copyright © 201 1 ProQuesf LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
1 1
iil':
/
n
a
Ciim ftabuUs armenta lulit. nec tomporc codcm
Trirtibus aut extis fibrx apparcre minaces,
Aut putcis manare cruor cefiavit: & alte
Per nocl:em refonare, lupis ululantibus, lubes. 4» 9-
Nou alias cxlo cecidcrunt plura lcreno
Ful<^ura: nec diri totic;s arlere cometx.
Ergo inter fefc paribus concurrere telis
Romanas acies iterum viderc Philippi :
Nec fuit indignum fupeiis, bis languine noftro \9f < •
Emathiam,& latos Hxmi pinguefccrc campos.
Scilicct & tempus vcniet, cum tinibus iUis
Agricola, incurvo terram molitus arairo,
Exefa invcnict Icabra robigine piia:
-Aut gravibus raftris gakas puiiabit inanis, 49 P •
Grandiaque etfoflis mirabiiur ofla fepu^ns.
Di patrii Indigctes, & Komule, Veftaque niater,
Qux Tufcum Tibeiim,6c Romana Palatia fervas,
Hunc faltem everfo juvenem fuccurrere fxclo
Ne prohibete. fatis jampridem fanguinc noftro s '
Laomedontex luimus perjuria Troix.
Tam piidem nobis cxli te regia, Cxiar,
lnvidct, atq; hominum queritur curarc triumphos.
Quippc ubi fas verfum atq; nefas:tot bella per orbc:
Tam multx fceler um facies : non ulius aratro 5 o P •
Dignus honos.fqualent abdaftis arva colonis,
Et curvx rigidum falces conBantur in enfem.
Hinc movet Euphrates,illinc Germania bellum :
Vicinx ruptis intcr fc legibus urbcs
Arma fcrunt. fxvit toto Mars impius orbe. 5 1)» »:
TJt, cum carceribus fefe efiuderc quadrigx,
Addunt in fpati^, & fruftra retinacula tendens
reitur equis auiiga,neque audit cuirus habenas. * 5 «
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
GeorgiconLib. II. 39
G E O R G I C O N
I L I B E R IT.
I T Aftenus arvorum cultiis,& lidoa c.c.i :
j I I Nunc tc,B^t<^l^c, cana,nec non lilveftiia tecii
! Virgulta,6c prolem tarde crefcentis olivx.
f Huc, pater 6 Lena:e, (tuis hic omnia plena
' Muneribus:tibi pampineo gravidus autumno g
" Floret ager^ Ipumat plenis vindemia labris )
Huc, pater 6 Lena:e,veni} nudataque mufto
• Tingue novo mecum d^reptis crura cotiitirnis.
j Principio arboribus varia eft natura crcandis.
S! Namque alix, nuUis hominum cogentibus,ipfx lo
c Sponte fua vcniunt, campoique 6c iiumina latc
Z Curva tenent: ut molie liier, lentarque gencftx,
PopuluSjSc glauca canentia frondc lalicta.
i"] Pars autem polito furgunt de lemine: ut altx
3 Caftancx, ncmorumq Jovi qux maxima frondet i $
\ Alculus, atque habirx Gra^is oracula quercus.
1 Puilulat ab radice aliis denfiuima iilva:
J Ut ccrafis,ulmifque : etiam Parnafia laurus
I Parva fub ingcnti matiis fe fubjicit umbra.
1 Hos Natura modos primu dcdit: his genus omne 20
ii Silvarum, fruticumque viret.ncmorumq^facrorum,
2 Sunt alii,quos ipfe via libi repperit ufub.
^ Hic piantas tcnero abfcindcns dc corpoic matium
Depofuit fulcis: hic ftiipes obruit arv o,
Quadiilidafque fudcs.fic acuto roborc vallos: 2 5
^ Silvaiumque alix preftos propaginis arcus
i Ex^ectant, fic viva fua plantatia teiia.
Nil radicis egent alix : fummumque putator
i Haud dubitat terrx refcrens mandaie cacumen.
Qain & caudicibus fcdis(mirabile dictu) 30
Tiuduur e ficco radix olcagina ligno.
Et txpe altciius ramos impunc vidcmus
Ycncre in aiterius, mutatamque infita mala
feiic
^ P. V I R O T L l (
Ferrc piriim, & prunis lapidofa rubefcere corna.
Qu irc agitc 6,proprios generatim difcite cultus, 3 S
Agiicolx,fructuHiue feros mollite colendo :
Neu fcgnes jaceant terrx. juvat ifmara Baccho
Conferere,atque olea magnum veftire Taburnum.
Tuque ades , inceptumque unadecurre laborem,
O dccus,6 famx merito pars maxima noftrar,
Mxcenas, pelagoque volans da vela patenti.
Non cgo cunda meis ampletli verfibus opto:
Non, mihi fi lingux centum fint, oraque centum,
^Ferrca vox. adcs,& primi lcge litoris oram.
In manibusterrx. nonhic te carmine fifto, 45
Atque per ambages & longa e.vorfa tenebo.
Sponte fua qux fe tollunt in luminis oras ,
lAfecunda quidem, fed Ixta 5c fortia furgunt:
Quippe folo natura fubeft. tamen hxc quoq^ fi quis
Inferat, aut fcrobibus mandet mutata fubatfcis, 5 o
Exuerint filveftrcm animum: cultuque frequenti>
In quafcumque voces artis,haud tarda fcquentur.
Ncc non &, fterilis c^ux ftirpibus exit ab imis,
Hoc faciet, vacuos fi lit digcfta pcr agros:
Nunc altx frondes, & rami matris opacant, 5 5
Crefcennquc adimunt fuetus, uruntque ferentem.
Jam, qux feminibus jaftis fe fuftulit, arbos
Tarda venit, feris faftura nepotibus umbram:
Pomaque degenerant fiiccos oblita prioris :
Et turpis avibus prxdam fert uva racemos. 6 o
Scilicet omnibus eft labor impendendus,& omnes
Cot^endx iu fulcum, ac multa mercede domandx.
S^cf truncis olex melius, propagine vitcs,
Refpondent, folido Paphix de robore myrtus.
Plantis edurx coruli nafcuntur, &c ingens 6 s
Fraxinus, Herculcxque arbos umbrofa coronx,
Chaoniique patris glandcs : etiam ardua palma
^ Kafcitur, & cafiis abics vifura marinos.
Inferitur vero ex'faetu nucis arbutus horrida ;
Et fterilcs platani malos gcftcre valentis, 70
Caftanex ftgos, ornufque incanuit albo
Flo-
G E O R G 1 C O N L I B. I f. 4X
:lorcpiri,glandemq-, fuesfregere fiib ulmis. (plex.
•iec modus inferere atque oculos inponere fim-
laAi qua fe medio trudunt de cortice gemmx,
-t tenuis nimpunt tunicasj anguftus in ipfo 7 5
it nodo finus : huc alicna cx arbore gcrmen
)ncludunt, udoque docent inolcfccre libro.
:.uit rurfum enodcs trunci refecantur,& alte
.1 inditur in folidum cuneis via: deinde fcraccs
filanta: inmittuntur. nec longu tempus,& ingens 80
'xiit ad ca:lum ramis fclicibus arbos,
iraturque novas frondis,Sc non fuapoma.
i:'rxterea genus haud unum nec fortibus ulmis ,
2^^ec falici, lotoque, neque Idxis cypariffis:
:^cc pingues unam in faciem nafcuntur clivx , Z s
Orchadcs, 6c radii, &c amara paufia bacca,
: ^omaque, & Alcinoi filva:: nec furculus idcm
ruftumiis, Syriifque piris, gravibufquc volemis,
on cadem arboribus pendet vindemia noftris,
^iam Metliymnxo carpit de palmite Lesbos. $0
i>unt Thafia: vites,funt & Mareotides albac;
^inguibus hx terris habiles, levioribus illac.
It pallb pl^thia utilior, tenuifque Lageos,
Tentatura pedes olim, vindturaque linguam,
'urpurex, precixque. & quo te carmine dicam >
.\hgtica? nec cellis ideo contende Falernis.
Sunt etiam Amminea: vites firmiflima vina,
Tmolius adfurgit quibus, & rex ipfe Phaiixus,
Argitifque minor : cui non certaverit ulla,
ui tantu fluere, aut totidcm durarc per annos.ioc
on ego te, Dis &c menlis accepta fccundis,
Tranlicrim,Rhodia,&: tumidis;bumafte, racemis.
Sed neq^ quam multa: lpccies,nec nomina qua: lint,
ft numerus^ neq^cnim numero copre^ndere refcrt:
uem qui fcirc velit,Libyci velit a:quoris idem lo j
itDikere quam muitx zephyro turbentur^ena':
ut, ubi navigiis violentior incidit eurus,
offe,quot lonii veniant ad litora fluttus.
Kcc vcio tcna^ fcrre oxnncs omuia poflunt.
FUr
4^ P. V I R G I L 1 I
Fiuminibus falices, craflifque paludibus alni i lo
Nafcuntur: fteriles faxofis montibus orni.
Litora myrtctis Ixtiflima. denique apertos
Bacclius amat collis, aquilonem tk frigora taxi.
Alpice &c extremis domitum cultoribus orbem,
Eoafque domos Arabum,piftoique Gelonos. 1 1 $
Divifa? arboribus patrix. fola Indta nigrum
Fert^benum: fbliseftturea virga Saba:is.
Qiiid tibi odorato referam fudantia ligno
Balfamaque,& baccasfemper frondentis acanthi?
Quid nemora Athiopum moUi canentia lana? i lo
Velleraque ut foliis depeftant tenuia Seres i
Aut quos Oceano propior gerit India lucos ,
Extremi finus orbis J ubi acra vincere fummum
Arboris haud ulla: jadu potuere fagitta:.
Et gens illa quidem fun^is non tarda pharetris, 1 2 J
Media fert triftis fu£cos, tardumque faporem
Felicis mali^quo non pr^efentius ulium,
Pocula fi quando fxvx infecere novercx, ^
^^Mifcueruntque herbas & non innoxia verbajj
/ Auxilium venit, ac membris agit atra vcneiTaT^ 130
' Ip|£j£gcns arbos, faciemque fimillima lauro -A
' iEtTTinon alium latc jadlaret odorem , "
Laurus erat. foiia haud ullis labentia ventis:
Flos ad prima tcnax. animas & olentia Medi
Ora fovcnt illo, & fenibus medicantur anhelis. 1 ^ y
Sed nequc Medorum filvx ditiflima tcrra ,
Nec pulcher Ganges,atque auro turbidus Hermus,
Laudibus Italix certent: non Baftra, neque Indi,
Totaquc turiferis Panchaia pinguis^renis.
Hxc loca non tauri (pirantes naribus ignem 140
Invertcre, fatisinmanis dentibus hydri ;
Nec galcis,denfifque virum feges horruit haftis :
Sed gravidx fruges, 6c Bacchi Mafficus humor
Inplevere: tenent olex armentaque Ixta.
Hinc bcllator equus campo fefe arduus infcrt: 14?
Hinc albi, Clitumne, greges, £c maxima taurus
Viclima, (xpe tuo perfufi flumine facro,
RO'
4
G E o R c. i c o s: L I B. 1 1. 43
Romanos a4 templa deam duxere triumphos.
iHic ver afliduum, atque alienis meniibus acftas :
Bis gravidx pecudcs, bis pomis utilis arbcs. 1 50
At rabidjc tigres abrunt,& Ixwa leonum
Semina: nec milcros fallunt aconita lcgentis ;
Ncc rapit inmenlbs orbisper humum, ncque tanto
Squameus in fpiram traftu fe coUigit anguis.
Adde tot cgregias uibis, operumque laborem, 1-5 5
Tot congciia manu prxruptis oppida faxis,
Fluminaque antiquos fubterlabentia muros.
An mare^quod fupra5memore,quodq-, adluit infra,
An ne lacus tantos? te,Lari maxime, teque
Fludibus & fremitu adfurgens,Bcnace,marino? 160
An memoiem portus,Lucrinoque addita clauftra ;
Atque indignatum magnis ftridoribu5 xquor,
Julia qua ponto longe Ibnat unda refufo,
Tyrrhenulque fretisinmittitur xftus Avernis J
Hxc eadem argenti rivos, xrifque metalla 16 S
Oftendit venis,atque auro plurima fluxit.
Hxc genus acre virum MarIos,pubemqj Sabellam,
Adfuetumque malo Ligurem, Volfcolque verutos
Extulit: hxc Decios, Marios, magnofque Camillos:
Scipiadas duros bello:&: te, maxime Cxfar: 1 70
Qui nunc extremis Aflx jam vidior in oris
Inbellem avertis Romanis arcibus Indum.
Salve,magni parens frugum, Saturnia teilus;
Magna virum: tibi res antiqux laudis & artis
Ingredior,fanctos aufus recludere fontis , 17 S
Afcrxumque cano Romana per oppida carmen.
Nunc locus arvorum ingcniis: qux robora cuique,
Quis color, 6c qux flt rebus natura fercndis.
Difticilesprimum terrx, coUefque maligni,
Tenuis ubi argilla, & dumofls calculus aivis, 1 8 o
ralladia gaudent filva vivacis olivx.
Indicio cft,tradu furgens oleafter eodem
Plurimus, & ftrati baccis fllveftribus agti.
At qux pinguis humus,dulcique uligine Ixta,
Qiiiq^ frcquens hcrbis fertilis ubcre campus, 1 8 ^
Qua^
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Oen Haag.
224 A 49
ve
190
44 P. V 1 R G I L I I
Qjaalcm fsepe cava montis convalle folemu^
Difpicere: huc fummis liquuntur rupibus amnes ,
yeliccmquc trahunt liinum: quique editus auftro,
Et filicem curvis invifam pafcit aracris :
/ Hic tibi prxvalidas olim multoquc fluentes
Sulficiet Baccho vitis : hic fertilis uva%
Hic laticis,qualem pateris libamus & auro,
Inflavit cum pinguis ebur Tyrrhenus ad aras,
Lancibus & pandis fumantia reddimus exta.
Sin armenta magis ftudium vitulofque tueri,
Je^ Aut fopti is oyium , aut uientis culta capellas:
Saltus, & fatmi petito longinqua Tarenti,
Et qualem infclix amilit Mantua campum,
g Pafcentem niveos herbofo flumine cycnos.
Non liquidi gregibus fontcs, non gramina deerunt:
Et quantum longis carpent armenta diebus,
Exigua tantum gelidus ros noftc reponet.
Nigra fcre, & preifo pinguis fub vomere terra,
Et cui putrc folum,(namque hoc imitamur arando)
Optuma fxumcntis. non uUo ex a^quore cerncs 205
Pluia domum taidis dcccdere plauftra juvencis:
Aut unde iratus filvam devexit arator ,
Et nemora evcrtit multos ignava per annos ,
Antiquafque domos avium cum ftirpibus imis
Eruit: illac altum nidis petiere reliftis.
At rudis enituit inpulfo vomerc campus.
Nam jcjuna quidcm clivofi glarea ruris
Vix humiiis apibus cafias roremque miniftrat:
/ Et toj^hus fcaber, & nigris exefa chcl^dris
Cteta, negant alios xque fcrpentibus agros
Dulccm ferre cibum, & curvas prxbere latebras
Qjix tenuem exhalat nebulam, fumofque volucrisj
Et bibit humorem,&,cum vult,ex fe ipfa remittit,
Quarque fuo viridi femper fe gramine veftit,
Nec lcabie & falfa lardit robiginc ferrum 5 220
Illa tibi Isetis intexet vitibus ulmos:
^ AtVe llla tcrax oleo eft: illam experiere colendo,
Ec facilem peeori, & patientcm vomeiis unci.
Talcm
215-
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQues» LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
Georgicon LiB. II.
ralem dives arat Capua, &
4f
. L vicinaVefevo
"ra jiigo, & vacuis Clanius non xquus Acerris ^ - ?
Nunc, quo quamq; modo podis cognofcere, dicam.
Kara lit,an fupra morem ii denfa, requiras •
4Axtera frumentis quoniam favet, altera Baccho:
Dcnla magis Ccreri, rariffima qua-que Lya:o-
i Ante locum capies oculis,alteque jubebis 230
|In lolidoputeum demitti, omnemquc repones
fRurfus humum,& pedibus fummas xquabis arenas.
1 M d^runr,rarum pccorique & vifibus almis -
i^|Aptius uber erit. lin in fuapofle negabunt
•Ire loca, & fcrobibus fuperabit terra repletis, 2 3 f
^ Spilius ager: glebas cunctantis craflaque terga
Ji.xlpe<aa,& vahdis terram profcinde juvencis.
I - Salla autem tellus, & qua: perhibetur amara,
fclvl^^i manfaefcit arando,
Ncc Baccho gcnus,aut pomis fua nomina fervat) 24«
Tale dabit Ipecimen. tu (piflb vimine qualos,
Colaque prxlorum fumolis deripe teftis.
iHuc ager ille malus, dulcefque a fontibus unda:
Ad plenum calcentur. aqua eludabitur omnis
^^"ii^"^^' ^ grandes ibunt per vimina gutta:. 24 «
At iapor indicium faciet manifeftus, & ora
Triftia tentantum fenfu torquebit amaror. f
Pmguis item qux lit tellus, hoc dcnique pafto '
: t*^!,""'"^- ^^^^ umquam manibus ja6tata fatifcit,
Sedpicisinmoreaddigitoslentefcithabendo. 250
I Sumida majores herbas alit,ipfaque jufto
■La^wof. ah nimium «e fit mihi feitilis iUa,
Neu fc praivalidam primis oftendat ariftis '
Qnx gravis eft, ipfo tacitam fe pondere prodit ;
(Qua:que lcvis. promtum eft oculis pra:dilcere ni-
gram,
Et quis cui color. at fceleratum exquirere frigus
Difticile eft: picex tantum, taxique nocentes
m Interdum, aut edera: pandunt veftigia nigrx.
■' Hisanimadverfis,terrammultoantememento
^ .| Excocuere,6c raagnos fcrobibusconcidere montis,
' Aute
I
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibiiotheek, Den Haag.
224 A 49
4^ P. V I R <J I L I 1
Ante fupinatas aquiloni oftendere glebas ,
Quam latum infodias vitis gcnus. optima putri
Arva folo : id venti curant, gelidacquc pruina; ,
Et labefada movens robuftus jugera folior.
At fi quos iiaud uUa viros vigilantia fugit ; z^>S
Ante locum fimilem exquirunt , ubi prima paretui
Arboribus feges, & quo mox digeita feratur,
Mutatam ignorent fubito ne femina matrem.
Quin etiam ca:li regionem in cortice iignant :
Ut, quo qujeqj modo ftetcrit, quaparte calores 270
Auftrinos tulerit, qux terga obverterit axi ,
I<.cftituant. adco in tcuerisconfuefcere multum eft.
CoUibus, an plano melius fit ponere vitem,
Quxre prius. fi pinguis agros metabere campi,
Denfa lcrctin denfo non fegnior ubere Baccluis.zy 5
Sin,tumulisadclive folum collifque fupinos,
Jndulge ordinibus: nec fecius omnis in unguem
Arboribus pofitis fedto via limite quadret.
Ut fxpe ingenti bcllo cum longa cohortis
Explicuit lcgio,& campo ftetit agmen aperto, 2 8 o
Diredarquc acies,ac late fluftuat omnis
Are renidenti tellus, nec dum horrida mifcent
rralia, fed dubius mediis Mars errat in armis.
Omnia fint paribus numeris dimenfa viarum:^
Non animum modo uti pafcat profpeaus inane:28 5
Sed quia non aliter vires dabit omnibus xqua*
Terra,neque in vacuum poterunt fe exteadcre rami.
Forfitan 5c fcrobibus qua: fint faftigia quarras.
Aufim vcl tenui vitem commiiterc iulco. •
Altior ac penitus teirx defiritur arbos, 290
iLfculus in primis: qux quancum verticc ad auras
^thcrias;tantum radice in Tartara tendit.
Ergo non hiemcsillam, non flabra,rieque imbres
Convellttnt. immota manet, multofque nepotc_s,
Multa virum vol vens durando fxcula vincit. 2 9 J
Tum fortis late ramos & brachia tendens
Huc illuc"media ipfa ingentem fuftinet umbram.
Neve tibi ad folem vergam vineta cadentem:
Nevc
f
}
i
k G E O R G I C O N L I B. II. 47
i^tst inter vites corulum fere: neve flagelU
iumnupcte, aut fumma deftringe ex arboreplan- ^
tas;
Tantus amor terrae) neu ferro Ixde retufo u^h
\\ i* kmina, neve olea: filveftris infcre trun^cos.
Mi !^am fx'pe incautis paftoribus excidit ignis ,
»! ii ^ii furtim pingui primum fub corticc teftus
»"! R.obora comprendit,frondefque elapfus in altas 305 n
t. : (ngentem cxlo fonitum dedit. inde fecutus
?er ramos viaor,perque alta cacumina regnat ,
r.Et totum involvit flammis nemus,&: ruit atram
' ' i cxlum picea crafllis caligine nubem :
a-ftrtim li tempeftas a vertice filvis j i o
cubuit,glomcratque fcrens incendia \ cntus.
oc ubi i non a ftir^e valcnt, cxlxquc reverti
[^^'■Pofl wnt, atque ima limilcs revirefcere terra:
jj* Jto^^elix fuperat foliis oleafter amaris.
y*^^ ^^'^ prudens quifquam perfuadcat au^aor,
aBrelliuem Borearigidam fpirante movcri.J
gel« tum claudit hiems: nec femine jado
oncretam patitur radicem adfigere terrx.
ptima vinetis fatio, cum vere rubenti
Candida venit avis longis inviCi colubris: 320
jjb iPrima vel autumni fub frigora,cum rapidus Sol
oNondu hiemem contingit equis. jam prxterit xftas.
P V Ver adeo frondi nemorum,ver utilc filvis :
Vere tument terrx, & genitalia fcmina pofcunt.
Tum pater omnipotcns fecundis imbribus Athet
Conjugis in gremium Ixtx defcendit, Sc omnes
Magnus alit, magno commixtus corporc, foetus. '
.via tum refonant avibus virgulta canoris,
Vcnercm certis repetunt armenta dicbus :
m rturitalmusager,zephyriq5 tepcntibusauris 330 i hetix.
1. fcLaxant arva fmus. fuperat tencr omnibus humor i ^
rlnquc novos fbles audent fc gramina tuto"
KCredere: nec metuit furgentis pampinus auftros ,
'i Aut aftum cxlo magnis aquilonibus imbrem :
;»5cd trudit gemmas, & frondes explicat omnis. ii$
Noii
Eorly European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Imoges reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Oen Hoag.
224 A 49
mmm
u
4^ P. V I R G I L I I
kon alios prima crelcentis origine mundi
Inluxifle dies, aliumve habuifre tenorem
Crcdiderim. ver illud erat : ver magnus agebat
Orbis, & hibcrnis parcebant flatibus euri :
Cum primx lucem pecudes haufere, viriimquc 340^
Ferrea progenics duris caput extulit arvis,
Immillxque ferx lllvis, &c fidera cxlo.
Nec res hunc tenerx poflcnt perferre laborem,
Si non tanta quies iret frigulquc caloremque
Inter, & exciperet cxli indulgentia terras. 34$
Quod fupereft^quxcumq^promes virgulta per agros,
Sparge fimo pinguiA muha memor occule terra:
Aut lapide bibulum,aut fqualentis infode conchas*
inter enim labentur aqua:,tenuifquc lUbibit
Haiitus:atq3animos toUent fata.jamque rcperti, 'iSO\
Qui faxo fuper, atque ingenti pondere tcilx
Urguerent: hoc ettufos munimen ad imbris :
Hocrubi hiulca fiti findit canis xftifer arva.
Seminibus pofitis, fupereft deducere terram
Sxpius ad capita,& duros jaftare bidentis: ZSS
Aut preflb exercere folum fub vomere, & ipfa
Fleftcre luftantis inter vineta juvencos.
Tum levis calamos,6c rafx haftilia virgx ,
Fraxineafque aptare fudes, furcafque bicornis :
Viribus eniti quarum, & contemnere ventos
Adfuefcant,fummafque fequi tabulata per ulmos
Ac, dum prima novis adolelcit frondibus xtas,
Farcendum teneris: & dum fe Ixtus ad auras
Palmcs agit, laxisper purum immifius habenis,
Ipfa acic^ nondum falci s tejitanda,fed uncis 5
Carpendx manibus frondcs, imerque lcgendx.
Inde ubi jam validis amplcxx flirpibus ulmos
Exierint, tum ftringe comas, tum brachia tonde.
Ante reformidant ferrum: tum denique dura
Exerce imperia, & ramos compcfce fluentis. 37*
Texendx lepes ctiamA pecus omne tenendum: .
Prxcipue dum frons tenera inprudenfque laborum:
Cui, fupcr indignas hiemes folcmque potentcm,.
Sil-
N
»
> R G I C O N L I B. I I. 4f
Sveftres uri aiiidue caprea^ijue lequaces
ludunt : palcuntur ovcs avidxcjue juvencx.
;ora ncc tantum cana concreta prunia,
it gravis incumbens lcopulis arentibus arftas,
antum illi nocuere greges, duiiquc venenuni
tntis, & admorlo llgnata in ftirpe cicatrix.
1»n aliam ob cuipam Baccho capcr omnibus axis 3*^0
:dittu:, & veteres ineunt prolcxnia ludi :
emiarjue ingentis pagos !k compita circum
efidx pofuere, atque intcr pocula Ixti
dlibus in pratis unctos faiuere per utres.
:c non Auibnii, Troja gens miiia, coloii i f
rfibus incomtis ludunt, rifuque folutoj
:aque corticibus fiimunt horrenda cavatis :
ite, Bacche, vocant per carmina Ixta, tibique
xilla ex alta iiifpendunt mollia pinu.
ic omnis 1 : ibefcit v- vrtu : i9o ^
kmplentur \ . . ^ ^ae cavx |ue profundi ,
Iquocumque deus circum caput egit honellum.
10 rite fuum Baccho dicemus honorem
irminibus patriis, lanceique & liba feremus 5
- ducl:us cornu ftabit iacer hircus ad aram, 3 9 y
^nguiaque in verubus torrebimiis exta coiurnis.
etiam ille labor curandis vitibus alter: (annis
u numquam exhauili fatis eft.namq^omne quot- ^
rque quaterq^folum fcindendum,glcbaque veriis
^ernu frangenda bidentibusiomne levandum^oo
mde nemus. redit agricolis labor adus in orbem,
jue in fe fua per veiligia volvitm* annus.
I c jam olim ieras pofuit cum vinea frondis,
^igidus & filvis aqiiilo deculTit honorem 3
1 tum acer curas venientem ( : iium
ifticus, & curvo Saturni denL. i
^rfequitur vitem axtondens, fingitque putando-
•mimushumum fodito, primus deveda cremato
"trmenta, & vallos primus fub tc^ referto :
jftremus merito. bis vitibus ingruit umbra : 410
1 a fegetem denlib obducunt fentibus herbx.
C Durus
Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Maag.
224 A 49
So P. V 1 R G 1 r
Duru5 urerque labor. laudato in^c.Liu .
Exiguum colito. nec non etiam alpera rutci
Viminaper filvam, & ripis fiuvialis^arundo
Cxditur, incultique exercct cura falifti. 41 5
Jam vinftx vites : jam falcem arbnfta reponant :
Jam canit extrem os ejffcmis vinitor antes.
Sollicitandatamcn tclius, pulvilque movendus,
Et jam maturis mctuendus Juppitcr uvis, ^
Contra,non uUa eft oleis cultura: neque illa: 420 •
Procurvam exfpedant falcem raftrofque tenaces,
0 Cum femel haLferunt arvis,aurafque tulerunt.
Ipfa fatis tellus, cum dentc rccluditur unco, ^
Sutficit humorcm, & gravidas cum vomere fruges.*
Hoc pinguem & placitam Paci nutritor olivam. 4-5
Poma quoque, ut primum truncos fenfere valcntis, ^
Et viris habuere fuas, ad fidera raptim '
Vi propria nituntur, opifque haud indiga noftrx.
Nec minus interea fottu nemus omne gravefcit,
^ Sanguineifque inculta rubent aviaria baccis. 430
i fly/e Tondentur cytifi, t^das filva alta niinirtrat,
' ^ Pafcunturque ignes nofturni, & lumina fun<lunt.
Et dubitant homincs ferere,atq-, inpcndere curam :
Quid majora fequar? ialices,humilcfque geuefta: ,
Aut illx pecori frondem,autpaftoribus umbras,43 5
Sufficiunt: fepemque fatis, & pabula melli.
Et juvat undantem buxo fpedare Cytorum,
Narycixque picis lucos: juvat arva videre ,
Non raftris hominum, non ulli obnoxia curx.
Ipfx Caucafio fteriles i n vertice filvx, 44^
Quas animofi Euri aflidue franguntque feruntque
e Dant alios alix foetus: dant lUile lignum ^
Navigiis pinos, domibus cedrumque cupreftblquc
; Hinc radios trivere rotis, hinc tympana plauftris
Agricolx, & pandas ratibus pofuere carinas. 445
Viminibus falice^ fecimdx, frondibus ulmi :
At myrtus validis haftilibtis, & bona bello
Cornus: Ityrxostaxi torquentur in arcus.
Nec iili?e leves aut torno buxum
Non
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
Georgicon L 1 js. II. 51
in formam accipiunt, ferroc]; cavantur acuto.450
c non torrcntcm undam lcvis innatat alnus ,
fia Pado: nec non <k apcs cxamina condunt
brticibufquc cavis vitiolxque ilicis alveo.
und mcmovandum a:quc Baccheia dona tulcrunif
rccluis & ad culpa cauUas dedit. iilc furcntis 45 S
tntauros lciho domuit^Rha^tumquePholumquC:
: magno Hyla:um Lapirhis cratcre minantem.
fortunatos nimium, lua li bona norint ,
.^:.»gricolas! quibus ipra,procul difcordibus armis,
fiindit humo facilcm vidum juftiliima tellus. ^60
i: non ingentem foribus domus alta fuperbis
ane falutantum totis vomit a:dibuj5 undam}
cc varios inhiant pulchra teftudine poftes,
ilufafquc auro veftis, Ephyr^ia^ue a:ra y
Iba nequc Afljrrio fucatur iana vcncno, 4^ i
ec cafia liquidi corrumpitur ufus olivi :
.t fecura quies, & nefcia fallere vita,
ives opum variarum, at latis otia fundis ,
►eluncx, vivique lacus, at frigida Tempc,
ngitufq^ boum,mollefque fub arbore fomni 47^0
[on abfunt. illic faltus ac luftra ferarum,
fx pariens operum, exiguoqu e_ aflueta juventus ,
j acra dcum, fandique patres: extrema per iiios
^ uftitia exccdens terris veftigia fecit.
lc vero primum dulces ante omnia Mufx, 47 $
^arum facra fcro ing^nti percufius amore,
.ccipiant; cxlique vias, 6c fidera monftrcnt:
^^efcdus folis varios, lunxque labores :
n Jnde tremor tcrris: qua vi maria alta tumclcant
">biicibus ruptis,rurliifquc in fe ipfa refidant: 4S0
iiid tantum Oceano propcrent fc tinguerc foics
Jibcrni, vel qua: tardis mora no£tibus obftct.
>in, has ne pofiim natura: accedere paites ,
Frigidus obftiterit circum prxcordia fanguis ^
R.ura mihi & rigui placeant in vallibus amnesj 48 s
^i^^h ?lumina amem filvafque ingiorius. 6, ubi campi,
perchcofque, & virginibus baccliata Laca:nis
C 2 * "t.iv^
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproducecl by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
51 P. VlRGILII
Taygeta : 6, qiii me gelidis in vallibus Hami
Siilat, & ingenti raaiorum procegat umbra !
Felix,qui potuit rerum cognofcere caulVas: 490
Atque metus omnis & inexorabile fatum
Subjccit pedibus,ftrepitumque Acherontis avan '
Fonunatus & iile, deos qui novit agreftis,
/ Panaque, Silvanumque lenemjN^mphalq^ ibrorcs!
lllum non populi fafces, non purpura regum 49 5
Flexit,i^c inlidos agitans diicordia fratres 3
y Aut conjurato delcendens Dacus ab Hiftro :
Non res Romanx, perituraque regna: neque ille
Aut doluit miferans inopem, aut invidit habcnti.
Quos rami frudhis, quas ipla volentia rui o
Sponte tulere fua, carpfit: nec ferrea jura,
Infanumque forum,aut populi tabularia vidit.
SoUicitant alii lemis freta cxca, ruuntquc
In ferrumj penetrant aulas & limina regum :
e Hicpetit excidiis urbem, miferofque Penatis, 505
Ut gemma bibat, Sc Sarrano in dormiat oftro.
Condit opesalius, defofibque incubatauro.
Hic ftupet attonitus Roftris: hunc plaufus hiantem
Per cuneosfgeminatus enim) plebifque patrumque
Corripuit: gaudent perfufi fanguine fratrum, 510
Exlilioque domos &c dulcia limina mutantj
Atque alio patriam quxrunt fub fole jacentem,
Agricola incurvo terram dimovit aratro.
Hinc anni labor: hinc patriam parvofque nepotes
Suftinet^hinc armenta boum,meritofque juvcno
Ncc requies, quin aut pomis exuberet annus,
Aut fxtu pecorum, aut Cerealis mcrgite culmi :
Provcntuque oneret fulcos,.atque horrea vincat,
Venit hicms3 teritur Sic^onia bacca trapetis,
Glande fues Ixti redcunt, dant arbuta filvx: 5
Et varios ponit fgetus autumnus, & alte
Mitis in apricis coquitur vindemia faxis.
Intereadulcespendentcircum ofcula nati :
Cafta pudicitiam fervat domus: ubcra vaccx
Lactca demittunt; pingucfquc in graminc Ixto 5 ^ 5
Intcr'
Early European Books, Copyright C) 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
GeorgiconLib. III. 55
fntcr fe adverlis luftantur cornibus ha\ii.
Ipfe diesagitatfeftosj fulufquc per herbani ,
r.gnis ubi iii mcdio, & focii cratera coronant,
:rc libaus, Lenje, vocat: pecorifque magiftris t
2/elocis jaculi certamina ponit in ulmo , j 30
)rporaque agrefti nudat prxdura paleftrx.
tanc olim vctcrcs vitam colucrc Sabini j
¥- * faanc Remus,& ftater: fic fortis Etruria crevit :
CScilicet &: rerum fafta eft pulchcrrima Roma,
:5cptemque una fibi muro circumdcdit arces. 5 3 5
LUtc etiam fceptrum Dic^ari rcgis, & antc
ipia quam ca:iis gcns eft epulata juvcncis,
^Aureus hanc vitam in tcrris Saturnus agebat.
lecdum etiam audicrant inflari claflica, nccdum
Inpofitos duris crepitare incudibus enfcs. 540
Jed nos inmenfum fpatiis confccimus xquor :
it jam tempus equum fumantia folvere colla.
GEOR.GICON
L I B E R III.
E quoque,magna Pales,& te memorandc ca
nemus
raflx)r ab Amphryfo:vosfilva: amnefq-, Lycaci.
' Cctera , qux vacuas tcnuiflcnt carmina mentes, /
)mnia jam volgata.quis aut Euryfthea durum ^ <^
lUt inlaudati ncfcit Bufiridis aras ? 5
'ui non didus Hyias pucr, & Latonia Dclos ?
Iippodamequc,humcroq; Pelops infignis eburno ,
Accr cquisJtentanda via eft,qua mc quoque poflim ^
ToUcrc humo, vidtorquc virum volitarc pcr ora.
I Primus ego in patriam mccu,modo vita iupeiflt, 10
Aonio rediens deducam vertice Mufas :
[iPrimus Idumxas rcfcram tibi,Mantua,palmas:
Et viridi in campo tcmplum de marmorc ponam
Proptcr aquam, tardis ingcns ubi flexibus errat
Mincius, & tenera pra^tcxit arundine ripas. i s
In mcdio mihi Cyfar erit, tcmplumquc tenebit.
^ ^ C i Uli
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
54 p. V I R G I I. I r.
Uli viStox ego, & Tyrio Gonfpeftus in oftro
Ccntum c|uadrijugos agitabo ad flumina currus.
Cunfta mihi,Alphcum linquens liicotqjMolorchi,
Curlibus & crudo decernet Grxcia cxftu. 20
Ipfe caput tonfae foliis ornatus olivx
Dona feram. jam nunc follemnisducerc pompas
Ad dclubra juvat, cxfofquc videre juvencos:
ce Vel lca:na ut verfis difccdat frontibus 3 utque
c Turpuxea intexti tollant aul^a Britanni. z$
In foxibus pugnam ex auro folidoque elephanto J
Gangaridum faciam, vidorifque arma Quirini; I
Atquc hic undantem bello , magnumque fluentem
Nilum, ac navali furgentis xre columnas.
e Addam uibis Aliar domitas, pulfumq-, Niphatcn, j
Fidcntcmquc fuga Parthum verfifque fagittis,
Et duo rapta manu diverfo ex hofl:e tropxa,
Bifquc triumpharas utroque ab litorc gcntis.
i/ Stabunt & Paxii lapid^g fpixantia figna,
Affaxaci pxolcs, demifikque ab Jovc gcntis 3 ^
Nomina,Txofquc paxcns,C}c Txojx Cynthius auftor.
Invidia infclix Furias amnemquc fcvcx um
e Cocyti metuet, toxtofque Ixionis anguis,
Inmanemque xotam, &c non cxfupcxabilc faxura.
Intcxca Dxyadum filvas faltufquc fequamui 40
lutados, tua, Mxccnas, haud mollia juflfa.
Te fine nil altum mens inchoat. cn agc fegnis
^ Rumpc moxas: vocat ingcnti clamoxe Cith^xon,
Taygetiquc canes, domitrixq^ Epidaurus cquorum:
M ci^f^ adlcnfu ncmorum ingcminata xcmugit. 4S
^ Mox tamcn axdcntis accingar diccxc pugnas
Cxfaris, Sc nomen fama toc fcrre pcx annos,
^ . //>0/fcT/:,r Tithoni pxima quot^abell ab originc Cxfar.
- r/La. a^^^yStxi quis, Olympia"cx mixatus pxxmia palmx,
^ ' " ; PafcLt equosi fcu quis foxtis ad axatra juvencos ^
^ Coxpora prxcipue matrum legat. optuma torvx
Forma bovis, cui turpe caput, cui plurima cexvix,
Et crurum tenus a mcnto palearia pendent.
Tum iongo nullus lateri modus; omnia magna :
Pes
Early European Books, Copyright €) 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
G E O R G I C O N L I B. III.
e,'; cti.-wn, & caniuiis hirtx lub cornibus aurcs.
cc miiii difpliccat maculis inlignis_ac albo,
-ut juga detreftans} interdumque afpera cornu,
_t tacicm tauro propior, quarque ardua tota,
Et "radicns ima vcrrit veftigia cauda.
.A-ras Lucinam, ji.ftolquc pati hymenxos 60
Delinit ante decem, poll quatjuor incipit annos :
Cetera nec foeturx habilis , ncc fortis aratris. c
Intcrca, fuperatgregibusdum larta juvciitas,
Sol vc marcs: mittc in Vencrem pecuaria primus,
Atque aliam ex alia generando iutfice prolcm. 6 5
Optima quxque dies mifcris mortalibus xvi
Prima fugit : iubeunt morbi, triftifque fenedus ;
Et labor,& durx rapit inclementia mortis.
Sempcr erunt, quarum mutari corpora malis.
Scmper enim refice : ac, ne poft amifTarequiras, 70
Anteveni, &c fubolem armento fortire quotannis.
Pf^ M Nec non 6c pecori eft idem dileftus equino.
Tu modo,quos in fpem ftatues fummittere gcntis,
Prxcipuum jam inde atcneris inpende laborcm.
Continuo pecoris generoii puUus in arvis 7 $
Akius ingreditur, & moilia crura reponit.
Primus & ire viam, &c fluvios tentare minaces
Audet,6c ignoto fcle committere pomi,: 0
Nec vanos horret ftrepitus. illi ardua ccrvix ,
Argutumque caput,brevis alvus,obefaquc terga; 80
Luxuriatquc toris animofum pectus: honefti
Spadices,glaucique; color deterrimus albis,
Et gilvo. tum,ii qua Ibnum procul arma. dcdere ,
Stare loco nefcit: micat auribus, & tremit artusj
Colledumq: premens volvit fub naribus igncm :8 5
Denfa juba, & dextro jadata recumbit in armo.
At duplex agitur per lumbos fpina,cavatque
Tellurem, & foUdo graviter fonat ungula cornu
Talis Amyclxi.domitus PoUucis habcnis
Cyllarus, &, quorum Graii memincre poet;c,
Martis equi bijugcs, 5c magni currus Achilh.
Talis & ipfe jubam cetvice cffundit equina
C 4 Coti
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
Conjugis auvLiuu ].)Ciuix baLuiiiiii>,6c altum
Pclion hinnitu fugicns inplevit acuto.
Hunc quoquc , ubi aut morbo gravis , aut jam (e-
gniorannis ^pj
Dchcit, abde domo; nec turpi ignofce feneftx.
Frigidus in Venerem fenior, frulhae]ue laborem
Ingiatum trahit:&,fi quando adproelia ventum eft,
Ut quondam in ftipulis magnus iine viribus ignis,
Incafilim furit.ergo animos xvumque notabis i oo
Prxcipue: hinc alias artis, prolemque parentum,
Et quis cuique dolor vifto, qua: gloria palmx.
Nonne vides, cum pra:cipiti certamine campum
Corripuere, ruuntque eftufi carcere currus ,
Cum Ipes arrcda: juvcnum>cxfultantiaqjhaurit i o 5
Corda pavor puifanstilli inftant verbere torto,
Et proni danr lora: volat vi fervidus axis:
Jamque humiles, jamque elati fublime videntur
Aera pcr vacuum ferrx, atque adfurgcre in aura-
Nec mora,nec requies. at fulvx nimbus arena: 1 1 o
Tollitur : humefcunt fpumis, flatuque fequentum.
Tantus amor laudum, tantg cft viftoria curar.
Primus Erichthonius currus & quai^or aufus
Jungcre equos, rapidufque rotis inlifterc viftor.
Frena Pelethronii Lapithx, gyrofque dedere i r 5
Inpofiti dorfo , atque equitem docuere fub armis
Inliiltare folo, & greffus gloinerare fuperbos.
Aquus uterque labor:a:que juvenemque magiftri
Exquirunt, calidumque animis 8c curlibus acrem.
Quamvis fxpe fuga verfos ille egeru hoftis, 120
Etpatriam Epirum referat, fortifque Mycenas 5
Neptunique ipfa deducat origine gentem.
His animadverfis inftant fub tempus, & omnis
Inpendunt turas denfo diftendere pingui,
Quem legerc ducem, & pecori dixcrc maritum: i 2 5
rubcntefque fecant herbas,fluviofque miniftrant,
Farraque^ ne blando nequeat fupereire laborij
Invalidique patrum referant jejunia^nati :
Ipfa auicm macjc tenuant armenta volemcs.
Atquc,
Georgicon LiB. iii- J7
A.to ucuui cociibitus piimos jam nota voluptas 1 50
iSollicitat, fiondil^ue negant,5c fontibus arcent : '
l^^ jkjEpe etiam curfti quatiunt, & fole fatigant,
'Icum gravitcr tunhs gemit area frugibus, 6c cum
^Surgeutem ad zephyrum palex jaaantur manes.
f Ho?faciunt, nimio ne iuxu obtufior ufus 1 3 5
I. Sit '^enitali arvo, & fulcos oblimet inertis:
.; Sed^apiat fitiens Venerem, interiufque recondat.
f Rurfus cura patrum cadere, & fuccedcre matrum
jlncipit. exactis gravidx cum menfibus errant, ^
Non illas gravibus quifquam juga ducerc plauftns,
. Non fahu fuperare viam fit palfus, & acri
: Carpeie pratafuga, fluviofque innare rapaces.
1 Saltibus in vacuis pafcant, Sc plena fecundum
3 Flumina : mufcus ubi , & vindiirima gramme ripa,
^ Spelunca:quetegant,&faxeaprocubetumbra. 1+5
Ell lucos Silari circa ilicibufquc virentem
L plurinjus AlbiTrnumvolitans,quoinomenafilo i
\M Romanum eft, oeftrum Graii.vertcrc vocantes j
Afpcr, acerba fonans : quo tota extcrrita iilvis
Diftugiunt armentai furit mugitibus arther 1 5»
ConculTus, filvarque & ficci ripa Tanagri.
Hoc quondam monftro horribihs excrcuit iras
Inachia: Juno pel\cm mcditata juvencac.
Hunc quoque, nam mediis fcrvoribus acrior mftat,
Arcebis gravido pecori, armentaque pafces 1 5 S
Sole recens orto, aut noftem ducentibus aftris. .
fp. Poft partum cura in vitulos traducitur omnis :
fc Contmuoque notas & nomina gcntis inurunt :
Et quos aut pccori malint fubmittere habcndo ,
I* A ut aris fcrvarc facros, aut fcindere terram, 1 60
Et campum horrentem fractis inverterc glcbis.
95 Cetera pafcuntur viridis armcnta per herbas.
Tu quosad ftudium atqj ufum formabis agreftem,
fam vitulos hortare,viamque infiftc domandi,
Dum faciles animi juvenum,dum mobilis a;tas. 1 6 5
Ac primum laxos tenui de vimmc circlos
Cexvici fv;bnefte: dchinc, ubi libera colla
C 5 ^^^'
C U4
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reprcxJuced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
5t P. V I R G I I. I I
Servitio adfueiint, ipfis c"toiquibus aptos
Jungc parcs, & coge giadum conferre juvencos :
Atque illis jam T^pe rota: ducantur inanes 1 70
Per terram, & fummo velligia pulveie fig^ient.
Poft valido nitens fubpondere faginus axis
Inftrepat, & junftos temo trahat xreus orbis.
Interca pubi indomita: non gramina tantum ,
Nec vefcas falicum frondesjulvamq^ paluftrcm, 1 7 5
Sed frumenta manu carpes fata: nec tibi fc^ ta:
More patrum nivea inpicbunt muldharia vaccx,
Sed tota in dulcis confument ubera natos.
Sin ad beila magis ftudium, turmafque feroces ,
Aut Alphea rotis prxlabi flumina Pilar, 1 8 o
Et Jovis in luco curius agitaie volantis j
Primus equi labor eft,animos atque arma vidcre
Bellantum, lituofquc pati^ traftuque gementem
Fcrre rotam, &c ftabulo frenos audire Ibnantis.
Tum magis atq^inagis blandis gaudere magiftii i s 5
Laudibus, 5c piaufx Ibnitum ccrvicis amare.
Atque harc jam primo depulfusab ubere matris
Audcat, inque vicem dct mollibus oia capiftris
^^✓7'/?/J[nvalidus, & jamquc ticmens,&jam infcius xvi.
^ At, tribus exadis> ubi quaaa acccflbrit xftas^ 19*
- ^^^^."^^ Carpere mox cyrum incipiat,2radibufque fonare
y^r ^ OompolitLs, hnuetque alicrna volumina crurum ^
Sitquc laboranti fimilis : tum curfibus auras
Tum vocet, ac per apeita volans , ceu liber habenis,
,7 Jtquora, vix fumma veftigia ponat ^rena : 195
Qiialis, Hyperborcis Aquilo cum dcnfus ab oiis
Incubuit, Scythia:quc hiemes atqiic arida ditfcrt
5 Nlibila: tum fegetes alta: campique natantes
Lenibus horrelcunt flabris, fummacque fonorem
Dant filvac, longiquc urguent ad litora fludus. 2o<ft
Ille volat, fimul arva faga,limul aiquora verrens.
Hic vel ad Elei mctas &c maxima campi
Sudabit fpatia, & Ipumas aget ore cruentas :
Belgica vel molii melius fcret cfleda collo.
Tum demnm ciafla magnum farragine corpus 20 j
CrclU-
I
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
»3
GeorgiconLib. TTT»
Crefcere jam domitis fmito.namqjante domandum
In^rentis tollent animos, prenfique negabunt
Vc%era lenta pati, & duns parere lupatis.
Scd non ulla magis viris induftria firmat, .
Qiiam Venere & carci ftimulos avertcre amoris, z i o
^e boum,ilve eft cui gratior ulus equorum.
Atque idco tauros procul atquc in iola relegant
PaiJ ua,poft monte oppofitum,»: trans flumina lata:
Aut intus claufos iatura ad prxfepia ieryant.
Carpit enim viris paullatim,uritquc vidcndo i 1 5
Femina: nec nemoru patitur memimfle,nechcrbar.
Dulcibus illa quidem inlcccbris & fipc luperbos
Cornibus inter fe fubigit decernerc amamis:
Pafcitur in magna ftl va for mola j uvenca :
llli alternantes multa vi pr oelia miiccnt z - o
Vulncribus crebris: lavit ater corpora iangms,
Verfaque in obnixos urguentur cornua vaito
Cumlemitu. reboant iilvxq^ & magnus Olympus.
Nec mos bellantis una ft^fcfce : cd alter
Viftus abit, longeque igrifetiflxiulat on;
Multa gemens ignominiam plagafquc iupcioi
Vidorisj tum, quos amifu inultus, amores ;
Et ftabula afpedtans regnis exceflit avitis.
Ergo omni cura viris cxercet, & inter
Duia jacet pcrnix ini^rato faxacubili ,
Frondibus hirfutis & carice paftusucma :
Et tcntat fcle, atque irafci in cornua diicit
ArboTis obnixus trunco: ventoique laceitit
Iftibus, & fparfa ad pugnam proludit arena.
Poft,ubicollcaumrobur,vireiqueret4tx,
Signa movet,prxcepfque obUmm fertur in hoftem;
Pluftus ut, in medio c<*pit curn albefcere ponto ,
LongiusT^altoque fmum trahu utque volutus
Adterras,immanefonatper faxa, neque ipio
Mome min"^r procumbit:at ima cxxUuat unda 240
Verticibus,nigramque alte fubjeftat arenam.
Omne adeo genus iu terris homlMumqjferarumq;,
£t genus »quorcum, pecudes, pidxque vo^ucres.
250
/ 1
e
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
f
€ V. V I R r. f i. i I
In tuiias igncmquc riiiint.amor oninibus idem.
Tcmporc non alio catulorum oblita lexna 245
Sa:vior erravit campis: nec funera volgo
Tam multa informes urfi ftragemquc dedere
Pcr lilvas. tum fxvus apcr, tum pcflima tigris.
Heu, male tum Libyx folis erratur in agris.
Nonne vides,ut tota tremor pertentet equorum 250
Corpora, (i tantum notas odor attulit auras ?
Ac neque eos jam frena virum, neque verbera fa:va,
Non fcopuli,rupefq^cavx, atque objeda retardant
Flumina, correptofque unda torquentia montis,
Ipfe ruit, dcntilque Sabellicus exacuit fus, ^255
Et pedc profubigit tcrram, fricat arborc cottas,
Atque hinc atc|ue illinc humcros ad volnera durat.
Quid juvenis, magnum cui verfat in oflibus ignem
Durus amor J nempe abruptis turbata procellis
/J>< fc^r:4.Ur No£te natat ca:ca fcrus freta:qucm fuper ingcns zda
Porta tonat cxli, & fcopulis inlifa reclamant
Aquora^ ncc miferi pofiunt revocarc parentes,
Nec moritura fuper crudeli funere virgo.
Quid l^nces Bacchi varia:, & genus acre luporum ,
Atq^canuJquid, qux inbcUes dant prxha ccrvi?26 y
Sciiicet ante omnis furor eft infignis cquarum:
Et mcntem Venus ipfa dedit, quo tempore Glauci
Potniades malis membra abfumierc quadrigx.
Illas ducit amor trans Gargara, tranfque fonantem
Afcanium:fuperant montis,&: fluminatranant. 270
Continuoque avidis ubi fubdita flamma mcdullis,
Vere magis(quia vere calor ledit oflibus) illx
Ore omnes verfx in zephyrum ftant rupibus altis,
JExceptantque levis auras: &c Ixpe hne ullis
.Conjugiis vcnto gravidx (mirabile didtu) z 7 ^
Saxa per & fcopulos 6c deprcflas convalHs
Diffugiuntj non, Eurc,tuos, neque folis ad ortus,
In Borcan Caurumque,aut unde nigerrimus Auftex
Nafcitur, pluvio contriftat frigore cxlum.
Hicdeunim, hippomancs vero quod nomine di
cunc 280
Pafto-
0
Jt c
c
G E O R G I CO N L I B. I I 1. 6l
|>aftorcs, lentum deftillat ab inguine virus.
ippomanes, quod larpc mala: leg^re novcrcx,
ilcueruntque hcrbas & non innoxia vcrba.
ed fugit interca, fugit inreparabile tempus,
ingula dum capti circumvedamur amore. 285
loc Tatis armentis. fuperat pars altera ciira^,
m. ILanigcros agitarc gregcs, hirtafque capcllas.
wL LHif labor: hinc laudem fortes Ipcrate coloni.
■l^flb^c fum animi dubius, verbis ea vincere magnum
KellQuam fit,8c anguftis hunc addcre rebus honore.zso
Sed mc Parnafi deferta per ardua dulcis
Raptat amor.juvat ire jugis, qua nuUapriorum
Caltaliam moUi devertitur orbita clivo.
unc,veneranda Pales,magno nunc ore fonandum.
ncipiens ftabulis edico in mollibus herbam 295
:.Carpere ovis, dum mox frondofa reducitur xftas;
^ Et muka duram ftipula jfilicumque maniplis
JSternere fubter humum , glacies ne frigida Ixdat
MoUe pecusjfcabiemque ferat, turpifque podagras.
_^ Poft hinc digreflus jubeo frondentia capris 300
/ Arbuta fufficcrc, & fluvios prxberc recentisj
^ Et ftabula a ventis hiberno opponere foli
/ Ad medium convcrfa diem: cum frigidus olim
^ £j Jam cadit,extremoque inrorat Aquarius anno.
Hx quoque non cura nobis leviore tuendsi 3^5
Nec minor ufus erit: quamvis Milelia magno
VcUcra mutentur Tyrios incoda rubores.
Denfior hmc fuboles: hinc largi copia ladis.
Quam magis exhaufto ipumaverit ubere muldra ,
La:ta magis preflis manabunt flumina mammis. J40
Nec minus interea barbas incanaque mcnta Cyfy^'/
'MM Cinvphii tondent hirci, (xtafque comanth
Ulum in caftrorum,& miferis velaraina nauLis.
Pafcuntur vero filvas, & fumma Lyca^i,
Horrcntifque rubos,Sc amantis ardua dumos. 3:5
Atque memoresredeunt in teda, fuofque
Ducunt, &: gravido fuperant vix ubere limcn.
Ergo omni lludio glaciem ventofquc uivalis,
C 7 Qyio
Jl
/*r /a
C9
L
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
or
e
^2. p. VIRGILII
Qiio minus eft ilUs cuix mortalis egeftas ,
Aveites: viclumque fcrcs,& virgca Ixtus 3 -9
Pabulaj nec tota claudes fgenilia bruma.
At vero,zephyris cum lacta vocantibus a:ftas,
^ In faltus utrumque gregem atquc in palcua mittes.
Lucifcri ptimo cum fidcre fngida rura
Carpamus , dum mane novum , dum gramma ca-
nent, ^"^
Et ros in tenera pecori gratiflimus herba.
Inde, ubi quarta fitim cxli collegerit hora ,
Et cantu querulx rumpent arbufta cicadx j
Ad putcos, aut alta grcges ad ftagua jubeto
Currcntcm ilignis potarc canahbus undam : 3 30
Aftibus at mediis umbrofam cxquirere vallem,
Sicubi magnajovis antiquo robore qucrcus
Ingcntis tendat ramos: aut ficubi nigrum
Ilicibus crcbris facra nemus accubet umbra.
Tum tenuis dare rurfus aquas,5c pafcerc rurlus 5 3 )
Solis ad occafum. cum frigidus aera vefper
Temperat, 8c fakus reficit jam rofcida luna,
/ 37 Litoraque Alcyoncn rcfonant, afialantbida dumi.
t' Quid tibi paftorss Libyx, quid pafcua verlu
Profcquar, & raris habitata mapaha teftis ? 34«
Sxpe diem no6temque,5c totum ex ordmc mcnlcm
Pafcitur,itquc pccus longa in delerta line vilhs
Hofpitiis: tantum campi jacct. omniafccum
Armentarius Afcr agit, teaumque, Laremque,
e Armaque, Amydxumque canem,Crcflamque pna-
retram. .
Non fecus ac patriis acer Romanus m armis
^yryv mj ufto fub fafcc viam cum carpit, & hofti
. / Ante exfpcftatum pofitis ftat in agminc caftris.
% At non,'qua Scythix gentes,MxoTiaque unda,
Turbidus & torqucns flaventis Hifter arenas , 3 5o
Quaquc redit mediumRhodopc porreaa fub axem,
lllic ciaufa tencnt ftabulis armentaj neque ullx
Aut herbx campo apparent, aut arbore frondcs :
Sed jacet aggeiibiis niveis infwmis, & ako
l
6%
Georgicon Lib. II L
tfTerra gelii late, rcptemque adllirgu in ulnas.
Jemper hiems, lcmper Ipirantcs frigora cauri.
^um fol pailentis haud umquam difcutk umbras:
«ec cum invectus cquis altum petit a:thera:nec cuni
lPr;]ecipitem Oceani rubro lavit xquore currum.
lConcrefcunt lubiix currenti in flumine criifta-, 360
aKi: mj ndaque jam tergo ferratos fuftinet orb^s,
I |Puppibusillapriuspatulis, nunc hofpita^^plauftris,
I-r/Lraque dilfiliunt vulgo, veftefque rigefcunt
' Induta:, cxduntque fecuribus humida vina,
f lEt totx folidam in glaciem vertere lacunx,
|Stiriaque impexis induruit horrida barbis,
f Interea toto non (ecius aere ninguit : .
Intereunt pecudes, ftant circumfuia pruinis
lCorpora magna boum : confcrtoque agniine cervi
*^orpent mole nova,& fummis vix cornibus exftant.
ps non inriiilfis canibus, non caflibus ullis ^
uniccxve agitant pavidos formidine pinna: :
Sed fruftra oppolitum trudentespedore montcm
"omminus obtruncant fcrro , gravirerque rudcntcs
xdunt, & magno Ixti clamore reoortant. ; -'^
li in defoffis Ipecubus fecura fub alta
tia agunt terra, congeftaquc robora.totafquc
dvolverc focis ulmos, ignique dedcre.
ic nodiem ludo ducunt,?c pocula Ixti
'/Fcrmento atque acidis imitantur vitea forbis
Talis Hyperborco feptem fubjeila trioni
Gcns effrena virum Rhipxo tunditur curo
ul
•* Et pccudem fulvis vel^tur corpora fxtis.
' Si tibi lanitium curx^ primum afpera filva,
Lappxque tribulique abfmt: fuge pabula Isrta: 3 s 5
Continuoquc greges villis lege moUibus albos.
lUum autem, quamvis aries fit candidus iple,
Nigra fubeft udo tantum cui lingua palato ,
[ Keiice, ne maculis infufcct vcllera puUis
Talcentum: plenoqi alium circumlpice campo.sso
^Munere fit niveo lanx, ft crcdere dignum elt ,
Pan dcus Aicadisc captam le, Luua, fefcUit,
la
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
rryyr\
5^. P. V I R G 1 L 1 I
Iii ncmcaalta vocans: nectualpernata vocantem.
At cui lac>is amor,cytifum, lotofque fiequentis
Ip(e manu, f^xlfafque fcrat pra:fepibus herbas. 3 9 5
Hmc & amam fluvios magis,& magis ubera tedunt,
Et falis occult im referunt in ladte faporem.
Multi jam excrctos prohibent a matribus hardos,
rrimaque ferratis prxfigunt ora capiftris.
Quod furgente die mulfere horifque diurnis, 400
Nofte premunt^ quod jam tencbris & fole cadente,
Sub lucem exponans^calathis adit oppida paftor :
Aut parco falc contingunt, hiemique reponunt.
Nec tibi cura canum fucrit poftrcma: fcd una
Velocis Spartx catulos acremque Moloflum A^of
Tafcc fero pingui. numquam cuftodibus illis
Nofturnum ftabulis furem, incurfiifquc luporum ,
Aut inpacatos a tergo horrcbis Hiberos.
Sxpc etiam curfu timidos agitabis onagros,
Et canibus leporem, canibus venabere damas. 41 o
Sxpe volutabris pulfos filveftribus apros
Latratu tiubabis agens, montifque pcr altos
Ingcntcm clamore prcmes ad rctia ccrvum.
Difce & odoratam ftabulis acccndcrc cedrum,
9? l&i- Galbaneoque agitare graviinidore chelydros. 41 5
' ^ S^^pc liib immotis prxfepibus aut mala ta6lu
Vipera delituit, cselumque exterrita fugit :
/ Aut tetto adfuctus coluber fuccedere & umbra:,
Peftis accrba boum,pecorique adfpcrgere virus ,
Fovit humu.capc faxa manu,cape robora,paftor,420
Tollentemque minas 8c libila coUa tumentem
Dejice. jamque faga timidum caput abdidit alte,
Cum medii nexus, cxtremxque agminacaudx
Solvuntur, tardofque trahit ftnus ultimus orbj,s.
Eft etiam ille malus Calnbris in faltibus anguis,42 5'
Squamea coavolvens fublato pedorc terga ,
Atque notis longam maculofas grandibus alvum:
Qui dum amnes ullirumpuntur fontibus, & dum
Vere madent udo terrx, ac pluvialibus auftris ,
Stagnacolit,ripifqi habitan5,hic pifcibus atram 450
Impro-
Early European Books, Copyright C) 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
r
^robiTs
Georgtcon Lib. II L
L
jluviem ranilque loquacibus explec.
rollquam exufta palus, tcrr.vque ardorc dehifcunt ,
E;xlilit in riccum,& tiammantia lumina torquens
Sxvit agris, alperque fiti a?que exteiritus a^ftu.
Ne mihi tum molUs lub dio carpere fomnos, 4 5 n /
Ncu dorlb ncmoris Ubcat jacuille per hcrbas :
^um pohtis novus exuviis mtidufque juventa
Volvitur, aut catulos te^iis aut ova reUnquens,
Arduus ad folem & Unguis micat ore trifulcis.
Morborum quoque te cauflas & figna docebo. 44«
Turpis ovis tcatat fcabies, ubi frigidus imber
Altius ad vivum pcrfedit, & horrida cano
liruma gelu: vel cum tonfis inlotus adhxfit ^
Sudor, & hirfuti fecucrunt corpora vepres.
Dulcibus idcirco fluviis pecus omne magiftri
Pcrfundunt, udifque aries in gurgite villis
Merfatur, mifluf]ue fccundo dcfluit amni :
Aut tonfum trifti contingunt corpus amurca,
£t fpumas mifccnt argenti, yiv aque fulfara,
lda:afquc piccs, & pinguis unguinc ccras,
ScUlamq^eUeborofque gravis,nigrumque bitumen* /
Non tamcn uUa magis prxfens fortuna laboru cil:,
Quam fi quis ferro potuit refcindere fummum
Ulceris os. aUtur vitium, vivitque tegendo:
Dii mcdicas adliibcrc manus ad vuUiera paftor 455
Abncgat, aut mcUora dcos fcdct omina pofcens. cA:
Quin etiam ima dolor balantum lapfus ad ofla
Cum furit, atquc artus depafcitur arida fcbris ,
Profuit inccnlos a:ftus avcrtere, & intcr ^
Ima fcrire pedis faUentem fanguinc vcnam : 460 ^
Bifaltx quo morc folent, acerque Gcloniis,
Cum fugitin Rhodopcn,atquc in dclcrta Gctarum,
Et lac concrctum cum languine potat equino.
Quam procul aut moUi fuccedcre fxpius umbra^
Vidcris, aut fummas caipentem ignavius herbas,
Extremamq^ fequi , aut medio procumbcre campo
Pafcentcm, & ferx folam dccedcre nofti j
Continuo cuipam f
445
450
conpclce, prius quam
Dira
€6 r. ^
Dirapcr incautum lcrpant contagia voigus.
Non tam crcbcr agens hiemcm ruit acquorc turbo,
Quam multx pecudii peftcs.ncc fingula morbi ^-j^
Corpora corripiunt; fcd tota xftiva repente ,
Spemque gregemque limul,cuuclamque ab originc
gcntcm.
Tuui lciat, aerias Alpis,& Norica (i qtiis
Caftclla in tumulis, & lapidis arva Timavi ,
Nunc quoquc poft tanto videat dcfertaqjrcgna 47 5
Paftorum Sc longe faltus lateque vacantjs.
Hic quon dam morbo cxli mileranda coorta cft
Tempeftas, totoque autumni incanduit arftu,
Etgenusomne neci pccudum dcdit, omne fcraril ;
Corrupitque lacus: infccit pabula tabo. 4iJe
Ncc via mortis erat iimplex: fed ubi ignca vcnis
Omnibus acta litis mifcros adduxcrat artus ,
Rurfusibundabat fluidus liquor^omniaqtie in fc
Olla minutatim morbo coHapfa trahcbat.
Sarpe in honore detUTi medio ftans hoftia ad axam f
Lanca dum nivea circumdatur infula vitta ,
liiter cundantis cccidit moribunda miniftros.
Aut li quam fcrro madavcrat ante faccrdos,
Indc ncque inpofitis ardent altaria fibris ,
Nec rcfponfa poteft confultus rcddere vates : 490
Ac vix fuppoliti tinguunttir fanguine cultri,
Summaque jcjuna fanie infufcatur arena.
Hinc la:tis vituli volgo moriuntux in herbis,
Et dulcis animas plcna ad prxfepia reddunt.
Hinc canibiis bladis rabies venit,&: quatit a:gros 49 J
Tufiis anhela fucs, ac faucibus angit obclis.
Labitur infclix, fttidiortim atqtic immcmor herbar,
Vidor equus, fontifque avertitur, & pede terram
Crcbra fcrit : demiiTx aurcs : incertus ibidem
Sudor 3 & ille quidem morituris frigidus: aret 500
Pellis, & ad tadum tradanti dura rcfiftit.
Hxc ante exitium primis dant figna diebu5.
Sin in proceflu cccpit crudefcere morbtis,
Tum vero ardcntes oculi atque attracrtis ab alto
5 •«>
H
G E U i'. li 1 < O S L I B. I.
Spiritns,i.ntcrdum gemitugravis,imaquc longo sc
Uia lingultu tendunt: itnaiibus atct
Sanguis,ik obfclias fauces premit afpera lingna.
iPiofuit inierto latices infundcre cornu
Lcnxos: ea viia falus morientibus una.
Mox erat hoc ipfum exitio, furiifquc retccti
Ardebant,ipfiquc fuos, jara morte fub acgra,
(Dimehora piis, erroremque hoftibusiilum !)
[Diicifibs nudis laniabant dentibus artus.
Ecce autem diuo fumans fub vomere taurus
Concidit, & mixtum fpumis vomit orc cruoie, s i >
Extrcmofque ciet gemitus. it triftis arator ,
Msrentem abjungcns fraterna monc juvcncum :
Atque opcre in medio defixa rclinquit aratra.
iHj?(§Non umbra: altorum oemoru,non moUia poflunt
Piata movcrc animu,non qui pcr faxa volutus 5 i«
lurior ekaro campum pctit amnis : at ima
Solvuntur latera,atque oculos ftupor urguet inertis.
Ad tcrramque fluit dcvcxo ponderc cervix. (ras
Quid labor, aut benefada juvantJquid vomcrc tcr-
Invertifle gravisJ atqui non Maflica Bacchi S i S
Munera, non illis cpulx nocuere repoltar:
Frondibus Sc vi6"tu pafcuntur fimplicis herbx. ^
1 Pocula funt fontes liquidi, atque exercita curla
i Flumina, nec fomnos abrumpit cura falubres.
Tempore non alio dicunt regionibus illis S 3 o
Quxlitas ad facra boves Junonis,6c uiis
Inparibus duttos alta ad donaria currus. ^
Ergo a:gre raftristeriam rimantur, & ipiis
Unguibus infodiunt fruges, montifque per altos
Contenta cervice trahunt ftridentia plauftra. S ? 5
Non lupus inlldias explorat ovilia circum,
Ncc grcgibus nodurnus obambulat: acrior lUum
Cura domat: timidi damx ccrvique fugaces
Nunc interque canes £c circum tefta vagantur.
Tam maiis immenfi prolem, & gcnus omne natan-
tum ^ „
Litore in cxtremo, ceu naafcaga corpora, fluttus
Pro-
•f
Hr
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
^« r. V I R G I L I I
Proliiit: iniblitx fugiunt in flumina phocx.
Interit & curvis frulha defcnla latebris
Vipcra, & attoniti iquamis adl^antibus hvdri.
Iplis ctl aer avibus non xquus, & illx 545
Prarci.Mtes alta vitam fub nube rclmquunt.
Prxtcrea jam ncc mutari pabula refert,
. Quxlitxque noccnt artes: ccircre magilhi
y U^/ i Phil]vridcs Chiron Amvthaoniufque Melampus.
Sxvk & in luccm StygiiTcmifra tcnebris 5 50
Pallida Tifiphone, morbosagit ante metumquc,
Inque dies avidum furgens caput altius etYert.
Balatu pccorum & crebris mugitibus amncs,
Arentclque fonant ripac, collefque fupini.
Jamqj catcrvatim dat rtragem, atq^ agjrerat ipfis 5 5 5
In ftabuiis turpi dilapfa cadavera tabo:
Doncc humo tcgere, ac foveis abfcondere difcunt.
Nam nequc erat coriis ufus: nec vifcera quifquam
Aut undis abolcre poteft, aut vinccre flamma :
n Nec tondcre quidem morbo illuvicque perefa 560
e Vcllcra, ncc telas poflunt attingere putris.
Verum etiam 'invifos fi quis tentarat amidus 3
Ardentes papula:, atque immundus olentia fudor
Membia lcqucbatur. ncc longo deindc moranti
Tcmpore contactos artus facer ignis edcbat. 5 5 5
GEORGICON
L I B E R IV.
xf.
PRotinus acrii mcllis coeleftia dona
- ^ Exfequar. hanc etiam, Maxenas, afpice paiLcm-
Admiranda tibi lcvium (peftacula rcrum,
Magnanimofque duces, totiufque ordine gentis
Morcs, & ftudia, & populos,?c prxlia dicam. j
In tcnui labor : at tcnuis non gloria j fl qucm
Numina lacva fmunt, auditquc vocatus Apollo.
^ Princip io fcdcs apibus ftatioque petendx -
Qu.0 neque fit ventis aditus, (nam pabiiTa vcnu
Tcrre
Georgicon Lib. IV.
Ferre domum prohibcnt ) neque oves hgcdicjuc p
tulci "
iFioribus infultent, aut errans bucula campo
^ecutiat rorcm, & furgentis artcrat herbas.
^.blint &c picli Iqualentia tcrga lacerti
Pinguibus a ftabulis,meropelque,alixque volucrcs;
1t manibus Procne pedus lignata cruentis. 1 5
3mnia nam late vaftant, iplalqu^ volantis
lOre fcrunt dulcem nidis inmitibus efcam. ^
lAt liquidi fontes & ftagna virentia mufco
l A4fint,& tenuis fugiens per gramina rivus, ^
iPalmaqj veftibulu aut ingens oleafter inumbret.20
f Ut, cum prima novi ducent examina reges
rVere fuo, ludetque favis emifia juventus,
Vicina invitet decedere ripa calori ;
Obviaque hofpitiis teneat frondentibus arbos.
In medium, feu ftabit mers, feuprofiuet humor^zs
[ Tranfverfas falices, & grandia conj[ice faxa: ^
Pontibus ut crcbris poflint confift^re, & alas e4r
Pandcre ad arftivum folem 3 fi forte morantis
Sparferit, aut prxceps Neptuno immerferit Eurus.
Harc circum calix virides, & olentia late 30
Serpulla, & graviter fpirantis copia thymbra^ y /
Fioreat, inriguumque bibant violaria fontem. '
Ipfa autem, leu conicibus tibi futa cavatis ,
Seu lento fuerint alvearia vimine texta,
Anguftos habcant aditus. nam frigorc mella 3 5
Cogit hiems, eademque calor liqucfafta rcmittit.
Utraque vis apibus pariter metucnda: ncque illx
Nequicquam in tedtis certatim tenuia cera
Spiramcnra linunt, fucoque & floribus oras
Explent,colledumq^ hxc ipfa ad munera glut.. ^ .
Et vifco & Phrygix lervant pice lentius Idx.
Sajpe etiam eftoflis (fl vera eft fama) latebris
Sub tcrra fovere larem, penitufquc repertat
Pumicibulque cavis, exefarque aiboris antro.
Tu tamen e levi rimofa cubilia limo 4 5
Ungefovens circum, & laxas fuperinjice frondis.
Neu
.L
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuesf LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
7C P. V I R V. I L l I
Neu propiusicdis uxuiu fme, ncve rubentis
Urc foco cancros,altx neu crcde paludi:
Aut ubi odor ccxni gravis, aut ubi concava pullu
Saxa ionant, vocikpie ofrcnfa relultat imago. 50
Quod fupciclK ubi pullam hicmem fol aurcus cgit
Sub terras, ca:lumque aettiva liice reclulit
ULi' conriiuio faltus filvafque peragrant,
Purpurcoique metunt florcs, Cs: flumina libant
Summa lcves. hinc ncfcio qua dulcedinc ln:ta: ^
Progeniem nidofque fovcnt: hinc arte rcccntis
Excudunt ceras, ik mclla tcnacia Hngunt.
Hinc ubi jam cmiffum cavcis ad fidcra cxli
Nare per illatem liquidam fufpcxeris agmcn ,
Obfcuramque trahi vcnto mirabcrc nubem 3 60
Contcmplator : aquas dulcis, & frondca fcmper
Te6ta petunt. huc tu juflos adfperge fapores,
Tiita melifj^iylla, & cerinthx ignobile gramen z
Tinnitufque cie, & Matris quate cymbala circum.
Ipfa: confident mcdicatis fedibus: ipfx 6S
Intima more fiio fefe in cunabula condent.
Sin autem ad pugnam cxierint^ (nam fxpe duobus
Rcgibus inceiiit magno difcordia motu)
Continuoque animos volgi 6c trepidantia bello
Corda licct longc pracfcifcerc: namque morantis 70
Martius illc a:ris rauci canor increpat, vox
Auditur frados fonitus imitata tubarum.
Tum trepidx inter fe coeunt, pennifque corufcant,
SpicuJaque cxacuunt roftris,aptantquc laceitos,
Et circa regcm atquc ipfa ad pra:toria denfx 7 5
Mifcentur, magnifquc vocant clamoribus hoftcm.
Ergo, ubi ver nadac fudum campofquc patentis,
Erumpunt portis^ concurritur^ a:thevc in ako
f it fonitus, magnum mixnc glomcrantur in orbem,
Prxcipitefque cadunt. non dcnfior acre grando, 80
Nec de conculfa tantum pluit ilice glandis.
Ipli pcr mcdias acies, infignibus alis,
Ingentis animos angufto in pediore vcrfant-
¥lciuc adco obnixi non cedcre,dum gravis aut hos,
A«t
CjLorgiconLib. IV. 71
: - . - vcila tuga viclor darc terga lubcgit. % $
(i iiiotus animorum atque lia'c certamina laiua
ilvcris exigui jaftu comprefla quielcent.
crum ubi dudores acie revocaveris ambg 3
etciior qui viliis, eum, ne prodigus obfit,
dc neci: melior vacua linc rcgnet in aula. 90
ttcr crit maculis auro fqualentibus ardens:
Nam duo funtgenera) hic melior.inlignis & ore,
^.t rutilis clarus Iquamis: iile honidus alter
|>elidia, latamquc trahcns inglorius alvum.
ih hinx regum facies, ita corpora plebis. 9 5
i^amquc alia: turpcs horrent: ceu pulvere ab alto
k^ixm venit, & licco tcrram Ipuit ore viator
u iiridus: clucent alix, & fulgore corufcant
JiVrdentes auro, & paribus lita corpora guttis.
sdxc potior fuboles. hinc cxh temporc certo i
Oulciamellapremes: ncctantum dulcia, quantum
liquida,& durum Bacchi domitura laporem.
t cum inccrta volant,cxloque examina ludunt ,
^l^ontemnuntquc favos, & frigida tccta rclinquunt;
:i[nftabilis animos ludo prohibebis iuani. i o 5
^tJec magnus prohiberc labor. tu regibus alas
■^ripc. non illis quifquam cunctanribus altum
iie iter, aut caftris audcbit vellere figna.
'nvitent croccis halantes floribus horti,
cuftos furum atquc avium cum falce faligna 11 o
ellefpontiaci fcrvet tutela Priapi.
Qlpfe thymum pinofque ferens de montibus altis
''Tecla ferat late circum, cui talia curx :
]Iplc laborc manum duro terat: ipfe feracis
liFigat humo plantas, & amicos inriget imbris. 1 1 5
i Atque ecpidem , extrcmo ni jam fub finc laborum
Vxcla traham, 8c tcrris feftinem advcrtere proram ,
Forfitan &, pinguis hortos qux cura colendi
C Orri?.ret, cancrcm, biferique rofaria T.^i\'i :
^ Quoque modo potisgauderent intuba rivis 5 520
: Et virides apio ripx, tortuf jue per herbam
Giefceret iii ventiem cucumis : ikc fcra comantem
Nar-
e
Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
rri
7Z P. VlROlLlT
Narciflum, aut flexi tacuificm vimcn a canthi ,
Pallcntifquc cderas, & amantis litora m^rtos.
Namqj liib OEbalia: memini me turribus altls> i ; ^
(^iu nigcr humeclat flaventia culta Galarliis,
Coiycium vidifie fenem: cui pauca relidi
Jugera ruris erant: nec fcrtilis illa juvencis ,
Nec pecori oppcrtuna fcges, nec commoda Baccho.
Hic rarum tamen in dumis olus, albaq^ circum i ?o
Liiia> verbcnafquc piemens, vefcumque papavci,
Regum acquabat opes animis^ feraque revertens
No6te domum dapibus menfas onerabat inemtis.
5j;imus vere rofam atque autumno carpere poma,
Et cum triftis hiems etiamnum frigore faxa 1 3 S
Rumperet, & glacic curfus frenaret aquarum ,
Ille comam mollis jam tum tondebat acanthi,
JLfl:atem increpitans leram zephj^rofque morantis,
Ergo apibus foctis idem atque cxamine multo
Primus abundare, & fpumantia cogere prcllis 1 40
Mella favis: illitiiia:, atque uberrima pinus :
Qiiotque in flore novo pomis fe fertilis arbos
Induerat, totidem autumno matura tenebat.
Ille ctiam feras in vcrfum diftulit ulmos,
Eduramq^ pirum, & fpinos jam pruna ferentis,i45
Jamq, miniftrantem piatanum potantibus umbras.
Verum hxc ipfe cquidem fpatiis exclufus iniquis
Pra:tereo,atque aliis poft me memoranda rclinquo.
Nunc agc, naturas apibus quas Juppiter ipie
Addidit, expediam: pro qua merccde, canoros i s o
Curctum fonitus crcpitantiaque xra fecuta:,
Dictaro coeli regcm pavere fub antro.
Solx commun : ^aaros, confortia tefta
Urbis hL:bent,niagnifque agitant fub legibus .cvum:
Et patriam ioh^^, & ccitos novere penatis: 1 5 5
Ventura:que hi^nnii memores xftate laborcm
Experiuntur, ik in medium quxfita reponunt.
Namque aiia: viau invigilant, & fa^derc pafto
Exercentur agris: pars intra fepta domorum
Narcifu lacrimam, fic lentum de coitice gluten,i^o
Prima
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
Georcicok Lib. IV.
7 i
f
lima favispoiiunt fundamina. deinde tenacis
)cndunt ceras; alix fpem gentis adultos
Mucunt foctus: alise puriflima mella
litipant, & liquido diftendunt nedarc cellas-
iunt, quibus ad portas cccidit cuftodia forti : 165
nque vicem (peculantur aquas, 6c nubila carli :
Vut oncra accipiunt venientum, aut agmine faclo
jnavum fucos pecus \ prxfepibus arcent.
"crvet opus, redolentque thymo fragrantia mcUa.
Kz veluti, lentis C^clopes fulmina maflis 170
3um properant, alii taurinis follibus auras
\ccipiunt redduntque, alii ftridentia tinguunt
S.ra lacu : gcmit inpolitis incudibus Atna.
lii inter fclc magna vi brachia toUunt
in numcrum,verfantquc tcnaci forcipc ferrum. 1 7 5
Non alitcr, fi parva licct corjponere magnis,
Cccropias innatus apcs amor urgct habendi ,
Muncre quamquc iiio. grandxvis oppida cuix ,
Et munirc favos, & dxdala fingcre tcda.
At fcflfx multa rcfcrunt fe no6^e minores, i S >
"rura thvmo plenx: pafcuntur Sc aibuta paflim ,
giaucas faliccs, caliamquc,crocumqj rubentcm >
Et pinguem tiliam, 6c ferrugincos hyacinthos.
Omnibus una quies operum , labor omnibus unus,
Mane ruunt portis , nufquam mora. rurfus cafdcm
Vclper ubi c paftu tandcm dccedcre camnis
Admonuit, tum tcfta petunt, tum corpora ciArant. ' j:
Fit fonitus, muflantque oras & limina circum. ^
Poft, ubi jam thalamis fe compofucrc,filctur
In nodcm, feflbfquc fopor fuus occupat artus. 1 90
Nec vero a ftabulis pluvia inpeiidentc rccedunt
Longius, aut crcdunt cxlo advcntantibus euris:
Sed circum tutx fub murnibus urbis aquantur ,
Excurfufquc brevis tentant, & fxpe lapillos ,
Ut cumbx inftabilcs fluftu jaftante faburram, 1 9 f
Tolhmr: his fefc pcr inania nubila librant.
lilum adco placuific apibus inirabcrc morem,
Qiiod ncc concubitu indulgcnt, nec cbrpora fegne5>
D In
Y
74 P. V I R G I L t l
In Vcnerem (blvunt, aut fof tus nixibus cdunt :
Verum ipfx c foliis natos & fuavibus herbis 200
Ore legunt-.ipfac regem parvofque Quirites
Sufiiciunt, aulafque, & cercaregnarefingunt.
Sxpe etiam duris crrando in cotibus alas
Attrivere, utroque animam fub fafcc dederc.
Tantus amor floru,&: generandi gloria mcllis. 205
Ergo ipfas quamvis angufti terminus xvi
Excipiat; (neque enim plus (eptima ducitur xftp.
At genusinmortale manet, multofque pcr annos
Stat Fonuna domus, & avi numerantur avorum.
Pra^terea rcgcm non fic Ag yptos , 5c ingens 1 1 o
Lx.dia,ncc populi Partliorum, aut Medus Hydafpes
Obfervant. rege incolumi mens omnibus una cft;
Amiflb rupere fidemj conftruclaque mella
Diripucrc iplar, 6c crates folvere favorum.
lllc opcrum cuftos;illum admirantur,& omncs 2 1 j
Circumftant fremitu dcnfo,ftipantquc frequcntcs j
Et farpe attollunt humcris, & corpora bcUo
Objcdant,pulchramq; pctunt per volncra mortcm.
His quidam fignis atque hxc excmpla fecuti,
Elle apibusparcem divinx mentis, 6c hauftus iza
Atherios dixere. deum namque ixc per omnis
Terrafquc, traclufquc maris, cxlumq; profundum.
Hincpccudes,armenta,viros, gcnusomne fcraxum,
Qiiemque fibi tenuis nafcentem arceflcre vitas.
Scilicct huc rcddi deinde ac refoluta referri iz s
Omnia; nec morti cfle locum, fed viva volare
Sidcris in numerum, atquc alto fuccedcic cxlo.
Si quando fedem auguftam, fervataque mella
Thelauris relines^ prius hauftu fparfus aquarum
Ora fove, fumofque manu prxtcnde fequacis. 230
Bis gravidos cogunt foetus, duo tcmpora mcflis,
Ta2'getc fimul os terris oftcndit honcftum
Phas, & Occani Ipretos pede reppulit amnis ;
Aut cadem fidus fugiens ubi Pilcis aquofT
Triftior hibcrnas carlo defccndit in undas. z 3 J
Illis ira mod^un flipra cft, Ufeque ycacaum
Moril-
GeoroiconLib.IV. 7J
Morfibus infpirant, & fpicula cxca rclinquunt
Adrixx vcnis, animafque in vglnera ponunt.
uiin duram metueshicmcm, parcefque futuro,
Contufofquc animos, Sc res niiferabere fradas-, za--^
At fuffire th ymo , cerafque recidere inanis
vQuis dubitct? nam fxpe favos ignotus adedit
TStellio, & lucifiigis congcfta cubilia blattis:
Immunifque fcdens aliena ad pabula fucus,
ut afpcr crabro inparibus fe inmifcuit armis j 24 5
-ut dirum tinea: gcnus,aut invifa Minervx
.axos in foribus (ufpendit aranca cafles.
luo ma^As cxhaufta: fucrint, hoc acrius omnes
ncumbent generis lapli farcirc ruinas,
j:omplebuntque foros,& floribus horrea texent. z j o
Si vero (quoniam cafus apibus quoque noftros
iVita tulit) trifti languebv n ( >rnora morbo »
IQuod jam non dubiis pci znoicere fignis j
^ k)ntinuo eft xgris alius color: honida voltum
_>eformat macies: tum corpora 1' ' cntum ZSS
Exportant teftis, & triftia funera wic :
^ Aut illx pedibus conncxa: ad limina pcndcnt,
/ Aut intus claufls cunftantur in idibus omnes ,
Ignavxque fam^ &: contracto frigore pigrx.
»Tum fonus auditur gravior,traclimq; fufurrant:2(>o
J^rigidus ut quondam filvis inmiumuxat aufter:
XJt mare foUicitum ftndit reftuentibus undis ^
Aftuat ut claufis rapidus fort' ^ '^^^^ ignis.
k Hic jam galbaneos fuadcbo . -re odorcs ,
■ Mellaque arundineis inferrc canalibus, ultro l6$
I Hortantem, & fcfi*as ad pabula nota yocantem.
Proderit & tunfum gallx admifcere faporem,
Arcntilquc rofas, aut igni pinguia multo
Dcfruta, vel pf^thia paflos dc vitc raccmos,
Cccropiumquc thymum , & gravc oleutia ccntau
rea. -7^-^
Eft etiam flos in pratis, cui nomcn amello
Fecere agricolx, facilis quarrentibus hcrba,
Namquc uno ingentcm toUit de ccfpite filvam,
1) z Aurcus
u
ti
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
7« • r. V I R G I L I I
Aureus ipfe: fed in foliis, qux pluiima circum
Funduntur, violx fublucet purpura ni^x. z
Sicpe deum nexis ornatx torquibus ara:.
Afper in orc fapor. tonfis in vallibus illum
Pattores, & curva lcgunt propc flumina Mcllx.
Hujus odorato radices incoque Baccho,
Pabulaquc in foribus plenis adpone caniftris. z S o
Sed fi qucm proles fubito defecerit omnis,
Ncc, genus unde nova: ftirpis revocetur, habebit ^
Tempus & Arcadii memoranda invcnta magilhi
Pandere, quoque modo cxfis jam (arpe juvencis
Infinocrusapestukritcruor. altiusomnem 2S5
Expediam prima repetens ab originc famam.
y*t^.. -rNam qua rcHxi gens fonunata Canopi
^eU^ k\ Accolit effufo ftagnantem fiumine Nilmm ,
Et circum piftis vehitur fua rura fafelisj
Quaque pharetratx vicinia Perfidis urget, 290
Et viridem Agyptum nigra fecundat arena ,
Et diverfa ruens feptem difcurrit in ora
Ufque coloratis amnis devexus ab Indis :
Omnis in hac certam regio jacit arre ialutem.
Exiguus primum, atq j ipfos contraftus ad ufus 195
Eligitur locus. hunc angullique imbrice tedi
t - Parietibufque premunt artis, & quatuor addunt ,
Quatuor a ventis obliqua luce feneftras.
Tum vitulus, bima curvans jam cornua fronte ,
Quxritur: huic geminx nares, & Ipiritus oris 300
rn^ . Multa reludanti obfuitur, plagifque pcremto
Tunfa per integram folvuntur vifcera pelkm.
Sic pofitum in claulb linquunt, Sc ramea coftis
Subj^iciuntfragmenta, thymum, cafiafquc reccntis.
Hoc gcritur, zephyris primum inpellentibus undas,
Ante novis rubcant quam prata coloribus,ante
Garruia quam tignis niduin fufpendat hirundo.
Interea tcneris tepefadus in oliibus humor
Aftuat, & vifenda modis animalia miris,
^ Trunca pcdum primo. mox & ftridentiapennis 510
^ ^oic Mifcentur, tenuemque magis magis aera carpunt :
/ Ponec,
i
QboroiconLtb-IV. 77
Poncc, ut xftivis etfufus nubibus imbcr,
'Erapere^ aut ut, ncrvo pulfantc fagitta: ,
Prima levesineunt fi quando proelia Parthi.
Quis dcus hancMufasquis nobis extuijit artcm? 5 1 5
Uxide nova ingreflus honiinLun cxpcricntia cepifj
Paftor Arilbcus fugicns reneia Tcmpc.
Amiflis (ut fama) apibus moiboque faaicquc,
Triftis ad extremi facrum caput adllitit amius ,
Multa querens,atq; hac adfatus voce parentem; 320
Mater Cyrene, matcr, qua: gurgitis hujus
Ima tcnes, quid me prxclara ftirpe deorum,
' (Si modo , quem peihibcs , patcr eit Thymbrxu:
Apollo )
Invilixm fatis genuifti ? aut quo tibi noftri
Pulfus amor? quid me cxlum fpcrarc jubebas? i z y
En etiam hunc ipfum vitx mortalis honorem,
Quem mihi vix frugum & pccudii cuftodia foUcrs
Omnia tcntanti extuderat, te matrc relinquo.
Quin age, 6c ipla manu fclicis erue fllvas :
Fcr ftabulisinimicum ignem,atque interficc mcllis;
Ure (ata,& validam in vitis molire bipennem j
'Tanta mex fl te ceperunt tocdia laudis. o
At mater fbnitum thalamo fub ftuminis alti
Scnfit. cam circum Milefia velleraNymphx
Carpebant, hyali faturo fucata colore : 5 j j
Drymoque, Xantl^oqucLigcaque, Phyllidocequc>
Ca? fariem effiila: nitidam pcr candida colla :
Nefxe, Spioque,Thaliaque, Cymodoceque,
Cydippeque, & flava Lycoriasj alteravirgo,
Altera tum primos Lucinx experta laboras; 340
Clioque dc lieroc. foror, Occanitidcs ambx,
vAmba: auro, gitlis incinda: pellibus ambas ;
Atque Eph^rc, atque Opis, 6c Afia Dciopcaj /
Et tandem pofuis vclox Arcthuia fagittis.
Inter quas curam Cl^mcne narrabat inancm 34 j
Volcani, Martifquc dolos, & dulcia furta :
AquqChao denlbs divum numcrabat amorcs.
Carminc quo capta:, dum fufis moUia pcnla
D 3 Dcvol-
/
4
u
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
ijS P. V I R G 1 L 1 I
Dcvolvunt, itcium maternas inpulit auirs
Ludtus Ariftsi. vitrcifque ledihbus omnes 5 S o
ObiV re: fed antc alias Arcthufaforoies
Pioi. fumma tiavum caput extulit anda.
Et procui ; O gemitu non fiuftra exterrita tanto >
Cyrcncfororjipfc ^ ^ ' ^ v.aximacura
Trillis AnftxusPci . nsadundam 355
Stat lacrimans, &c tc crudelem nomine dicit.
Huic percufia nova mentem formidine matcr,
Duc age, duc ad nos; fas illi limina divgm
Tangere, ait: fimul alta jubct difccdeic latc
riumina» qua juvcnis greftiisinfciiet. at illum }5o
Cuivata in muncis facicm circumftetit unda,
Accepitquc fmu vafto, mifitque fub amnem.
Jamqj domum mirans gcnctricis,&: humida regna,
Speluncifque lacus claufos,lucolque fonantis»
lbat,& ingcnti motu ftupefadus aquarum, 3 ^ ;
Omnia fub magna labcntia flumina terra
Spettabat diveria locis,Phafimque, Lycumquc,
£t caput, unde altus primum fe erumpit Enipcus,
Undc patcr Tiberinus,ac undc Anicna fluenta,
SaxofumquefonansHypanis, Myfufq; Caicus, 37#
Et gemina auiaius taurino cornua vultu
Eridanus: quo non aliuspcr pinguiaculta
In maic purpureum vioientior cffluit aranis.
Poftquam cft in thalami pcndcntia pumicc tefta
Tervcntum, & gnati flctus cognovit inanis 37 S
Cyreae, manibus liquidos dant ordinc fontU
German^c, tonlifquc ferunt mantelia villis.
Pars epulisoncrant mcnfas, &c plena reponunt
Pocula. Panchxis adolelr r ' nibusar^.
Et mater, Capc Mxonii »^ . ..aBacchi: 3^©
Occano libemus, aic. fimul ipla prccatur
Oceanumque patrcm rerum N^mphatque forores,
Centum qua: lilvas,ccutum quse fiumina fcrvant.
Ter liquido ardentem perfudit nectare Vcftam:
Ter flamma ad fummum te6ti fubjeaa reiuxit. 3 » S
Omine quo tiimans ammum, iic incipit ipfa :
G E O R r. V L 1 B. 1 V. 79
Eft in CarpathioNeptuni gurgitc vatcs
Cxrukus Froteus^magnum oui pilcibus a:quor
Et junfto bipcdum curru mctirur cquorum.
Hic nunc Eniathiic portus patriamquc revifit 350.
rallcncn. hunc & Nymphae vencramur, & ipfc
Grand$vusNereus. novit namque omnia vatcs, <
Qux lintjqux fuerint, qux mox vcntura trahantur.
Qu_ippe ita Neptuno viliim eft: inmania cujus
Armcnta, & turpis pafcit fub gurgitc phocas. 395
Hic tibi, nare, prius vinclis capiundus, ut omncm
Expcdiat morbi caufiam, cventufque fecundct.
Nam finc vi non uUa dabit pra:£cpta,nequc illum
Orando flcftes : vim duiGm & vincula capto
Tcndc. doli circu ha:c demu frangcntur inancs.^c©
Ipfa cgo tc,mcdios cum fol acccnderit xftus ,
Cum firiunt hcrbx,& pccori jam gratior umbra cft,
In (ecreta fcnis ducam, quo fcffus ab undis
Sc rccipit; facilc ut fomno adgrcdiarc jaccntcm.
Vcrum ubi corrcptum manibus vinjclifqj tcncbxs 5
Tum varix cludcnt Ipccics atque ora fcrarum.
Fict cnim fiibito fus norridus, atraquc tigrls,
Squamofufquc draco, 6c fulva cctvice lcxna :
Aut acrcpi flamma^ fonitum dabit, atque ita vinclis
Excidct, aut in aquis tcnucs dilapfus abibit. 41 •
Sed quanto ille magis formas fe vcrtet in omnis,
Tanto,^nate, magis contendc tcnacia vinda :
Doncc talis crit mutato corporc, qualcm
Vidcris, inccpto tegcrct cura lumina fomno.
Hxc ait, & liquidum ambrofix difFundit odorcm :
Quo totum nati corpus perduxit. at illi
Dulcis conpofitis fpiravit crinibus aura ,
Atq^ habilis membris venit vigor.cft (pccusingens
Excfi latcre in montis, quo plurima vcnto
Cogiturjnquc finus fcindit tcfc unda rcdu6tos; 420
Dcprcnfis olim ftatio tutiftima nautis.
Intus fc vafti Proteus tcgit objicc faxi.
Hic juvcncm in latcbris avcrlum a lumineNympha
Conlocat: ipfa procul ncbulis obfcuia lefifiit.
D 4 • Jam
J7
I
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninkiijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
p
Af.
80 P. V 1 R G 1 I. I 1
Jam rapidus torreiis iitientis Sirius Indos 42 5
Aidcbat j calo & mcdium fol igneus orbeni
Haulerat. arebant herbae, & cava flunaina liccis
Faucibus ad limunx radii tcpefada coquebant :
Cum Proteus confueta pctens e fludtibus antia
Ibat. euni vafti circum gens humida ponti 430
Exfuhans rorem iate diiperlit amarum.
Stcrnunt le fomno diveif^^ in litore phocar.
Iplc, vclut ftabuli curtoi> in montibus olim,
Velpcr ubi e paftu vitulos ad tcda reducit,
Aiiditifquc lupos acuunt balatibus agni, 43 5
Coniidit fcopulo mcdius, numerumque rccenfet;
Cujus Ariltxo quoniam eft oblata facultas 3
Vix dcfefla icnem paUiis conponcre mcmbra,
^Jum clamorc ruit magno,manicifq^ jacentem
Occupat. ille fua* contra non inmemor artis , 440
Omnia traniformat fefe in miracula rerum ,
Ignenique , horribilemque feram , fluviumque li-
qucntem.
Vcrum, ubi nulla fugam repcrit pellacia, vitlus
In fele redit, atq^ hominis tandem ore locutus:
Nam quistc,}uvcnum confldentiflune, noftras 44I
Tttflit adirc domos?quidvc hinc pctisJ inquit.at illc;
Scis,Projeu,(cis ipfc: ncque eft tt fallcrc cuiquam.
icd tu define velle. dcum prxcepta fecuti
Venimus hinc lapfis quxUturri oracula rebus.
Tantum eflatus, ad hscc vates vi dcnique mujta ^yo
Ardentis oculos ititorflt luminc glauco,
Et graviter frcndens,flc fatis ora refolvit :
Non tc nullius cxercent numinis irx.
Magna luis commifla: tibi has mifcrabilis Orpheus
Haud quaquam ob mcntu poenas,ni fata rcfiftant,
Sulcitar^ rapta graviter pro conjugc fxvit.
llla quidem, dum tc fugcret pcr iiumina pra:ceps,
Inmanem antc pcdcs hydrum moritura puella
Servantem ripas alta non vidit in herba.
At chorus aiqualis Dr^adum clamore fupremos 460
Inplcrunt montis. flcrunt Rhodopcia: arccs,
Altaquc
4^
-
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
9
G E O R O I C O N L I B. 1 \
Altaquc Pangxa, 5c Kheii Mavoitia teiius ,
Atque Getx, atque Hcbrus, &c Achas Oiuhyia,
Iplc cava Iblans xgrum teftudinc amorem,
Te, dulcis con jux, tc Iblo in litore fecum , 46 j
Te venicnte die, te dccedente canebat.
Tarnarias ctiam fauccs, alta oftia Ditis,
Et caliganicm nigra formidine lucum
Ingrelius, Manj,lqi adiitjiegemq^ tremendum,
Nefciaq^ humanis precibus manfuefcere corda. 47«
At cantu commotx Ercbi de fedibus imis
Umbrx ibant tcnues, fimulacraque luce carentum:
Quam multa in foliis avium fe millia condunt ,
Vefper ubi, aut hibcrnus agit de montibus imber :
Matrcs, atque viri, defunttaqtie corpora vita 47 y
Magnanimum heroum,pueri, innuptxque puell?:,
Inpolitique rogis juvenes ante ora parentum,
Qiios circum limus niger, & deformis arundo
Cocyti, tardaque palus inamabilis unda
AcJJigat,& novies Stvx interfufa coercet. 4 r
Quin ipfx ftupuere Jomus, atque intimaLeti.
Tartara, c^ruieofque inplexx crinibus anguis
Eumcnldes, tenuitque inhians tria Cerbcrus ora ,
Atque^Ixionii vento rota conftitit orbis.
Jamque pedcm referens cafus evaferat omnis , 48 5
Redditaque Eur^dice fuperas venicbat ad auras,
Tone fcqucns 3 namque hanc dederatProferpina ie-
gem :
Cum fubita incautum dcmentia cepit amantcm,
Ignofcenda quidem,fcirent fi ignofcere Mancs.
Reftitit, Eurj^diccnque fuam jam luce fub ipfa 4^0
Inmemor, heu,vidufque animi refpexit. ibi omnis
Effufus labor , atque inmitis rupta tyranni
Foedcra, terque fragor ftagnis auditus Avernis.
llla, Quis & me , inquit , miferam , &c te perdidit
Orpheu ?
Quis tantus furor? cn u^ruui crudelia rctro 495
Fata vocant, conditque natantia lumina fomnus.
Jamque valc. f^ror ingenti circumdata nofte,
D 5 ^ ^ Inva-
//
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
f
he.
ece
l :. P. V l R G l L I 1
Invalidaftiue tibi teridens, heu non tua, palnus.
Dixit, &c ex oculis fubito,ceu fumus in aura >
Conmixtus tenuis, f^^igi^ diverfa: neque iilum ^ 5^0
Prcnfantem nequicqua umbras, & multa vokmcin
Dicere pra:tcrea,vidit: nec portitor Orci
Amplius objeftam paflus tranfire paludem.
Quid faceret? quo le rapta bis conjuge fcrret?
Quo fletu Manis, qua numina voce moveret ? 505
lUa quidcm Stygia nabat jam frigida cymba.
Scptcm illum totos perhibent ex ordine menfis
Rupe fub aeria dcfeni ad Strymonis undam
Flevifie, & gelidis hn^c evolvifle fub antris,
Mulcentem tigris5& agentem carmine quercus.yio
Qualis populea mxrens philomcla fub umbra
Amiflbs queritur fgetus 5 quos durus arator
Obfcrvans nido inplumis detraxit : at illa
Flct iK)dem,ramoq5 fcdens miferabile carmen
Integrat, & mxftis late loca quettibm inplet. 5 1 i
Nulla Venus, non uUi animum flexcre h^menxi,
Solus Hypeiboreas glacies,Tanaimque nivalem,
Arvaque Khipa: is numquam viduata pruinis
Luftrabat, raptam Eurjdicen atque irrita Ditis
Dona qucrens.fpretacCiconum quo munere matres,
Inter facra dcum, no£turnique orgia Bacchi,
Difcerptum latos juvcnem Iparfere per agios.
Tum quoque marmorea caput a cer\^ice revolfum ,
Gurgite cum mcdio portans OEagrius Hcbrus
Voivcret, Eur^dicen vox ipfa & frigida lingua ,5^5
Ah miferam Eurj^diccn anima fLtgicnte vocabrit :
Eur^icen toto referebant flumine ripa.
Hac Proteus, & fe jactu dedit aequor in aUum.
Quaq, dcdit,fpumantcm undain iub verticc torfit.
At non C^'rene:namque ultro adfata timcntem:5 30
Nare, licet triftis animo deponere curas.
Hacc oinnis moibi cauiia: hinc mifcrabile Nymphx,
Cum quibus illa choros Jucis agieabat in altis >
Exitium mifcrc apibus. tu munera fupplcx
Tcude petcns paeem,Gc facilcs venerareNapjas. 5 3 5
' Nam-
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQues» LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
G E O R G I C O S L 1 B. 1 V. f 3
Kamque dabunt veniam votis, irafque remirtenr.
Sed, modus orandi qui iit, priusordinc dicam.
Qiiaiuor cximios pra'llauti corpore tauros, ^
Qut tibi nunc viiidis depafcunt fumma Lycxi,
Delige^&c intafta totidem cervicc |uveiicas, 540
Quatuor his aras alta ad delubra dcarum
Coultitue, &c facrum jugulis dcmitte cruorcm:
Corporaquc ipfa/boum frondofo defcre lueo.
Poft, ubi nona fuos Aurora oftenderit ortus,
Infcrias Orphc^Lethxa papavera mirrr-
rla^tam Lui;^ dicen vitula vcncrai
Et nigram ma ttabis ovem, lu cumcmcreyi 1 v s .
Haud mora: . ^'O matiis p* a facefiir
Addelubra vcx.u, monftratas c:.^ ... aras ^
Quatuor eximios pracftanti corporc tauros J 50
Ducit, & intada totidem cervice juvencas.
Poft, ubi nona fuos Aurora inci ' t ortus,
Infcrias Orphei mittit, lucum4 liic.
Hic vero fubitum ac didu mirabilc monftrum
Afpiciunt, liqiiefada boum per vifccra toto 5 5?
Stridere apes utero, & ruptis effcrvere coftis,
Inmcnfjlque trahi nubes: jamque arbore lumma
Confluere, & lentis uvam demittere ramis.
Hxc fuper arvorum cultu pecorumque canebam,
Et fuper arboribus-.Carfar dum m^ iis adaltums^^o
Fulminat Euj^hraten bello, vit ^ : volentis
Per popuios dat jura, viamque adfedat Olympo.
lilo Virgilium me temporc dulcis alebat
Partljenope, ftudiis florentem ignobilis oti^:
Carmina qui lufi paftorum, audaxque juvcnta ,5^5
Tityre, te patulx cecini fub tegmine fagi.
oe
45 r/
f. u
P. V I R G I L I I •
^ c~oirx"rB^E K
R O V T .S
G E o U O '
C I T U S.
f I
D 6
V. VI K
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
P. VIRC:iLll MARONIS
^ N E I D O S
LTBRR PRIMUS.
Rma viiumque cano , Trojse qui pri-
mus ab oris
Iialiam fato profugus Lavinaque vcnic
Litora. multum ille & tcrris jadatus Sc
alto
Vi fupcvum, (kwx mcmorcm Junonis ob iram :
Multa quoque & bello paflus^dum conderet urbc,5
.liifcrretque dcos Latio, genus unde Latinum,
Albanique patresjatque altx moenia Roma:.
Mufa, mihi cauflas mcmora, quo numine Ixfo ,
Quidve dolens regina deum, tot volvere cafus
Infignem pietate viium , tot adire labores i o
Tnpulcrit. tantacnc animis cccleftibus irxj
Urbs antiqua fuit (Tyrii tenuere coloni)
Carchago,Italiam contraTibcrinaque longe
Oftia, divcs opum, ftudiifquc afpcrrima belli:
Quam Juno fertur tcnis magis omnibus unam i 5
Pofthabita coluiflc Samo. hic iliius arma ,
Hic ciurus fmt: hoc regnum dca gentibus effc,
Si qua fata finant,jam tum tcnditque fovctquc.
Progeniem fed enim Trojano a fanguinc duci
Audicrat, Tyrias olim qux vertcrct arccs. 20
Hinc populum late regcm, belloque fupcrbum,
Venturum excidio Libyx: fic volvcre Parcns.
Id metucns> vetcrifquc mcmor Saturnia belli>
Prima quod ad Trojam pro caris gelferat Argis.
Nec dum ctiam caufix irarum fxvique doiorcs 2 5
Excidcrant animo. manct alta mente repoftum
Judicium Paridis, fpretxquc injuria fonnccj
Et genus invifum, &c rapti Ganj^^mcdis ho orcs.
Wis acccnia fuper, jatt^toj xquorc toto
Troa'^.
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
Early European Books, Copyright © 20 1 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
I
ilt
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
'I
I
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Konmklijke Bibliotheek, Den Haog.
224 A 49
HarcTabula pag. 84. antciEacid, inferatur.
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haog.
224 A 49
AtTTt
US.
»A ^ T A P H O P U I A,/t
\^ vars A 5 I AE M AG N AE .
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Imoges reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haog.
224 A 49
1 K G. K E I D O S L I B. I. iS
<:oa«,rclliqiuasDanauni atque iiimitis Aclulli, 30
cchat longe Latio: inultoli^uc pcr annos
bant a£ti fatis maria omnia circum.
inix moliscrat Romanam condcrc gentem.
IX e conipedu Siculx tcllurisin altum
ela dabant la:ti, &: Ipumas falis xrc rucbantj 3 5
imjuno, arternum lcrvans fub pcclore volnus,
rc kcum: Mene incepto dcliftere vi(ii-am,
ec pofle Italia Teucrorum avertere rcgem J
hiippe vctor fatis. Pallasne exurcrc claircm
rgivum, atque ipfos potuit fubmcrgerc ponto, 40
nius ob noxam & furias Ajacis Oilei ?
>(a, Jovis rapidum jaculata e nubibus ignem,
isjccitque ratcs, evertitquc xquora ventis :
lum exfpirantem transhxo pcciore fiammas
urbine corripuit, fcopuloque infixit acuto. 4S
ift ego, qux divum incedo regina, Jovilquc
t foror 5c conjux, una cum gentc tot annos
iella gero. & quifquam numen Junonis adorat
irxterca, aut fupplex aris inponct honorem J
[ alia flammato fccum dea corde volutans , 50
i.Iimborum in pauiam,loca fxta furcntibus auftris,
i'^oliam vcnir. hic vafto rex Aolus antro
f-uftantis vcntos tcmpeftatefque fonoras
mpcrio premit, ac vinclis Sc carcere frcnat.
Ui indignantes magno cum murmure montis 5 5
ircum clauftra frcmunt.ccifa fcdct Aolus arcc
'ceptra tcnens, mollitque animos, & temperat iras,
faciat, maria ac tcrras cxlumque profundum
^ippc fcrant rapidi fccum, vcrrantquc per cnra^.
cd pater omnipotcns fpeluncis abdidit atris
oc metucns: molcmquc Sc montis infuper aito;>
npofuit, rcgemquc dcdit, qui fucdere certo
Jt prcmere, &c laxas fcirct dare jurfus habenas.
\d quem tum Jiuio fupplex his vocibus ufa eft:
^-ole, (namque tibi divum pater atque hominum
rex 6s
li mulccrc dcdit fludtus 3c tollcre vento)
V j 6ens
oe
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduceci by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
0
S« T. V 1 R G 7
Gcns inimica mihi Tyrrhenum navigat sequor,
Ilium in Italiam portans, vidofque Penatcs :
Incute vim ventis.lubmerfalliue obrue puppes ;
Autagediverl^s-.&disiicecorporaponto. 7»
Sunt mihi bisfeptem priftanti corpore Nymphx ;
Quarum, qua forma pulcherrima, Oeiopeani
Connubio jungam ftabili, propriamque dicabo :
Omnis ut tecum meritis pro talibus annos
Exi<^at, & pulchra faciat te prole parentem. 7 S
Jtolus ha:c contra: Tutis,6 regina, quid optes
Explorare labor: mihi junacapeifcrc hs clt.
Tu mihi, quodcumq; hoc regni, tu (ctfptrajovemq}
Concilias: tu das epulisaccumbcre divum,
Nimborumqucfacistempcaatumq-, potcntem. 8o
Hxc ubi difta, cavum converla cufpide montem
Inpulit in latus : ac venti, velutagmine faclo,
Qua data porta, ruunt, & terras tuibme perflant.
Incubuere mari, totumque a fedibus imis
Una Eurufquc Notufq-, ruunt,creberq; procellis 8 ?
Africus, & vaftos volvunt ad litora fluttus.
Infequitur clamorque viriim ftridorquc rudentum.
Eripiunt fubito nubes cxlumque diemque
Teucrorum ex oculis: ponto nox incubat atra.
Intonuere poli,& crebris micat igmbus xcher :
Prxfentemque viris intentant omma mortem.
Extemplo Anea: folvuntur fcigore membra.
Inecmit,&, dupHcis tcndcns ad fidera palmas,
Talia voce refcrt: O terque quaterque bcati,
Ouis ante ora patrum Trojx iub moenibus altis
cSntieit oppctcre ! 6 Danafmi fortiflmre gentis
Tydide, mcne Iliacis occumbere campis
Non potuifie^titaqjanimam hanc effundctc dextra .
Sxvus ubt Aacida: telo jacet Hcctor, ubi ingens
Sarpedon: ubi tot Simois corrcpta fub undis i o o
Scuta virum galcafquc 5c fortia corpora volvit.
Talia jadlanti ftiidcns aquilonc procella
Vclum adverfa fcrit, flutluijLque ad lidera tollit.
rranguntur rcmi: tum prora avcrtit, tk undis
90
9S
im
V
it. N E I D O S L J 15. I. ty
'^i iatus.infequitui cumulo piscruptus aqux mons.
^ii liunmo in tluftu pendeiu : Kis unda dehilcens
: 'crram intcr fluctus aperit. furit xftus arenis.
f ^ris notus abreptas in ihxa iatentia torquet :
axa vocant Itaii^mediis qux in fludtibus, aras.
{ ^orfum inmane mari lumrao.trisEurus ab alto iio
n brcvia&c Syrtis urget, milerabile villi ; i^t
nliditque vadis,atque aggere cingit arenx. //5v?^^^^
iJnam, qux Lycios fidumque vehebat Oronten, ^^Xt^^^^^-
:pliiis ante oculos ingens a vertice pontus
[n puppim ferit. excutitur,pronufque magiftcr 1 1 <
Volyitur in caput. aft iilam ter fludtus ibidem
Torquet agens circum, & rapidus vorat xquore vor-
Apparent rari nantes in gurgite vafto \ (tex.
Arina viriim,tabiilxque, & Troia gaza per undas. • t
Jam validam llionei navem,jam fortis Achatx,i20 c
Et qua vedtus Abas,& qua grandxvus Aletes,
Vicit hicm^. laxis iaterum conpagibus omnes f^^
Accipiunt inimicum imbrem, rimifque fatiicunt.
Interca magno mifcen murmure pontum,
Emiiiamque hiemem fenfit Neptunus,& imis 125
Stagna refuia vadis : gravicer commotus, & alto
Prolpiciens, fumma placidum capu!: extulit unda.
Dibjcctam Anex toto videt xquoie clalVem :
Fiuttibus opprelVos Troas, cxlique ruina.
Nec latucre doli fraaem Junonis l< irx. 130
Tantane vos generis tenuit fiducia veiiri ?
Eurum ad le Zephyiumq^ vocat. dehinctalia fatur.
Jam cxlum tcrramque meo linc numine^venti,
Mifcerej &: tantas audetis toliere moles ?
Quos cgo.fcd motos prxi^at conponere fiuftus. 1 3 5
Poft mihi non iimili pocna commiiVa luctis.
Maturate fugam, regique hxc dicitc veftro :
Non illi ' Mn pclaj- mque t ' > 'm 5
Sedmihii^^ ..itum. t^. ^ .inmaiK
Vcihas, Eiuc, domos, illa fe jadet in aula I4<>
Aolus, & clauib ventorum carccrc rcgnct.
Sic ait, 3c dicto citius tumida xquora placat:
CoV-
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninkiijke Bibliotheek, Oen Haag.
224 A 49
P. V I R G I J. 1 I
.Colleftafquc fugat niibcs, fokmquc reducit.
Cymothoe limui &c Triton adnixus acuto
Dctrudunt navis lcopulo. levat iplc tridcnti ^ 14S
Et vaftas aperit Syrtis, cC temperat xquor :
Atque rotis lummas levibus perlabitur undas.
^c, veluti magno in populo cum fa:pe coorta eft
Seditio, Ixvirque animis ignobile vulgus ^
Jamquc faces & faxa voiant^ furor arma miniftrat :
Tum,pietatc gravem ac meritis fi forte virum quem
Confpexere.filcnt^ arredifque auribus adftant :
lUe rcgit diclis animos, & pedora mulcet.
Sic cundus pelagi cecidit fragor ^ a:quora poftquam
JProtpiciens gemtor, cxloquc invcchis apcrto 1 5 5
X f lcc|it cquos,curruquc volans dat lora fccundo.
HiV^-^^ Defefti Aneadx, qux proxima, litora curfu
Contendunt peterc,& Libyx vertuntur ad oras.
Eft in fcceffu longo locus. infula portum
Eiiicit objeitu laterum, quibus omnis ab alto i
Frangitur,inque fmus fcindit fcfe unda redudos.
Hinc atque hinc vaftx rupcs , geminique minanrur
In cxlum fcopuli: quorum fub vcrticc late
g Ttquora tuta filent. tum filvis fcxna corufcis
Dclupcr horrcutiq, atrum nemus imminet umbra*
Frontc fub advcrfa fcopulis pcndcntibus antrum :
I ntus aqux dulccs,vivoquc lcdilia faxo 5
l JSfympharum domus. hic fcflas non vincula navis
uTTa tenent: unco non alligat anchora morfu.
Hu,c fcptcm Ancas collcdis navibus omni 170
Ex numero fubit: ac magno tcUuris amore
Egrefli optata potiuntur Troes arena,
Et fale tabentis artus in litorc ponunt.
Ac primum filici fcintillam excudit Achates,
Sulcepitque ignem foliis, atque aridacircum 175
Nutrimcnta dedit,rapuitqiin fomite fiammam.
Tuni Cerercm corruptam undis, Cerealiaquc arma
Expediunt fcHi rerums frugefque rcceptas
Et toircre parant flammis 5c frangcre faxo.
Aneas fcopulum interea confcendit, fic cjnnem
Pro-
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Hoag.
224 A 49
t9
ofpeftiim late pclago petit; Anthca fi qucn
jlfactatum vento vidcat Phrygiafquc bircmis,
1 JlAut Capjrn, aut celfis in puppibus arma Caici,
Navem in confpcdu nuliam. tris litorc ccrvos
:Profpicit crrantis ; hos tota armenta fequuntur 185
,A tcrgo, &: longum pcr vallispafcitur agmen.
r |Conftitit hic, arcumquc manu cclcrifque fagittas
!Corripuit^ fidus qux tcla gcrcbat Achatcs:
|Dutlorc(quc ipfosprimum, capita alta ferentis
lCornibusarborcis, i^crnit^ tum volgus : & omncm
i Mifcct agcns tclis ncmora inter frondca turbam.
Ncc prius abfiftit, quam fcptem ingentia vicior
Corporafundat humi , & numerum cum navibus
^ a-quct.
■ Hinc portum pctit, & focios partitur in omnis
n^Vina, bonus qux dcindc cadis oncrarat Accftcs 19 f
w Litorc Trinacrio, dedcratquc abcuntibus heros,
Dividit, & didis majicntia pedtora mulcct ;
O Ibcii, (ncquc cnim ignari fumus antc malorum^
O pafli graviora^ dabit deus his quoquc niicm, . {
Vos & ScvUxam rabicm pcnitulijuc fonantis 2o4
Acccftis kopulos : vos & C^clopu (axa
Expcrti. rcTocate animos,raa:ftumquc timorcm
Mittitc. forfan & hxc olim mcminiffe juyabit»
Pci varios cafus, pcr tot difciimina rcrum ,
Tcndimus in Latium; fcdes ubi fata quicus Y05
Oftt,ndunt. illic fas rcgna rcfurgcrc Trojx.
Duxate, & vofmct rebus fervatc iccundis.
Talia voce rcfert: curilque ingentibus xgcr
Spem vultu llmulat , premit aitum cordc dolorem.
Illi fc prscdx accingunt, dapibufque futuris: 210
Tergora deripiunt coftis, &c vifccra nudant.
Pars in fiufta fccant, vcribufquc tremcntia figunt :
Litore aena locant alii, flammafque miniftiant.
Tum victu revocant vircs: fuliquc per hcrbam
Inplentur vctcris Bacchi pinguifquc fv rina:. 215
Pqftquam cxcmta famcs cpulis,incnfa'que lemotari
Amilfos longo focios fcimonc icquiiunc 3
Spcm-
e
$
CC
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
5^
f. V I R n 1 L 1 1
Spemquc metiimqj inter dubii : feu vivcre credant,
Sive extremapati , ncc jam exaudire vocatos. 220
Prxcipue pius Ancas, nunc acris Oronti,
c Nunc Amj^ci cafum gemit, & crudelia fccum
Fata Lyci, fortcmque Gyan, fortcmq$ Cloanth\im.
Et jam finis crat: cum Juppitcr artherc fummo
Deipiciens mare velivolum terrafquc jaccntis, 2 : 5
Litoraquc, & latos populos, fic vcrtice ca^li
Conftitit, &: Libyx dcfixit lumina rcgnis.
Atque iilum talis jaftantem peftorc curas
Trillior, <Sc lacrimis oculos fufflifa nitcntis ,
/ Adloquicur Venus:0 qui rcs hominumq^dcAmquC
Atcrnis regis imperiis, 3c fulminc tcrrcs,
Quid mcus Ancas in te committerc tantum,
QiiidTrocs potucrc? quibus tot funcra pafiis ,
Cuncius ob Italiam tcrrarum clauditur orbis ?
Certe hinc Romanos olim, volvcntibus annis, 7.3 5
Hinc forc dudorcs, rcvocato a fanguinc Tcucri>
Qui marc, qui tcrras omni ditionc tcnerent
Pollicitus. quse te, genitor, fcntcntia vcrtit J
Hoc cquidem occafum Trojx triftifquc ruinas
Solabar, fatis contraria fata rcpcndcns. 240*
Nunc cadcm fortuna viros tot cafibus aftos
Infcquitur, qucm das finem, rcx magnc, laborum>
Antenor po^uit, mediis clapfus Achivis,
i Ulj^^icos pcnetrarc finus, atque intima tutus
Regna Liburnoriim, & fontcm fuperare Timavi:
Unde pcr ora novem vafto cum murmurc montis
It mare proruptum, 6c pelago prcmit arva fonanti.
Hic tamcn illc urbcm Patavi, ledcfquc locavit
Teucrorum, & gcnti nomcn dcdittarmaquc fixit
Troia. nunc placida compoftus pacc quielcit. 2 5 ^
^ Nos tua progenics, cxli quibus adnuis arccm,
Navibus (iiifandum) amiliis, unius ob iram
Prodimur, atquc Italis longc disjungimur oris.
Hic pictatis honos ? fic nos in fceptra icponis ?
Oiii fubridcns hominum fator arque deorum, 1 < <^
Viiltu , quo csclum tempcftatefquc fcrcnat,
Ofcula
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
3i
A N E I D O $ L ! B. I. 51
^fcula libavit natac. dehinc talia fatur.
^arce metu, Cytherea. maner -ta tuoruna
'ata tibi. cernes urbem &: prc . . ^ Lavini
Vloenia, fublimemquc feres ad fidera ca:li
Vlagnanimum Anean : nequc me fcntcntia vertif .
iictibi (fabor enim,quando hxctccura remordei:
Longius & vol vcns fatorum arcana movebo)
Bellum ingens geier Italia, populofquc feroccs
Contundetj morefquc viris 6c moenia ponet:
Tertia dum Latio regnantem viderit xftas, 2 5 s
rernaque tranfierint Kutulis hiberna lubaftis,
At puer Afcanius, cui nunc cognomen Iiilo
Additur (Ilus erat, dum res ftctit liiaregno)
Triginta magnos volvendis menftbas orbis
Imperio explebit, regnumque ab fede Lavini 27%
Transferet A longam multa vi muniet Albam.
Hic jam tercentum totos regnabitur annos
Gentc fub Hedorcaj donecregina facerdos
Martc gravis geminam panu dabit Ilia prolcm.
^ Indc lupne fulvo nutricis te^mine Ixtus 27I
^ Romulus excipiet gentem,& Mavortia condet
)Moenia,Romanofque fuo dc nomine dicct,
His ego ncc metas rerum, nec tempora pono:
Impcrium finc finc dedi. quin afpera Juno,
Qua: marc nunc terrafq^ metu calumq; fatigat,
Confilia in melius rcfcret, mecumque fovebit
Romanos rerum dominos, gentemque togatam.
Sic placitum. veniet luftris iabentibus xtas,
Cum domus Aftaraci Phthiam clarafque Mycenas
Servitio premet, ac victis dominabitur Argis. zS 5
ISIafcetur pulchra Trojanus origine Cxfar ,
(Imperium Oeeano, fimani qui terminct aftrisj ) ^
Juliiis,.a magno demifliim nomeii luio. jKfi.AaJ^o
Hunc tu olim ca-lo, fpolii^ Oriencis onuftum,
Accipies fecura. vocabmir hic quoque votis. 2 90
Alpera tum pofuis mitefcent Ixcula bellis.
Cana Fides, & Vefta, Rcmo cum fratre Quirihus
l ura dabuiu; diro: fcrro &: co mpa^j^ibus artis
^ Claii-
V
I
\ .
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
9'^ P. V I R G I L I 1
Claiidcntur bclli porta:. Furor impius intus
Sacva lcdcns fuper arma, 8c centu vindus aenis 29$
Poft tergu nodis, fremet horridus orc cruento.
HcTc ait; & Maia gcnitum demittit ab alto 3
Ut terrx, utque novx pateant Cartliaginis arccs
Hofpuio Teucris: ne fati nefcia Dido
Finibus arceret. volat ille per aera magnum 300
Remigio alarum: ac Libya: citus adftitit oris.
Et jam julfa facit: ponuntque ferocia Poeni
Corda, volente deo. in primis legina quietiim
AccipitinTeucrosanimum, mcntemq^ benignam.
At pius Aneas pcr noftem plurima volvcns, 3 o 5
Ut primum lux alma data eft , cxirc^ locofque
Explorarc novos, quas vento acceflcrit oras :
X;^tcneant(nam inculta videt) hominefne ferxnc,
Qucercre conftituit, fociifque cxafta referre.
Claffem in convexo nemorum,fub rupe cavata, 3 1«
Arboribus claufam circum atqj horrentibus umbris
Occulit. ipfe uno gradititr comitatus AchatC}
#iua manu lato crifpans haftilia ferro.
Cui matcr mcdia fefc tulit obvia filva^
Vir^inis os habitumq^ gercns,& virginis arma 3 x $
Spananas: vel qualis equos Threiifa fatigat
Harpalyce, volucrcmque fuga prxvertitur Hcbrum.
^Jamque humeris de more habilem fufpenderat at-
cum
Vaiatrix, dedcratque comam difFundere ventis;
Nuda genu, nodoque ffnus colleda fluentis. 320
Ac prior, Heus,inquit,juvenes, monftrate mearum
Vidiftis ii quam hic errantem fortc fororum,
Succin(ftani pharctra & maculofx tegminc lyncis ,
Aut Ipumantis apri curfum clamore prementem.
SicVenusj Sc Vencris contra fic tilius orfus : 325
Nulla tuarum audita mihi neque vifa fororum,
.0 (quam te memorem? ) virgo. namque haudtibi
vultus
Mortaiis, nec voxJiominem fonat, 6 dea, ccrte ;
An Phcx^bi Ibror , an Nympharum fanguinis una ?
Sis
ifcli
Aneidos Lib. I.
)ftruniqi
9l
I
n
zvcs quxcumq; laborem : j 3 a
lEt quo fub ca:lo tandcm , quibus orbis in oris
rJjattcmur, doceas. ignari hominumquc locorumqj
fErramus, vcnto huc yaftis fludibus adli. ^
r MultA tibi ante aras noftra cadct hoftia dextra.
^Tum Vcnus:Haud equidcm tali me dignor honorc:
JVirginibus Tyriis mos eft geftare £haretram,
f Purpureoquc alte furas vincire cothurno. '
Tunica regna vides, Tyrios & Agenoris urbem :
Scd fines Libj^ci, genus intraaabile bello.
Imperium Dido Tyria r^git urbc profcfta, 340
^ Germanum fugiens. longaeft injuria, iongx
/ Ambages. fed iumma fequar faftigia rerum.
r Huic conjux Sich^us erat, ditiffimus agri
Pha^nix:unV, & magno mifcrse dileftus amorc :
Z Cui pater intadam dcderat, primifque jugarat
Ominibus. fed regna Tyri gcrmanus habebat
Pygmalion, fcelere ante alios inmanior omnis.
Quosintermediusvenitfuror. illcSichxum ^
Impius ante aras, atque auri carcus amorc ,
j Clamfcrroincaiitumfuperat,fccurusamorum 350
y Germana:: faaumque diu celavit, & argram, c<jt
Multa malus ftmulans, vana fpe lufit amantem.
Ipfa fed in fomnis inhumati venit imago
J Conjugis^oramodisattoUcnspallidamiris:
> Cr udelis aras> tra j eftaquc peftora ferro 355^
Nudavit^ cxcumquc domiis fcclus omnc retcxit.
Tum celcrare fugam patriaque cxcedcre fuadcr.
Auxiliumquc via: veter^s tellurc rccludit ^
Thefauros, ignotum argenti pondus & auri.
His commota fugam Dido fociofque parabat. 360
Conveniunt, quibus aut odium crudele tyraani ,
Aut mctus acer erat: navis, qua: fone paratx, c
Corripiunt, onerantque auro. ponantur avari
Pygmalionis opcspelago. dux fcminafacti.
Devenere locos, ubi nunc ingentia cerncs 3 6 5
Mocnia, furgcntemque novx Carthaginis arcem :
Mercatique Iblum vfadi de noinine Byrfam ,
Tau-
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
^4 ?. V I R G I I. I 1
Taurino quantiim poflent circumclare tergo.
Sed vos 4ui tandcni, quibus aut veniftis ab oris,
Quovc tcnetis itcr? Quxrenti talibus iile 1 7 ^
Sufpirans, imoquc trahcns^apectorc vocem :
O dea, fi prima repetens ab origine pcrgam,
Et vacet annalis noftrorum audire laborum j
Antc dicm clauib conponet vefper Olympo.
Nos Troja antiqua, ifvcftias forte per auris ^7 J
Trojx nomen iit.diverfa per xquora vcftos
Forte fua Libycis tempeftas adpulit oris.
Sum pius itncas, raptos qui ex hofte Penatcs
Clafle vcho mecum, fama fupcr arthcra notus.
Italiam qua:ro patriam3&. gcnus ab jovc fummo.
Bis denis Phrvgium confcendi na\ i '
Matredea monftrantc viam, data i . -
Vix feptem convolfx undis euroque fupcrfunt.
Ipfe ignotus,cgcns, Libyx dcfcrta peragro ,
Europa atque Afia pulfus.Nec plura quercntcm j S y
Pafla Venus medio fic interfata dolorc cft :
Quifquis es, haud (crcdo) invifus cxlcftibus auras
Vitaliscarpis, Tyriam qui advcncris urbem.
Perge modo,atquc hinc te reginx ad limina pcrfcr.
Namq3 tibi leduces focios claffcmque rclatam ^90
Nuntio, & in tutum vcrfis aquilonibus aftam:
Ni frufljra augurium vani docuerc parentcs.
Afpice bis fenos lactantis agmine cycnos,
Atherja quos lapfa plaga Jovis alcs aperto
Turbabat cxlo: nunc terras ordine longo i9S
Aut capcrcaut captas jam dcfpedarc videntur.
Ut reduccs illi ludunt ftridcntibus alis,
Et coetucinxere polum, cantufcjue dcdcre ^
Haud alitcr puppefquc tux pubcfque tuorum
Aut portum teaet aut plcno iubit oftia vclo. ^oo
Perge modo;& qua te ducit via,dirige grellum.
Dixit, & avertcns rofca cervicc refulfit,
Ambrofixque coniaf divinum vcrtice odorcm
Spiravcre: pedes veftis dcrluxit ad imos,
Et vera iacellu patuic dca. illc, ubi matrcni 4^ y
Agno-
Ameidos Lib. I. 9$.
gnovit, uli fugientem elt voce lecutus :
uid iiatum toti^ crudelis tu quoque tal(i$
udis imaginibusJ cui dextro: jungere dcxtram
on datur, ac veras audiie 6c reddere voccs }
alibus inculat, greflumquc ad mcrnia tcndit. 41^
t Venusobfcurogradientisaere fepfit ;
multo ncbulae circum dea fudit amidu :
rnere ne quis eos, neu quis contingcrc poffct »
olirive moram, aut veniendi pofcere cauflas.
pfa Paphum fublimis abit, fjdcfque revifit 41 $
zta fuas: ubi templum ilii,centumquc Sabxo
Lue calent ara:, fertifque reccntibus halant-
orripuerc viam interea, qua femita monflrat.
:|amqucadfccndebant coUem, qui pluiimus urbi
flmminet, adverfafque adfpectat defuper arces, 420
Miratur molem Aneas, magalia quondam :
JMiratur portas, fl:repitumquc, & llrata viarum.
rJnrtant ardentes Tyrii: pars ducere muros,
'Moliiique arcem, & manibus fubvolvcrc faxa :
"ais optaie locum tedo, & concludere fulco. 42 j
ura, m«giftratufque legunt, fandumquc lcnatum.
Hic portus alii effodiunt: hic alta theatris
Fundamcnta locant alii ; inmanifque columna^
Rupibus excidunt, fcxnis dccora alta futuris,
Qualis apes xftate nova per floiea rura 4 1
Exercet fub fole labor^ cum gentis adultos
Educunt foctus, aut cum liquentia mella
: Stipant, &c dulci diftendunt nedaie ccUas :
j Aut onera accipiunt venientum, aut agminc fado
Ignavum fucos pecus a pra:iepibus arcent- 45 >
Feivet opu5,rcdolcntq3 thymo fragrantia mella.
O fonunati, v m:i jam ma*nia furgunt !
/itneasait, &c 1 fufpicit urbis,
4Itifcrt fc leptusncbula ( miiabile diAu)
■ ^iPcr mcdios,mifcetq;viri3jncq^ cermtur ulli. 44«
Lucus in uibc fuit mcdia, Ixriiiimus umbrar,
1 , Quo primum jactati undis &c turbine Pocni""
i . tlJbdcre ioco lignum, qiiod rcgia J uno
\ J Mon^
3t
cce
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by coortesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
9 S P. V I R G I L I 1
Monftrarat, caput acris eqiii. fic nam fore bello
Egregiam &c facilem viftu pcr fa:cula gentem. 445
Hic tcmplum Junoni ingens Sidonia Dido
Condt:bat, donis opulentum &c numine diva::
itrea cui gradibus furgebant limina, nexa:quc
itre trabcs: foribus caido ftridebat aenis.
Hocprimum in luco nova resoblata timorem 450
Lcniit. hic primum Jtneas fperare falutem
Aufus, & afflittis melius confidere rebus.
Namque, fub ingenti luftrat dum fingula templo
Reginam opperiens, dum qua: fortuna fit urbi,
Artificumqj manus intcr fc operumq-,laborem 455
Miratur, vidct Iliacas ex ordinc pugnas ,
Bcllaque jam fama totum vulgata pcr orbcm 5
^tridas, Priamumquc,6c fxvum ambobus Achillc.
Conrtitit , & lacrimans , Quis jam locus , inquit ,
Achatc,
^ /f^^ Qux rcgio in terris noftri non plcna laborisJ 460
^>/^»>*» / *^ En Priamus. funt hic ctiam fua pra^mia laudi:
Sunt lacrima; rcrum:& mentem mortalia tangunt.
$olve metus. feret hacc aliquam tibi fama falutcm.
Sic ait, atque animum pidura pafcit inani
^ Multagcmens, largoque humcftat fluminc vul-
tum. - 4<5 5
Namque videbat,uti bcllantes Pcrgama circum
Hac fugerent Graii, premeret Trojana juventus :
Hac Phryges; inftaret curru c^iftatus Achilles.
Nec procul hinc Rhefi niveis tcntoria veiis
Agnolcit lacrimans: primo qux prodita fomno 47^
t Tydides multa vaftabat ca:dc crucntus :
Ardcntifque avertit equos in caftra, prius quam
Tabula guftaflcnt Trojx Xanthumquc bibiflent.
Parte alia fugiens amiflis Tioilus armis ,
Infelix pucr, atque inpar congrefuis Achilli, 4"^ 5
Fi:rtur equis, curruque ha:ret refupinus inani,
Lora tencns tamen. huic cervixquc comxquc tra-
huntur
Pcr tcrram, fic verfa pulvis infaibitur hafta.
In-
48o
it K E I D O S 1. I B. I.
I laterea ad templum non xqux ralladis ibant
; Crinibus lliades paflis, pcpl' fcrcbant
Supplicitcr triftcs, tunla: [ ... palmis.
tDiva iblo fixos oculosaverfatencbat.
jTer circum Iliacos raptavcrat Heftora muros,
t Exanimumque auro corpus vendcbat Achilles.
Tum vcro ingcniem gemitum dat pcftore ab imo;
Ut Ipolia, ut currus, luque ipfum corpus amii
Tendentemq-, manus Priamum confpexit inermis.
Se quoqj principibus permixuim agnoviv Achivis ,
Eoalque acies, nigri Mcmnonis arma.
Ducit Amazonidum lunatis agmina peltis 490
rcnthefilea furens, mediifque in millibus ardci,
Aurea fubncdens exfcrta- cingula mammx
BcUatrix, audctque viiis concurrcrc virgo.
Hxc dum Dardanio iLnea: miranda videutur,
^^Dum ftupct, obtutuque hxret dciixus iii uno 3 49 J
I Kcginaad templumformapulcIierrimaDKlo
I Inccflit, magna juvenum ftipante caterva.
) Qualis in Euroti ripis aut per j uga Cy nthi
f Exerctt Diana choros ^ quam mille fccutx
Hinc atquc h\r.c plomcrantur Orcades : illa phare-
tram 5©o
Fert humciOjgradieniquc deas fupercminet omnis ; ^
Latonn: tacitum pcricntant gaudia pectus, m/>
Talis erat Dido: talem fc iaia fcrebat
P<r medios, inftans operi regnifque futuris.
Tum foribus diva:,media teitudine templi, 505
i3 Septa armis, folioque alte fubnixa refedit.
Jura dabat legcfque viiis: opcrumquc laborem
l Panibiis xquabat juftis, aut forte tiahcbat :
Cum fubito Ancas concurfu accedere magno
Anthea Sergeftumquc vidct foitcmquc C!oan-
thum,
Teucrorumque alios: ater quos xquore tuibo
Difpulerat, pcnitufque alias avexcrat oras.
Obftupuit fimul iplc, fimul percuifus Achatcs
La^titiaque mctuquc, avidi conjungeie dexuas
E Aidc-
Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
9S P. V I R f 11
Ardebant : (ed rcs animosincognitaturbat
Diflimulant5 & nube cava (peculantur amicu ,
Qux fortuna viris^ clafiem quo iitorc linquant 3
Quid veniant. cunftis nam lefti navibus ibant ,
Orantes veniam, & templum clamore petebant.
Poftquam introgrcfli5& coram data copia fandi^ 510
Maximus liioneus placido fic pcftore coepit :
O regina, novam cui condcre Juppiter urbcm ,
]uftitiaqi.ie dedit gentis ftenare fuperbas ;
Troes te miferi, ventis maria omnia vefti,
Oramus: prohibe infandos a navibus ignisj szs
Parce pio gcneri, 6c propius res alpice noftras.
Non nos aut fcrro Libj;cos populare Pcnates
Venimus, aut raptas ad litora verterc prn:das.
Non ea vis animo, nec tanta fuperbia vidis.
Eft locus, Helperiam Graii cognomine dicunt, 530
Tcrra antiqua, potens armis, atquc ubcrc glebx ;
Oenotri coluere viri: nunc fama, minores
Italiam dixifle ducis dc nomine gentem.
Huc curfus fuit.
Cum fubito adfurgcns fluftu nimbofus Orion 535
In vada cxca tulit, penitufque procacibus auftris,
Perque undas, fuperantc faio, pcrque invia faxa
Difpulit. huc pauci veftris adnavimus oris.
Quod genus hoc hominum , quxve hunc tam bar-
bara niorcm
Permitrit patria? ho^puio piohibemur^arcnx. 540
Bella cient, primaque vetant confiftere terra.
Si genus humanum & mortalia temnitis arma 5
At Iperatc deos memores fandi atque nefandi.
Rex erat Aneas nobis, quo juftior altcr
Ncc pietate fuit, nec belio major & armis. 545
Quem fi fata virum fcrvant, fi vcfcitur aura
JLtheria, nequc adhuc crudelibus occubat unitrisj
Non mctus, oflicio nec tc certafie priorem
Poeniteat. funt & Siculis regionibus urbes ,
Armaque, Trojanoquc^ fanguinc clarus Aceftes.
Quaflatam vcntisliceat fubduccrc claflem,
• Et
it. K E I D O S I I.
Et filvis aptare trabes, & ftringere remos,
Si datur Italiam, fociis & rege rccepto,
Tenderc, at Italiam la:ti Laciumque petamus,
Sin abfunua falus, & te,pater optime Teucruni, 5 55 f>
Pontus haDet Libya% nec fpes jam reftat luli;
1 At freta Sicanix faltem, (• - ^
\ Unde hucadvedi, regenv.. .^. ... — Aceften,
" Talibus Ilioneus. cuntti limulore fremebant
\ Dardanida:.
' Tum breviter Dido, vuitum ucauiia,piotarai;;
>' Solvite corde metum,Teucri; fecludite curas.
y Res dura, & regni novitas me talia cogunt
Moliri, & late finis cuftode tuer ^
Qiiis genus Aneadfun, quis Trc iat urbcni ,
Virtutefque virofque, aut tanti 1 1 . ^ i a belliJ
K Non obtufa adeo geftamiis pe£tora Poeni:
Nec tam averfus equos Tyria Sol jungit ab urbe.
Seu vos Hefperiam magnam> Saturniaque arva,
Sivc Erycis lines, regemque optatis Accften ; 57<^
Auxilio tutosdimittam, opibufque juvabo.
' Vultis& his mecum pariter conlidere regms?
Urbem quam ftatuo, veftra eft. fubducitc naves.
.Txos Tyriufque mihi nulio difcrimine agetur.
Atque utinani rex ipfe noto compulfus eodem 575
Adforct Ancas! equidcm per litora certos
J Dimittam, 6c Libyx luftrare extrema jubebo ;
2 Si quibus ejedus 'filvis,aut urbibus errat.
1 His animum arredi didis, & fortis Achates ,
1 It pater Aneas, jamdudum erumpere nubem 5«o
Ardebant. prior Anean compellat Achates:
Nate dea, qua: nunc animo fententia furgit?
> Omnia tuta vides: claflem, fociofquc receptos.
r Unus abeft,medio in fludu qucm vidimus ipfi
Submerfum: didis refpondent cetera matris. 5 3 5
Vix ca fatus crat, cum circumfufa repente
^Scindit fe nubcs, & in arthera purgat aperLum.
Reftitit Aneas, claraque in luce refuUit,^
Os huracrofque deo fimilis : namque ipfa decoram
^ E i Cxfa-
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQues» LLC.
Images reproduced by courfesy of Koninklijke Bibliofheek, Den Haag.
224 A 49
r. G I L I 1
Ciiaiicin nato gciiLUAxJumenqiie juventx 590
rurpurcum, & Ixtosoculis adflarat honorcs.
Qujile manus adJunt ebori dccus, aut ubi flavo
Argentum rariufve lapis circumdatur auro.
Tum iic rcginam adloquitur, cunftifque rcpcntc
rnprovifu!>ait;Coram, qucm qua:ritis, a^if.ini 595
Troius Ancas, Libycis ercptus ab undi
O fola infandos Trojx miferata labores,
Qux nos,rcliiquias Danaum^terra^que marifque
Omnibusexhaultos jam calibus,omnium egcuos,
Urbc, domo, focias. grates perlblvere dignas 600
Non opis cil nofl:ra:,Dido: nec quicquid ubique ell
Gentis Dardaniar, magnum qux Ipada per orbcm.
Pi tibij fi (|ua pios relpeftant numina, ll quid
Ufquam juftitia: eft,6c mens fibi confcia recli ,
Trxmia digna ferant. qux te tam Ixta tulerunt 60 5
Sx.cula? qui tanti talcm genuere parentes 3
In fieta dum fluvii current,dum montibus umbrx
Xuftrabunt convcxa, polus dum fiderapafcet 3
Semper honos,nomenqj tuum,laudcfq;manebunt:
Qux me cumque vpcant terrx. licfatus^amicu 610
lUoneapetitde^tni, lccvaquc S^reftum :
Poft aiios, fortemquc Gyan, fortemqj CioaiiUiuin.
Obftjipuit primo aipeclu Sidonic^ Dido ,
Cafu deinde viri tanto. ^ fic ore Igcuta eft :
Quis te, nate dca, per tanta pcricula cafus 61 $
Inlequitur? qurc vis inmanibus applicat oris }
Tune ille Aneas, quem Dardanio Anchifx
Alma Venus Phryg ii gcnuit Simoentis ad undam r
Atque equidem Tcucium mcmini Sj^dona venire ,
Finibusexpulfum patriis^nova regna petcnt^jm)()ip
Auxilio Beli. gcnitjor tum Belus opimam
Vaftabat Cyprum, 6c vidor ditione tcnebat.
Tcmpore jam ex illo cafus mihi cognitus urbis
Trojanx, nomenque tuum, regefque Pelafgi.
Ipfe hoftis Teiicros infigni laude ferebat, 6is
Seq- orrum antiqua Teucrorum ab ftirpe volebat.
Quarc agite 6 tectisj juvencs, fucccditc noftiis.
6lo
it, K K T n o ^ 1
Le quoque per multos liniilis tuiUuia LilHnc:>
iclatam hac dcmum voluit conUiteic terra.
ilNon ignara mali miferis fuccurrere diUn.
fSic mcmorat, iimul Anean in rcgia ducit
/Tecla: fimul divum tcmplis indicit honorcni.
INec miaus interea fociis ad iitora mittit
I Viginti tauros, magnorum horrcntia centum
[Teiga fuum,pinguis centum cum mauibus agnos
IMunera, Ixtitiamque dei.
I At domus interior regali fnlendida luxu
Inftruitur, mediifque parant convivia teftis.
Arte laboratx veftes, oftroque fuperbo :
Ingens argcntum mcnlis, cxlataque in auro
Fortia factapatrum, feries longiffima rerum,
5 Pcr tot duda viros antiqux ab origine gentis.
\ Jfeneas (neque enim patrius confiftere mcntcm
i 1 lafius amor) rapidum ad navis prannittit Achatcm,
Ai Aicanio ferat hxc^ ipfumque ad mocnia ducat. 6^5
) Omnis in Afcanio cari ftat cura parcntis.
l Munera prxterea, Iliacis ercpta ruinis,
I Fcrre jubetj pallam iignis auroque rigcntem ,
I Et circumtextum ciocco veiamen acantho,
Ornatus Argivx Hclenx: quos illa Mycenis, 6 50
Pergama cum peteret, inconceflbfque Hymenxos,
Extulerat, matris Ledx mirabile donum.
Prxterea fceptrum, Ilione quod geflerat olim ,
Maxima natarum Priami, colloque moniie
Baccatum , iSc duplicem gemmis auroque coronam.
Hxc cclcrans, uer ad navis tcndebat Achates.
At C^therea novas artis, nova peftore verfat
|if Conliiia: ut faciem mutatus 6cora Cupido
m^m Fjto dulci Afcanio veniat, donifque furentem
B ' Incendat reginam,atq-, oflibus inplicet ignem. 6tf o
Quippe domum timet ambiguam,Tyrioique bilin-
guis.
Urit atrox Juno, & fub noftem cura recurfat,
Ergo his aligcrum diftis adfatur Amorem :
Nate, mex vircs, mea magna potcntia folus,
E 3 Nate,
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuesf LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
4<C
V I R Q I L 1 I
Nate, patris fuinmi qui tela Typhoea temnis ; 66$
Ad tc confugio, & fupplex tua numina pofco,
Frater ut A^neas pelago tuus omnia circum
Litora jadetur^ odiis Junonis iniqux ,
Nota tibi: & noftro doluifti fxpe dolore.
Hunc Phoeaiira tenet Dido>blandifq; moratui ^70
Vocibus : Sc vereor, quo fe Junonia vcrtant
Holpitia. haud tanto ccffabit cardine rerum,
Quocirca capere ante dolis, & cingere fiamma
Reginam meditor^ ne quo fe numine mutct :
Sed magno FLwqx mecum teneatur amore. 675
Qua faccrc id.polfis, noltram nunc accipe mentem,
B^gius accitu cari genitoris ad urbem
Sidoniam puer ire paratj mea maxima cura 5
Dona fcrens pclago, &c flammis reftantia Trojx.
Hunc ego fopitum fomno, fuper alta C^thera, 680
Aut fuper Idalium facrata fede recondam :
Ne qua fcire dolos, mediufve occurrere polTjt.
Tu faciem illius nodem non amplius unam
Falle dolo, & notos pueri puer indue vultus :
Ut, cum te gremio accipiet Ixtiffima Dido, 6%$
Regalis inter menfas laticemquc Lyxum,
Cum dabit amplexus atque oicula dulcia figet ,
Occultum inlpircs ignem, failafque vcncno.
Paret Amor didis carx genetricis, 6c alas
Exuit, & greiiu gaudens incedit luli. 6^^
At Venus Afcanio placidam per membra quictem
lurigat, & fotum gremio dea tollit in altos
Idalix hicos : ubi mollis amaracus illum
Floribus & dulci adfpiians cornpledtitur umbra.
Jamque ibat dido parens,& dona Cupido 69 5
Regiaportabat Tyriis, ducc Imus Achate.
Cum vcnit, aulxis jam fe rcgina fuperbis
Aurea conpofuit Iponda, mediamquc locavit.
Jam pate^ Aneas, & jam Trojana juventus
Conveniunt, ftratoquc iupcr difcumbitur ollro.^co
Dant faniuli raanibus lymphas , Cercremque ca-
niftiis ^
E.vpc-
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Hoag.
224 A 49
iL N E I I> O S L l B. I. 5
txpcdiunt, tonllfque fcrunt raantelia villi:;.
)uinquaginta intus famuix: quibus ordinc longo
Cura penum ftruere, Sc flammis adolerc penatco.
pcntum alia:, totidemquc pares;jetaLC miniilri, 705
Jui dapibus menlas oncrent, 6c pocula por..-'iiT,
kec non &c Tyrii per limina la:ta fxequenrc
ponvenerc, toris juHi difcumbere pidis.
JWirantur ddna J^ncx ; mirantur lulum,
^lagrantefque dei vultus, limulataque vcrba, 7x0
■jPallamque, & piclum crocco vclamen acantho.
.:Prxcipue infclix pcfti devota fatura
Expleri mentemnequit, ard laciiuo
^hoeniffa^ 6c puero) £arite r d<.> . j movctiu.
lle, ubi complexu Anea: colloqiie pependit,
It magnum falli inplevit genitoiis amorcm j
. Rcginam petit. harc oculis, ha:c pe6tore toto
i Hxret: & interdum gremio fovet, infcia Dido
alnfidat quantus mifera: deus. at memor ilk
' ' Matri5 Acidalix, paullatim abolere Sichxum 720
1 Incipit, & vivo tc^ntat prxvcrtere amore ^
^ Jam pridem rciides animos defuetaque corda.
' Poftquam prima quies epulis, menlxque remotx;
Crateras magnos ftatuunt, & vina coronant.
Fit ftrepitus tedis, vocemq; per ampla volutant 725
* Atria: dependent l^chni laquearibus aiucis
i Incenfi, & noftem flammis funalia vincunt.
i Hic regina gravem gemmis auroque popofcit ,
J Inplcvitque mero, fatcram : quam Belus, 6c omncs
i A Beio foliti. tum fada filcntia tectis : Jio
[ Juppitcr, (hofpitibus nam te dare jura loquuntiu)
{ Hunc Ixtum Tyriifque diem Trojaque profcdis
: Efie velis, noftrofquc hujus mcminiffe minores.
4 Adlit Ixtitix Bacchus dator, Sc bona J uno.
r Et vos 6 coetum Tyrii celebrate faventes. 7 3 5
Dixit, Sc in menfam laticum libavit honorem,
Primaque iibaio fummo tcnus attigitore.
Tum Bitix dedit increpitans. ille inpiger haufit
Spumantcm pateram, iSc pleno fc proUiit au.ro.
k
'p
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
104
VlRGILII
L
Poft alii proceres. cithara crinitus lopas 7^0
Perfonat aurata, docuit guem maximus Atlas.
Hic canit errantem lunam, lolifque labores ,
Unde hominuni genus, &pccudes 3 unde imbcr ,
& ignes j
Ard:urum,pltiviafquc Hyadas, geminofq^ Triones :
Quid tantu Oceano propercnt fc tinguere fbles 7+5*
Hiberni, vcl qua: tardis mora noftibiis obftct.
Ingcminantplaufu Tyrii, Troefquc fcquuntur.
Ncc non & vario nodtem fermone trahebat
Infclix Dido, longumque bibebat amorem;
Multa fupcr Priamo rogitans, fupcr Heftore mul :...
Nunc, quibus Aurorx veniirctfiliusarmis :
Nunc , qaales Diomedis cqid j nunc , quantus
Achiilcs.
Immo age, Sc^aprima, dic, holpes, origine nobis
Infldias, inquit, Danaum, cafulquc tuorum ,
JErrorefque tuos. nam te jam feptima portat 755
Omnibus crrantem terris & fludibus xftas.
P. VIRGILII MARONIS
N .wE. I/ D rvQ
^^^^^ K^f^^ ^''^ C^ L I B E R II.
s
COnticuere omnes, intentique ora tenebant :
Inde toro pater Aneas fic orfus ab alto:
' Infandum, regina, jubes ffenovare dolorem ;
Trojanas ut opcs, Ec lamcntabile regnum
Eruerint Danai : quxque ipfe miferrima vidi, 5
Et quorum pars magna fui. quis talia fando
Myrmidonum,Dolopumve, aut duri miles Ulixei
Tcmpcret a lacrimis! & jam nox humida ca:lo
Pr;^cipitat, fuadentque cadentia fidera fomnos.
Sed, li tantus amor cafus cognofccre noftros, i o
Et brevitcr Trojx fupremum audire laborem ;
(^iamqua animusa^eminifle horret^luiiuqjrcfugit;
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliofheek, Den Haag.
224 A 49
20
i A N E I n o s L 1 B. II. lo
I Incipiam. Fradi bello, fatilque tepuUi
CDudtores Danaum, tot jam labentibus annis,
L Inftar montis equum divina Palladis arte i i
f, Adincant, lccbKiue intcxunt abiete cortas.
\ Votum pro reditu limulant. ea fama vagatur.
S Huc dekcta virum Ibrtiti corpora furtim
j lucludunt cxco latcri, pcnitulquc cavcrnas
J Ingentis uterumquc aruiato militc conplent.
J Elf in confpedu Tenedos, notiffima fama
Inlula, dives opum, Priami dum rc^na mancbant ;
Nunc tantum linus, & ftatio male tida carims :
Huc fc provedi defcito in litore condunt.
Nos abiifie rati, vento petiifie Mycenas. z $
Ergo omnis iongo folvit fc Tcucria luccu:
( Panduntur portse. juvat irc, £c Dorica caltra,
^ Defertofqvie videre locos, litufLpe reUautn.
( Hic Dolopum manus , hic fxvus tcndcb.-.t Acln..^ - :
Clafilbus hic iocus: hic acie certare folcbant. 3 o
lais ilupet innupta: donum exitiale Minerva-,
Et molcm mirantur equi: primufque Thymcxtes
Duci mtia muros hortatur, fic arce locari ;
Sive dolo, feu jam Trojae fic fata fcrebant.
At Capys, Sc quorum melior fcntentia menti, j 5
Autpelago Danaum infidias fufpedaque dona
rrxcipiiare jubent, fubjedifque urere flammis;
Aut terebrare cavas uteri & tentare latebias.
Scinditut incertum itudia in contraria volgus. '
Primus ibi ante omnis, magna comitate caterva, 40
Laocoon ardens fumma decurrit ab arce :
Et procul, O miferi, qux tanta infania, cives J
Creditis avectos hoftisJ aut uUa putatis
Donacarere dolis Danaum : fic notus Ulixcs ?
Aut hoc inclufi ligno occultantur Achivi, 45
Aut hxc in iioftros fabiicata cft machina murosi
Infpecturadomos, venturaque defuper urbi j
Aut aliquis latet error. equo ne credite,Teucri.
Quicquid id eft, timeo Danaos 6c dona fcrentis.
E <>
4
3v
Sic faiLis, validis ingcntem vitibus haibm
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibiiotheek, Den Haag.
224 A 49
?. V I R G I L I I
In latus, inque fcri curvam compagibus alvum
Contorfit. ftetit illa tremens, uterocjue recuflb
Infonuere cava: gemitumque dedere cavernx.
g Et, li fata deum, fi mens non Ixva fuillet ,
Inpulcrat ferro Argolicas fc£darc latebras: 5 5
»,«.#i«c Trojaque nunc ftares, Priamiq; arx alta maneres.
Ecce, manus juvenem intereapoft terga revinctum
Paftores magno adregcm clamorc trahebant
Dardanidx: qui fe ignotum venientibus ultro,
Hoc ipfum utftrueretjTrojamq^aperiretAchivis, 60
Obtulcrat, lidens animi, atqj in utrumque paratus,
Seu verfare dolos, (eu certx occumbere morti.
Umiiquc vifcndi ftudio Trojana juvcntus
H Circumfufa ruit> ccrtantque iUudcre capto.
Accipe nunc Danaum infidias, 6c crimine ab uno
Difce omnis.
Namque, ut conlpcftu in medio turbatus inermis
Conftitit, atquc oculis Phr^^gia agmina circum-
fpexit : (liint
HeUjqux nunctelhis, inquit, qux me arquora pof-
Accipereraut quid jam milcro mihi dcniq^rcftatPyo
Cui neque apud Danaos ufquam Iocus:& fupcr ipfi
Dardanidxinfenfi poenascum fanguinc pofcunt.
Quo gemitu converfi animi, conpreffus & omnis
Impctus. hortamur fari, quo fmguinc cretus,
. ^ jy^ Quidve fcrat,mcmorct, qux fit fiducia capto. 7 s
^f^^^K-/' j Tllle hx cdcpofita tandem formidinc, fatur.1
f^c ^J^<^<^ Cunftacquidcm tibi, Rcx , (fuerit quodcumque,)
\ve./^,^/--^-^^tebor\ ^
4t€^e^ri i'*^ **"*^^era, inquit : nequc me Argolica dc gcntc negabo,
t^^ f-m^^i-^*^^. Hoc primum. ncc, fi miferum Fortuna Sinonem
Finxit,vanu etiam mcndaccmq^ inproba fingct. 80
Fando aliquod fi forte tuas pervenit ad autis
Bclidx nomen Paiamedis,8c inclita foma
Gloria: qucm falfa fub prcditione Pelafgi
ln{bntem,infcindo indicio-quia belia vetabat ,
^ Demiferc neci: nunc caflum luminc lugent. 8 5
Illi me comiicm,6c coafanguinitatc propinquum,
Paupcr
0
t D 0
L 1 1
ro7
larmapaterprimis
milit ab aiinis.
^mque vigebai
jk: J^Jonciliisj Sc nos aliquod nomen^uc decuique
Kl |ieliimus. invidiapoftc^uam pellacis lJlixei
■«Haud ignota lotiuor) luperis concefllt ab oris ;
W |A.dtti6tus vitani in tencbris lucluque trahebam,
IIEt cafam inlbntis mecum indignabar amici.
iNec tacui dcmens: & me, fors fi qua tuliflet,
Isi patrios umquam remealfem vidor ad Argos, 9 J
jpromifi ultorem, Sc vcrbis o ' l a movi.
•Hinc mihi prima mali labes; ... .^mper Uhx.s
I Criminibus tcrrcre novis: hinc fpargcrc voccs
lln volgum ambiguas, & quxrere confcius arma.
Nec requievit emm,doncc C ^ te minittro. i oo
Sed quid ego ha:c autcm nc , -un ingrata re-
voivo J , ^ • A 1 •
Quidve mororJ fi omnis uno ordme haoeiis Aciu-
vos,
Idque audire fat eftj jamdudum lumite poenas.
Hoc Ithacus velit, &; magno mercentur Atrida-.
Tum vero ardemus fcitari &c quxrcre cn ■
T Ignari fcelerum tantorum artifque Pela!^.. .
■ Piofequitur pavitans, Sc ficto pettore fiitur :
Sxpe fugam^Danai Troja cupiere reUaa
Moliri, & longo fifii difcedere bello.
Feciffentque utinam! fxpc illos afpcra pont i 1 1 o
Interchifit hiem^, Sc terruit aurter euntis.
- . prxcipue, cum jam hic trabibus contextus acernis
I Staret equus, toto fonuerunt a:thcrc nimbi.
[k ^ Sufpenfi Etyypylum fcitatum oracula Phcebi
1 Mittimus.ifque ad^^is hacc triftia dida repona
■"i Sanguine placaftis ventos, & virgine carla,
W ^ Cum primum Iliacas Danai veniltis ad oras:
m I Sanguine quxrendi reditus, annnaque litandum
ml Argolica. vQ)gi qux vox ut venit ad auris ,
■ I Obftupuere animi, gcUdufque per ima cucurnt i zo
Ofia tremof, cui faca parent , qucm polcat Apoilo.
Hic Ithacus vatem magno Calchamatumulru
E 6 i'^'^"»"
90 ^
u
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduceci by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
lOS V I R G I L I T
l^rotrahit in medios : q\xx lint ca niimina divuin
Flagitat. & mihi jam inulti crudele cancbant
Artificis fcelus, &: taciti vcntura videbant, 12.5
Bis quinos filetiile dies, tedulque reculat
Trodcie voce iua quemquamjaut o£ponere morti.
ViA tandcm magnis Ithaci clamoribus actus,
Conpoiito rumpit vocem, & me deftinat ara:.
Aflenfere omnes:&, qux fibi quilque timebat, i )(y
Unius in mileri exitium converfa tulere.
Jamque dies infanda aderat : mihi facra parari,
Et falfx fruges, & circum tempora vitta:.
Eripui ( fateor) leto me , & vincula rupi:
Limofoque lacu pcr no6tem obiburus in ulva 1 3 s
Dclitui, dum vela darent, fl fortc dedilfent.
Nec mihi jam patriam antiquam fpes ulla videndi^
Nec dulcis natos, exoptatumque parcntem :
Quos illi fois ad poenas ob noftra repofcent
Eri-ugia,&: culpam hanc mifcrorum morte piabunt.
Qnpd te, per fuperos, &z confcia numina vcri ,
Ver, li qua eft, qux reftet adhuc mortalibus ufquam
Intcmeratalides, oro, miferere laborum
Tantorum: miferere animi non digna ferentis.
His lacrimis vita damus, & miferelcimus ulixo.i^s
Ipfe viro primus manicas atque arta levari
Vincla jubet Priamus ^ didifque ita fatur amicis:
Quifquis es, amiffos hinc jam oblivifcere Graios
Nofter eris : mihique ha:c ediffere vera roganti.
Quo moiem hanc immanis equi ftatucrc : quis au-
dor?
QiLiidve petum?qua: rclligioraut qux machina beliiJ
DLxerat. iilc dolis inftruclus & artc rdalga,
Suftulit exutas vinclis ad fidera palmas :
Vos, aLterni ignes, & non violabile veitrum
' Teftor numen, ait: vos ara:, enfefquc ncfandi, 1 5 j
Quos fiigi, vinxque dcum, quas hoftia gefii j
Fas mihi Graiorum facrata refolvere jura ,
Fas odiflc viros, atque omnia ferre fub auras,
Si qua tegiuit : tcncor patria: nec kgibut^ ullis,
Tn
N :) O S L I E. I I. 109
Tu modo promiiiis maneas, fervataque lcrves 1 60
Troja fidem 5 li vera feram, fi magna rependam.
Omnis fpes Danamn, 6c coepti fiducia beili
Palladis auxilus lemper ftem : inpius cx quo
Tydides fed enim, fceierumque inventor Ulixes ^
Fatale adgielli lacrato avellere templo 1 6 s
tPalladium, cxlis lummx cullodibus arcis,
Corripuere facram eftigiem, manibulque cruentis
Virgineas auli diva: contingere vittas :
! Ex ilio fluere ac retro fublabfa referri
i Spes Danaum: frafta: vires, averfa dex mens. 1 70
I Nec dubiis ea figna deditTritonia monftris.
1 Vix pofitum caftris fimulacrum j arfere corulcx
J Luminibus fiammx arrectis, falfuf r artus
Sudor iit: terque ipla folo ( mirabi: . .1. . ai)
Emicuit, parmamq^ fercns haftamque trcmentcm*
Extemplo tentanda fuga canit xquora Calchas :
Nec pofie Argolicis exfcindi Pergama telis ,
Omina ni repctant Argis, numenque reducant ,
Quod pelago & curvis iecum avexere carinis.
Et nunc, quod patrias vento petiere Mycenas, 180
Arma dcofque parant comites.pelagoque remenlb
Irnprovifi aderunt. ira digerit omiiia Cakhas.
Hanc pro Paliadio moniti, pro numine larfo
Efrigiem ftatuerej nefas qux trifte piaret.
Hanc tamen inmenlam Calchas atcoUere molem
Roboribustextis, cxloque cducere |uflit :
Ne recipi portis, aut duci in moenia poiVit 5
Neupopuium antiqua fub relligione tueri.
Nam li veftra manus violafic^dona Mincrvx ,
Tum magnum exitium ( quod di prius omen in
8ipfum 190
Convertant) Fiiami imperio IM-' ..^^ futurum.
Sin manibus veftris veftram aiv. . . .zm urbem^
TJlao Aliam magno Peiopea ad moenia beiio
Venturam, & noftros ea fata manerc nepotes.
Talibus infidiis perjuriquc arte Sinonis i> >
Credita rcs, captique doiis laciimiiquc coacUs ,
E 7 Quos
/n
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninkiijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
JXO P. 1 L 1 1
t Qiios ncque Tyjjides, nec Larillaciis Achilles,
Non aniu domuere decem, non miUe carina?.
Hic aliud majus mireris muitoquc tremendum
Objicitur magis, atq^ inprovida pcdora turbat. 200
Laocoon du6tus Neptuno forte lacerdos
Sollemnis taurum ingentem madabat ad axas.
Ecce autcm gemini a Tenedo tranquilla per alta,
(Horrefco rcferens) inmcnfis orbibus angucs
jt Incumbunt pelago, paritcrqs ad litora tendunt: 205
Pe6lora quoram inter fiudlus arrc6ta jubarque
Sauguin<:a: £jj(fuperant undas: pars cete/a pontum
Pone legit, fmuantque inmenla volumine terga.
Fit fonitus, fpumantc falo : jamque arva tenebant,
Ardentilque oculos fuffctti fanguine & igni, 210
Sibila lambebant linguis vibrantibus ora.
^ Diffugimus vifu exfaogues. illi agminc certo
Laocoonta pctunt: & primum parva duorum
Corpora natorum ferpens amplexus uterque
Inplicat, & miferos morfu depafcitur artus. i :
Poit ipfum auxilio fubeuntem ac teia fcrentcm
Cx>rripuint, fpirifque ligant ingentibus : & jam
Bis medium amplexi, bis coUo fquamt^a circum
Terga dati fupeiant capitc & cervicibus altis.
lUc limai manibustenditdivelleic nodos,
Perfuluo fanie vittas atroque veneno 5
Clamoies fimui horrendos ad fidera tollit,
Qualc:» mugitus, fugitcum fauciusaram
Taarus, Ik incertam excuflit ccrvice fecurim.
At gcmini lapfu deiubra ad fumma diacones
Effugmnt, livarquc petunt Tritonidisarcem :
y Sub pedibufque dex , clipciquc fub orbe teguntur.
Tum vcro trcmefa6ta novusper pcctora cun6tis
Iiifinuat pavor: Sc fcclus expendiflc mcrentem
Laocoonta fcrunt-, facrum qui cufpide robur 250
La:fcrit, & tergo fcelcratam intorferit haftam.
Duccndum ad fedes fimulacrum, orandaque divx
Numina conclamant.
Dividimus muros, 2c moenia pandiiiuis uibis.
Accin*
220
225
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
1 n o s
II.
III
pedibulque rotariim
ccingunt onuies op
fSubj^iciunt lablus^ic fti|j.)ca viucula collo
ntenduat. lcandit fatalis machina muios,
oeta armis. pueri circum innuptxquc pucllac ^
Sacra canunt , funemq^ manu contingere gaudent.
tllla lubit, medixque minans inlabitur urbi. 240
*0 patria, 6 divum domiis limm, ifc inclita belio
: Moenia Dardanidum! quater ipib in limine portx
j Subi^itit, atque utero fonitum quater arma dedere.
Inftamus tamen inmemorcs c;iecique furore,
Et monftrum infelix facrata fiftimus arce, 245
Tunc etiam fatis aperit Caflandra futuris
Ora dei juftU, non umquam credita Teucris,
'r Nos deiubra deum mileri, quibus ultimus cfict
i lllc dieS, fefta velamus fronde per urbem-
\ Veititur interea cselum, & ruit Oceano no> e
Invoivens umbra magna terramquc polum
Myrmidonumque dolos : fuft per mania 1 ^
Conticuere : ibpor fcftos conpleditur artus.
Et jam Argiva phalanx inftrudis navibus ibat
A Tenedo, tacita: per amica ftlentia lunse , 2 5 j
Litora nota petens : riammas cum regia puppis
Extulerat : fatifque deiim defcnfus iniquis ,
Inciulbsutero Danaos & pmea furtim
Laxacclauftra Sinon : illospatef^
Reddu equus, Isctique cavo ic ic. . ^.v , . ,
Theflandrus Sthen^lufquc duces , & dirus Uiixes ,
Demiilum labli per funem, A<^malque,Thoalque>
Pclidcfque Neoptolemus, primulque Machaon ,
Et Menciaus, & ipib doli fabricator Ep^os,
Invadunt urbcm Ibmno vinoquc iepultam. 2^
^ Caduntur vigiles, portilque patentibus 011
Accipiunt focios, atquc agmuia conlcia jun^,-w.i -
Tcmpus crat, quo piima quies mortalibus a:gris
Incipit, & dono di\1ini gratiftima ferpit.
In iomnis.ecce.ante ocuios marlUfiimusHeclor 270
Vifus adelie mihi, largolque effundere fletus 3
^ Raptatus bigis, ut quoudam> ateiquc ciuento
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuesf LLC.
Images reproducecl by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
IIZ P. V 1 R G I 1. I 1
Pulvcre, perque pedes trajectos lora tumcntis.
Hei mihi, qualis erat ! quancum mutatus ab illo
Hcdorc 5 qui rcdit cxuvias indutus Achiilci, 27 S
\'cl DancJuin Phrygios jaculatus puppibus ignis !
Squalentcm barbam,&: concretos languine crinis,
Vulncraque illa gcrcns,qua: circum plurima muros
Accepit patrios. ultro flens ipfe vidcbar
Conpeliare virum, & mxllas expromere voces: z8o
O lux Dardaniac, fpes'^ tidillima Tcucrtim ,
Qux tantx tenuere morar? quibus Hector ab oris
Exlpcdate venis J ut te poli multa tuorum
Funera , poft varios hominumque urbifciuc laborcs
DcfclVi afpicimus ! qux caulla indigna lerenos z i $
F(xdavit vultus i aut cur hxc vulnera cerno J
lUc nihil: nec mc quxrentem vana moratur :
Scd graviter gemitus imo de pcftore ducens ,
Hcu fuge, natc dea, teque his, ait, eripe flammis.
Hoftis habet muros: ruit alto a culminc Troja. z9o
Sat patrix Priamoque datum. fi Pergama dextra
Defcndi poflcnt, etiam hac dcfenfa fuificnt.
Sacra fuofque tibi commendat Troja Pcnatcs :
Hos cape fatorum comites. his moenia quxre ,
Magna pererrato ftatiics qux dcniquc ponto. Z9S
Sic ait, 5c manibus vittas, Veftamque potentem ,
Aternumque adj^tiseftcrt penetralibus ignem.
Divcrfo interea mifcciitur moenia ludu :
Et magis atque magis, quamquam fecrcta parentis
Anchilx domus, irbonbulquc obtccta rccclfit, 300
Clarcfcunt fonitus , armorumquc ingruit horror.
Excutior fomno, bc fummi faftigia tcfti
Afcenfu fupero, atque arrcttis auribus adfto.
In fcgetem vcluti cum flamma farcntibus auftri
Incidit, aut rapidiis montano flumine torrens 3<>5
Stcrnit agros, fternit fata ixta, boumque laborcs ^
Prxcipitcfque trahit filvas : ftupet infcius alto
Accipicns lonitum faxi dc vertice paftor.
Tum vero manifeftafides, Danaumque patefcunt
Infidix. jam Dciphobi dedit ampla tuinam, 5 1 o
Voka-
Aneidos LlB. II.
113
dct
_ .aiio fuperante, donuis : jam proximus
j Jcalegon : Sigca igni ftcta lata rclucent.
tixorit\ir clamorquc virtlm clangorque tubarum,
t\rma amcns capio ; nec fat rationis in armis :
^edgloir : ^ :^v num bello , ^ rn, -i - .rein ar-
1 ccm 3 1 S
fcum fociis ardent animi. furor iraque mentcm
iPra^cipitant ; pulchrumquc mori fuccurrit in armis.
iEcce autem telis Panthus elapfus AchivuTn ,
iPanthus Othrj;ades, arcis Phctbiq^e faccrdos ,
ISicra manu,vicl:ofque deos,parvumq;nepotem izo
" [pfe trahit, curfuque amens ad li tora tcudit.
uo rcs lumma loco , Panthii? nu:im prcndimus
arcem J
ix ea fatus cram, gemitu cum talia reddit :
Venit fumma dies, & ineluftabile tempus
J 'JMDardania:. fuimusTroes: fuit Ilium, & ingens 3-5
**o«GloriaTeucrorum. fcrusomnia Juppiter Argos
Tranftulit. incenfa Danai dominantur in urbe.
^ Arduus armatos mediis in moenibus adftans
Fundit equus, vidorgue Sinon incendia milcet ^
InUiltans. portis alii bipatentibus adlui/ 3 30
JNlilia quot magnis umquam venere Myccui^:
Obfedere alii telis angufta viarum
J Oppofitj^ ftat ferri acies mucrone corufco
:2 Strida, parata neci: vix piimi pra4ia tcntant
7 rortarum v ' . Sc cxco Martc refiftunt.
Talibus Oi i didis Sc numine divum
In flammas Sc in arma fcror: quo triftis Er innys.
Quo fremitus vocat, & fublatus ad xchera clamor.
Addunt fc focios Kipheus, & maxumus armis
Ay^tus : oblati per iunam Hypanifquc Dymafque:
\:1 Et latcri a^lomerant noftro : juvenifque Ck)rabus ^
Mygdonides. illis ad Trojam forte diebus
Venerat, infano CalVandrx incenfus amore:
Et gener auxilium Priamo Phryg ibufque fcrebat.
Infelix, qui non fponfx prxcepta furentis a /-7^«-
Audierit.
^ Quos
33J
nir
Sii.
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuesf LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
114
P. V 1 R
Quos ubi confenos audeie in prcelia vidi ^
Incipio fuper his: Juvenes, fortilTima fiuftra
Pedtora, fi vobisaudentem extrema cupido
Ccrta fequi 3 (qux fit lebus fortuna videtis. 3 5 c
Exceflcie omnes adytis arifque relidiis
Dj^ quibus imperium hoc fteterat) fuccurritis urbi
Incenf^e. moriamur, & in mcdia arma ruamus.
Una falus vidis, nuUam (perare falutem.
Sic animis juvenu furor additus. inde, lupi ceu 355
Raptores atra in nebula, quos inproba ventris
Exegit ca-cos rabies,' catulique relidi
Faucibus ex(peftant Ikcis 3 per tela, per hoftis
Vadimu3 haud dubiam in mortem ; medixque tc-
nemus
ITrbis iter. nox atra cava circumvolat umbra. s
Qui'3 cladem illius nowiis, qiiis funera fando
Explicet, aut poffit lacrimis a:quare labores ?
Uibs antiqua ruit, multos dominata per annos :
Pliuima perque vias fternuntur inertia pafiim
Corpora, perque domos,& reliigiofa deorum 3 ^ 5
Limina. ncc foli poenas dant f^nguine Teucri :
Viaonciam etiAm viftis redit in praicordia virtus j
Viftorefquc cadunt Danai. crudelis ubique
Ludtus, ubique pavor, & plurima mortis imago.
Primus fe, Danaum magna comitante caterva, 370
Androgeus oftert nobis, ^pcia agmina credens
Infcius 5 atque iiltro verbis conpellat amicis ;
Fellinate viri. nam qux tam iera moratut
Segnities ? alii lapiunt incenia fetuntque
Pergama:vos cclfis nunc primum^a navibus itis? 37 f
Dixit , &c extemplo (neque enim rcfponfa dabantur
Fida fatis) fcnfit medios delabfus in hoi\is :
Obllupuit, retroque pedcm cum voce reprelTit.
Inprovifum aipris veluti qui fentibus anguem
Preflithumi nitens,trcpidufque repente rcfugit 380
Aitoilentem iras, 6c cxrula colla tumentem.
Haud fccus Androgeus vifu tremefadus abibat.
iTriumus, denlis circumfundimur armis 3
Igna-
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
I
A N E 1 I> O S L I B. II. 115
;naiofqiie loci pafiim, & forinidine captos
:ernimus. adfpivat primo foituna labori. 385
tque hic fucceflu exlultans animifque Coroebus,
J) focii, qux prima, inquit, foriuna falutis
lonftrat iier, quaque oitcndit fe dextra,fequamur.
' lutemusclipcos, DanaTmiqueinfignianobis
Lptemus. dolus , an virtus, quis in hofte requirat )
trma dabunt ipfi. fic fatus, deinde comantcm
indrogeigaleam, clipeique infigne dccorum
nduitur, iaterique Argivmii accommodat cnfem.
ioc Ripheus, hoc ipfe Dvmas, omnifque juventus
.xta faci^t : fpoliisfe quilque recentibus armat. 39 S
/'adimusinmixtiDanaishaud numine noftro i
Multaquc pcr cxcam congrefti proelia noclcm
Conferimus: muhosDan^um dcmittimus Orco.
Diffugiunt alii ad navis, & litora curlu
Fida petunt : pars ingentcm formidine turpi
Scandunt rurfus equum,8c nota conduntur in alvo-
Heu nihil invitis fas quemquam fidere dxvis l
Ecce trahebatur paflis Priameia virgo
fCrinibus'^ templo Calfandra adytifque Minervx »
Jid ca^ lum tendens ardentia lumina fruftra : 40 j
Lumina : nam teneras arcebant vincula palmas.
- Non tulit hanc fpeciem furiata mente C^rabus ,
Et fefe medium injecit periturus in agmen.
Confequimur cundi, 6c denfis incurrimus armis.
Hic primum ex alto delubriculmine telis ^io
i Noftrorum obruimur, onturque miferrima cxdcs,
Armorum facie 5c Graiarum errore jubarum.
Tum Danai gemitu atque erepta: virginis ir.^
Undique colledi invadunt 5 acerrimus Ajax,
Et gemini Atrida:,Dolopumq^ cxcrcitus omnis.41 5
4 Adverfi rupto ceu quondam turbine venti
Confligunt, Zephyrulque Not^fque Sc lartusEois
Eurus equis ; ftridunt filva:, farvitque tridenti
Spumeus, atque imo Nereus ciet a:quora fundo.
lili etiam, fi quos obfcura nodte per umbram 420
Fudhnus iafidiis, totaquc agitavimus urbc ,
k
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by coorfesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
116 r. V I R G I I. T I
Apparcnt : primi clipeos mentitaque tela
Agnofcunt, atque ora fono difcordia fignant.
Ilicct obruimur numero. primuf<|ue Corccbus
Pcnclci dextra, divx armipotentis ad aram, 42 j
rrocumbit : cadit & Ripheus, juftiflimus unus
Qiii fuit in Teucris, & lervantiflimus xqui.
Pis aliter vifum. pereunt Hypanifque Dymafquc
Confixi a fociis: nec te tua plurimxa, Fanthu ,
Labentem pietas, nec.ApoUinis infula texit. 430
liiaci cineres, & flamma extrema meorum,
Tcftor, in occafu vcftro, nec tela, nec ullas ■
Vitavifle vicesDanaum^ &, fi fatafuiflent,
Vt caderem, meruifle manu. divellimur inde:
Iphitus & relias mecum: quorum Iphitus xvo 43 5
Jam gravior, Pelias & vulnere tardus Ulixl,
Protinus ad fedes Priami clamore vocati.
Hic vero ingentcm pugnam, ceu cxtera nufquam
Bdla forent, nulli tota morerentur in urbe :
Sic Martem indomitum,Danaofque ad tefta ruentis
Cernimus, obfeflumque afta teftudine limen.
Hxrent parietibus fcal^, poftefque fub ipfos
Nituiitur gradibus, clipeofquc ad teia finiftris
Protcdti o&iiciunt : prenlant faftigia dextris.
Dardanidx^contra turris ac tefta domorum 445
Culmina convcliunt ( his fe , quando uitimacer-
nunt,
Exrrema jam in morte parant defendere telis)
Auratafque trabes, veterum decora alta parentum,
Devolvunt. alii ftnctis mucronibus imas
Obfcdere fores: has fcrvant agmine denfo. 450
Inftaurati animi, regis fuccurere teftis,
Auxilicque levarc viros, vimque addcre vidis.
Limen erat, cacc^que fores, & pervius ufus
Tec^orum inter fe Priami, poftefque reUai
Aiergo : infclix qua fe, dum regna manebant, 45 5
Sxpius Andromachc ferrc incomitata folebat
Ad loceros, & avo puerum Aftyanacla trahebat.
Evado ad fummi faftigia culminis : uade
Tela
Early European Books, Copyright ® 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
A N L I D o s L T r.. I I.
Tcla nianu milcri jactabant irrita Tcucri.
Turrim iii prxcipiti ftantcnijfummirqjrub allia
Edudam icctis, undc omnisTroja vidcri ,
Et Damtuin Ibiitx naves, & Achaicacaftra ,
A^grcili fcrro circum, qua lumma iabantis -
Jundurastabulata dabant; convcllimus alris
Scdibus, inpulimufquc. ca iabla rcpcnte ruinam
Cum fonitu trahit, 5c Daniltun fupcr agmma latc
Incidit. aft alii fubeunt: neclaxa, nec ullum
Tclorum intcrca ccllat genus.
Veihbulum ante ipiiim primoq, in liminc Pyrrhus
Exfultat telis, & luce corufciis acna. 470
Qiialis ubi in lucem coluber mala gramina paftut>,
Frigida fub tcrra tumidum quem bruma tegcbat,
Nunc pofitis novus exuviis nitidufquc juvcnta ,
Lubrica convolvit fublato pedore terga
Arduusad folem, & linguis micat ore trifulcis. 475
Una ingens Peri^has , &: equorum agitator Achiilis
Armiger Automcdon 3 una omnis Scyria pubes
Succedunt tefto, ix: flammas ad culmina jadant.
Ipfe inter primos correpta dura bipenni
Limina pcrrumpit, poftefque a cardine vellit 4S c
iS-ratos: jranquc excifa trabe firma cavavit
Robora, &c ingentcm lato deditorcfencftTam.
Apparetdomusintus, &:atria](^^ c int:
Apparcnt Priami & vetcrum pc . ^um :
Armatofque vident ftantis in limine primo. 48 5
. At domus interior gemitu miferoque tumultu
Milcctur 3 penitufquc cava: plangoribus xdes
Femincis ululant. ferit aiuea lidera clamor.
^Tfttm pavida: tectis matres ingcntibus errijnt,
Amplexarque tenent poftcs,atque olcula ngunt.490
Inftat vi patria Pyrrhus : nec ciauftra, neque ipli
Cuftodes fuftcrre valent. labat ariete crebro
Janua, & emoti procumbunt cardine pofte«.
Fit via vi: rumpunt aditus, primofque trucidant
InmilVi Danai, fic late loca milite conplcnt. 495
Non fic, aggcribus xuptis cum fpumeus amuis
Exiit,
Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
1X8 P. VlRGILII
Exiit, oppofitafque evicit gurgite moles,
Fertur in arvafurenscumulo, campolq-, per omnis
Cum ftabulis armcnta trahit. vidi ipfe furentcm
Ca-de Neoptolemum , geminofque in liminc Atri-
das : 500
Vidi Hecubam , ccntumquc nurus , Priamumque
per aras
e e Sanguine foedanteni, quos ipfe facraverat, ignis.
Quinquaginta illi thalami, Ipes tanta nepotum ,
15arbarico poftes auro fpoliifque lupcrbi
rrocubucrc. tcnent Danai, quadeficit ignis. 505
Forfitan &c, Priami fuerint qu:c fata, rcquiras.
u Urbis uti captx cafuni; convolfaque vidit
Limina teftoru , & medium in penetralibus hofte 3
Arma dm fenior dcfueta trementibus xvo
Circumdat nequicquam humeris,& inutile ferrum
Cingitur, ac denfos fertur moriturus in hoftis.
Adibus in mediis nudoque fub artheris axe
Ingens aia fuit 3 juxtaque veterrima laurus
Incumbens ara^ atque umbra compiexa Penates.
^ Hic Hecuba &c nata: nequicquam altaria circu , 515
Praicipites atra ceu tcmpeftate columbx,
44 jffH Condcnfx,6c divgm amplexar fimulacralca<.LK;iii.
^ ^ Ipfum autem fur^tis Friamum j uvenilibus armis
Ut vidit 5 Qiia^ mens tam dira, miferrime conji^x r
Inpulit his cingi telis ? aut quo ruis J inquit* s
Non tali auxilio, nec dcfenforibus iftis
Tempuseget:non,fi ipfc meus nunc adforetHeitor.
^ Huc tandcm concede: hax ara tuebitur omnis :
Aut moriere fimul. Sic ore elfata, recepit
Ad fefe, 6c facra longxvum in fcde locavit. 525
p Ecce autem elabfus Pyrrhi de cxde Polites,
Unus natorum Priami^per tela, per hoftis
Porticibus longis fugit, & vacua atria luftrat
Saucius. iiium ardens infefto volncre Pyrrhus
Infequitm*, jam jamq^ manu tenet,&: piemit hafta.
Ut tandem antc oculos cvafit & ora parentum ,
Concidit, ac multo vitam cum fanguine fudit.
Hic
A N E I O O S L I B. ir.
Pxiamus , quamquam in media jam morte te-
I netur ,
€Nou tamen abftinuit, nec voci iracque pepercit.
I At tibi pro fcclere, exclamat, pro talibus aufis, 5 5 f
^ Di, fi qua eft cxlo pietas, qux talia curet ,
IPerfolvant grates dignas, prxmia reddant
i Dcbita: qui nati coram me ccrnere letura
«recifti, &: patrios foedafti funere vuitus. ^
I At non ille, fatum^quo te mentiris, Achilles 540
Talis in hoftc fuit Priamo : fed jura fidemque
i Supplicis erubuit, corpufque exfangue fepulc^*o
i Reddidit Heftoreum, meque in mearegnaremifit.
i Sic fatus fenior,relumque inbelle fine iftu ^
l Con jccit: rauco quod protenus xre repulfum, ^45
: Et fummo clipci nequicquam umbone pependit.
l Cui Pyrrhus : Referes ergo hxc, & nuntius ibis
3 Pclida: gcnitori. illi mea triftia fafta,
1 Degencremque Neoptolemum narrare memento.
1 Nunc morere.Hoc dicens,altaria ad ipfa trcmcntem
I Traxit, & in multo labfantem fanguine nati ,
] Inplicuitque comam Ixva y dextraque corufcum
\ Extulit, ac lateri capulo tenus abdidit enfem.
i Hxc finis Priami fatorum : hic exitus illum
? Sorte tulit, Trojam inccnfam, 8c prolabfa videntem
I Pergama: tot quondam populis terrifquc fiipcrbuin
1 Regnatorcm Alia:. jacet ingens litorc truncus,
\ Avollumque humeris caput,& fine nomiiie corpus*
V At me tum primum fa:vus circumftetit horror :
> Obftupui : fubiit cari genitoris imago, 550
^ TJt regem acquxvum crudcli vulnere vidi
Vitam exhalantem. llibiit deferta Creufa,
Et dircpta domus, & parvi cafusluli.
Refpicio, 5c qux fit me circum copia luftro.
. Dcferuere omnes defcfii, & corpora faltu
Ad terram mifere, aut ignibus xgra dedere.
Jamque adeo fuper unus eram : cum limina Vcftx
Scrvantem, & tacitam fecreta in fede latentem
;T)rndarida afpicio : dant clara inccndia lucem
Erranti»
C-#i ^^^^^
: : I. V l R G I I- I 1
^ y ><: / / 1.1 1 a li 1 1 , i a iiimque oculos per cuiifta fercnti. s 7
' llla libi infcftos cvcrfa ob Pcrgama Teucros ,
Et pocnas Danaum, & defcrti conjugis iras
PcrmetuenSjTrojx &: patrix communis Erinnys,
Abdiderat fcfc, atque aris invila fcdcbat.
Exarlcrc igncs animo : fubit ira cadentcm 5 7 5
Ulcifci patriam, & fceleratas fumere poenas.
Sciiicet hac Spartam incoliimis patriafquc Myccnas
Afpiciet, partoquc ibic regina triumpho J
Conjugiumque^domumq^.patresjnatofque vidcbit,
iiiadum turba &: Phrygiis comitata miniftris ? -^lo
Occiderit ferro Priamus \ Troja arferit igni ?
Dardanium toties fudarit fanguinc litus ?
Non ita. namcpe etfi nulltim memorabile nomen
Feminca in pofna eft, ncc habet vidtoria laudem j
ExtinxilTe nefas tamen, & fumiilTe merentis 5 8 S
Laudabor poenas 5 anim;nrique explefip juvabit
Ultricis flammar, & cincres fatiafic meorum.
jTa liaia dtabam, Sc.furiata mente ferebar j
Cum mihi fe, non ante oculis tam clara, viclendain
Obtulit, &: puraper noftem ifi luce rcfulfit 590
Alma parens, coufefia deam ^ qiialilque videri
Cxlicolis, Sc quanta lolct ; dcxtraque prehcndun
Continuit, rofeocjuc h^vc infuper Addiditoic :
Natc, quis rndomitas tantus dolor exc^tat iras J
Quidfuris; autquonam noftii tibi curarecefiitJ 5? 5
Non priui afpicies, ubi fwlfum ^ctatc parehtcm
Liqucris Anchifen 5 fuperetconjuxne Creula:,
Alcaniufquc puer \ quos omnis undiqxic Graia:
Circum errant acies: 5c, ni mca cura rcfiftat,
35 flamm:v tulerint, inimicus haufcrit enfis. 6gc
Non tibi Tyndaridis facies invifa Laca:n
Culpatufve Paris. divom inclementia, cUviiiu
Has evertit opes, ftcrnitque a culmine Trojam.
(Afpicc: namquc omncm,quu: nunc obdudatucnti
Mortaiishebetatvifustibi, 6c humida circum 605
Caligat, nubcm eripiam : tu ne qua parcntis
Jufiatimc, ncu pr;vccptis parere iccuia }
Kic
it. K E I D O S L I B. II. i:i
Liiv, uoi disjcftas nioles , avolfaque laxis
|5axa vides, uiixtoque uiidaiuem pulvere fumum,
leptunus muros, magnoque emota aidenti 6ie
nmdamenta quatitj totamque a fedibus urbem
Lruit. hic Juno Scxas fxvillima portas
Iprima tenet, fociumquc furens a navibus agmen
iFerro accinfta vocat.
Ijam fummas arcis Tritonia (refpice) Pallas 6i $
jlnfcdit, nimbo effulgens & Gorgone liva.
(ilpfc pater Danais animos virefque fecundas
iSufficit ; ipfe deos m Dardana lufcitat arma.
iJEripe, nate, fugamj finemque inpone labori.
^fNufquam abcro , & tutum patrio te limine fiftam.
iDixerat : & fpiflis noclis fe condidit umbris.
1 Apparent dira: facies, inimicaque Trojx
liNumina magna dtfum.
" Tum vcro omne mihi vifum confidere in ignis
Mlium, & cx imo verti Neptunia Troja. 6is
i Ac vcliiti fummis antiquam in montibus ornum ,
r Cum fcrro accifa/n crcbrifquc bipennibus inftant
: Erucre agricolx certatim j illa ufquc minatur,
: Et tremefaaa comam concuffo verticc nutat 3
. Volneribus donec pauUatim evicla fupremum 5 3 j
: Congcmuit, traxitque jugis avolfa ruinam.
C Dcfccndo, ac duccntc deo flammam intcr & hoftis
: Expcdior. danttelalocum, flammxque recedunt.
^ Atque ubi jam patrix pcrventum ad iimina fedis ,
Antiquafquc domos, genitor, quem toJlere in altos
- Optabam primum montis, prmiumquc pctebam^
* Abnegat excifa vitam producerc Troja ,
Exfiliumquc pati. Vos o^quibus intcgci xvi
. Sanguis, ait, folidxque fuo ftant roborc vircs ,
I Vos agitate fugam. 6^0
f Me fi cxlicolx voluiffcnt duccre vitam,
i Has mihi fcrvaffent fcdcs, fatis uua fuperquc
i Vidimus excidia, & captx fuperavimus urbi.
i Sic 6, flc politum a^fati difccdite corpus.
Ipfe manu mortcm inveuia.miferebitur hoftis, 545
F ExuvuM-
Early European Books, CopyrightO 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courfesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
OLf
n
, : 7, P. V I R G l L I I
Exuvi.ii4ac petct. facilis jaaurafepulcri,
•JaiT» pridem invxius divis, & inutilis annos
Demoror : ex quo me ditom pater atque homiaum
rex
Fulminis adflavit ventis, & contigit igni.
Talia perftabat memorans, fixufque manebat. 6>o
Nos contra eftufi lacrimis, conju^xque Crelila ,
Afcaniulque, omnifque domus^ ne vertere fecum
Cunda pater, fatoque ur^nti incumberejcUet.
Abncgat, inceptoque & icdibus ha:ret intTdem.
Rurfus in arma feror,mortcmquc miferrimus opto.
Nam quodconfilium,aut qua; jam fortuna dabatur?
Menc efterre pcdem, genitor, te poflc relifto ^
Sperafti ? tantumque nefas patrio excidit orc :
Si nihil ex tanta Superis placet uxbe relinqui ;
Et fcdet hoc animo, perituixque addere Trojx 660
Tcque tuofque juvat : patet ifti janua letho.
jamquc aderit multo Priami dc fanguine Pyrrhus,
Natum ante ora patris,patrem qui obtruncat ad aras.
"^Hoc erat , alma parens , quod me per tela , per ignis
Eripis,ut mediis hoftcm in penetralibus, utque 665
Alcanium, patremquc meum,juxtaque Creiifam,
Alterum in alterius maftatos fanguine cernam ?
Arma, viri, ferte arma : vocat lux ultima viftos.
Rcddite me Danais ; finite inftaurata revifam
rroelia. numquam omnes hodic moriemur inulti.
JHic fcrro accingorrurfus, clipeoque iiniftram
Inlertabam aptans, mcque extra tefta ferebam.
Eccc autem conplexapcdes in liminc conjt^
Hxrcbat, par%-umque patri tcndcbat lulum :
Si pcriturus abis , & nos rapc in omnia tecum : 57 5
Sin aliquam cxpertus fumtis fpem ponisin armis,
Hanc primum tutare domnm. cui parvus lulus,
Cui patcr, 6c conj^x quoadam tua difta rclinquor»
Talia vociferans gemitu tedum omne replebat :
Cum fubitu,di6l:uq;oritur mirabile monftrum.680
Namque inanus intcr , mxftorumq; ora parentum,
Eccc lcvis fummo dc veitice yifus luli
Fua-
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuesf LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Hoag.
224 A 49
N E l D O S L I B. 1 I. 115
i^undcrc lumen apcx, tadtuque innoxia moUi^
ii.amberc flamma comas, 6c circum tcmpora pa(ci.
cJos pavidi trepidarc metu.crinemq^flagrantem 6%s
1,xcutere, & fanftos reftinguere fontibus ignij.
Lt pater Anchifes, oculos ad fidera la:tus
Kxtulit, & cxlo palmas cum vocc r 'it:
|uppiter omnipotens, precibus li i . ^ . s ullis ,
ifpice nos j hoc taiitum : & , ii pietate meremur ,
l)a deinde auxilium,pater5 atque ha:c omina fixma.
<^ix ea fatus erat fenior : fubitoque fragore
fmtonuit Ixvum, &: de cxlo labla per umbras
tclla facem ducens multa cum luce cucurrit.
T.Uam, fumma fuper labentem culmina tcdti , 69 5
'^krnimus Idxa claram fe condere filva,
l'ignantemquc vias : tum longo limitc fulcus
l)at lucem, 8c late circum loca fulfure fumant.
jlic vero vidus genitor fe toUit ad auras ,
kflfaturque deos, dc fandum fidus adorat. 700
|am jam nuUa mora efl:. fcquor , &: , qua ducitis»
adfum.
^)ifpatiii, fervate domum, fervate nepotem :
;'ellrum hoc auguiium , vcftroquc in numinc
t Trojaefl:.
Cedo equidem, nec, nate, tibi comes ire rcculb.
pixerat ille: & jam per mocnia clarior ignis 705
|K.uditur, propiufque a:fl:us incendia volvunt.
ri^rgo aee, care pater, cervici inponere noftrx :
( ple fubibo humeris, nec mc labor iftc gravabit :
2^0 res cumque cadcnt , unum &communepe-
riclum ,
! J na falus ambobus erit. mihi parvus luliis 710
liit comcs, & longe fervct veftigia conjiix.
:/ os famuli, qua: dicam, animis advcrtite veftris.
S£ft urbe egreflis tumulus templumque vetuftum
iDeferta: Cereris, juxtaquc antiqua cupreflusj
j\elligione patrum multos fcrvata per annos. 7 1 y
lanc ex diverfo fcdcm veniemus in unam.
[\iy genitor^ cape facra manu, patriofque Penatcs.
r z Mc
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
J24 P. V I R O I L I I
Me, bcllo c taiito digrcfrum & CcXrdc reccnti,
Atticdarc nctas 3 doucc fluminc vivo
Abluero. 'z
Hxc fatus, latos humero^ iubjcctaquc colla
Vefte fupcr, fulvique infcernor pelle lconis j
Succcdoque oncri. dcxtrx fe parvus lulus
Inplicuit, fequiturque patrcm non palVibus a^quis :
Pone fabitconjiix. fcrimur pcr opaca locorum.71 J
£t me, qucm dudum non ulia injc6ta movcbant ^
Tela, neque adverfo glomerati cx agmijig Graii,
Nunc omncs terrcnt aura:: : fonus exciiat omnis
SufpcnfumA paiiter comitiq-, onerique timcntcm. \
jamq^ propinquabam portis,omncmq;videbar 730 I
Evafifle viamj fubito cum crcber ad auris
Vifus adcflc pedum fonitus: genitorq^ pcr umbiam
Trofpicicns,Nate,exclamat,fuge,nate3 propinquant.
Ardentis clipeos , atque arra micantia cerno.
Hic mihi nefcio quodtrepido male numen amicil
Confufam cripuit mcntcm. namque avia curfu
Dum fcquor, &c nota cxcedo regionc viarum s
Heu milero conju^ fatonc erepta Creiifa
Subftitit, erravitnc via, feu laflci rcfedit ,
Inceitum, nec poft oculis cft reddita noftris : 740
Ncc priusamiftam refpexi, animumgue reflexi ,
Quam tumulum antiqux Cereris fedcmq, facrata
Venimus. hic demum coilcclis omnibus una
Defuit3 & comites, natumquc, virumque fcfcUit.
Quem non incufavi amcns hominumquc deo-
rumque J 745
Aut quid in cvcrfa vidi crudelius urbe ?
Afcanium, Anchifcmq} patrcm, Tcucrofq^ Tenates
Commcndo fociis, & curva valle recondo.
Ipfe urbcm repcto, & cingor fulgeiuibus armis.
Stat cafusrenovarc omnis,omncmque revcrti 7 jo
Per Trojam, 6c rurfuscaput objedare periclis.
Trincipio muros obfcuraque liminaportx,
Qiia grciium cxtuleram, repeto 3 & vcftigia retro
Obfervata fequor pcr nodleui; 6c luraiuc Uftro.
Horror
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuesf LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Hoag.
224 A 49
A.NE1DOS LlB.IT. I2j-
jMorror ubique animos, fimul ipfa lilentia terrent.
1 4j tnde domum, (i forte pcdem, fi fone tulilfjt
j We rcfero. inruerant Danai , '&c teftum omne tenc-
bant.
ilicet ignis cdax fumma ad faftigia vento
tM- ^"^^^^^^^^ • exfupcrant flammx : furit xftus ad auras.
Procedo> Ik Priami fcdes arcemque revifo. 760
'^j^ Er jam porticibus vacuis Junonis afylo
Cuftodes lcdi Phoe nix & dirus Ulixcs T^e
Prxdam adfervabant. huc undique Troia gaza
' . . Incciilis erepta adytis, menfxquc deorum,
Crctcrefquc auro iblidi, captivaque veftis j6 $
Congeritur. pueri &c pavidx longo ordine matrcs
^ Stanrcircum.
^ Aufus quinetiam vocc^ ):ifl:are per umbram
^ Inplevi cLimore vias, mxftufque Crelifam
Nequicquam ingeminans iterumque iterumque
vocavi. y-o
Qiixrenti, & tedis urbis {liic riiic furcnti ,
^ : InfelixlimulacrumatqucipliusumbraCrciiix
* Vifa mihi antc oculos, &c nota major imago.
lobftypui , fteteruntquc comx , &c vox faucibus
Wm hxfit.
^JjrCnm fic a^fari, & curas his dcmcre di£lis : 77 j
^^Quid tantum infano juvat indulgcre dolori,
' dulcis conjux ? non hxc fine numine divom u
;vcniunt. nec te hinc comitcm afportarc Crculam i -
s, autillc linit fuperi regnator Olympi.
onga tibi exjiiia,& vaftum maris xquor arandum.
t terram Hcfpcriam venies: ubi L^dius, arva
'^ilnter opima virum, leni fluit agminc Thybris*
IUic reslxtx, regnumque, & regia conji^ ^»-
"^arta tibi. lacrimas diledx pellc Crcilfr.
on ego Myrmidonum fcdcs,Uolopumvc fuperbas
fpiciam, aut Graiis fevvitum matribus ibo
Dardanis, Scdivx ycneris riurus :
Sed me magna detun genctrix his dctinet oris.
ainqnc vr.lc, is: nati lcrva communis amorem-
r 3 Hxc
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
Il6 P. V I R G I L 1 1
llxc ubi difta dcdit , lacrimantexn t< multa vc
lentem 7 5^1
Dicerc deferuit, tenaifque rcceffitin auras.
Ter conatus ibi coUo dare brachia circum j
Ter fruftra conprcnfa manus effugit imago ,
Tar levibus ventis, volucriquc fimiliima lomno.
Sic demum focios confunita notle revifo. 79i
Atque hic ingentem comitum adfluxifTc novoruml
Invenio admiransnumerumj matrefque, virolquc.
Collectam exiilio pubem, mifeiabilc vulgus :
Undique convencre, animis opibufquc parati ;
In quafcumque vclim pclago dcducerc tcrras. 8
jamquc jugis fummx lurgebat Lucifcr Ida',
Uuccbatque dicm , Danaique obfcffa tencbant
Limina portarum: ncc fpcs opis ulla dabatur.
Cclii, 6c fubia:o montcm genitorc petivi.
P. VIRGlLll MARONIS
^..^^^^■^ N E I D O
^^^^..K^w^ X. «^»^/'-«*-rL I B E R III.
Poftquam res Afix, Priamiquc cvertere gentei
lunicritam vifum Superis,ceciditque fupeibui
Ilium, 5c omnis humo fumat Neptunia Troja i\
Diverfa exfilia, Z< defcrtas quxrere terras
Auguriis agimur diVum, claflcmque fub ipfa $
Antaridio Cc PhrygiiC molimur montibus Idx j
Incerti quo fata fiirant, ubi filtcrc detur j
Contiahimufquc viros. vix primainccpcrat xftas j
Er pater Anchifes darc fatis vela jubcbat ;
Litoracum patria: iactimans portufque relinquo,io
Et campos ubi Troja fait. fcror exful in ahuin ,
Cum lociis,^^atoquc, Penatibus, ^ magnisdis.
Tetra piocui vaftis colitur Mavortia campis,
(Thraces arant) acri quondam rcgnata Lycurgo j
HoTpiuum aniiqumn Trojs, fociiquc Pcnatcs, i j
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQues» LLC.
Images reproducecl by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
N F. I I> O S L T P. IIL
)iim
rortuna fiut. ieior huc, & litore curvo
ima loco, fatis ingrefruii iniquis :
.vu:. j^uc nieo nomen de nominc lingo.
30
|Sacra Dionxx matri, divifque ferebam
i Aufpicibus coeptorum operum ; fuperoqj nitentem
'^ Ca^licolLnn regi maftabam in litore taurum.
orte fait juxta tumalus, quo cornea fummo
Virgulta, &c denlis hallilibus horrida myrtus.
Acccfii, viridemque ab humo convcllere lilvam
Conatus, ramis tcgerem ut frondentibus aras : 2 s
Horrendum, & dictu vidco mirabilc monftrum.
Nam, qux prima iolo ruptis radicibus arbos
Vellitwir. huic atro liquuntur ianguine guttac,
Et terram tabo maculant. mihi frigidus horror
Membra quatit,gelidufqjCoit foimidine fanguis
Rurfus 8c alterius lentum convellere vimen
Infequor, & cau^ias penitus tentare lateniis:
Ater & alterius fequitur de cortice fanguis.
^ulta movens animo Nymphas venerabar agreftis,
Gradivumque patrem, Geticis qui prxfidct arvis,} $
Ritc fecundarent vifus, omenque lcvarcnt.
l Tertia fedpoftquam majore haftiiia nifu
Adgrcdior, gcnibulque adverfx obludlor arenx^
(Eloquar,an lilcamJ) gemitus lacrimabilis imo
Audicur tumulo, & vox reddita fcrtur ad auris : .40
Quid miferum, Anca, laceras : jam parcc fcpulto :
Parce pias fceleiare manus. non me tibi Troja
Externum tulit : aut cruor hic de ftipite manat.
Heu fuge crudelis terras, fuge litus avarum.
Nam Poljdorus ego. hic conhxum fcrrca texit
Telorum feges, &c jaculis increvit acutis.
% Tum vero ancipiti mentem formidine preftus
^ Obftupui,fteteruntque comx,&: vox faucibus hxfit.
Hunc Poljrdorum auii quondam cum pondcie
magno
Infclix Priamus furtim mandarat alendum
Threicio regi^ cum jam diftideretaimis
Dardauia', cingique uibcm obfidione vidsret.
F 4
50
lUe,
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courfesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
V. V I R G I L I I
llle, ut opes frada: Teucrum, Sc Foituna receflit ,
Rcs Agameninonias vidtriciaque arma lecutus,
^ l Fas omue abrumpit: Pol^dorum obrruncat, & auro
Vi potitur. quid non mottalia pcdora cogis,
Auri facra famcs ? poftquam pavor olla leliquit ,
Deledos populi ad proccres, primumquc parentem
. Monftra dellm referoj &c, (\\xx fit fententia, pofco.
Omnibusidem animus fceierata excedcie terraj 5o
Linqui poliutum hofpitium , &c dare clafubus au-
ftros.
/ Ergo inftauramus Polydoro funus, & ingcns
. Aggerirur tumulo tcilus : ftant manibus aix,
Ca:rulcis macftx vittis atraquc cuprefto j
Et circum lliadcs crincm de more foiutx. 6 $
Inferimus tepido fpumantia cymbia ladte ,
>t Sanguinis & facri pateras : animamque fepul^o
Condimus, & magna fupremum voceeiemus.
Inde, ubi prima fidcs pelago, placataque venti
Dant maria,& lcnis crepitans vocat aufter in akum;
e ryy^ Dcducunt focii navis, & iitora corjplent.
Provehimur portu: terrxque mbefque rcccdunt.
^ ^ Sacra mari colit^r mcdio gratiflima tcUus
Nereidum matri, 6c Neptuno Ageo :
l Qiiam pius arcitenens, oras & litora circum 7 5
/^yop^if ctCfou Cfycu^ £rtantem,G yaro cella Mycono ciuo revinxit,
roa^ Inmotanique coli dcdit, bc contemnere ventos.
Huc feror: \\xc feflos tuto placidiflima portu
Accipit. egrcfli vcneramur Apollinis urbem.
Rex Anius, rex idem hominum Phc^biq^ facerdos,
Vittis.& facra redimitus tempora lauro,
Occurrit : veterem Anchifeu agnoliit amicum.
Jungimus hofpitio dexuas, & tccta fubiiuus.
Templa dci laxo venerabar ftrudta vetuito.
^ e Da propriam,Thymbrxe,domu:da moenia fcflx , ^ j
Et ^,cnus>&: manfurim uibwin. ferva altcra Trojx
^ Pprgama,relliquias Danaum acq^ inmittis AchiU^i.
Quem fequimurrquove ire jubesr ubi ponere fedcsr
Da,pcUCi, auguriiiin-, ar.jue animis inlabcrc iiorrr:s.
N E I D O S L I B. III. 129
ix ea fatus eram: trcmere omnia vifa repente, sjo
iminaqiie, laurulque dei 5 totu{<:]ue movcri
lons ciicum, & mugire ad^^tis coitina recluiis.
ibmifli pctimiis terram, & vox fcrtur ad auris :
>ardanida: duri, qux vos a ftirpe parentum
■tni rima tuiit tellus, eadcin vos ubcre la^to s^s
mff^ .ccipict reduces. anriquam exquirite matrcm.
2Ea:*|Iic domus Anex cunctis dominabitur oris ,
t nati natorum, & qui nafcentur ab illis.
txc Phctbus: mixtoque ingens exorta tumultu
tanitia: & cundlijqux lint ca moenia,quxrunt^ ico
ihio fhgebus vocet errantis, jubeatquc reverti.
qum genitor, veterum volvens moniimcnta virorfi;,
^ uditc, 6 proceres, ait, & fpes difcite veftras.
ireca Jovis magni medio jacet infula ponto j
ons Idxus ubi, & gentis cunabula no<lrx. 105
(icntum urbjs habitant magnas, ubcrrima rcgna ;
'aximus unde pater, fi rite audita rccordor ,
"eucrus Rhotteas primuhi eft advedus ad oros.
ptavitque locum regno. nondum Ilium, & arces
ergamea: ftctcrant: habitabant vallibus imis. 1 1 o
inc mater cultrix Cybclx, Corybantiaque xra,
'xumque ncmus : hinc lida lileniia lacris,
t jundti currum dominx fubiere leones.
:rgo agite, &, divum ducunt qua juffa, fequamur :
laccmus vcntos, 8c Cnollia regna petamus. ^ - :
4ec longo diftant curfu : modo Juppiter adl.
fertia lux cialfem Cretxis fiftet in oris.
!ic fatus, meritos aris maftavit honores,
aiurum Neptuno,taurum tibi, pulcher Apollo ;
'igram Hiemi pecudem,Zcphyris felicibus albam.
^ama volat,pulfum regnis ceftiire paternis
domenea ducem, defertaque litora Cre:
lofte vacare domos, fcdelque avjftaic ici.
^inquimus Ortygix portus, pelagoquc volamus .
Jacchatamqj jugis Naxon^viridcmq^ Do.nyfam,i 15
3lcaron,nivcamquc ^^aron, Iparfaiquc pcr xquor
""yciadas, & acbiis iegimus freta coufua terus.
F 5 ^ Nau*
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courfesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
I50
V 1 R O 1 L I I
Nauricus exoritiir vario ceitaminc clamor.
Horcantur focii, Crctam proaYolque petamus- j
rrofcquitur furgens a puppi ventus euntis, iir>
Et tandem antiquis Curetum adlabimur oris.
Ergo avidus muros optata: molior urbis, i
Pcrgameamque voco, & Ixtam cognomine gentcm
Hortor amare focos, arccmquc attoilere tedis.
Jamque fere ficco fubduftx litore puppcs, 1 3 5
Connubiis arvifquc novis opcrata j uventus ,
Jura domofq, dabam: fubito cum tabida membris,
Corrupto ca-li tradlu, miferandaque venit
Arboiibufquc fatifquc lues, & lethifcr annn
Linquebant dulcis animas, aut argra trahebant i^o
Corpora. tum fterilis exurerc Sirius agros.
\rebant hcrba:, & viftum fegcs xgra negabat.
Ruriusad oraclum Ortygix Photbumque remcnfa
Hortatur pater irc mari, veniamque precari :
Quam fcUis finem rebus ferat : unde iaborum 14S
Tcntarc auxilium jubeat : quo vcrterc curfus.
No^x crat, 6c terris animalia fomnus habebat.
Ettlgics facrx divCm, Phry^iiquc Pcnates,
Qiios mecum aTroja, mcdiilquc cx ignibus lubis
Exiuleram, vifi ante oculos adltare jaccntis iso 1
In lomnis, multo manifefti luminc, qua fe
riena per infertas fundcbat luna feneltras.
Tnm fic adfari, & curas his demere diclis ;
Quod tibi delato Ort^iam difturus ApoUo eft,
Hic canit3 & tua nos cn ultro ad limina mittit. 1 5 S
Nos te, Dardania incenfa, tuaque arma fecuti ;
Nos tumidum fub te permenli claflibus xquor :
Idem venturos toUemus in aftra nepotes,
Impcriumque uibi dabimus. tu ma-nia magAis
Magnapara,longumq5 fugx nc linquclaborcm.i^o
Mutandx fcdcs. non hxc tibi iitora fualit
Pelius, aut Cretx julTitconfidcre Apollo.
Eft locus, Hefperiam Graii cognomine dicunt :
Tcrra antiqua, potens armis, atquc ubere glcbx.
Oenotri coluere viii ; nuuc fama> rru» cres i ^ 5
Italiam
A N K I D C ^ I B. i I 1. i : ;
Italiam dixifle, diicis dc noniine, gentcm.
Hx nobis propiia: lcdcbj hinc Dardanu!) ortus ,
lahurqiic paccr, genus a quo principc nolhum.
Surge age, &c hscc Ixtus longa^vo dicta parenti
Haud dubitanda rcfcr: Corytljumjterrafquc reqiiiic^
Auioiiias. Dictica ncgat tibi Ju! ' i va.
Talibus attonitus viiiSj ac vocc ...v ...ii,
(Ncc fopor iUud erat, fedcoram agnolccre vultus,
Vciatafque comas, pra:fcntiaque ora videbar :
Tum gcli^i ' • ' ^ abat corpore fudor) 1 7 s
Corripio ^ ...... ^ . >, tcndoque fapinas
Ad ca:lum cum voce manus, & munera libo
Int^cmerata focis. perfcdo Isctus honore
Anchif ^ r cio ccrtum, rcn^^ ' r - ' • - ' j.
Agnu . . .^- xcmambiguani : . . . . . .^ . _..cRtcs,
Seque novo veterum deccptum errore locoiuui.
Tum mcmout : Nate Iliacisexercite fatis,
Sola mihi talis cafus Cafiaiidra cancbat.
Nunc repeto hxc gcneri portendcrc dcbita noftro 3
Et fa:pc Hclperiam, fa:pc Itala regna vocaie. 1 8 s
Scd quis ad Hefperix venturos iitora Teucros
Credcretr auc quem tum vatcs Caflandra movcret?
CcdamusPhotbo, & moniti meUora fcquamur.
Sic ait: & cuntti dicto par^mus ovantc
Hancquoquv ' - ' ^ . acu^ i>o
Vcladamus, ^ ^ lusxquor.
PoftquaiB altii tenuere rates^ncc jam amplius uUx
Apparentterra:,ca:lum undique £c undique pontus:
Tum mihi cxruleus lupra caput adlHtit imbcr ,
Nocl:em hiememquc fcrcns 3 &c iiihorruit unda te-
nebris. 19 5
Continuo venti volvunt mare, magnaque furgunc
Aquoia. diiperfi jaitamur gurgitc vatto.
Involvcre diCin nimbi, fic iiox liumida cxlum
Abftulit. ingeminant abruptis iiubibus igncs.
Excutiinur curfu , & cxcis c ^ isin undis. 200
Ipfc diem noctcmque ncg.:. ..... .iiicrc Cvvlo ,
Ncc meuuaiii^ vi» mcdia Palinurus xsi unda.
F 6 Tns
I
I
J^Z P. V I R G T L 1 1
Tris adeo incertos cxca caligine loks
Eiramiis pelago: totidem line lidcre no(fles.
Qiiafto terra die primum le attoUerc tandem 20 j
Vila, aperire procul montis, ac volverc fumui'
,Vela eadunt ; remis infurgimus: haud mora, nautx
Adnixi torquent fpumas, & cairnla verrunt.
Servatum ex undis Strophadum me litora primum
Accipiunt. Strophades Graio ftant nomine diftx ,
Infuls? lonio in magno: quas dira Celxno,
^ Harpyiyquc colunt alia:, Phineia poftquam
Claufa domus, menfafquc metu liqucre priores.
Triftius haud illis monftrum, nec fa:vior ulla
Teftis & iia dcifm Stygiisiirfe extulit undis. 215
Virginci volucrum vultus, tocdilfima ventris
Proluvies, unca:que manus, &c pallida femper
Ora fame.
Huc ubi delati portus intravimus 5 eccc
La^ta boum pafiim campis armenta videmus^ 22^
Caprigefiumque pecus, nullo cuftode, per herbas.
Inruimus ferro, & divos ipfumque vocamus
tc^ /yr^Or<.i>ijln prxdam partemqu e Jovcm. tum litore curvo
y Exftruimulquc toros,dapibufque cpulamur opimis.
AtYubitx horrifico lapfude moniibus adfunt
^ Harpyijc, & magnis quatiunt clanroribus ala^.,
^ Diripiuntque dapes, contaduque omnia fadant
Inmundo : tum vox txtrum dira intcr odorem,
Rurfum in fcceftii longo fub rupc cavata,
Arboribus clauH circum atque horrcntibus umbris,
Inftruimus menfas, arifcjue reponimus ignem.
Rurfum ex diverfo cali ca:ciique latcbrls
Turba fonans prxdam pcdibiis circumvolat unci?. :
Polluit ore dapcs. fociistunc, arina capcfiant,
Edico, Sc dira bcilum cum gentc gercndum. 2 3 5
Haud fccus ac jufii ficiunt, tedofque per herbam
Difponunt enfis, & fcuta latentia condunt.
Ergo ubi dilapfx fonitum per curva dcdere
Litora^ dat lignunj Ipecula Mifenus ab alta
^yryfi AdC csLWO. iuvadunt focii, 6c nova proelia icntant,
Obfcx-
il
5 0
. ^ . I [ I. I
Oblcxnas pclagi tcrro foDdare volucres.
Sed nequc vim plumis uUam , nec vulnera tergo
Accipiuntj ceicrique fuga lub fidcra labfx
Semeram prxdam velti^ia fytda reliiiquunt.
Una in prxcelfa conledit rupe Celxno 145
Infclix vates, rumpitque hanc pertore vocem :
BcUum ctiam pro cxde boum llratifque juvcncis ,
Laomedontiadx, bellumne inferre paratis,
Et patrio Harpyias infontis pellcre rcgno r
Accipite ergo, animis atq- hzcc mca figite dida: 250
Qux Phocbo pater omnipotens , mihi Phoebus
I Apoilo
I Prxdixit, vobis Furiarum ego maxima pando.
Italiam curfu petitis> ventilquc voc
Ibitis Italiam, portufquc intrare iic . . .
Scd non ante datam cinectis moenibus urbcm,
Quam vos dira famcs nollrxque injuria cxdis
Ambefas fubigat maiis abfumere nv.
Dixit : & in lilvam pcnnis ablata ^
At lociis fubita gelidus foimidine fanguis
Deriguit: cecidere animi : nec jam amplius armis,
Scd votis precibufque jubent expofccre pacem ,
Siye dex> feu fint dirx obfcatnxquc volucres.
Et pater Anchifes, pailis dc litore palmis,
Numina magna vocat, mcritofquc indicit honorcs.
TfC, prohibete minas: df, taiem avcrtitc cafiiin: z6 s
Et piacidi fervate pios. tum litore funcin
D^ripcre, excuflbfquc jubet laxaie rudentis.
.Tendunt vela Noti: fugimas fpuraantibus undis,
Qua cuiium ventulque gubcrnatorque vocabant.
Jam medioapparet flucUi nemorofa Z.acynthos,270
Dulichiumque, Samequc, 6c Ncritos ardua iaxis.
Etfagu-Dus lcopulos Itiiacx Laertia rcgna,
£t terram altricem fxvi execramur Ulixi.
Mox Sc J-iCucatx nimbofacacuxiiina montis,
Et formidatus naiuis aperitur Apollo.
Hunc petimus felii, & parvx fuccedimus urbi
Anchora dc proxa jacitur. ftant litore puppcs,
f 7
^ e c
-7S
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
3 34 P. TiRGiLii
Ergo infperata tandem tcllure potiti
Lurtramurque Jovi, votifquc incendimu3 aras ;
Attiaque liiacis celebramus litora ludis. 280
Exercent patrias oleo labcnte palxftras
Niidati Ibcii. juvat cvafilie tot urbis
e Argolicas, medjolque fugam tenuifle per hoft;is.
lutcrea magnum fol circumvolvitur annum ,
/> Et glacialis hieii)^ aquilonibus a{[>erat undas. 285
Are cavo clipeum , magni geftamen Abantis,
Poftibus adverfis figo, &: rcm carmine figno :
Aneas ha:c de Danais vi£toribus arma.
Linquere tum portus jubco, & confidere tranfijris.
Certatim focii fcriunt mare> & acquora verrunt. 2^0
i Protenus acrias Phxacum abfcondimus arces,
Litoraquc Epiri legimus, portuque fubimus
sce Chaonio , 6c celfam Buthroti alcendimus mbem.
e Hic incrcdibilis rerum fama occupat auris,
Priamiden Helenum Graias regnare per urbis, 19 S
Conjugio Aacidx Pyrrhi fceptrifque potitum :
Et patrio Andromachen iterum ceffifle marito.
Obftupui, miroque incenfum pedhis amore,
Conpcllare virum , 6c cafus cognolcere tantos.
e Progredior portu, claflis & litora linqucns. 3-^^
e Sollemnis cum forte dapes> & tiiftia dona ,
Ante urb^em in luco falli Simoentis ad undam
Libabat cineri Andromache, Manifque vocabat
Hedtorcum ad tumulum : viridi quem cefpite ina-
ncm ,
Et geminas caufiam lacrimis facraverat aras. 3^5
Uc me confp-xit venicntem, fic Troia circum
Arma amcns vidit^ magnis extcrrita monftris
Deriguit vifu in medio : calor offa reliquit.
Labitur, U longo vix tandem tempore fatur :
Verane te facies, verus mihi nuntius adfers, 5 1 ^
Nate dea ? vivifne ? aut li lux alma receliit,
Hector ubi eftJdixitJacrimafque ejftudit,& omnem
Inplevit clamorc locum, vix paiKa furenti
3^ Subjicio, & laxis tvubatus vocibus hifco.
- Vivo
VJ
^ tii
r
Aneidos Lib. III. 135
Vivo equidc, vuamq^ cxtvcma pcr omnia duco. 315
Ne dubita: nam vcra vides.
Hcu, quis te caliis dejedhim conjuge tanto
Excipit ? aut qux digna fatis Fortuna reviiit ?
Hettoris Andromachc Pyrrhin' connubia fervas ?
Dejecit vultum, & demilla voce locuta eft : 3 irf
O fclix una ante alias Piiameia virgo ,
Hoftilem ad tumuium Trojx fub moenibus altis
Julia mori, qux fortitus non pertulit ullos,
Nec vidoris heri tetigit captiva cubilc !
Nos, patria incenfa, diverfa per xquora vedx, 325
Stirpis Achillex falhis, juvcncmqne fuperbum
Servitio cnixx tulimus. qui deinde iecutus
Ledxam Hermionen Laced?:monioiq5 Hymenxos,
Me famulo tamulamque Heleno tranlinilit ha-
bendam.
Aft illum ereptx magno inflammatus amore 3 jo
Conjugis, & fcelerum Furiis agitatus Oieitcs,
Excipit incautum, patriafquc obrruncat ad aras.
Morte Neoptolemi regnorum reddita ccilit
Pars Heieno: qui Chaonios cognomine campos,
Chaoniamque omnem Trojano a Chaone dixit :
Pergamaque, Iliacimque jugis hanc addidit arcem*
Sed tibi qui curfum venti, qux fata dcdere ?
Aut quilnam ignarum noftiis deus appulit oris ?
Quid puer Afcaniusr fuperatne, 5c veicitur aura >
Quem tibi jam Troja * * * *
Ecqua tam;:n puero eil amiflx cura parentis ?
Ecquid in antiquam virtutem animoique virilis
Etpater Aneas &c avunculus excitat Hcctor ?
Talia fundebat lacrimans, longofque ciebat
Incaffum fletus : cum feie a muenibus heros 345
Priamides multis Helenus comirantibus adfert ,
Agnoicitque fuos, Ixtufque ad limina dacir,
Et multum lacrimas verbainter iingula fundit.
Procedo, Scparvam Trojam, iimularaque magnis
Pergama,^ arentcm Xanthi cognominc rivum 350
Agugfco, Scjcarque auipledor limina portx.
Ne»
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuesf LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninkiijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
V f
I 1
Ncc non & Teiicii iociu iniuil lube friuintur.
Illoi» porticibus rex accipicbat in amplis.
Aulai iii mcdio libabant pocula Bacchi,
Inpo^itis auro dapibus^ paterafque tenebaut. 3 S S
]amc]ue dics, alterque dics procefut ; Sc aura:
Vcla vocant, tumidoque intlatur carbafus auftro.
His vatem a^gredior didis, ac talia quacfo :
Trojugena intcrpres divum, qui numina Phoubi,
Qui tripodas, Clarii lauros, qui fidera fencis, 3
Et volucrum linguas, &: pra:pctis omina pennx :
Farc age (namq^ omne curfum mihiprofperadixit
TVcUigio, & cundti fuafcrunt numine divi
Italiam petere, & tcrras tcijtarc rcpoftas :
Sola novum diduquc ncfas Harpyia Celxno ^6s
rrodigium canit, 5c triftis denuntiat iras
Obrcxnamque famem) qux prima pericui^ miu ^
Qiiidve fcqucns tautos pofnm fupciarc labores :
Hic Hclenus, cxfisprimum de moie juvencis,
Exorat paccm divllin, vittafcjue rclblvit 37^
Sacrati capitis, meque ad tua iimina, Phoebe,
Ipfe manu multo (urpenfum numine ducit :
Atquc hxc dcindc canit divino cx orc facerdos :
Nate dca, (nam tc majoribus irc p'*raltum
Aufpiciis uianifcfta fides : fic fata dcum rex
Sortitur, volvitque vices : is vertitur ordo )
Pauca tibi ^muitis , quo tutior hofpita luftres
Aquora, & Aufonio poOis confuiere portu,
Expcdiam diclis. prohibent naui cetcra Parcar
Scirc Helcnum, farique vctat Saturnia Juno.
Principio Italiam , quam tu ;.am rcre propinquam
Vicinofquc ignarc parasinvadcrc portus,
Longa procul longis via dividit iuvia tcrris.
Ante cfc Trinacria lentandus lemus in unda ,
Et falis Aufonii luftrandum navibus arquor,
Infernique lacus, Axxque infula Circcs,
Quam tuta poftis urbcm conponcrc tcrra.
Signa tibi dicam : tu condita mente tencto.
Cum tibi folUcito fccrcti ad llumi,uis luidam
Litorcis
38C
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninkiijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
TSLneidos Lic.lll.
Litoreis ingens invcnta lub ilicibus His
Triginta capitum fatus cnixa jacebit ,
Alba, lolo recubans, albi circum ubcia nati :
Is locus urbis eric : requicsca ccrta laborum.
Ncc tu meniarum morlus horrefce futuros :
Fata viam invenient, aderitquc vocatus Apollo.395
Has autem tcrras, Italique hanc litoris oram,
Froxima qua- nortri perfunditur xquoris a:llu,
Etfuge : cunda maiis habitantur mania Graiis.
Hi^ ic Narycii poluerunt moenia Locri,
Et Sallcntinos obfedit milite campos 400
Lyctius Idomeneus : hic iiia ducis Melibcei
Parva Philodetx fubnixa Petilia muro.
C^in , ubi tranfmiirx ilcterint trans xqu ^ra clafies,
Lt pofitis aris jam vota in litorc folvci;,
Purpureo velarc comas adopertus amidu ; 40 f
Ne qua inter fandos ignis in honore deorum
Hoftilis facies occurrat, & omina turbet.
Kunc focii morem facrorum, hunc ipfc tcneco ;
Hac cafti maneant in reliigionc ncpotcb.
Aft ubi digi-clVum Siculx te admovcrit orx 410
Vcntus, & angufti rarefccnt clauftra Pelori j
ixva tibi tcUus, &c longo Ixva petantur
Aquoracircuitu : dcxaum fugc litus, 8c undas.
Hxc loca vi quondam, vafta convolfa ruina
(Tantum xvi longinqua valet mutarc vctullas) 41 5
Difliiuiilc ferunt ^ cum protenus utraque tcilus
yna foret : venit medio vi pontus, 5c undi
Hefperium Siculo latus ablcidit, arvaquc i\. uiuiS
Litorc diduclas angufto intcrluit xftu.
Dextrum Scylla lacus , Ixvum inplacata Charybdi*
Obfidet, atque imo baradiri tec gur^itc vaftos
Soibet in abruptum fluctus, rurhifque f ^ ras
Erigit airernos, lidera veibcrat und...
At Scyllam carcis cohibet Ipelunca iatebris ,
Ora exlertantem, & navis m faxa trahentem. 41 5
Prima homiuis facies, 6c puicluo peclore virgo
Viibc tcnus : poftrema iumaiii corpore pril^ii,
Early European Books, CopyrighKD 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courfesy of Konmkliike Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
11% T. V I R G 1 L I 1
Delphinum caudas utero commifia luporum.
Pra:ltat Trinacrii metas iuftrare Pachyni
Ceflantem, longos & circumfleftere curfus, 430
Quam femel informem valto vidilfe fub antro
Scyllam, & cxruleis canibus refonantia faxa.
Pixterea, fi qua cft Heleno prudentia, vati
Si qua fides, animum fi vens inplct Apollo,
Unum illud tibi, nate dea, proque omnibus unum
Pra:dicam3 & repetens iterumq^ iterumqj monebo.
Junonis magnx primum prece numcn adora :
Junoni cane vota libens, dominamquc potcntem
Supplicibus fupera donis. fic denique victor
Trinacria finis Italos mittere relitta. 4+^
Huc ubi delatus Cumxam accefibris urbem,
Divinofque lacAS, & Averna fonantia filvisj
iTifanam vatem afpicies : qux rupe fub ima
lata canit, foliifque notas & nomina mandat.
Quxcumque in foliis defcripfit carmina virgo, 44 J
Digcrit in numerum, atque antro feclufa reliquit.
lUa manent inmota locis, ncque ab ordine cedunt.
Yerum eadcm, verib tenuis guin C2lditi« veatu^
Inpulit 6c teneras turbavit janua frondis ;
N umqua deinde cavo volitantia prendere faxo,45^
Nec revocare fitus, aut jungcre carmina curat.
Inconfulti abeunt, fcdemque odere Sibyllx.
Hic tibi ne qua mora: fuerint difpendia tanti :
Quamvis increpitent focii, & vi curfus in altum
Vela voc^t, polVifque finus inpkre fecundos : 45 5
Qixiw adeas vatem, preoibufque oracula pofcas.
Ipfa canat, vocemquc volens atque ora relolvat.
lila tibi Italix populos, venturaque bella ,
Et quo quemquc modo fugiafque ferafq^ laborem,
Expcdict j curiufque dabit venerata lecundos. A^o
Hxc funt, qux noftra liceat te voce moneri.
Vade age , & ingentem faftis fcr ad xthera Trojam.
Qux portquam vatesfic orc cffatus amico eft,
Dona dehinc auro gravia, feftoque elephanto
I mperat ad navis fciri, ftipatque carinis 5
Ingens
I
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninkiijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
Aneidos LiB. III. X39
Ingens argentum, Dodoaai:orque lebetas,
Loricam confertam hamis auroque trilicem ,
Et conum infignis galex, ciiilalque comantis,
Arma Ncoptoicmi. lunt lua dona parcnii.
Addit equos, additque duccs : 470
Rcmigium fupplct: focios limul infliuit aimis.
Interca claficm vclis aptare jubcbat
Anchifcs, fierct vento mora nc qua fcrenti.
Quem Phabi intcrprcs muho coiipcUat honorc : »^
Conjugio Anchifa V^encris dignate liiperbo, 47 5
Cura deum, bis rcrgameis ercpte ruinis,
Ecce tibi Aufonix tellus : hanc arripe velis.
Et tamen hanc pelago prseterlabare neceile eft.
Aufonix pars illa procul, quam pandit Apoilo.
Vadc, ait, 6 fclix nati pietatc. quid ultra 4S0
Provehor, & fando furgcntis demoror aurtros ?
Nec minus Andromachc , digrelfu mxfta fuprcmOf
Fert pidiuatas auri fubtemine velHs,
Et Phrygiam Afcanio chlamidcm: nec cedit honoii,
Textiiibufque onerat donis, ac talia fatiu : 48 5
Accipe & hxc, manuu tibi qux monumenta mearii
Sint , puer , & longum Andromachaj telleaim
amoiem,
Con^ugis Heftorcx. cape dona cxtrema tuorum ,
O mihi fola mei fuper AftyanaCtis imago.
Sic oculos, lic ille manus, fic ora ferebat : 450
Et nunc xquali tecum pubefcerct xvo.
Hos cgo digrediens laciimis adfabar obortis :
Vivite felices, quibus eft Fortuna pcrada
Jam fua : nos alia ex aliis m fata vocamur.
Vobis parta quics : nullum marisxquor arandum :
Arva ncque Aufonix femper cedentia rctro
Qiixrcnda. eft^igiem XanthiTrojamquc vidctis,
Quam veftrx fcccre manus, mclioribus (opto)
Auipiciisj 5c qux fuerit muius obvia Giaiis.
Si quando Thybrim, viciuaque Thybridis arva 500
Intraro, gentiquc mcx data mo^nia ccrnam,
Cofjnatas urb^s olimj ponuiofquc propinquos e
Epi-
Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courfesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
•
1
140 P. V I R G 1 L I I
Epiro Hefpcria, quibus idcm Dardanus auftor,
Atquc idcm calus , unam faciemus utramque
Trojam animis. maneat noftros ea cura nepoies.
Provehimur pelago vicina Ceraunia juxta :
Uude iter Italiam, curfulque brevifiimus undis.
Sol ruit interea, & montes umbrantur opaci.
Sternimur optata: gremio tcUuris ad undam
Sortiti remos, paflimque in litore ficco 510
Corpora curamus. fcftbs fopor inrigat artus.
Necdum orbem mcdium nox horis afta fubibat :
Haud fegnis ftrato furgit Palinurus, & omnis
Explorat ventos, atque auribus acra captat :
Sidera cunda notattacito labentia calo, 5 1 s
i AiCturum,pluviafque Hy^idas,gcminofqueTriones,
Armatumque auro circum(picit Oriona.
Poftquam cunfta videt cxXo conftare fereno \
Dat ciarum e^puppi fignum : nos caftra movemus,
#>vf Tentamufque viam,& velorum pandimusalas.520
Jamque rubefcebat ftellis Aurora fugatis ,
/ Cum procul obfciiros coUes humilemque videmus
Italiam. Italiam primus conclamat Achates 3
Italiam la^to focii clamore^falutant.
Tum pater Anchifes magnum cratera corona 525
Induit, inplcvitque mero , divofque vocavit
Stans celfa in puppi.
DT7 maris & terrx tempeftatumque potentes ,
Ferte viam vento facilem, & fpirate feciindi.
r Cre^cfcunt optatx aurse, portufquc patcfcit 530
Jam propior , templumq-, apparet in arce Minerva:.
Vcla lcgunt focii, & proras ad litora torquent.
e^u^co Portus ab Eoo fluctu curvatur in arcum ^
^ Objecia: faifi fpumaat adfpcrgine cautcs :
t Iple Jatet. gemino demittunt brachia muro 5 3 J
gty^ Tuiriti fcopuli, refugitque a^litore templum.
QuaLuor hic piimum omcn equos m gramine vidi
Tondentis campum late, candore nivali.
Ec pater Anchilcs: BcUum, 6 terra hofpita, portas :
• ' ' ^ armantur equi; beilu \\xc armcnta minantur.
Scd
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
Jt IDOS LlB. III. I4t
Scd tamcn uicinolim curru luccedere fueti
Quadrupedes, & frcna jugo concordia tcrre.
Spes &: pacis, ait. tum numina landa precamur
Palladis armifona:, quar prima accepit ovantis 5
Et capita antc aras Phrygio velamur aimclu : 545
. Praiceptifque Heleni, dederat qux maxima, ritc
[ Junoni Argivx jufios adolemus honorcs.
l Haud mora : continuo perfcdlis orjline votis,
) Cornua velatarum obvertimus antennarum , -
> Grajugcittlniq^ domos Hilpedtaque linquimii > . ...
Hinc finus Herculci, li vera cli tama, Tarenti
l Ccrnitur. attoilit le diva Lacinia contra,
t Cauloni(c]ue arces, & navifragum Scy^aceiim. /
Tum procule^fludu Trinacria ccrnitur Atna,
- Et gemitum ingentem pelagi, pulfataque laxa 5 5 5
j Audimus longe, fradalque ad litora voces :
Exfultantque vada, atque arftu mifcentur.arcna:. m
Et patcr Anchifes : Nimirum hxc ilia Charybdis :
Hos Helenus fcopulos , harc faxa horrenda canebat.
V Eripite, 6 fbcii : pariterquc infurgite remi :o
■J Haud minus ac jufli facium : primufque iL.uv.iiLcm
PV Contorflt Ixvas proram Palinurus ad^undas.
Lxvam cunfta cohors remis ventifque petivit. ^
Tollimur in c^lum airvato gurgitc, &: idem ^ ^
Subduftaad Manis imosdefedimus unda. 555
Ter fcopuli clamorem inter cava faxa dcdere :
Ter fpumajii elifam &: rorantia vidimus aftra. ^TZ^
Interca fcflbs ventus cum Ible reliquit 5
Ignarique vix Cyclopum adlabimui oris.
Portus ab acceflu ventorum inmotus, & ingens 57*
Ipfe^ fed horrificis juxta tonat Atna ruinis ,
Interdumquc atram prorumpitad a^thera nubein ,
Turbine fumantem piceo i?c candentc faviila ;
AttoiliKque globos flammarum, & lidera lambit :
Interdum fcopulos avolfaque vilcera montis
Erigit eruftans, liquefaciaque faxa fub auras
Cum gemitu glomerat, fundoquc exxftuat imo.
Fama eft, Euccladi femuftum fulmiuc corpus
l^rgcri
4.
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuesf LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibiiotheek, Den Haag.
224 A 49
>
Urgcri mo!e h ic, ingentemque infuper Atnam
^ Inpolitam.ruptis flammam exlpirare caminis 5580
o a, Et, feflum quoties mgtet latus, intremerc omnem
Murmure Trinacriam, & cxlum fubtexere fumo.
Nodein illam tcfti filvis inmania monftra
^ Perferimus: nec, qux fonitum det caufla, vidcmus.
Nam neque erant aftrorum ignes,nec lucidus xthra
Siderea polus ; obfcuro fed nubila caclo :
Et lunam in nimbo nox intempefta tenebat.
Poftera jamque dies primo furgebat Eoo ,
Humentemque Aurora polo dimoverat umbram :
Cum fubito c filvis, macic confctta iiiprema, 5SO
Ignoti nova forma viri mifcrandaque cultu
Procedit, fuppicxque manus ad littora tendit.
>v Rclpicimus. dira illuvics, inmiflaque barba ,
i Confcitum tegumen fpinis : at cetera Graius ,
Et quondam patriis adTrojam miflusin armis.59J
Ifque ubi Dardanios liabitus & Troia vidit
^ Arma procul j paullum afpectu conterritus hxfit,
Continuitque gradum: mox fefe ad litorapra:ceps
Cum fletu precibufque tulit. Per fidera tcftor,
Pcr fupcros, atque hoc cxli fpirabile lumen ; 6« i
Tollite me, Teucri: qualcumque abducite terras.
Hoc fat erit. fcio me Danais e daflibus unum,
; Et belio Uiacos fatcor pctiifie renates.
Pro quo, fi fceleris tanta eft injuria noftri ,
Spargite me in fluaus , vaftoque inmergite ponto.
I 1 • Si pereo, manibus horninum periifie j uvabit.
Dixerat: Sc gcnua amplcxus, genibufque volutaas
HiCrebat. qui fit, fari, quo fmguine crctus ,
Hortamur ; qux deindc agitet Fortuna, fateri.
Ipfe paterdextra Anchifes,haud multa moratus,6i»
Dat juvenijatque animum prxfenti pignore firmat.
Illc h.-cc, depofita tandem fbrmidine, fatur :
Sum patria ex Ithaca, comes infclicis Ulixi,
Nomen Achemenides , Trojam genitore Adamafto
Paupere(manfiflctq; utina Fortuna!) profec1us.6i5
Hic me, dum trepidi cruUclia limina linquunt,
lum«-
l
I
I JE-NEIDOS LlB. III. 14^
''^'nmemores locii vafto Cyclopis in antro
> Jererueie. domus lanie dapibufque cruentis,
rintus opaca, ingens. ipfe arduus, altaque pulfat
Sidcra, (Dl,talem terris avertite peftem) 623
y
Mec vifu facilis, nec didu adfabilis ulli,
^HjTifceribus miferorum & fanguine vefcitur atro.
^Hf idi egomct, duo de numero cum corpora noftrOf
^^■renfa manu magna, mcdio refupinus in antro
^ rrangcrct ad faxum,faniequc exjfperla natarent 552 ^X^
Limina: vidi, atro cum mcmbra flucntia tabo
Manderet , & trepidi tremerent fub dentibus artus^
Haud inpune quidem. nec talia paflus Ulixes ,
Oblitufve fui eft Ithacus difcrimine tanto.
Nam limul expletus dapibus, vinoque fepuitus ^je
Cervicem inflexam poiuit, jacuitque per antrum
Inmenfus, faniem cruftans ac frufta cruento
Per iomnum conmixta mero , nos, ma^na precati
Numina, fortitiquc vices, una undiquc circum
Fundimur, & telo lumen terebramus acuto 6 3 f
Ingens, quod torva folum fub fronte latebat,
Argolici clipei aut Phoebea: lampadis inftar 5
K Et tandem larti Ibciorum ulcifcimur umbras.
»^Sed fugite, 6 miieri , fugite, atque ab litore funcm
'"'^ umpite. 640
am qualis quanmfque cavo Polyphemus in antro
anigeras claudit pecudes, atque ubera preflat ,
Centum alii curva harc habitant ad litora vulgo
Infandi Cyclopes, & altis montibus errant.
Tcrtia jam luna: fe cornua lumine conplent, ^4 j ^
um vitam in filvis, intcr deferta ferarum
uftra domofque traho,vaftofque ab rupe Cyclopas
Profpicio, fonitumque pcdum vocemque trcmilco. e
IVidum infelicem ba£cas lapidofaquc corna du
ant rami, 8c vulfis paicunt radicibus heiba\ 650
mnia colluftrans , hanc primum ad lirora claflcm ;^
onlpexi venicntcm. huic me,quxcumque fuiflet,
Addixi : fatis cft gentcm cflugiflc ncfandam.
""os animara hanc potius qugcumq, abfumite leto.
Vijf
I VK
I
r
I
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuesf LLC.
Images reproduceci by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
144 T. V I R o I L 1 1
Vix c. : .. ^ erat: fummo ciim monte videmus 6 j j
Ipfujn inter pecudes vaila fe mole moventem
Paftorcm Polyphemum, & litora nota petentem:
Monftrum hoirendum, informe,ingens,cui lumcn
h adenifum.
Trunca manum pinus regit, & veftigia firmat :
vc.«-.*^^Xanigcrat comitantur oves : ea fola voluptas, 66 o
,!ilC g /''A«^ Solamenque mali
^ . j;:^- roftquam altos tetigit fluftus,6c ad arquora venit :
Lumiiris cfFolli flij^du m lavit inde cruorem ;
** Dcntibus infreiidens gcmitu : graditurqj per arquo
Jam mediu,necdum fluttuslatcraarduatnixit. 665
Nos procul inde fugam trepidi celcxare, recepto
Supphce, fic mctito; tacitique incidere funcm.
Vcriimus & proni certantibus a;quora remis.
Senfit, & ad ibnitum vocis veftigia torfit.
Vcrum iibi nulla datur dextram adfettare poteftas ,
Mec potis lonios flu6ti*s jcqtiarc fcquendo ;
Clamorem inmenfum tollit: quopontus, & omnes
Intremueie wvA-sa penitufque exteiritatellus
Italix, curvifque inmugiit Atna cavcinis.
At genus e filvis Cyclopum & montibus alris 675;
Excitum luit ad portus, & litora cojiplent.
^ Cernimus adftantis nequicquam lumine toivo
ittnaos fratrcs, cxlo capita alta fercntis,
Concilium hoirendum : qualescurn veitice celfo ■
Aeria- quercus, aut conifeix cypaiifii <' "
Conftiteiunt, filva aha Jovis, lucufve Dianx.
Piarcipitcs metus acei agit quocumque ludentis
Excutcrc, & ventis intendcie vchi fecundis.
^ Contra jufia monent Heleni , Scyllam atquc Cha-
. rybdim
Inter utiaui.^-.c \ laiM, difcrimine parvo, «85
Ni teneant curliis : certum eft dare lintea retro. -
Eccc autem Boreas angufta ab fede Pelori
>» Miflus adeft. vivo prxtervehor^oftia faxo
k. rantagix, Mcgarolquc flnus,'rapfumque jacentem.
Talia inonftabat relcgens errata retrorfum 690
Lito-
1
A N' I D 6 S L I B. III. 145
Atora Achemcnidcs, comes infclicis Ulixi.
>;icanio prxtenta ilnu jacet infula contra
/ Mcmmyrium undoliim ; nomen dixere priorcs
iDrtygiam. Alpheum faniaeilhucElidisamnem
>ccultas egilie vias fubter mare : qui nunc 69 J
)re ArethufaCuo Siculis confunditur undis.
^ufli numina magna loci veneramur : & indc
Sxfupero prarpingue foium ftagnantis Heiori.
linc altas cautes projcdaque faxa Pachyni
Ladimus, 6c fatis numquam conceffa moveri 70Q
^Apparet Camerina procul, campique Geloi,
' Immanifque Gela fiuvii cognomine dicta.
Arduus inde Acragas oftentat maxima longe
Moenia , magnanimum quondam generator cquo-
rum.
feque datis linquo ventis, pahnofa Sclinus ^ 7 >
:Et vada duta lego faxis Lilybeia cxcis.
LHinc Drepani me portus &c iilxtabilis ora
Lccipit. iiic, pelagi tot tempeftatibus adus ,
leu genitorem, omnis cura: cafuique levamen ,
Lmitto Anchifen. hic me,pater optimc,fcfuim 7i<^
•feris, heu, tahtis nequitquam erepte periclis !
tec vates Hclenus, cum multa horrenda moneret >
[bs mihi prxdixit luftus, non dira CeIa:no.
[ic labor extremus, longarum hxc meta viarum.
iiHinc me digrefi\im veftris deus adpulit oris. 7 1 S
. i Sic pater Ancas intentis omnibus unus
rata renarrabat divom, curfufque doccbat.
lConticuit tandem, fattoque hic finc quievit.
■
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
V 1 R G I I, 1 r
r. V 1 K G I L 1 i M A R O N 1 S
N E ^ I D
^/«^irL I B E R IV.
O
AT rcgina gravi jam dudum faucia cura
Vulnus alit venis, & cxco carpitur igni.
^ Multa viri virtus animo, multufque rccurlat
^ Gentis honos. hxrent infixi peftorc vultus,
Verbaquc: nec placidam membris dat cura quicte. $
Poftcra Pho^bca luftrabat Jampadc terras,
^iumentemque Aurora polo dimovci-at umbrani j ,
Cum lic unanimj^ adloquitur male fana foroiem :
Anna fproi, qux mc fulpenlam infomnia teiient ! ;
Quis ndvus hic noftiis uiccefTit fedibus holpes ! i o
Qu.em fefe oie feiens ! quam foiti peftoie,6c aimisl
Ciedo equidem (nec vanafides)genusefie deoium.
Degencies animos timoi aiguit. heu, quibus ille
Jadlatus fatis ! qux bella exhaufta canebat !
Si mihi non animo fixum inmotumqj fcderct,
Nc cui me vinclo vellem fbciaie jugali,
Poftquam piimus amoi deceptam moitc fcfellit j
Si non pertxfum thalami t3:da:que fuiflct ; -
Huic uni forfan potui fuccumbere culp..
Anna, fatcbor enim ; mifcri poft fata Sichxi z o
e Conjugis, & (parfos fratcrna ca:dc Pcnatis ,
Solu* hic inflexit (enfus, animumquc labantem
Inpulit. agnofco vetcris veftigia flammar.
Sed mihi vel tellus optem prius ima dehifcat,
Vel pater omnipotens adigat mcfulmiiie ad um-
bras , 2 s
Pallentis umbras Erebi noftcmquc profundam ,
Ante pudor quam te violo, aut tua jura rcfolvo.
Illc mcos, prmius qui me fibi junxit, amorcs
Abftulit. ille habeat fecum, lervetque fcpulc^ro.
Sic effata finum lacrimis inplevit obortis. 3 o
J>f^i^<<0^ ^'/ArJnr, ^^^f^^ A^f uxSr//^^^,
^^^^ /<^^^ 'i^V-
1
Aneidos Lxb. IV.
..nna refcrt : O luce magis dilccta fbrori ,
ijlane pcrpetuamxrenscarpcic jiiventa :
«fcc diilcis natos, Vencris ncc prxmia noris :
id cinerem aiit maniscrcdisciiraie lepultos :
fto : argram nulli qyondam flexere mariti : . >
on Libyar, non ante Tyro dcfpeclus larbas ,
udorelque alii, quos Africa terra triumpbis
Vivcs alit. placitone etiam pugnabis aiiiori r
ec venit in mentem, quorum conredeiis ai . :
inc Gxtula- urbes, gcnus infuperabile bello, 40
X Numida: infreni cingunt, fic inhofpita Syrtis :
•fli nc delerta liti regio, latcque furentes
'.arc^xi. quid bella Tyro furgentia dicam ♦
liermanique minas J
(i>ts equidem aufpicibus reor & Junone fecunda 45
f lHf curfum Uiacas vcnto tenuilVe carinas.
i^m tu urbem , foror , hanc ccrnes ! qux furgc-
re regna
50
"onjugio tali ! Tcucitim comitantibus armis ,
- unica fc quantis attoUct gloria rcbus !
modo polcc deos vcniam, facrifque litatis
dulge hofpitio, caufiafque innede morandi :
)um pelago def^-vit hicni^, & aquofus Oriou ,
a^afiatxque rates, dum non tradtabilc cxlum.
''^lis didis inccnfum animum uifiammavit amorc,
'pemque dedit dubix menti,folvitqiic pudorem.5 5
rincipio delubra adcunt, paccmquc pcr ar.3
^xquirunt : madant leftas de morc bidentis
' egiferar Cereri, Phoeboque, patrique L^^xo :
f'unoni ante omnis, cui vincla jugalia curx.
fa tcnens dextra pateram puicherrima Dido, 60
ndentis vaccx media intei cornua fundit :
^•Vut antc oia deum pinguis fpatiatiir ad aras ,
|k S^nftauratquc diem doiiis 3 pccudumc^ue leclufls
K JPc6loribus inhians fpiiantia confulit exta.
W jjHcu vatum ignarx mentcs ! quid vota fiirentem,5y
. fouid dclubra juvant ? eft mollis flamma medullas
fc!lntcrca, 3c cacitum vivit liib pectorc vulnus.
G 1 Uritur
'1>
n
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courfesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
14* P. VlROILII
Uritiir infclix Dido, totaqiie vagatur
Urbc furens : qualis conje<Sta cerva (agitta,
<^:im procul incautam nemora inter Crelia fixit
Pallor agens telis, liquitque volatilc ferrum
Nefcius. illa fuga filvas faltufque peragrat
Didxos : harret lateri letalis arundo,
Nunc media Anean fecum per ma*nia ducit,
Sidoniafque oftentat opes,urbemque paratam. jS
Incipit efrari, mediaque in voce reliftir.
Nunc eadem, labente die, convivia quxrit,
lliacofque iterum dcmens audire labores
Expofcit, pendetque itcrum narrantis ab orc.
Poft, ubi digrefTi, lumenque oblcura viciflim t6
Lunapremit, fuadentque cadentia fidera fomnos ;
Sola domo mxret vacua, ftratifque relidis
Incubat. illum abfens abfentem auditq^ vidctque t
Aut grcmio Afcanium gcnitoris imaginc capta
Detinet, infandum fi fallere polTit amorem. S 5
Non coeptar adfurgunt turres^ non arma juventus
Exercet, portulve aut propugnacula bello
Tuta parant : pendcnt opera interrupta, minxquc
Murorum ingentes, xquataquc machinacarlo.
(^am iimul ac taii perfenfit pefte tencri 9^
Cara Jovis conjux, nec famam obftare furori j
Talibus adgreditur Vencrem Saturniadiftis :
Egrcgiam vero laudem & (polia ampla rcfertis
Tuque puerque tuus : magnum & memorabile
n^nien 5
Una dolo divam fi fcmina vifta duorum cft. 9 5
Nec me adeo fallit, vcritam te moenia noftra
Sufpeftas habuifle domos Carthaginis aitjc.
Sed quis crit modusJaut quo nunc certamine tanto?
Qiiin potius pacem xternam pactofque Hymena:os
Excrcemus ? habes, tota quod mente petifti. 100
Ardet amans Dido, traxitque per ofla furorem.
Communem hunc crgo popuium , paribufque rc*
gamus
Aufpiciis ; liceat Phrygio rerviie marito >
Dota-
j?£neidos Lib. IV. i4:>
lotalifque tux Tyrios pexmittere dextrac.
iilli (fcnflt enim limulata mente locutam , los
" uo regnum Italix Libycas a^erteret oras)
c contra eft ingrefla Vcnus : Qms talia demens
bnuat, auttecum malit contendcre bcllo r
i modo, quod memoras, faclum fo rtuna lequatur.
ed fatis incerta fcror, fi Juppiter unam i lo
iTe velit Tyriis uibem Trojaque profedib,
lifccrive probet populos, aut fa:dera jungi.
'u conjij^x : tibi fas aninium teiitare precando. ^
erge : lequar. Tum fic excepit regia J uno :
lecum erit ifte labor. nunc, qua ratione, quod
'ij inftat, iiS
lOonfieii poffit, paucis ^^au\ CiLc) docebo.
ix enatum Aneas unaque mifeiiima Dido
J|n nemus ire paiant, ubi primos craftinus ortus
»^xtulerit Titan, radiifqne rctexerit orbem.
' 8flis ego nigrantem conmixta grandine nimbi . . o
,)um trepidant alx, faltufque indagine cingunt ,
i>cfuper infundam, & tonitru carlum omne cicbo.
)itfugient comites, & node tegentur opaca :
peluncam Dido dux cs: Trojanus eandem
evenient. adero, tua fi milii certa voluntas, 125
^onnubio jungam ftabili, propriamque dicabo.
*'ic Hymena:us erit. Non adverfata petenti
dnuit, atque dolis rilit Cytherca repertis.
ceanum interea furgens Aurora relinquit.
:t portis jubare exorto delecta juventus , 1 3^
>ILetia rara, plaga:, lato venabula ferro ,
JMuflylique ruunt equites, 3c odora canum vis.
LReginam thalamo cundantem ad limina primi
:>Pa:norum exlpeftant : oftroque infignis & auro
tlStat fonipes, ac frena fcrox fpumantia mandit. 1 3 5
^Tandem progreditur, magna ftipante caterva,
tSidoniam pidto chlam^dem circumdata limbo :
. ^Cui pharctra cx auro, crines nodantur in aurum, ^
i Aurca purpuream fubncdit fibula veftem.
Ncc non 6c Phrygii comites, & Ixtus lulus, 1 4©^ '
G 3 Incc-
150 P. Virgil;i
Inccdiint. ipfc ante alios pulcherrimus omnis
Tnfcri fe ibcium Aneas, atque agmina jungit.
Qualis, ubi hibernam Lyciam> Xantbic^ue fiuenta
Deferit 3 ac Delum raaternam invifit ApoUo,
Inftauratque choros: mixtiquc altaria circum 145
Cretefque Dr^opcfque fremunt,[n<?(dque Agathyr^!:
Ipfe jugis Cynthi graditur, moUique fluentem
f ronde premit crinem fingens,atque inplicat auro :
Tela fonant humeris. haud illo fegnior ibat
Jtneas : tantum egregio decus enitetore. i yo
Poftquam altos vcntum in montis^atqj invia luftra;
Eccc fcxx laxi de jettx vertice caprx
Decurrcre jugis : alia de pane oatentis
Tranfmittunt curfu campos, atque agmina ccrvi
Pulverulenta fuga glomerant , montifque relin-
quunt. I 5 S
At puer Afcanius mediis in vallibus acri
Gaudet equo : jamque hos curfu> jam prxterit illos,
Spumantemque dari pecora intcr incrtia votis
Optat aprum, aut fulvum defcendere monte lepne.
Interea magno mifceri murnuire ca:ium 160
Incipit. infequitur commixta grandjnc nimbus.
Et Tyiii comites palTim, & Trojana juventus ,
Dardaniufque nepos Veneris, diverla per agros
Tefta metu petiere. ruunt de montibus amnes.
Spcluncam Dido dux & Trojanus eandem 16$
Deveniunt. prima & Tellus & pronuba Juno
Dantfignum : fulfere ignes, & confeiusxther
ConnuDiis: fummoque uiularunt vertice Njrmphae-
Ille dies primus ieti primufque malorum
Cauffa fuit. neq^ enim fpccie famave movetur, 170
Neclam furtivum Dido meditatur amorem :
Conjugium vocat. hoc prxtexit nomine culpam.
Extemplo Libya: magnas it Fama per urbis 3
Fama, malum qua non aliud velocius ullum
Mobilitate viget, virefque adquirit eundo 3 1 7 ^
Parva metu primo , mox fefe adtoilit in auras ,
Ingrediturque folo, caput inter nubila condit.
lUam
i
X c 1 \j ^ . L I B. IV. ijr
llam Terra parens, ira iyitata deorum ,
Lxtremain, iit pt:rhibent, Coeo Enceladoq; fororcm
•rogcnuit, pedibus cclerem, &cpernicibus alis. i8o
jMonihum horrcnd^MP . ii^ ^cns : cui quotruntcor-
♦ porcpluma%
STot vigiles oculi fubccr, niirabile dic^u,
Tot lingux, totidem ora ibnant, tot ilibrigit auiis.
Nocte volat cxli mcdio terrxquc per nmbram
Stridens, ncc dulci declinat lumina fomno, 185
iLuce fcdet cuftos aut iummi culminc te6ti,
i Turribus aut altis, & magnas territat lubjs ;
Tam fidi pravique tenax, quam nuntia veri.
xc tum muhiplici populos fermonc replebat
Gaudens, & pariter fa;^a aiquc intefta canebat: r 90
i Vcniflc Ancan Trojano a languine cretum ,
■Cui fe pulchra viro dignetur jungerc Dido :
iNunc hiemcm inter fe luxu, quam longa, foverc
! Regnorum inmemorcs, turpiquc cupidine captos.
f: Hcic pailim dca fo|da vimni dittundit in ora. r 9 S
/ * Prot^nus ad regem curfiis detorquet ^arban,
t Incenditque animum didtis, atque aggerat iras.
i Hic Ham mone fatus rapta Garamantide Nympha ,
I Tcmpla Jovi centum, latis inmania regnisT
3 Ccntum araspofuii^vigilemq-jfacraveratignem^ioo
I Excubias diviim xternas, pccudumque cruore
I Pinguc Iblum, &c variis florentia limina fertis.
I Ilque amcns animi, 6c rumorc acccnfus amaro,
I Dicitur ante aras, media inter numina divum,
[ Muka Jovem manibus fupplex orafle fupinis : 20 j
[ J^ppiter omnipotcns, cui nunc Mauruiia pictis
Gcns epulata toris Lenxum libat honorcm,
|f Afpicis hxc ? an te, genitor , cum fuhnina torques,
Ncquicquam horremus ? cxcique in nubibus igncs
Tcrriticant annnos, 5c inania murmura mifcent ?
Fcmina, qux noltris errans in finibus urbem
Exiguam prctio pofuit, cui litus arandum,
Cuique loci leges dedimus, connubia noftra
Rcppulit, ac dominum Anean in regna rcccpit.
G 4 Et
e
a
V i.
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
JSZ P. VlRGlLIl
Et nunc ille Paris cum fcmiviro comitatu, 21 j
Mxonia mentum mitra crinemque madentem
Subnixus, rapto potitur. nos munera templis
Qiiippe tuis ferimus , famamque fovemus inanem.
Talibus orantem diftis, arafque tenentcm
Audiit omnipotens^oculofque ad moenia torfit 220
Regia, & oblitos fama: melioris amantis.
/ Tum iic Mercurium a^loquitur, ac talia mandat ;
Vade age, nate, voca Zephyrosj &c labere pennis :
Dardaniumque ducem, Tyria Carthagine qui nunc
C Ex^pedat, fatifque datas non^lpicit urbis, 225
/ Adloquerc, & celeris defer mca diLta per auras.
Non illum nobis gcnetiix pulchcrrima talem
Promilit, Graiunique idco bis vindicat armis :
Sed fore,qui gravidam imperiis,belloqsfrementem
Italiam regerct, gcnus alto a fanguinc Teucri 230
Proderct, ac totum fub leges mitteret orbem.
Si nulla accendit tantarum gloria rerum,
Nec fuper ipfe fua molitur laude laborem j
Afcanione pater Romanas invidet arces J
Quid ftruiti aut qua fpe inimica in gcntc moratur }
Nec prolem Aufoniam, &c Lavinia refpicit arva i
Navigct. hxc fumma eft: luc noftri nuntius cfto^
Dixerat. ille patris magni parere parabat
Imperio : & primum pedibus talaria neftit
Aurea : qua: fublimcm alis, five a:quora fupra, 240
Seu terram, rapido pariter cum flamine portant.
Tum virgam capit. hac animas ille evocat Orco
I ^ Pallentis, alias liib friftia Tar^ara mittit 5
Dat fomnosadimitque, & lumina mortc refignat.
Illa fietus agit vcutos, 6c tuibula tranat 245
Nubila : jamqi volans apicem &c latera ardua cernit
Atlantis duri, cxlum qui vcrtice fulcit 3
Atlantis, cindum aliidue cui nubibus atris
Pinifcrum caput & vento pulfatur Hc imbri :
^ Nix luimeros infufa tegit: tum flumina mento 250
Praxipitant fcnis, &c glacie rigct horrida baiba.
Hic primum paribu ^ nircns Cyllenius alis
Cou-^
i
tANElDOSLlL ^
onftitit : hinc toto prccccps fc corpoic ad luuUs
Lifitj avi fimilis , qiix circum litora, circum
^iicofos fcopulos humilis volat xquotwi juxta. 255
laud aliter terras inter carlumque volabat $
: vcntofque lc / X
Jt primum alatis tctigit 1. iplantis ,
.nean fundantem arces ac tcla novantem z6o tectcu
IConfpicit : atque illi ftellatus jaf^nde fulva
.aEnfis erat, Tyrioque ardebat murice Ixna ,
iDemilfa ex humeris : dives qti:c munera Dido
Fecerat, & tenui telas difcreverat auro.
[Continuo invadit : Tu nunc Carthaginis alta: z6i
^undamenta locas, pulchramque uxoiius urbem
, > Ex]Jrviis J heu regni rcrumque oblite tuarum !
Nfpfe detim tibi me claro demittit Olympo
^egnator, cxlum Sc terras qui numine torquet :
Ipfe hxc ferre jubet celeris mandata per auras. 270
iQuid ftruis J aut qua (pe Libycis teris otia teriis l
ISi te nuUa movet tantarum gloria rerum ,
•iNcc fuper ipfe tua moliris laude laborem j
|Afcanium furgentem, & fpcs heredis luli
Lefpice^ cui regnum Italix Romanaqj tellus
)ebentur. Tali Cyllcnius ore locutus
JLMortalis vifus medio fcrmone rcliquit ,
fct procul in tenuem cx oculis evanuit auram.
I At vero Aneas a(pedu obmutuit amens,
i Arreftxq^ horrore comx,& vox faucibus hxftt. 280
4 Ardct abire fuga, dulcifque relinquere terras ,
i Attonitus tanto monitu imperioque deorum.
J Heu quid agat J quo nunc leginam ambire furentC
iAudeat ' • nrima exordiafiimat J y ^
[Atquea/!*.. . .. hnc cclcicm . nur.c dividik
illuc, 285
I In partifque rapit vanas, pcrque omnia veifat.
Hxc alternanti potior fentcntia vifa eft :
JMnefthea Sergeftumquc vocat, foitcmque Cloaji- J&rejtu^
\\ thum ;
G 5 CUf-
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuesf LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
m
u
15^ P. V I R G 1 L 1 r
Claiicm aptcnt taciti, focios ad litora cogant ;
Aima parent, &, qu2C ilt rebus caufla novandisjipo l
Dillimulent. fefe interea, quando optima Dido
Nefciat, & tantos rumpi non fperet amores,
TeQtaturum aditus, 6c qua: moUifiima fandi
Tempora 3 qu^rebus dexter modus. Ocius omncs
Impeiio hcti parent, ac julVa facelfunt. 29 S
At regina dolos (quis fallere pofTit amantem J)
Pri^fenfit, motulque excepit prima futuros 5
Omnia tuta timens. cadem inpia fama furenti
Detulit armari claflem, curfumque parari.
Sxvit inops animi,totamq-, incenfa per mbem 300
Bacchatur. qualis commotis excita lacris
Thyas, ubi audito llimulant trieterica Baccho
Oigia, nofturnufque vocat clamore Cithxron.
Tandem his Anean conpellat vocibus ultro :
Diflimulare etiam fperalti, perfide, tantum 305
Pofle nefas J tacitufque mea dccedere terra J
Nec te nofter amoi, nec te data dextera quondam>
Nec moritura tenetcrudeli funeie Dido ?
Quin ctiam hiberno moliris fidcre claflcm,
Et mediispropcrasaquilonibus ire per altum , 310
Crudclis ? quid li non arva aliena domofque
Ignotas peteres, & Tro ja antiqua manerct 3 j
Troja per undofum pctcretur clafiibus xquor J
Mcne fugis ? per ego has iacrimas , dcxtramque
tuam tc ,
(Quando aliud mihi jam miferx nihil ipfa reliqui)
Per connubia noftra, per inceptos Hymenxos 3
Si bcne quid de tc merui, fmt aut tibi quicquam
Dulce meum^ mifcrere domuslabcntis, & ilhm ,
Oro, fi quis adhuc precibus locus, exue mcntem.
Te propter Libycx gentes Nomadumq; tyranni 320
Odere, infenfl Tyiii ; tc propter eundem
Extindtus pudor5.&, qua fola fidera adibam ,
Fama prior. cui me moribundam deferis, hofpes ?
l^oc folum nomen quoniam de conjuge reliat.
Quiu moror? an mca Pygrnalion dum nioenia frater
Dcftruat,
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliofheek, Den Haag.
224 A 49
I A N R I D T. T n. I V. I s J
Deftruat, aut captam duLat Ggtuliis^ibas ?
, Saltem li qua mihi Je te lufccpta fuiliet
iAnte fugam fuboles, fi quis mihi parvulus aula
►MLiideret Aneas , qui te tamen ore referret ^
fNon equidem omnino capta ac deferta vidercr. 330
IDixerat. lUe Jovis monitis inmota tenebat
iLumina, & obnixus curam fub corde premcbat.
iTandem pauca refert ; Ego te, qux plurima fando
lEnumcrare vales, numquam, regina, negabo
; rromeritam : ncc me mcminifle pigebit Eliilie^ s 3 S
Dum memor ipfe mei, dum fpiritus hos regit artus.
Pro re pauca loquar. neque cgo hanc ablconderc
fiirto
Speravi, ne fingc, fugamj nec conjugis umquam
Pra^tendi txdas, aut hxc in foedera veni.
Me fi fata meis paterentur ducere vitam 3+0
Aufpiciis, & fponte mea conponere curas ;
Urbem Trojanam primum dulcifque meorum
3 PvcUiquias colerem : Priami tecla alta manerent 5
A It rccidiva manu pofuilTcm Pcrgama vidis.
1 Sed nunc Italiam magnam Grynxus Apollo, ^45
1 Itaiiam Lycix jullcre capeflere fortes.
I Hic amor, hxc patria eft. fi te Carthaginis arces
|J Phoeniflam, Libycxque afpeclus detinet urbis 3
Quxtandem, AufoniaTcucrosconfiderc terra ,
.1 Invidia cft i 6c nos fas extera quxrcrc regna. 3 50
( JAc patiis Anchifx, quoticnsjiumentibus umbris
I Nox operit terras, quotiens aftra ignea furgunt ,
• Admonet in Ibmnis ik tuibida terrct imago.
i Me puer Afcanius, capitifque in juria cari,
» Quem regno Hefperix fraudo, Sc fatalibus arvis.
i Isiunc etiam interpres diviTm Jove mifius ab ipfo
(Teftor utrumque caput) celeris mandata pcr aura«
Dctuiit. ipfe deum manifefto in lumine vidi
Intrantem muros, vocemque his auribushauil
Define mequc tuis incendere tcque quer^s : . .
Italiam non (ponte fequor.
Talia diccntem jamdudum averfa tuetur,
G 6 Hiic
Jl
Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
IS^ V I R G I L I I
Huc illiic volvens ocuios, totumquc pcrcrrat
Luminibus tacitis, 6c fic acccnfa profatur :
Nec tibi diva parens, generis nec Dardanus auclor,
Perfide : fed duris genuit te cautibus horrens
Caucafus, Hyrcana:que admorunt ubcra tjgres»
Nam quid dillimulo , autqux me ad majoraic-
fervo ?
Num fletu ingemuit noftro ? num lumina flexit J
Num lacrimas vi6tus dedit , aut miferatus aman^
tem ell 370
Quac quibus aiuclciani:)ani )am ncc maxiina Juno,
Nec Saturnius hxc oculis patcr afpicit a^quis.
Nufquam tuta fidcs. ejedtum litore, egentem
Excepi, & rcgni dcmens in parte locavi.
AmilTam clalfem, focios^^morte reduxi. 57 S
Heu Furiis inccnfaferor ! nunc augur Apollo ,
Nunc Lycia: fortes, nunc & Jove milfus ab ipfo
Intcrpres divCm fcrt horrida jufia pei auras.
Sciiicet is fuperis labor eft : ea cura quietos
Sollicitat. neqne te teneo, neque dicta refello. 3 8 o
1, fequcre Italiam vcntis: pete rcgna pei undas.
Spcro cquidem mediis,fi quid pia numinapoliUUt>
Supplicia haufuium fcopuiis, 6c riomine Dido
Sxpe vocarurum, lequar atris ignibus ablens :
Et, cum fiigida mors anima ieduxerit artus, 3 8 j
Omnibus umbra locrsadero.dabis, inprobejpoenas.
Audiam, & hac manis veniet xi^ihi fama fub imos,
His mcdium didtis lermonem abrumpit, & auras
iLgra fugit, feque ex oculis avertit & aufjrt j
Linqueii . mcru viir.^- Mitcm , 6c multa pa-
lantcn 3>>a
Dicerc. fulcipiunt famulx, conlaljfaque membra
ivlarraorco rcfcruntthalamo, itratifquc reponunt»
Atpius Aneas, quamquam lcnirc dolentcm
Solando cupit, &l ditus avertere curas ;
Multa gcmens , magnoque animum labefaftus
amoiC3 395
juiiatamen clivTun cxfequitur, clafiemque revilit.^
Tum
Aneidos Lib. IV. 157
'um vcro Teucri incumbunt , &c litore celfas
pcducunt toio navis. natat unctacaiina : £
i londentifque ferunt remos, & robora lilvis
fabricataj fuga: lludio. -
igiantis cernas, totaque ex urbe rucKu > .
|\c vcluti ingentem formica: farris acervum
3um populantjhiemis memores,te6toq3 rcponunt :
t nigium campis agmen, pradamque per hcrbas
: -Convcdant calle angullo: pars grandia trudunt 405
•jiObnixa: frumentahumeris: pars agmina cogunt>
jCalligantque moras : opere omnis iemita fer\ct%
i Quis tibi tunc, Dido, cernenti talia fenlus \
(Quofve dabas gemitus, cum iitora fervere latc
iProlpicercs arce ex fumma, totumque videres 410
iiMiiceri ante oculostantis clamoribus «quo
iprobe amor, ^ ' ' '
e iLeruiuinlvii. . 1 ..^^ . ^ v..
Cogitur, & fupplex animos iubmittere amori ;
Ne quid inexpertum fr uilra moritura relinquat,
5 Anna, vides toto properari litore circum.
^Undiquc conveneie : vocat jam carbafus auras ;
\ Puppibus & Ixtx nautae inpoiuere coronas.
\ Huiic ego fi potui tantum iperare dolcrem ,
\ Et pcifcrre > ibror, potero. milcra: hoc tamen unum
' Exlequere, Anna, mihi. folam nam pcrlidusiiie
Te colere, arcanos etiam tibi crederc lcnfus :
Sola viri mollis aditus, 6c tempora noras.
t. I, foior, atque holkm iiipplex adfare fuperbum :
Non ego cum Danais Trojana exlcindeic gente 42 5
Aulide jiuavi, claliemve ad Pergama mili :
Nec patiis Anchila: cinercm 1 ' z reveili.
) Cur mea dicla ncgat dmas d^ . : c in auris 5 6
) Quo ruitrcxtremum hoc miierx det munus amaini:
] ExfpecLet facilemque fugam>ventofq^ ferentis. 430 v5^
Non jam conjugium antiquum ' k\\
Necpuichro ul Latio carcat, reg;.. . _ . ^z.
Tcmpusinanc pcto, requiem Ipatiumquc furori s
Pum mea mc victara doceat fortuna dokic.
G 7 r
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
15« P. V I R G I L I I
Extrcmam hanc oro veniam : milerere fororis : 43 S
Qiiam mihi ciim dederis , cumulata^morte remitta.
Talibus orabat, talifque miferrima fletus
Fertque refertque foror : fed nuliis ille movetur
Fletibus, aut voces uUas tradabilis audit.
Pata obftant, placidafq^ viri deus obttruit auris. 440
Ac velut, annofo validam cum robore quercum
Alpini Borea: nunc hinc nunc flatibus illinc
Eruere inter fe cenant, it ftridor 3 & alte
Confternunt terram concuflb ftipite frondes :
Ipfa hxret fcopulis:?c,quantum verticc ad auras445
Atherias, tantum radice in Tartara tendit.
Haud fecus afliduis hinc atque hinc vocibus heros
Tunditur, 6c magno perlentit peftore ciaas,
JMcns inmota manet : lacrimx volvuntur inanes,
Tum vero infelix fatis exterrita Dido 45 o
Mortem orat : txdet cxli convexa tueri.
Quo magisinceptum peragat, luccmque relinquat j
Vidit, turicremis cum dona inponeret aris,
(Horrendum didu) iaticcs nigrefcere facros ,
Fufaque in obfcenum fe vertere vina cruorcm. 4 J >
Hoc vifum nulli, non ipfi eft^ata forori.
Pra:terca fuit in tedtis de marmore templum
Conjugis antiqui, miro quod honore colebat,
Velleribus niveis & fefta fronde revindum.
Hinc exaudiri voces & verba vocantis ^to
Vifaviri 5 nox cum terras obfcura teneret :
Solaque culminibus ferali carmine bubo
Sxpc queri, & longas in fletum ducere voces.
Multaque praiterea vatum prxditla piorum
Terribili monitu horrihcant.agit ipfe furcntem 46 5
In fomnis ferus Aneas: femperque rclinqui
Sola ftbi, femper longam incomitata videtui
Ire viam, oc Tyrios deferta quxrere terra.
Eumenidu veluti demens videt agminaPentheus 5
Et folcm geminum,6c duplicis fe oftendereThcbab:
Aut Agamemnonius fcgc;us agitatus Oreftes ,
Armatam facibus matiem 6c lcrpentibus atris
Cura
ixigit &, ma-ftam dxttis adgrelia ibroiem,
Conlilium yultu tegit, ac fpem frontc fercnat :
LVxem humero torquet ftellis ardentibus aptum j
Hinc mihi Maliylx gentis monftiata lacerdos :
Hlefperidum templi cuftos, epulafque draconi
dabat, & facros fervabat in arbore ramos ; 48 $
■Sub pedibus terram, & defcendere montibus ornos.
rrcftor, cara, dcos, & te, gcrmana, tuumque
• Dulce caput, magicas invitam accingier artis. C
Tu (ecreta pyram tciko interiore fub auras
Erige, & arma viri, thalamo qua: lixa reliquit 49 5
, Inpius, exuviafque omnis, lectumque jugaiem , ^
1 Quo pcrii, llipeiinponas. abolere nciandi
lcundta viri mongmcnta jubet monftratq^ facerdos. i
1 Hxc effata lilet. pallor fimul occupar ora.
/ Non tamen Anna novis prartexeic funera facris 500
. Germanam crcdit, nec tantos mente furores
Z Concipit, aut graviora timet, quam mortc SicHxi.
: Ergo jufla parat.
\ At regina pyra penetrali in fedc fub auras
J Erecta ingeliti, tccdis atque ilice icda, S<^S
I Jnrenditque locum fertis, & fronde coronat
1 funerea : fuper exuvias, enfemque relictum>
i Eftigicmque toro lociit, haud ignara futuri.
i Stant arx circum, & crinis efiula facerdos
I Terccntum tonat ore deos, Ercbumque, Chaofque,
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
166
Tergc
r. V I R G I L I I
Hecaten ,
; ora DianaTr
jcmmamque Hecaten , tria virginis (
Sparfcrat & latices limulatos fontis Averni :
Falcibus & mefla: ad lunam quxruntur aenis
Pubentes herba^, nigri cum lafte veneni :
Quxritur & nafcentis equi de fronte revgirus, 5 1 y
Et matri prxreptus amor.
Ipfa mola, manibufque piis, altaria juxta,
Unum exuta pedem vinclis, in vefte recinfta,
Teftatur moritura deos, & confcia fati
Sidera: tum,li quod non acquo foedere amantis 520
Cura: numenliabet, juftumque memorqiie prc-^
catur.
Nox erat; & placidum carpebant fcfia foporem
Corpora per terras, filvxque & fseva quierant
Aquora : cum medio volvunfur fidera lapfu ,
Cum tacet omnis ager : pecudes , piftxque volu-
cres , S2.S
Quxque lacus late liquidos, quxque afpera dumie
Rura tcnent, Ibmno pofitx fub nocle filcnti
Lenibant curas, dc corda oblita laborum.
At non infclix animi Phoenifla, neque umquam
Solvitur in (bmnos, oculifve aut pedtore noclc 5 3^
Accipit. ingeminant curx : rurfufque refurgeiis
Sxvit amor, magnoque irarum fluthiat xftu.
Sic adeo infiftit, fccumquc ita corde volutat ;
En quid ago ? riufufne procos irrifa priores
Expcriar J Nomadumque petam connubia fupplex»
Quos ego fim toti^ jam dedignata maritos ?
Iliacas igitur clafils atque uhima Teucrum
Jufla fcquar ? quiane auxiiio juvat ante levatos
E t bene apud memorcs veteris ftat gratia fadi ?
Quis me autem (fac velle) fmet : ratibufve fuperbis
Invifam accipiet ? nefcis heu , perdita, necduni
Laomedontcx fentis perjuria gentis ?
Quid tum ? fola fuga nautas comitabor ovantis J
An Tyriis, omniquc manu ftipata meorum
Infcrar ? Sc quos Sidonia vix urbe revelli, 545
Jlurfus agam pelago, & veatis dare vela jubebo ?
Quin
A N E I D O S L I B. IV. i^^r
|iin morere, ut merita es} fcrroq^ avene doloreni.
' lacrimis cvida meis, tu prima furentem
, germana, malis oneras, atque objicis iioili.
n licuit thalami expertem fme crimine vita 550
jere more fcrar, talis nec tangcre curas :
. n fervata fidcs, cineri promifla Sichxo.
|ntos illa fuo rumpebat pedore qucflus.
Jneascelfa in puppi, jam certus cundi*,
4rpebat fomnos, rebus jam rite paratis. SSS
• jiic fe forma dei vultu redeuntis eodem
' rDtulit in fomnis, rurfufque ita vifa monere cii j
mnia Mercurio fimilis, vocemque coloremquc,
icrinis flavos, 6c membra decora juventa- :
ite dca, potes hoc fub cafli ducerc fomnos i 560
'x, qux circumftent te deinde pericula, cernis i
mens ! nec zephyros audis fpirare fecundos l
dolos, dirumque nefas in pectore verfat,
rta mori, varioque irarum fluduat xftu.
ftul§Dn fugis hinc prxceps , dum pra:cipitare potcftas }
1 mare turbari aabibus, fxvafque videbis
)]lucere faccs, jam tervere litora flammis j
te his adtigerit terris Aiuora morantcm,
^a age, rumpe moras. varium & mutabile femper
cmina. fic fatus nofti fe inmifcuit atrx. 570
I im vero Aneas, fubitis exterritus umbris ,
Hripit 'e fomno corpus, fociofquc fatigat :
ccipites vigilate, viri, &z conflditc tranftris :
Wvite vela citi. deus artliere miflTus ab aito,
Iflinare fugam, tortofquc incidere funis, 5 7 5
.ce iterum ftimulat. fequimur te, fan^e deorum,
.'ailquis es, imperioque iterum paremus ovantcs,
3ifls7S , placidufque juves, & fidera cxlo
kxtra feras. dixit : vaginaque cripit enfem
l^lmineum, ftridoque fait rctinacula fcrro. 580
:m omnis fimul ardor habetsrapiuntq;, ruuntqj:
tora dcferucre : iatct fub claliibus xquor.
jnixi torquent (pumas, &c cxrula vcrrunt.
I jam prima aovo fpargcbat lumine terras
Titlxoni
H
U
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuesf LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
1 R
I I
14.
I6l P. V
Titlioni croceiiiTi linqucns Aurora cubilc : 5 8 j 3
Rcgina e fpeculis, ufprimum albefcere lucem
Vidit, 5c arquatis claflem procedere velis,
Litoraque, & vacuos fenfit fmc remige portus ^
Terque qtiaterque manu peftus percufla decoriim,
^ Flaventifque abfci^Ta comas, Pro Juppitcr ibic 590 .
Hic, ait : & noftris inlufeiit advena regnis r
Non arma expcdient, totaque ex urbe fequcntur ,
Diripientque rates alii navalibus ? ite,
Fertc cici flammas, date vela, inpellice rcmos.
Quid loquor ? aut ubi fum ? qnx mcntcm infania
mutat? 595^
Infelix Dido ! nunc ic lau inpia tangunt. \
Tum dccuir.cum fccptra dabas. en dextra fidcfquc ! •
e Quem fccum patrios aiunt portare Penatis :
Quem fubiifle humeris confeclum :Ktate parentcm! i
Non porui abrcptum divellere corpus, 8c undis 5oo
Spargere? non focios, non ipfum abfumerc ferro
Afcaniumjpatriifque epulandimi adponcre mcnlisi
Vcrum anceps pugna: fuerat fortuna. fuiflet.
Quem metui moritura ? faces in caftra tuUflcm ,
Inpleiremq^ic foros flammis, natumquc patrcmq;
Cum gencre exltinxem , mcmet ftiper ipfa de-
diflem.
Sol, qui terrarum flammis opera omnia luftras, .
Tuque harum interpres curarum, & confcia Juno 9 ^
Nocturnifque Hecate triviis ululata per urbis ,
Et Dirac ultrices, & dfmorientis Elifla:, 610,
ijL Accipitc hxc, meritumque malis advcrtite numen, :
Et noftras audite preces. fi tangerc portus
Infmdum caput ac terris adnare ncccfle eft,
Et flc fata Jovis pofcunt ^ hic terminus hxrct :
At bcilo audacis populi vexatus & armis, 6 1 5
Finibus extorris, coriplexu avolfus luli,
Auxihum inploret, videatque indigna fuorum
Funcra : nec, cum fe fub legcspacis iniqux
Tradidcrit, rcgno aut optata luce fruatur ;
Sed cadat ante diem, mediaqiie inhumatus arena
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by coortesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
|cc precor
ffundo.
I D O s L I B. IV. J6s
hanc voccm extremam cum ianguine
vos , 6 Tyrii, ftirptni l:,^ ... b umne futurum
lercete odiis, cinerique harc mittite notho
. |anera. nullus amor populis, nec fordera funto.
ioriare aliquis noftris ex oiribus ultor, 6z$
iii face Dardanios ferroque fequare ccjonos,
iinc, ohm, quocumque dabunt fe tempore vires :
Itora litoribus contraria, fludtibus undas
Iprecor, armaarmis: pugnent ipfique nepoteiquc.
xc ait, &c partis animum veifabat in omnis 5630 e
.viiam quxrens quam primum abrumpere lucem.
:'im brevitcr Barcen nutricem adfata Sichari 5
amque fuam patria antiqua ciius ater habebat :
: inam, cara, mihi, nutrix,'huc fifte fororem :
}f c corpus properet fluviali f ?argere lympha,
J pecudes fecum ik monftrata piacula ducat :
c veniat. tuque ipfa pia tcge tempora vitta,
cra Jovi Stygio, qux rite incepta paravi ,
rficere eft animiis, linemque inponere curis ;
rdaniiquc rogum capitispermittere flammx.640
c ait. illa gradum Ihidio celerabat anil^.
yt trepida, 5c coeptis inmanibus eflera Dido,
unguineam volvens aciem , maculifquc trementis
)terfufa genas, & pallida morte futura,
iiteriora domus inrumpit limina, &c altos 645
ionfcendit furibunda rogos, enfemque recludit
ardanium, non hos quaiitum munus in ufus.
ic, poftquam Iliacas veftis notumque cubile C .. .
onlpexit , pauUum lacrimis 6c mentc morata,
leubuitque toro, dixitque noviffima verba : 6$^
ulccs exuvia^ dum faca deufque fmcbant ,
^ xcipitc hanc animam, mequc his exfolvite curis.
'^^i 1 ixi, Sc, quem dedcrat curfum fortuna, peregi :
t nunc magna mei fub tcrras ibit imago.
^ Frbem prxclaram ftatui : mea mcenia vidi : 655
; Flta virum, poenas inimicoa^ fraue receoi :
elix, heii umiium fciix, li litora tantum
Num-
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
164 'P^ VlRGlLlT
Numquam Dardanix tetigiffent noftra carinae !
Dixit, 6c, os inprefla toro, Moriemur inultac i '
Scd moriamur, ait.ftc, fic juvatire fub umbras. 66
Hauriat hunc oculis ignem crudelis ab alto
Dardanus, & noftrx fecum ferat omina mortis»
Dixerat. atque iliam media inter talia ferro
Conlabfam afpiciuntcomites, cnfemque cruore
Spumantem^fparfafq, manus. it ciamor ad alta 66$'
Atria : concufiam bacchatur fama per urbem.
Lamentis, gemituquc, & femineo ululatu
Tcda fremunt: refonat ma^nis plangoribus athcr.
Non aliter, quam fi inmiflis ruat hoftibus omnis
Carthago, aut anciqua Tyrus , flammaque furentcs
Cuhuina pcrq^ hominum volvantur perq^ deorum.
Audiit exanimis, trepidoque extcrrita curfu,
Unguibus, ora foror foedans, & pedora pugnis , . ,
Per medios ruit,' ac morientem nomine clamat :
Hoc illud, germana, fuitJ me fraude petebas J 67 $
Hoc rogus ifte mihi, hoc ignes arxque parabant ?
Quidprimum deferta querar 5 comitemne fororem
Sprevifti moriens ? cadem me ad fata vocafles :
I4cm ambas fcrro dolor, atque eadem hora tuliflct.
His etiam ftmxi manibus, patriofque vocavi 680
Voce dcos, fic tc ut pofita crudelis abeflcm J
Exftin x fti mc teq ue, foror, populumque^patrefque
Sidonios, urbemque tuam. date volnera lymphis
e/f^ct u/u^p^^^^^^^^^ ^5 extremus fi quis fuper halitus errat ,
^^^^yy, legam. lic fata gradus.evaferat altos , 6 8 J
^ Semianimemquc finu germanam amplexa fovebat
Cum gemitu, atquc atros ficcabat vefte cruores.
lila gravis oculos conata attoUere, rurfus
Dclicit. infixum ftridit fub pcftore volnus.
Tcr fefe attollens cubitoque adnixa lcvavit : 690
Ter revoluta toro eft, olulifque crrantibus alto
Qua^fivitcxlo lucem, ingemuitque reperta.
Tum Juno omnipotens,longum miferata dolorem,
Difficilifque obitus, Irim dcmifit Olympo ,
Qnx iuctantem animam ncxofque rciblvcret artus.
Nam,
u
N r I n o s L r r. V, iS^
i\[am, quia nec fato, nierita nec morte peribat ,
•Jed milcra ante diem, fiibitoqiie accenfa furore ,
j^Iondum illi flavum Proferpina vertice crinem
kbftulerat, Stygioquc caput damnaverat Orco.
^rgo Iris croceis per carlum rofcida pennis, 700
^lille trahcns varios adverfo folc colores,
_ pevolat, & liipra caput adftitit : Hunc^ego Diti
, ^Jacrum jufia fero, teque ifto corpore folvo.
>>ic ait, & dextra crinem fecat.'6mnis & una
i^ilabfus calor, atque in ventos vita recefrit.
5
P. VIRGILII M ARONIS
N E I D O
t
Ntcrea medium Jtncas jam claffc tenebat
Certus iter, fluftufque atros aquilone fecabat,
Moenia relpiciens, qux jam inftlicis Elifla:
oConlucent flammis. qua: tantum accenderit igncm
r. Caufla latet : duri magno fed amore dolores ^
PoUuto, notumque, furens quid fcminapoflit,
iTrirte per augurium Tcucrorum peftora ducunt*
, 3 Ut pclagus tenucre rates, nec jam amplius ulla
j Occurrit tcllus^ maria undique,&: undique cxlum:
' OUi carruleus fupra caput adftitit imber, ic^
xNoctcm hiememque ferens , & inhorruit unda te^
nebris.
Epfe gubernator puppi Palinurus ab*aka :
Heu ! quianam tanti cinxerunt xthera nimbi ?
'Quidve, pater Ncptune, paras ? fic deinde locutus
^ jjCoUigere arma jubet, validifque incumbere remisj
^Obliquatque finus in ventum, ac talia fatur :
?Magnanime Anea, non, fi mihi Juppiter auftor
Ipondeat, hoc fpcrem Italiam contingere ca:lo.
Mutati tranfverfafremunt, & vefpere ab atro
"'^onfurgunt venii, atque in nubem cogitiu* aer. 20
Ncc
X66 V. V 1 R G I L 1 1
Nec nos obniti contra, nec tendere tantum
Sutficimus. fuperat quoniam Fortuna, lequamur ;
Quoque vocat, vcrtamus iter. nec litora ionge
Fida reor fraterna Erycis, portulquc Sicanos :
ii modo ritc memor fcrvata remetior aftra. i s
Tum pius Aaeas : Equidcm lic pofcere ventos
Jamdudimi, & fruftra cerno te tenderc contra,
Flede viam velis. an fit mihi gratior ulla,
j C Quove magis fellas.optem dimittcre navis,
-Qua qua: Dardanium tellus mihi fervat Aceftcn, 50
!Et patris Anchifx gremio conpleditur ofia ?
Hxc ubi dida, petunt portus : & vela fecundi
Intendunt zephyri. fcrtur cita gurgite claflis :
V Et tandcm Kvti notx advcrtuntur^arcnx.
At procul excelfo miratus vertice montis
Adventum fociafque rates, occurrit Aceftcs ,
Horridus in jaculis 5c pelle Libyftidis urfa: :
Troia Crinilo conceptum flumine mater
Qu^em genui:. verum non inmemor illeparentum
Gratatur reduces, & gaza Ixtus agrcfti 4^
^ Excipit, ac fefibs opibus folatur amicis.
Toftcra cum primo ftelLis Oriente fugarar
Clara dies 5 focios in coLtum litorc ab omni
Advocat iS-neas, tumulique ex aggerc fatur :
Daidanida: magni, genus alto a fangine divum, 45
Annuus exaftis conpletur menfibus orbis ,
Ex quo rcliiquias divinique offa parentis
Condidimus terra, mxftafque facravimus aras.
Jariique dies (ni fallor) adeft,qucm fcmper acerbu,
Semper honoratum (lic di voluiftis) habcbo. 50
(y Hunc ego, Ga^tulis agerem fi Syrtibus exfui,
Argolicovc mari deprenfus, & urbe Mycenx 3 ,
Annua vota tamen Ibllemnifque ordine pompas
Exfequeier^ ftrueremque fuis altaria donis.
Ni;nc uitro ad cineres ipfius ofla parcntis, 5 5
Haud cquidcm finc mente, reor, finc numine divu
Adfumus, & portus delati intramus amicos.
Ergo agitC; Sc ia^tum cunfti cclcbiemus honorem :
Pofca-
•I
it N E I D O S L I B. T(J7
|olcamus ventos, atquc hxc me facra 4uocaiUiii>
j|Jrbc vclint poliia tcmplis llbi fcire dicatis. 60
cina boum vobis Tioja generatus Aceftes
f at numero capita in navis. adhibete Penaris g
t patrios epulis, & quos<:olit hofpes Accftcs.
|ra:terea, fi nona dicm mortalibusalmum
kurora extulerit, radiifquc retexerit orbem, 6 y
rrima citac Teucris ponam certamina claftis.
^ l^ique pcdum curfu valct, & qui viribus audax ,
:'^,;{ ^^^^ jaculo incedit mclior, lcvibufque fagirtis,
r ca crudo fidit pugnam committere cxft:
^uncli adfint , mcritxq; cxfpettent pra:mia paimx.
: )re favefe omncs, & cingite tempora ramis.
ic fatus, velat materna tcmpora myrto.
.j ioc Helymus facit, hoc a:vi maturus Aceftcs ,
ioc^puer Afcanius : fequitur quos cetera pubcs.
llCc concilio multis cum milibus ibat 7 J
i id tumulum,.magna medius comitante catcrva.
iic dup rite mero libans carchelia Bacchu
lundithumi , duo lacte novo, duo fanguiuc uao ,
Turpureolquc jacit flores, ac tali.i fanir :
lalve, landa parens : iterum faivete reccpti 80
Icquicquam ciueres , anima:que ambra:que pa-
lon licuit finis Italos fataliaque arva , e
Jec tecu Aufoniu,quicumqj eft,qu2Ercre Thybrim.
)ixerat hac : adytis cum lubricus anguis ablmis
Jlcptem ingens gyros, feptciia vojumina traxit, 8 5
fVmplcxus placide tumulum, labfufque per aras ; />
-^xrulca: cui terga nota:, maculoTus & auro
' qnamam incendcbat fulgor : ccu nubibus arcus
tvlillc trahit varios advetfo fole colorcs.
Obftupuit vifu Aneas. ille agmine longo
Tf J^d^i^^ inter pateras, & levia pocula ferpens>
Ubavitque dapes, rurfufque innoxius imo
iucceflit tumulo, & depafta altaria liquit.
Uoc magis inceptos geiiitori inftaurat honorcs ,
jaccitus Gciuumne loci,famulumnc parentis o 5
Efle
Early European Books, Copyrighf © 201 1 ProQues» LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Hoag.
224 A 49
T5S P. V I R Cr I L I I
ElVc putet : cardit quinas de more bidcntis,
Totque fues, totidem nigrantis terga juvencos :
Vinaque fundebat pateris, animamque vocabat
Anchifx magni, manifque Acheronte remiflbs.
Necnon & focii, qux cuique efl: copia, la:ti i o
Dona ferunt : onerantque aras , madtantque ju
vencos.
Ordine aena locant alii, fufique per herbam
Subjiciunt veribus prunas, & vifcera torrent.
Exfpedata dics aderat, nonamque ferena
Auroiam Phaethontis equi jam luce vehcbant \\o$
Famaque finitimos & clari nomen Aceftse
Excierat. larto conplerant litora coetu
Vifuri Ancadas, pars & ceitare parati.
Munera principio ante oculos circoque locantur
In medio facri trrpodes, viridefque coronx, iiO
Et palma^, ptetium viftoribus, armaque, & oftro
Peifufa: vettes, argenti aurique talcntuin :
Et tuba conmiflbs medio canit aggere ludos,
Prima pares ineunt gravibus certamina remis
Quatuor, ex omni deletta: clafle, carina:. 1 1 ^|
Velocem Mneftheus agit acri remige Priftin ,
Mox Italus Mneftheus , genus a quo nominCi
Memmi,
Ingentemque Gyas ingenti mole Chimxram,
Urbis opus : triplici pubes quam Dardana verfu
Inpellunt \ terno confurgunt ordine remi. 1 2 o
Scrgeftufque, domus tenet a quo Sergia nomen,
Centauro invehitur magna \ Scyllaque Cioanthus
Cxrulea : genus unde tibi, Romane Cluenti.
Eft procul in pelago faxum fpumantia contra
Litora,quod tumidis fubmerfum tunditur olim i z s
Fiuftibus, hiberni condunt ubi fidera cori :
Tranquilio fllet, inmotaque adtoUitur unda
Campus & apricis ftatio gratiflima mergis.
Hic viridem Aneas frondenti ex ilice metam
Conflituit flgnum naucis pater : unde reverti 1 30
Scirent, & longos ubi ciicumflcftere cuifus.
Tum
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliofheek, Den Haag.
224 A 49
?L S E l D O S L I B. V. 169
. aii loca rorte kgunt, ipliquc in puppibus auro
ludores longc etrulgein oihoquc decoii.
jetera populea velatur fronde juvcntus,
ludatotlfue humeros oleo pcrfula nitclcit.
fenlidunttranliris, intcntaque brachiaremi
Iitenti cxji^eftant fignum, exfultantiaque haurit
lorda pavor pullans, laudumque arre
|idc, ubiclara dedit fonitum tuba , li.- . .... .
laud mora) profiluere fuis : fcnt arthera clamox
jlauticus : adduftis fpumant freta veifa lacenis.
I ifindiint paritcr fulcos, totumque dehifcit
rlonvolfum lemis roftrifquc tridentibus acquor.
ilon tam prxcipites bijugo certamine campum
i:orripuere, ruuntque etfufi carcere currus : 14S
^Jcc fic inmiflis aui^ : . . ^ ^ i
.ji:oncuffere jugis, piv . : ^ - > .... .apendent.
^am plaufu fremiiuq-, virum, ftudiifqueiaventuiYi
^ >nfonat omne nemus : vocemq^ iiKlufa volutant
Citora: pulfati colles clamore ' ^'^^int. 1 50
jiffugit ante alios, primifque c i undis
Ifurbam inter fremitumque Gyas : qucm deindc
> Gloanthii
.c3onfcquitui, niclior rcmis : fed pondcrc pinus
Jirarda tenct. poti: hos xquo difcrimine Friftis
|3entaurufq3 iocum teiidunt fuperare priorcm. i
'it nuncPriftishabetj nunc vic ns
' nis : mmc una ambx jt .^.-^ - . . ir '
iis> & longa fulcant vada lalfa carina.
&amq3 propinquabant fcopulo, metamq^ tenebant:
fCum princeps mcdioq, Gy vidor 160
ilRcdorem navisconpellat nv;.^ .1.1-^^11 :
Juo tantum mihi dexter abis ? huc dirige grelTumj.
itus ama, & la:vas ftringat finc palmula cautes 3
Lltum alii teneant. dixir. fcd cxdi Mcnoetes
_ia timens,provam pelagi detorquct ad undas.itfj
Iquo diverfus abis t iterum pete faxa, Mencete,
^um clamore Gyas rcvocabat : & eccc Cloanthum
Lefpicit inftantem tergo, 6c propiora tencntem.
/3 /. r
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
lyo P. V I R e I L 1 I
Illcinter navemqiie Gyx fcopuloltiiic ibnanti^
Raiiit ircr Lrvum intcrior, fubiuifque priorem 1 7 - .
Prxterit, & metis tenet xquora tuta rclidis. '
Tum vero exarfit juveni dolor olTibus ingcns : l
Ncc lacrimis caruere genx. fcgncmquc Mengetcn,
Oblitus dccorifquc fui focifimquc falutis , ;
In mare pixcipitcm puppi dcturbat ab aita. 1 7 j
Ipfe gubcrnaclo reftor fubit, ipfe magifter :
Hortaturquc viros, clavumque ad litora torquet. ^
At gravis ut fundo vix taudcm redditus imo clt
Jam fcnior , madidaquc tiuens in vefte, Menortcs ;
Summa petit fcopuli, liccaquc in rupe refcdit. 180
Illum & labentcm Tcucri, & rifcrc natanicm : ^
Et falfos ridcnt revomcntcm pcdlorc fludtus.
Hic la*ta extrcmis Ipes cft acccnfa duobus
Sergcfto MnefthciquCj Gyan fuperare morantem.
Sergeftus capit ante locum,fcopuloque propinquat:|
Nec tota tamcn ille prior prxeunte carina : 4
Parre prior :.partim roftro premit a:mula priftis. /97 J
At mcdia (bcios incedens naye per ipfos
Hortatjur Mneftheus: Nunc, nunc infurgite rcmis,
Hcftorei focii 5 Tiojx quos forte fuprcma 190
Dclcgi comites : nvmc illas promite vircs,
Nunc aninios, quibus in Gxtulis Syrtibus ufi,
lonioque mari, Malexquc fcquacibus undis.
Non jam prima peto Mnefthcus,ncq^vincere ccrto.
Quamquam 6 ! fed fuperent, quibus hoCjNcptune,
dcdifti. i^s
Extrcmos pudeat rediilfe. hoc vincitCy cives,
Et prohibctc nefas. Olli ccrtaminc fummo
Procumbunt : vaftistrcmit idibusarrea puppis ,
Subtrahiturqiic folum. tum crcbcr anhclitus artus
Aridaquc ora quatit : fudor fluit undiquc rivis. 200
Adtulit ipfc viris optatum cafus honorem.
Namq3 furens animi,dum proram ad faxa fuburget
Interior, (patioque fubit Scrgcftus iniquo 5
Jnfelix (axis in procurrentibus hxlit,
Cop^juflx cautes, acuto ki muricc remi 20 y
Obnixft
A Jf E I D O S L I B V.
bnixi crcpiiere, inlifaque prora pcpendir.
nfurguiit namx, & magno clamorc moraniai :
rratalque trudcs, & acuta cufpidc coiitos
jcpcdiunt y fradofque legunt in gurgitc rcmos.
t Ixtus Mncftheus, fucccffuque acrior ipfo> : i o
gminc rcmorum ccleri, vcntifquc vocatis,
rona pctit maria,lk pelago dccurrit aperto.
*i;ualis fpelunca fubito conmota columba ,
? ui domus !k dulces latebrofo in pumice nidi,
rertur in arva volans , plaufumque exterrita pennis
7»at tcdo ingcntem : mox aere labfa quieto
j.adit iter liqurdum, cclcris ncque conmovet alas^
Jtc Mncfthcus, fic ipfa fuga fecat ultima Priftis
|K.quora : fic illam fcrt ijipetus ipfc volantem.
primum in fcopulo ludantem defcrit alto 22«
p.ergeftum,brcvibufque vadis, fruftraque vocantcm
uxilia, & fraftis dilccntem currerc remis.
de Gyan, ipfamque ingenti mole Chimxram
^onfequitur. cedit : quoniam fpoliata magiftro eft.
f olus jamque ipfo fupereft in finc Cloanthus : zzf
'iicm petit, &c fummis adnixus viribus urguet.
um vero ingeminatclamor,cunftique fequentera
ftigant ftudiis : refonatque fragoribusxthcr.
li proprium decus, 8c partu indignantur honorem,
i tencant : vitamque volunt pro laudc pacifci.2 3<i
os lucceffus alit : poflimt, quia poflc videntur.
/it fors xquatis cepiffcnt prxmia roftri^ :
.•Ji, palmas ponto tendens utrafque, Cloanthus
^'udifletque preccs, divofque in vota vocaflet :
Di,quibus imperiu eft pelagi, quoru xquora curro>
^/obis Ixtus cgo hoc candcntem in litorc taurum
iConftituam ante aras voti reus, cxtaquc falfos
tPorriciam in*fluftus, & vina liquentia fundam.
iDixit, eumque imis fub fiuttibus audiit omnis
^SIercidum Phorciq^ chorus, Panopeaque virgo^ 240
iEt patcr ipfc manu magna Portunus euntem
jlnpulit. illa noto citius volucrique fagitta
•Ad tciram fugit, 6c portu fe condidit alto.
H z Tum
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
^jl V 1 R C I L l I
Tuin fatus Andufa, cunftis ex more vocatis,
Victorem magna prscconis voce Cloantluim 2 r J
Declarat, viridique advelat tempora lauro :
Muneraque in navis iiernos optare juvcncos,
Vinaque, & argenti magnum dat ferre talentum
Ipfis pra:cipuos ductoribus addit honores :
Vidori chlam^dem auratam,quam plurimn c.uiuii?
Turpura ma^andro duplici MeUbcx:a cucurrit :
Intextufque puer frondofaj egmslda «^i^ tfk
Velocis jaculoccrvos curfuque fatigat ^"^'
Acerranhelanti fimilis : qucm prxpes ab Ida
Sublimcm pedibus rapuit Jovis armigcr uncis. 25
Longxvi palmas neqiucquam ad fidera tendunt
Cuftodes : facvitque canuin latratus in auras.
At qui deinde locum tenuit virtute fecundum,
Levibus huic hamis confertam auroque trilicem
Loricam, quam Demoleo detraxerat ipfe z6
Victor apud rapidum Simoenta fub Ilio alto>
UDnat habere viro, decus 5c tutamen in armis.
Vix illam famuli Fhegeus Sagarifque ferebant
Multiplicem, conixi humeris. indutus at olim
Demoleus curfu palantis Troas agebat.
Tertia dona facit geminos cx a:re lebeta
Cymbiaque argento perfeda, atque afpcra ligi^
Jamque adeo donati omnes, opibufque fupeib.,
Puoipeis ib^nt evindi tempora txniis : ^
Cum fxvo c; fcopulo muJta vix arte revolfus , 2.7^ j
Amiffis mnis, atquc ordine debilis uno ,
Inrifam fine honore ratem Sergeftus agebat.
Qualis Ixpe vix deprenfus in aggere fcrpens ,
Area quem obliquum rota tranfiit , aut gravis idi
Semiuecem liquit faxo lacerumque viator, 27
Nequicquam longos fugiens dat corpore tortus 3
Parte.ferox, ardenfque oculis, &: fibila colla
Aiduu5 adtoUens 3 pars volnere clauda retentat .
Nexant^m nodis , ieque in fua membra plicantem«M
Tali rcmjgio navis fe tarda movebat :
Vela facit tamen, §c velis fubit oftia plcnis.
Sei-
A K K T i> o S L 1 B. V. I ~ ^
^gcftam Aneas promifib munerc donar,
ivatam ob navem lartus, fociolque reductos.
U ferva datur, operum haud ignara Mincrvx ,
f !lla genus Pholoe,geminiq^ iub ubere nati. 285
c pius Aneas miflb ccrtamine tendit
amineum in campum , quem coUibus undiquc
curvis
iigebant filva: : mediaque in valle theatri
' rcu^S ^r*; quo fe mulris cum milibus hc
aifefi^u medium tuiit, exftrudoque rclL\ i . . > > c
lc, qui fone velint rapido contenderc curfu ,
/ivitat pretiis animos> & prxmia ponit .
tidique conveniunt Teucri, mixtique Sicani,
fus & Euryalus primi.
iryalus forina inlignis, viridiquc juyenta 5 295
ifus amore pio pueri..quos deindc fccutus
i cgius egregia Priami dc ftirpc Diores.
^iiv tinc Saliusjfimul & Patron: quoru altcr Acarnan,
::3i Iter ab Arcadio Tegcacxianguine gentis.
u duo Trinacrii juvenes Hclymus Panopcfq;, 300
dfueti filvis, comites fcnioris Aceftx.
|il||.ulti pr^^terea, quos fama obfcura recondit.
m i-neas quibus in mediis fic deinde locutus :
m- . ccipite hxc animis, lartafquc advertite mentis :
m : cmo cx hoc numcro mihi non donatus abibit.
wL i^nolVia bina dabo levato lucida fcrro
Mlpicuia, cxlatamque argento fcrre bipenncm.
^Kmnibus hic crit unus honos. tres pra-mia primi
Tvccipicnt, flavaque caput nedentur oliva.
-aimus equum ^halcris infigncm vidor habeto :
Vlter Amazoniam pjiaretram, plenamque fagittis
"•hrciciis : lato quam circumplecl:itur auro
j>altcus, & tercti fubnecT:it fibula gcmma.
ijfrcrtius Argolica hac galea contentus abito.
Axc ubi difta, locum capiunt,fignoq; repente 3 1 5
.3orripiunt fpatia audito, limcnque rclinquunt,
tZftuii nimbo fimiles : iimui ultima fignant.
nprimus abit, longeque ante omnia corpora Nifus
H 3 Emicat
T74 VIHCILIT
£micat, & vcntis & fulminis ocior alis.
Proxim»a5 huic, longo fed proximus intcrvallo,
Infequitur Salius : Ipatio poft deinde relifto
Tcrtius Euryalus.
EuryalumqjHclymus fequitur:quo dcinde fub ip{(
JEcce volat, calccmque terit jam calcc Diores ,
Incumbens humero: Ipatia & fi plura fuperfint,3i
Tranfeat elabfus priar, ambiguumque rclinquat. •
Jamque ferc fpatio cxtremo, feflique fub ipfam
f incm adventabant 3 levi cum fanguine Nifus
Labitur infeiix : exlis ut forte juvcncis
Fuliis humum viridifque fuper madcfcccrat herb
Hxc juvenis jam vidor ovans vettigia prefTo
Haad tcnuit titubata folo : fed pronus in ipfo
Concidit inmundoque fimo facroque cruore,
Non tamen Euryali, non ille oblitus amoruui :
Nam fcfe appofuit Salio per lubrica furgcns. 3 3
^ llle autem Ipifla jacuit revolutus^ena.
limicat Euryalus, & munere vidor amici
fxima tenet , piaufuque volat frenutuquc fecundo
Poft Hciymusfubit, Sc nunc textia palma Diores. .
Hic totum cavex confeflUm ingentis, & ora 3
Prima patruiu magnis Salius clamoribus inplct 5
Ereptumque dolo reddi fibi pofcit honorem.
Tutatur favor Euryalum, lacrimarque decorx.,
Gratior & pulchro veniens in corpore virtus.
Adjuvat, & inagna proclamat voce Diores : 34S
Qui lubiit pabna', fiuftraque ad prasmia venit
Ultima, fl primi Salio redduntur honoies...
Tum pater Ancas, Velba, inquit, munera vobis
Certa manent , pucri 5 & palmam movet ordinC'
ncmo :
Mc liceat cafus miferari infontis amici. 350
Sic fatu$, tergum Gxtuli inmane Iconis
Dat Salio, villis onerofum atque unguibus aureis.
HicNifus, Si tanta, inquit, funt prarmia vifitis,
Et tc labforum mileret 3 qux muncra Nifo
Digna.dabis J primam aiexui qui laude coronam 5
A M E I D 0 S L I B. V. 175
hc, qux^^Salium, Fortuna inimica tuliflfet. eA^
mul his diftis facicm oftcntabat> & udo
1'urpia membra rimo. rilit pater optimus olli ,
p clipeum etfcrri jufiu, Didjaiiaonis artcs , y ^
^tMCptuni lacro Danais dc pofte refixum. 3 60
jjioc juvcncm egregiiim prxftanti muncre donat.
^*oft ubi confecti curfus, & doiia pcregit :
|<<unc fi cui virtus animufque in pcftore prxfens ,
Vdlit, & evindisadtoUatbraclna palmis.
;ic ait, & geminum pugnx proponit iionorcm:3^5
iViftori velatum auro vittifquc juvencum 3
a£n(em, atque infignem galcam, folatia vido.
►d^ec mora j continuo vaftis cum viribus eftert
«Dra Dares, magnoque virum fe murmurc toUit :
5olus qui Paridem lolitus contcnderc contra : 370
idemque ad tumulum , quo maximus occubat
Heftor ,
iftorem Buten inmani corpore, qui (c
ebrycia veniens Amyci de gente ferebat , < '
erculit, & fuiva moribundum extendit ^rena. ^
alisprima Dares caput altum in proelia tollit, 37 J
Oftcnditque humeros latos, alternaque jadat
-Brachia protendens, & vcrberat itlibus auras.
Quxritur huic alius:ncc quifquam ex agmine tanto
Audet adirc virum, manibufque inauccre ca^ftiis.
Ergo alacris^cunftofque putans excedcrc palma, 380 h /^^^
Jtneae ftetit ante pedcs : nec plura moratus,
Tum Ixva taurum cornu tenct, atque ita fatur :
Nate dea, fi ncmo audct fc credcre pugnx,
4^ Qux Jtinis ftandi ? quo mc decet ufque tcneri J
^ Du^cere dona jube. cuncli ftmul ore frcmebant 38;
Dardanidx, reddique viro promifla jubcbant.
Hic gravis Entellum diftis caftigat Accftes,
Proxumus ut viridante toro confcderat herbx :
EntcUc, heroum quondam fortiHimc fruftra ,
Tantane tam patiens nullo certamine tolli 390
Dona fincs ? ubi nunc nobisdeus iile, magifter
Nequicqui memoratus Eryx? ubi fama per omncm
. * H 4 Tii-
Early European Books, Copyright <D 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
%J6 T V 1 R O I L 1 l
Trinacriam, & IpoUa illa tuis pendentia tec1:is ?
llle llib ha^c : Non laudisamorvnec gloria ceflit
Pulfa nietu : fed enim gclidus tardante fenedta 39 5
Sanguis hebet, frigentque tffxtx in corpore vires. *i'
Si mihi,qua: quondam fuerat, quaq, inprobus iftc
^ ^ Exfultat fidens, fi nunc foret illa Juventas :
Yc Jlaud equidem pretio induftus pulchroquc juvenco
Veniffem: necdona moror. fic deinde locutus,4.oo.
In medium geminos inmani pondere cxftus
Projecit 5 quibus acer Eryx in proelia fuetus
Perre manum, duroque intendere brachia tergo.
i Obftiipuere animi. tantorum ingentia feptcm
Terga boum plumbo infuto ferroque rigcbant. 40
Ante omnis ihipct ipfe Dares, longcque recufat :
jMagnanimufque Anchifiades Sc pondus fc ipfa
Huc iliuc vinclorum inmcnfa volumina vcrlat.
Tum fenior talis referebat peftore voces :
Quid, fi quis cxftus ipfius 8c Herculis arma 410
Vidiflet, triltemque hoc ipfo in litore pugnam J
Ha:c germanus Eryx quondam tuus arma gerebat^
/y-a.^^^fj^ Sanguine cernis adhuc fparfgque infefta cerebro.
His magnum Alciden contia iictit : his ego fuetus;
Dum melior vires fanguis dabat, atmula necdu 415
Teniporibus geminis canebat fparfa fenedtus.
Sed, fi noftra Dares ha:c Troius arma recufat,
Idque pio fedet Anex, probat audtor Aceftes j
Aquemus pugnas. Erycis tibi terga remitto :
Solve metus, 6c tu Trojanos exuc carftus. 42 o
Hax fatus r dupliccm ex humeris rcjecit amiftum ,
Et magnos membrorum artus , magna olia lacer-
tofque
Exuit, atque ingens media confiftit arena.
Tum fatus Anchifa caeftus pater extulit aequos,
Et paribus palmas amborum innexuit armis. 42 5
y, Conftuit in digitos extcmplo adreclus uterque,
Brachiaque ad luperas interritus extulit auras.
Abduxere retro longe capita ardua ab i£tu :
Inmifcentq; mauus manibus, pugnamq; laceirunt.
L 1 B. V.
lA^illle pedum melior motu, fietufque j uvcnta
£ iHic membris & mole valcns : fed taida tremenn
»77
430
I
u Genua labant : vaftos quatit a:gcr anhehtus artus.
f:3
MkiM Multa viri nequitquam inter lc vohiera lattant ,
Xk Multa cavo lateri ingcminant, & pettore vaftos
^ Pant fonitus, crratque auris & tempora arcum 43 J
Crebra manus : duro crcpitant fub voineic malx.
Stat sravis EnteUus, nifuque inmotus eodem,
Corpore tela modo atque oculis vigilantibus exit.
lUe, velut celiam oppugnat qui mohbus urbem,
Aut montana fcdet circum cafteUa lub armis, 440
Nunc hos,nunc iUos aditus, omncmque percrrat
Arte locum ; & varirs adfultibus inritus urguet. r
Oftendit dextram infurgens EnteUus, & alte
ExtuUt : iUe idum venientcm a vertice velox
Pravidit, celerique elabfus corpore ceflit. 44 S
EnteUus vires in vcntum cftudit ; & ultro
Ipfe gravis, graviterque ad terram pondere vafto
Concidit : ut quondam cava concidit aut Ery-
■ mantho ,
fifl Antldainmagnaradicibuserutapinus.
Confurgunt ftudiis Teucri&Trinacria pubes : 4S0
Wm It clamor cxlo, primufque adcurrit Aceftes,
Wm Aquxvumq-, ab humo mifcrans adtoiht amicum.
P. At non tardatus cafu neque territus heros ,
^ ■ Acrioradpugnamredit, acvimfuicitatira.
Tum pudor incenditvires, & conlcia virtus : 455
Prarcipitemque Daren ardens agit xquore toto j
Nunc dextra ingeminans iftus, nunc lUe linittra.
Nec mora, nec requies. quam multa grandiitc
nimbi \~ .n \ u
Cuhninibus crepitant ; fic denfis iftibus heros
Crebcr utraquc manu pulfat verfatque Dareta. ^60
Tum pater Aneas ' ote longms iras,
Et fx/ire animis E..I. - ■ ■ a haud paiius acerbis ;
Sed finem inpofuit pugnx, feflumquc Dareta.
Eripuit, mulcens didis : ac taUa fatur :
InfcUx, qu» tanta animum demenua cepit J 4« 5
iti
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduceci by courtesy of Koriinklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
r^t P. V I R 0 I L I I
KcMi vires alias, converfaque numina fentis ?
Cede deo. dixitque, & proelia voce diremit,
um fidi a:quales, genua xgra tralientem ,
Jadlantemque utroque caput , crafTumque cruorem
Ore eje6l:antem,mixtolque in fanguinc dentis^^yo
Ducunt ad navis 3 galeamque enfemque vocati
Accipiunt : palmam Entcllo taurumq- relinquunt*
Hic vidor, fuperans animis, tauroque fuperbus,
Nate dea, vofaue hxc, inquit, cognofcite , Teucri 5
Et mihi qusc fuerint juvenali in corpore vires, 47 5
Et qua (civetis revocatum a morte Dareta.
Dixit, & adverli contra lletitora juvcnci ,
Qui donum adftabatpugnar, durofquc redufta
Libravit dextra mcdia intcr cornua cxftus
Arduus, eftradtoque inlifit in ofla cerebro. 480
Sternitur, exanimifque trcmens procumbit humi
bos.
llle fupertalis cfFundit peiftore voces :
Hanctibi, Eryx , meliorem animam pro mortc
Darctis
Pcrlblvo : hic vi<ftor cxftus artemque repono.
ProteniTS Aneas ccleri certare figitta " • 9 y
lnvitat> qui forte veUnt ; & prxmia ponit .
Ingcntique manu malum de navc Serefti
Erigit j & volucrcm trajcao in fune columbam,
C^o tendant fcrrum, malo fufpendit ab alto.
CcHivcnere viri : dejedlamque arrea fortem 450
Acccpitgalea : & primusclamore fecundo
Hyaacidx ante omnis exit locus Hippocoontis :
Qucm modo navali Mneftheus cenamjne vidtor
Confequitur, vixidi Mneftheus evindus oliva.
Tcrtius Eurytion, tuus, 6 clariflimc, frater ^ 49 5
Pandare : qui quondam , juflus confunderc focdus,
In mcdios telum torfifti primus Achivos.
Extrcmus, galeaque ima fubfcdit Accftes •
Aufus & ipfe manu juvenum tentarc laborem.
Tum validis flcxos incurvant viiibiiis arcus 500
Pio quifciuc vifi, & dcjptonuuit tcla pharetris.
Prima-
S L I B. V.
17»
cxlum neivo ftiidcnte fagitta
50?
510
51S
m
'01
5-0
'amaquc
^ liyrtacidx , -
Et venit, adverlique infigitur arborc mali.
Intremuit malus, timuitque cxterrita pennis
Ales, 6c ingenti lonuerunt omnia plaufu.
Poft acer Mncfthcus addufto conftitit arcu,
Alta petens : pariterque oculos telumque tctendit.
i^i Aft ipfam mifcrandus avem contingere ferro
^ INon valuit : nodos & vincula linea rupit ,
i«K Quis innexa pedcm malo pendebat ab alto.
llla notos atque atravolans in nubilafugit.
Tum rapidus jam dudum arcu contenta parato
Tela tenens, fratrem Eur>tion in vota vocavit,
Jam vacuo Ixtam cxlo Ipecuiatus 5 3c alis
- rlaudentem nigra figit fub nube columbam.
itU Dccidit exanimis, vitamque reliquit in aftris
J^tlie riis, fixamque refett delabfa fagittam.
Amifla folus palmafuperabat Aceftcs ;
Qui tamen acrias telum contendit in auras,
Oftentans artemque patcr, arcumque ionantem.
Hic oculis fubiturji objicitur magnoque faturum .
Augurio monftrum. docuit poft exitus mgcns :
Seraque tcrrifici cecinerunt omina vatcs.
Namque volans liquidis in nubibus arfit arundo ,
Signavitqueviam flammis, tenuifque recclTit
Conium^a in ventos : cxlo ceu fxpe refixa
Tranfcurrunt crinemquc volantia lidcra ducunt.
Attonitis hxfcrc animis , Superofque precati
Trinaaii Teucrique viri : nec maximus omcn 530
Abnuit Ancas, ied Ixtum amplexus Aceftcn
Muneribus cumulat magnis, ac talia fatur :
Sume, pater : nam te voluit rex magnus Olympi
Talibus aufpiciis exfortem ducerc honorcs.
Ipfius Anchifx lon^xvi hoc munus habebis, 5 3 5
Cratera inpreflum fignis : qucm Thracms olim
Anchifx gcnitori in magno munete Cifleus
Fcrrc fui dederat monumentum 6c pignusamoris.
Sic fatU3 cingit viiidamitcmpora lauro :
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuesf LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
P. V I R G 1 L I 1
b Etprimum aiitc omnis viftorcm adpellat Aceften*|
Nec boniis Eurytion prxlato invidit honori 3
Quamvis foliis avem cxlo dejecit ab alto.
Proximus ingreditur donis, qui vincula rupit :
Extremus, volucri qui fixit anindine malum.
Atpater itneas nondum certamine mifib, 54;
Cuftodeiti ad fefe comiteiiique inpubis luli
Epytiden vDCat, & fidam fic fatur ad aurem :
Vadc age, &, Afcanio, fi jam pucrile paratum
Agmen habet fecum, curfufq^ inftruxit equorum ,.|
Ducat avo turmas, & feie oftendat in armis, 550
Dic, ait. ipfe omnem longo decedere circo
Jnfufum populum, & campos jubct efic patcntis.
Inccdunt pueri, pariterqu^ ante ora parcntum
Frenatis lucent iiTequis : quos omnis euntis
Trinacrix mirata frcmitTrojxque juvent^s. 555
Omnibus in morem tonfa coma prefiTa corona* - -
Cornea bina ferunt prxfixo haftilia ferro :
y e/- Pars levis humero j)haretras. it peftore fummo
**/#-Flexilis obtorti per coUum^circuius auri.
^^»^, pi^ji^ Xrj^s cquitum numcro turmx, terniq, vagantur 5(^0
Duftorcs : pueri bis feni quemquc fecuti
Agmine partito falgent, paribufque magiftris.
tTila acies juvenum, ducit quam parvus ovantcm
Nomen avireferens Priamus^ tua clara, Polite,
Progenies, audura riialos: quem Thracius albis 555:
Portat equus bicolor maculisj veftigia primi
Alba pedis, frontemque oftentans arduus albam.
Altcr Atys, genus unde Atii duxcre Latini :
Parvus Atys, pueroque puer dileftus lulo.
ExtremuSjformaqut ante omnispulchcr lulus 570
Sidonio eil invcftus equo : quem candida Dido
EfTe fui dederat monumcntum & pignus amoris.
Cfttera Trinacriis pubes fenioris Aceftx
Fertur equis.
Excipiunt plaufupavidos, gaudentque ruentes 575
\, Dardanidxj veterumque a^gnofcunt oraparentum.
^oftquam omnejn kti conlciruiii oculolq; fuorum
Luftra-
I
Early European Books, Copyright ® 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
I8t
580
1 ............
^uftravcre in equis^ (ignum clamore paratis
Ipytides longe dcdit, infonuitque flagello.
^lli difcurrere pares, atque agmina terni
iduftis folvere choris, rurfufque vocati
i^onvertere vias, infcftaque tela tulerc.
nde alios ineunt curfus aliofque recurftis
\dverlis fpatiis, alternofque orbibus orhi
Jnpediunt, pugnxque cient fimula^ra fub arnus : h/
ipt nunc terga fuga nudant 3 nunc fpicula vertunt cLt,
1 nfcnli : fada pariter nunc pace feruntur.
Jt quondam Creta fertur Labyrinthus in alta
^'arietibus textum cxcis iter ancipitemque
^Mille viis habuifie dolum, qua ligna fequendi 590
l^allcret indeprenfus & inremeabilis crror.
Jiiaud alio Teucrum nati veftigia curfu te^r
ipediunt, texuntque fiigas & proelia ludo,
tlphinum fimiles : qui per maria humida nando \
fcarpathium Libyciimqj fecant, Iuduntq; per un d.-i^.
r rlunc morem curfus , atque hxc certamina pri-
i mus
-'Alcanius, Longam muriscum cingeret Albam ,
'Rettulit, & prilcos docuit celebrare Latinos.
■^^opuo' ■ ' :n quo Troia pubes,
^ Llbani c maxima porro (Tco
r.Acccpit Roma, 5c panium fervavit honorem :
^rojaque nunc, pueri Trojanum diciriu- agmcn.
lac celebrata tenus fanfto certamina patrf.
Hinc primum Fortuna fidem mutata novavit. hl^
^Dum variistumulo referunt foilemnia ludis , 605
" lim de crlo mifit Saturnia Juno
^ liacam ad claflem, vemofque adfpirai .:i
Multamovcns, nec dum antiquum faturata do*
lorem.
lla viam celcrans per mille coloribus arcum,
lulli vifa, ciro decmittramitc virgo. (^xo
:onfpicitingentcm concuifum, & litora luftrat ,
)cfertofquc videt portus, claflcmquc relidam.
Vt procul in fola lccretce Troades zQt^
H 7 Ajliif-
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
AmifrumAnclufcn flcbant,cunaxquc ptofundum
rontum afpeftabant flcntes. Heu tot vada feflis,
Et tantum fuperefle maris ! vox omnibus una.
Urbem orant : tadet pelagi perferre laborem. ^
Ergo inter medias fefe haud ignara nocendi
Conjicit, Sc faciemque dex veitemque rcponit.
Fit Beroe, Tmarii conj»^ longxva Dorycli ; 6zo
Cui genus , & quondam nomen, natique fuiflent :
Ac fic Dardanidfim mediam fe matribus infert :
O miferx, quasnon manus , inquit, Achaica bello
Traxerit ad letum patrix fub moenibus ! 6 gens
Infclix, cui te exitio Fortuna refervat i 6iS
Septima poft Trojx cxcidium jam vcrtitur xftas,
Cum freta, cum terras omnis, tot inhofpita faxa
Sideraque emcnfx fetimur:dum per mate magnura
Itaiiam fequimur fugiente, & volvimur undis.
Hic Erycis fines fraterni, atque hofpcs Accftcs. 6 ? o
Qiiid prohibct muros jacere,&: darc civibus urbcmJ
O patria, & rapti nequicquam ex hofte Pcnates i
Nullane jam Trojx dicentur moenia 5 nufquain
Hetloreos amnis Xanthum & Simoenta vidcbo J
Quin agite, Sc mecum infauftas exurite puppes.
Nam mihi Caflandrx per fomnum vatis imago
Ardentis dare vifa faces : Hic quxrite Trojam ,
Hic domuseft, inquit, vobis : jam tcmpus agi res :
Nec tantis mora prodigiis. en qua^uor arx
Neptuno. deus ipfe faces animumqs miniftrat. 6^o
Hxc memorans, priina infenfum vi corripit ignem,
Sublataque procul dextra connixa corufcat,
Et jacit. arretfcje mcntes, ftupefaaaquc cotda
Iliadum. hic una e multis, qux maxiina natu,
Pyrgo, tot Priami natorum regia nutrix : «+S
Non Beroe vobis, non hxc Rhoeteia, matics,
Eft Dorycli conjux. divini figna decoris,
Ardentifque notate oculos ; qui fpiritus illi,
/ Qui valtus, vocilve fonus, vel gtelius euntjj
Ipfa egomet dudum Beroen digrefla reliqui 6 $ ©
JtgraiD, indignantcin, tali quo4 foia caisict
, A N r. I D o . r B. ri.
iMunere, nec mentos Anchirs inferret honores,
«Kc etFata.
lAt matres, primo ancipites, oculifque malignis
•Ambiguac Ipectare ratis, milerum inter amore 6 j s &
|ra-lenns terrx, fatilque vocantia regna :
:um dca le paribus per ca:lum fulhilit alis ,
ngcntemque fuga lecuit fub nubibus arcum.
^ fum vero a^toniti monftris, adaeque furorc ir
>Conclamant, rapiuntque focis penetralibus igncm:
-Pars fpoliant aras, frondem ac virgulta facefque
--onjicmnt. furit inmillis Volcanus habenis u.
^ 'ranrtra per & remos, & piclias abiete puppis. ^
Nuntius Anchifx ad tumulum cuneofque dieatri
[ncenfas perfert navis Eumelus : & ipfi 555
^cfpiciunt atram ui nimbo volitare fovillam.
rimus & Afcanius, curfus ut Ixtus equeftns
^ucebat ; fic acer equo turbara petivii
Xaftra: necexanimcspofluntretinerc ji.agiiin.
!.^Quisfuror iftc novus ? quo nunc , quo tcnditis,
inquit,
Heu miferx cives ? non hoftem, uumicaquc caftra
L,Argivum, vcftras fpcs urins. en ego veftcr
* fcanius : galeam antc pedes projecit inanem ;
lua ludo indutus belli limulacxa cicbar.
ccelerat fimul Aneas, fimul agmina Tcucium,
ft illx diverfa metu per litora paaim
►iffugiunt j filvafque, & ficubi concava furtim
axa, petunt. piget incepti, lucifquc, fuofque
4utatxadgnofcunt,excuflaq;peitoxeJunoeft. ^ \
led non idcirco flammx atque incendia viies te
iidomitas pofuere : udo fub roborc vivit
«Stuppa vomenstardum famum, lenturque carinas
W lEft vapor, & toto dcfcendit corpore peftis :
H >lNec vires heroum infufaque fiumina profiant.
iTumpiusiLneashum.erisabfcuidercveftem, 6%$ -X-
^ Auxilioque vocare deos, & tendcre palmas :
iL^ppiter omnipotens,fi nondum exofus ad unuia
■Viojanos, fi quid picus antiqua laborcs
Kefpidt
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
C e
700*1
t84 p. V 1 R G 1 L I T
Rcfuicit humanosi da flainmam evadere clafli^
Nunc, patcr, 6c tenuis Teucrum res eripe leto. 69
Vel tu, quod fuperefl:, infefto fulmine morti,
$1 mereor, demitte, tuaque hic obrue dextra.
Vix hxc ediderat, cum eftulis imbribus atra
Tempcftas flne morc furit, tonitruque tremifcunf
Ardua terrarum, & campi : ruit xthere toto 69 S
Turbidus imber aqui^ denfifq; nigerrimus auftris :
Inpknturque fupet puppes ; femufta madefcunt
Robora. reftinftus doncc vapor omnis, &c omnes,
Quatiior amiflis, fervatari pefte carinx.
At pater Aneas, cafu concuflus acerbo,
Kxmc huc ingentis nunc illuc pedote curas
Mutabat verfans, Siculifne refideret arvis
Oblitus fatorum, Italafne capefleret oras.
Tum fcnior Nautes, unum Tritonia Pallas
Quem docuit, muhaqj infigncm rcddiditarte, 705
Hxc refponfa dabat, vel qux portenderct ira
Magna detmi, vel qua: fatorum pofceret ordo.
Ifque his Anean folatus vocibus infit :
Nate dea,quo fatatrahuntretrahuntque,fcquamur:
Quicquid crit: fuperadaomnis fortuna fcrcndo eft.
Eit tibi Dardaniusdivinac ftirpis Aceftes :
Hunc capc confiUis focium, & conjunge volentem:
Huictrade, amiflls fupcrant qui navibus, & quos
Pertxfum magni incepti rerumque tuarum eft:
Longxvofque fencs, ac fcfias squore matres > 7 ^ 5
Et quicquid tecu invalidum metuenfqj perich cft,
Delige, & his habeant terris, finc, moenia fefli : ^
U»bcm ajlpcllabunt permiflb nomine Aceftam.
Talibusincenfusdictisfeniorisamici , ^
Tum vero in curas animuflj diducitm' omnis :
Et nox atra polum bigis fubvedtatenebat.
Vifa dehinc caclo facies delabfa parentis
Anchifa:, fubito talis eftundere voces :
Nate, mihi vita quondam, dum vita manebat,
Care magis ; nate lliacis exercite fatis 5
Imperio Tovis huc venio ; qui claflibus ignem
^ •' pepulit,^
720
715
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninkiijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
it N £ I D L r B. V.
:^Depulit, & cxlo tandem milcratus ab alto eft.
<l|t;onliliis pare, qux nunc pulchcmma Nautcs
^Dat lcnior : lectos juvcnesfortiiluna corda
L)ctcr in Italiam. gens dura atque afpera cultu 7 5 o
)<Debellanda tibi Latio ell. Ditis tamen ante
filnfernas acccde domos, & Averna per alta
Congreflii s pete , nate, meos. non me inpia namq; i^i^f^lt/Kuu
artara habent , trilks umbra: : fed amoena piorum
Concilia Elyiiumque colo. huc cal^a Sibylla 7 3 5
Nigrarum multo pecudum te ianguine ducet.
Tum genus omne tuum , & , qua: dentur mania ^
difces.
Jamque vale. torquet medios nox jy^umida cuxfus ;
Et me fjcvus equis Oriens adflavit anhelis.
Dixcrat, & tenuis fugit, ccu fumus, in auras. 74^
Aneas, Quo dcinde ruis r quo proripis ? inquit.
" Quem fugis : aut quis tc noftris conplcxibus artet }
Hxc mcmorans cinerem &: Ibpitos iulcitat ign^s j
Pergameumqj Larem & canx penetralia Veftae
Farre pio & plena fupplex veneratur accrra. 74^
: Extemplo focios primumque arccflit Aceften,
i Et Jovis impcrium & cari prarcepta parentis
Edocet, 6c qux nunc animo iententia conftet.
1 Haud mora confiliis, nec jufla recufat Aceftes.
I Transicribunt urbi matres , populumquc volentcm
Deponunt, aaimos nil magna: laudis cgentcs.
Ipii tranftra novant , flammiiquc ambcia reponunt
Robora : navigiis aptant rcmoiquc rudcntil^i[uc
Exigui numero, fcd bcUo vivida virtus.
Intcrea Aneas urbcm dciignat aratro, 7^5
Sortitutque domos : hoc Ilium, £c ha:c loca Troj^ >
Eife juBct. gaudet regno Trojanus Acci^cs ,
Indicitquc forum, Sc patribus dat jura vocatis.
Tum vicina aihis Erycino in vcrticc iedes
Fundatur Veneri Idalix, tumuloque iaccrdos 750
Ac lucus latc iacer additur Anchiicco.
Jamque dies epulata novem gens omnis, 8c aris
f actus honos ; placidi ftraverunt xquora venti :
Crebci
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuesf LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
IJ* P. V I R G I L I I
Crcbcr 5c adfpirans rurfiis vocat aiifter in altum,
Exoritur procurva ingens per litora fletus : 755
>rw Cojnplcxi inter fe nodemque cliemque morantur.
Ipla: jam matres, ipfi, quibus afpera quondam
44. Vila maris facies &c non tolerabile nomcn ,
Ire volunt, omnemque fuga: perferre laborem.
Quos bonus Aneasdi^tisfolatur amicis, 770
Et confanguineo lacrimanscommendat Aceftx.
Tris Eryci vitulos & Tempeftatibus agnam
Cardere deinde jubet, folvique ex ordine funem.
Ipfe, caput tonfx foliis evinftus olivx,
ce^yip^ Stans procul in prora pateram tenet , extaquc falfos
/^^^ ^ fomc^t in fludlus, ac^vina liqucntia fundit.
fyf^i€^ h Profequitur furgens a puppi ventus euritis,
Ccnatim focii feriunt mare, 6c xquora verrunt.
At Venus interea Neptunum exercita curis
t Adloquitur , talifque eftundit pedore queftus : 7 8 o
Junonis gravis ira nec exfaturabile peftus
Cogunt me, Ncptune, preces defcendere in omnis :
C^uam nec longa dies, pietas ncc mitigat ulia 5
Ncc Jovis imperio, fatifve infrafta quiefcit.
J' Non media de gente Plirygu exedifle nefandis 72 5
Urbem odiis fatis eft,nec poenam traxe per omnem
f3 Relliquias : Trojx cineres atque ofla peremtx
Infequitur. caufias tanti fciat iila furoris.
Ipfe milii nuper Libycis tu teftis in undis,
Quam molem fubito excierit. maria omnia cxlo
Milcuit, Aoliis nequicijuam freta procellis j
In regnis hoc aufa tuis.
Pcr fcclus ecce etiam Trojanis matribus aftis
e Exuflit fijcde puppjs 3 ?c clafle fubegit
Amifla fbcios ignotx linquere terrx. 795
Qiiod liipcreft 3 oro, liceat dare tuta pcr undas
Vcla tibi : liceat Laurentem adtingere Tliybrim :
Si concefla pcto, li dant ca mcenia Parcx.
Tum Saturnius hxc domitor maris edidit alti :
Fas omne eft, Cytherea, mcis te fidere regnis , 800
Unde genus ducis : merui quoque. Ixpe furores
Con.
A M E I n o 5 L I B. V.
117
")3onprcfii & rabicm tantam cxliquc marifquc.
!^cc minor in tcrris (Xanthum Simoentaq^ tcftor)
:N.ncx mihi cura tui, cum Troia Achillcs 805
xSxanimata fequens inpingercc agmina muris ,
lMilliw\ multa darct leto, gcmerentque replcti a\
lAmnes, nec rcpcrirc viam atque cvolvere poflet
f Iii marc fe Xanthus : Pelida: tunc ego forti
nCongrclfum Ancan, ncc dis nec viribus aequis,8 10
'Nube cava rapui : cupercm cum vcrtcrc ab imo
:Strucia mcis manibus perjurx moenia Trojo^.
Nunc quoq^mcns cadem perftat mihi:pelle timorc^ 0
Tutus, quos optas, portus accedct Avcrni.
Unus crittantum, amifliim qucm gurgite quxic^: /
^Unum pro multis dabitur caput.
l|pHis ubi Ixta dc2C permulfit pedora diftis ;
Jungit cquos auro genitor, fpumantiaquc addit
i.Frena fcris, manibufquc omnis cffundit habcnas.
C Ca^ruleo per fumma lcvis volat xquora curru. 820
: Subfldunt undx, tumidumquc fub axc tonanti
tStcrnitur xquor aquis: fugiunt vafto asthcrc nimbu
f Tum varia: comitura ifecies ^ inmania cete>
Et fcnior Glauci chorus,'Inoufquc Palxmon » ^
Tritonefque citi, Phorciquc cxercitus omnis. 82 J
Lxva tcncnt Thetis & Mclitc Panopeaque virgo,
Nefxc, Spioquc, Thaliaque, Cymodoccque. /
M Hic patris Anex fufpcnfam blanda viciflim
r Gaudia pertctitant mentem : jubct ocius omnis ' f^fi-
AdtoUi malos, intendi brachia vclis. |jci t:
Una omncs fccere pedcm 3 paritcrquc liniftros,J^
Nunc dcxtros folvcrc linus : una ardua torquent
Cornua,dctorqucntquc.fcrunt iua flamina claflem.
Princcpsantc omnisdcnfum Palinurus agebat
^ Agmen : ad hunc alii curfum contendere jufli. 8 3 i
) Jamquc fere mediam cxli nox^umida mctam ^^jL
) Contigcrat : placida laxa^ant membra quicte ^
l Sub rcmis fuli pcr dura fedilia nautx.
J Cum levis xtheriis delabfus Somnus ab aftris
V Acradiuiovittcncbrofum, Scdifpulitumbras, 840
Tc,
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
1«S ?. V I R G 1 L I 1
Te, raliauic, petcns, tibi (bmnia triftia portans
Ihlbnti 3 piippique deus conledit in alta ,
Phorbanti iimilis j funditque has ore loquclas :
larulc Palinure, fcrunt ipfa xquora clafleni 3
Aquatx fpirant aurx : datur hora quieti.
Pone caput, feffofquc oculos furare labori. 845
Ip(e ego paullilper pro te tua munera inibo.
Cui vix adtoilens Palinurus lumina fatur :
Mene falis placidi voltum fludufque quietos :
Ignorarc jubcs ? mene huic confidere monftroJ
-^nean credam quid cnim fallacibus auftris , 850
Er cxli toti^^ deceptus fraude (crcni ?
Talia dicta dabat, clavumquc adfixus & hxrens
Nufquam amittebat, oculofque fub aftra tcnebat.
Ecce deus ramum Lethxo rore madcntem,
Vique foporatum Stygia fuper utraque quafiat S 5i
Tempora , cunftantique natantia lumina folvit.
Vix primos inopina quies laxaverat artus :
Ec fuper incumbens, cum puppis parte rev^lfa,
Cumqj gubernaclo liquidas projecit in undas
Prxcipitem,ac focios nequiajua Ixpc vocantem.85o
Ipfe volans tcnuis fe fuftulit ales ad auras.
Currit itcr tutum non fecius xquorc claflis ,
Promiflifque patris Neptuni interrita fertur.
Jamq5 adco fcopulos Sircnum advefta fubibat;
Di^icilis quondam, multorumque oflibus albos.
Tum rauca afliduo longe fale faxa fonabant :
Cum pater amiflb fluitantcm errare magiftro
Senlit, & ipfc ratem nodurnis rexit in undis
Multa gemens , cafuquc animum concufliis amici.
O nimium cxlo 8cpclago confife fcrcno, 870
Nudus in ignota, Palinuxc, jacebi^^rcna.
P, V I
o s L I B. V I.
N
' 1, I l M A R O " •
£ I D O S
L I B E R VI
Ic flitur lacrimans, clafi
habci
nmittit
Et tandem Euboicis Ciimaium adlabitur oris.
Obvertunt pelago proras : tum dente tenaci
r. Ancora fundabat navis, & litora curvx
iPrxtexunt puppes. juvenum manusemicaL ai\lci::> 5
; Litus in Helpeiium : quxrit pars femina fiammx
Abftrufa in venis filicis : pars denfa ferarum
[Teda rapit filvas , inventaquie fiumina monftrat.
Atpius Anr • .'cs, quibusaltus Apollo
Trxlidet, hc . . xque procul fecreta Sibyllx, i c
|Aptrum inmane , pctit : magnam cui meatem ani*
mumque
Delius inlpirat vates, aperitque futura.
^ ]am fubeunt Trivix lucos, atque aurea teda.
Dxdalus (ut fama eft) fugiens Minoia rcgna,
^petibus pennis aufus (e credere cxlo, i ;
ifuetum per iter gelidas enavit ad Ardtos,
/halcidicamque levis tandem fuperadftitit arceni,
Redditus his primum terris, tibi, Phoebe, facravit
Remigium alarum, pofuitquc inmania templa.
In foribus ietum Androgeo : tum pendere pounas
Cecropidx j ufli (n>iferum) feptena quotknnis
Corpora natorum 3 ftat duttis fortibus urna
^ Contra elata mari relpondet Cnoflia tellus :
I Hic crudelis amor tauri, fuppoflaque fiuto
I Pafiphacjmixtumque genus, proiefque biformis 2 J
% Minotaurus incft, Veneris mon'^ ^ \ nefandx i /
i Hic labor ille domus, 6c inextriv... ^rror.
S Magnum reginx fed enim miferatus amorem
Dxdalus, ipfe dolos tefti ambagefque refolvit >
.Cxca rcgens filo vcftigia. tu quoque magnam 3 o
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
I90 P. V I R I» 1 L 1 I
Paitcm opeic in tanto,lmcret dolor, Icare, h^.bcrc:.
Bis conatus crat calus cftmgere in auro :
Bis patria: cccidcre manus. quin protgnus omnia
Perlegercnt oculis, ni jam pr^mifuis A(rfiates
Adforet, atque una Pha:bi Trivixque facerdos 3 5
Deiphobe Glauci, fatur qua: talia regi :
Non hoc ifta libi tempus Ipedacula pofcit.
Nunc grege de intafto feptcm ma<ftare juvencos
Pracftiterit, totidcm leftasde more bidentis.
Talibus adfata Ancan ( nec facra morantur 40
Jufla viri) Teucros vocat alta in templa facerdos.
Excifum Euboicx latus ingcns rupis in antrum :
Qtto lati ducunt aditus centum, oftia cenxum ;
Unde ruunt totidcm voccs, rcfponfa Sibyllx.
Ventum crat ad limcn, cum virgo, Pofcere fata 45
Tempus, ait. deus^ccc, deus. cui talia fanti
Ante fores fubito non vukus, nortcolor unus,
Kon comfx manfere com<e j fed peftus arthclum,
Et rabie fera corda tument : majorque videri ,
Nec mortale fonans, adflata eft numine quando 50
Jam propiorc dci. Ceflas in vota precefque ,
Tros, ait, Anca? ceflas: neque enim ante dehifcent
Adtonitx magna ora domus. & talia fata
Conticuit. geiidus Teucris per dura cucurrit
Ofla tremor,funditque preces rex petkore ab imo ;
rhcebe, gravis Trojx femper miferate labores ,
Dardana qui Paridis direxti tela manufque
Ccrpus in Aacida:^ magnas obeuntia terras
Tot maria intravi duce te, penitnfquc repoftas
Maflylum gentjs, prxtentaque Syrtibus arva. 60
Jam tandem Italix fugientis prendimus oras.
Hac Trojana tenus fuerit Foituna fecuta.
Vos quoque Pergamex jam fas eft parcere genti,
»Dtque Dcxque omnes , quibus obftitit Ilium , &
ingens
GloriaDardaniar. tuque oTantliflrima vates 6$
Prxfcia venturi, da (non indcbita pofco)
Kcgna meis fatis j llatio coufidcre Teucros ,
Frxan -
A N R I D O « L I B- Vr. 191
nTantiftiue dcos, agitataque numina Trojx.
i umPhtibo & Trivixfolido dc marmore templfi
liftituam, fcrtofque dies dc nomine Phocbi, 70
"Vcquoqj magnamanentrcgnis pcnctralia noftris.
Jtic cgo namquc tuasfonis, arcanaquc fata
itida mex gcnti ponam, lcdofque lacrabo
ulma viros. foliis tantum nc carmina manda ;
;{e turbata volcnt rapidis ludibria ventis.
4pfa canas oro. finem dcdit ore loquendi.
,)it, Photbi nondum paticns, inmanis in antro
).acchatur vatcs, magnum fi pedtore pofiit
^^xcufliflc deum. tanto magisillc fatigat
Os rabidum , fcra corda dc^nans , ringitque pre-
1 mendo.
Oftia jamque domus patucrc ingentia ccntum
>.pontc fua, vatifque fcrunt rcfponfa per auras.
0 tandem magnis pelagi defundc pcriclis :
mtd tcrrx graviora manent. in regna Lavini
1 )ardanidx venient 3 mitte hanc de pedlorc curam :
|ied noji & vcniflc volcnt. bella, horrida bclla,
tpt Thybrim multo Ipumantcm fanguinc cerno.
^^on Simois tibi, nec Xanthus, nec Dorica caftra
^cfuerint. alius Latio jam partus Achilies,
^atus ipfe dea. ncc Tcucris addita Juno 90
J fquam aberit : cum tu fupplex in rebus egcnis
3iLas gentis Italum, aut quas non oraveris urbis !
Caufla mali tanti conji^, iterum hofpita Tcucris j
'^.xtcrnique iterum thalami.
'u nc cede malis : fcd contra audentior ito, 95
Luam tua te Fortuna fmet. via prima falutis ,
Qiiod minime rcris, Graia pandctur ab urbe.
Talibus cx adyto diftis Cumxa Sibylla
Horrendas canit ambagcs, anuoque rcmugit ,
Oblcuris vcra involvcns. ca frena furenti 100
'Concutit, & fl:imuios fub pedorc vcrtit Apollo.
^Ut primum cclfit furor, & rabida ora quicrunt j
ilncipit Aneas hcros : Non uUa laborum,
^ virgo, nova inTfacies inopinavc furgit.
Omnia
oc
Early European Books, Copyrighf © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibiiotheek, Den Haag.
224 A 49
10
r I
f
lyi r. V 1 R G 1 L I T
Oinnia pixcepi.atquc animo mecum ante peregi.
Unum oio : quando hic infeini janua rcgis
Dicitur, & tencbrola palus Acheronte refuio :
Ire ad conlpcdtum cari genitoris ik ora
Contmoat : doceas itcr, 6c facra oftia pandas.
Illum ego per flammas &c milie fe^ucntia tela i lo- ,
Eripui his humeris, mcdioque ex hofte rccepi :
lllc meum comitatus iter, maria omnia mecum ,
Atque onuiis pelagique minas cxlique ferebat
Invalidus, vires uitra fortemquc fenefta:.
Quin, ut te fupplex pctevcm, 6c tua limina adirem,
g Idem orans mandata dabat.^iatique patiifque,
Alma,prccor,nulerere. potes namque omnia:ncc te
^ ecAa Nequicquam lucis Hc^ate prafecit Avcrnis.
Si potuit Manis arceilere conjiigis Orpheus ,
Threicia frctus cithara fidibulque canoris : i
Si fratrem Ti^llux alterna morte redemit ,
^ Itque rcditque viain totics. quid Thefea, magnura
Quid mcmorem Alciden : & ml genus ab ]ove
fummo.
Talibus orabat diclis, arafquc' tenebat.
Cum lic orfa loqui vates: Sate fanguinc divom, 1 1 S
, j Tros Anchiliada,faciiisdeicenlusAvcrno.
No<ftes atque diespatet atri janua Dixib
Scd revocare gradum , fuperafque evad^.^ .-^. ,
Hoc opus, hic iabor elt. pauci, quossquus amavit •
Juppiter, aut ardens evexit ad aethera vutii:..
Dis geniti potuere. tcnent media omnia iilvx,
Cocytufque linu labens circumvemt atro.
Quod fi tantus amor mcnti, ii tanta cupido cft,
Bis Stygios innare lacus, bis nigra viderc
Tartara 5 & infano juvat indulgere labori ; 1 5 J
Accioe.qux peragenda prius. latet arbore opaca
Aureus 6c foiiis Cc lento vimine ramus ,
Tunoni infernx dictus faccr. hunc tegit omms
Lucus, & obfcuris claudunt convallibus umbr.v.
Sed non ante datur telluris operta fubire , 140
// e Auricomosquamquisdccerpferitarborefatuv
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
I
A N i) o i L I B. V I. i/y
Toc fibi pukhiaiuum tcrri Prorcrpina munus
fiftituir. primo avulfo non dcficitalter
^ureus ; &c limili frondclcit virga merallo.
jrgo-altc vcltiga oculis, & rite repertr
larpe manu.namq; ipfe V( ' lc'.^ucwur>
n rc fara vocant : aliter, no.. . . s
tincere, nec duro poteris convellcre ferro,
arterea jacet exanimum tibi corpus amici,
Icu nclcis) totamquc inceftat funere claficm ;
:Uim confulta petis, noftroque in limine pcndcs*
ficdibushunc refer ante fuis, & conde fepulcro.
..>uc nigras pecudes : ca prima piacula funto.
ic demum lucos Stygios regna invia vivis
^cfpicics. dixit, prefloque obmutuit ore. i s 5
HLneas macfto dcfixus lumina voltu
^ngfeditur, linquens antrum ca' ^ volutat
j lvcntus animo fccum. cui fidus
'f comes, & paribus curis veftigia
Multa inter fefe vario fermone ferebant :
r)ivem focium exanimem vates , quod coipu:> iui-
mandum
>)icerct. atque illi Mifenum in litore ficco,
: Jt venere, vident indigna morte pcreir^um ;
Uifenum Aoliden : quo non - ' ntior alter
Ere ciere viros, Martcmque z< le cantu. 16 f
ledoris hic magni fuerat comes, Hedtora circCi
it lituo pugnas infignis obibat & hafta.
Foftquam illum vita viftor fpoliavit Achilles>
)ardanio itnea: fcfe fortifllmus heros
. Vddidcrat focium, non inferiora fecutus. 1 70
Jed tum, forte cava dum perfonat xquora concha >
iemens & cantu vocit in ccrtamina divos ,
ttmulus exceptum Triton ( fi crederc dignum eft)
i;nter faxa virum fpumofa inmerfefat unda.
lErgo omnes magno circum clamore fremebant ;
Pricipue pius Aneas. tum jufla Sibyllx
Kaud mora) fcftinant flentes, aiamque fepulcri
^ongerere arboribus^ cxioque educcr^ ecrtant.
1 Ittit
Early European Books, Copyrighf © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibiiotheek, Den Haag.
224 A 49
194 V I R G I L 1 I
Itur in antiqiiam lilvam ilabula alta terarum :
Procumbiint picca: : fouat idla iccuribiis ilex : 1 2a.
Praxinexque trabcs, cuneis dc fiflilc robui
e Scinditur : advolvunt ingenns montibus ornos.
Necnon Aneas opcra inter talia primus
Hoitatui focios, paribufque accingitur arniis.
Atque hxc ipfe fuo trifti cum corde volutat, 1 8j
Alpedans filvam inmenfam, & lic vocc precatur :
Si nunc fe nobis ille aureus aibore ramus
Oftendat nemorc in tanto : quando omnia vere
Heu nimium de te vates, Mifene, locuta eft.
Vix cafatuserat, geminxcum forte coUmibx i
Ipfa fub ora viri carlo vencrc voiantes ,
Et viridi fedcre folo. tum maximus hcros
Maternas ac^gnofcit avis, Ixtiifque precatur :
Efte duces o, fi qua via eft, curfumque per auras f
Dirigite in lucos, ubi pingucm dives opacat i9S\
Ramus humum.tuque 6 dubiis ne defice rebus,
Diva parens. fic effatus veftigia preflit i
Obfcrvans qux figna feranr, quo tendere perganL ♦
Pafcentes illa: tantum prodire volando,
Quantum acic poflent oculi fervarefequcntu. 200
Indcjubi vcnere ad fauces grave olentis Av^rni,
p Tollun^; fc^celeres , liqiiidumque per acra li|blic
Scdibus optatis gemina fupcr aibore fidunt :
Difcolor undc auri pcr ramos auia rcfullit.
Quale fblet filvis brumaii frigore vifcum 205
Fronde virere nova , quod non fua feminat arbos ,
e Et croceo fojtu tcretis circumdarc truncos.
Talis crat Ipecics auri frondentis opaca
liice : lic ieni crepitabant bradlea vento.
Coriipit Aneas extemplo, avidufque rcfringit j.iq
Cunftantcm, &: vatisportat fub tcda Sibylla:.
Ncc minus intcrpa Mifenum in iitorc Teucri
Flebant, ifc cincriingrato fuprema fcrebant.
Principio pinguem ta^dis &c roborc fecto
Ingcntem ftruxere pyram : cui frondibus atris 2 1 5
liucxuiu lateiaj ik fcialis antc cuprcfl^*
Con-
r
230
A- N' £ I D O S L I B. V I. 19 <
tnftituuiu, dccorantque fupcr fulgcntibus annis;
Irscalidos latices tk aena undantia flammis
ipediunt , corpulque lavant fngentis & unguunt,
1% gcmitus. tum membra toro detieta reponunt,
frpureafque fupcr vcllis velamina nota
Dn^iciunt. pars ingenti liibiere feretro
iltc minifterium, & fubjedam moreparcntum
erli tenuere facem. congefta crcmantur
rca dona, dapes, fulb cratcrcs olivo. 225
w: frtquam conlabh cineres, &c flamma quievit, /9
m blliquias vino & bibulam lavcre faviUam :
■F' tiVaquc lefta cado texit Coiynaius aeno.
^ .|em ter focios pura circumtulit unda,
IP^^argens rore lcvi & ramo felicis oli vx :
liftravitquc viros, dixitque novillima verba
:pius Aneasingenti molc fepulcrum
^ponit, fuaqiie arma viro, remumque, tubamquc»
f ontc fub aerio : qui nunc Mifenus ab ilio
icitur, aetcrnumquc tcncrper faccula nomcn. 235. e.
is adtis propcre exfequitur prxcepta Sibylla:. e
^cluncaaltafuit, valtoquc inmanishiatu,
, mpea, tuta lacu nigro nemerumquc tenebris :
iluani fuper haud ulia: potcrant inpunc volantes
IJnder.c itcr pennis : talis lcle halitus atris 240
..ucibus^ftundcns fupera ad convexa ferebat: /yf .
t Jn de locum Graii dixc ruiirngininiL A^r"^"\t3 ^*^.
uatuor hic primum nigranris tcrga juvencos ^
^nftituit, frontique invcrgit vina laccrdosj
fummas carpens media intcr cornua fxtas, 24 $
nibus inponit facris libamina prima,
oce vocans Hecaten,ca:loquc Ercboque potentcm^
ipponunt alii cultros, tepidumque cruorem
-ifcipiunt patcris. ipfe atri vcllcris agnam <^
rj:-ncas matri Eumenidum magna:quc forori 2 f o
!nle ferit:> fterilemquc tibi,Proferpina,vaccam.
; um Stygio regi nofturnas inchoat aras ,
)t folida inponit tviurorum viicera flammis,
ungue fupcj^oleum infundens ardentibus cxtis. 4j
I 2 r.cce
I
K a-y
196 r. V I R C I L I I
Eccc autem, primi lub limina folis & ortus,
Sub pcdibus mugirc Iblum, &c juga coepta moveri
Silvarum, vilarquc canes ulularc pcr umbram,
Advcntautc dea. Procul 6, procul crtc, profani,
Conclamat vatcs, totoque abliftitc luco :
Tuquc invadc viam, vaginaquc cripe ferrum : z6o
Nunc animis opus, Anca, nunc pedorc firmo.
Tantum elFata, furcns antro fc inmilit apcrto.
lUc duccm haudtimidis vadentem pafiibus a:qua^
Di , quibus impcrium cft animarum , umbrxqu
lilcntes ,
Et Chaos, & Phlegetlion, loca noftc tacentia late j
Sit mihi fas audita loqui : lit numinc vcftro
Pandcre res alta tcrra 6c caliginc mcrfas.
Ibant obfcuri fola fub noftc pcr umbram ,
Perquc domos Ditis vacuas, & inania rcgna,
Quale per inccrtam lunam fub luce maligna 27^
iter in filvis : ubi cxlum condidit umbra "
Juppiter, 6c rebus nox abftulit atra colorem.
Vcftibulum antc ipfum primifque in faucibus Orci
Luctus & ultrices pofue^re cubilia Curar :
Pallcntefque habitant Morbi, triftifque Sencufcus,
Et Metus , 3c male fuada Fames , ac turpis Egelb.^ •
Tcrribilcs vifu formx , Letumque, Labofquc :
Tum confanguincusLeti Sopor, & mala mentis
Gaudia,mortiferumque adverfo in limine Belluin,
FerreiqjEumciiidum thalami,& Dilcordia demcns,
Vipereum ciinem vittisinnexa cruentis.
In medio ramos annofaquc brachia pandit
Ulmus opaca, ingens : quaAi fedcm Somnia vr»^
Vana tencre fcrunt , foliifquc fub omnibus ha:i
Multaque pr.xterea variarum monftra ferarum 2 S 5
Centauri in foribus ftabulant Scyllxque biformes ,
Et ccntimigeminus Briareus, ac beihia Lernx
Horrendiini ftridcns,fiammifquc armata Chim^ra:
GorgoncSjHarpyixque & forma tricorporis umbra?.
Corripit hic fubita trcpidus formidinc ferrum 290
Aneas, ftriftamquc aciem venicjitibus oifcrt,
r.
d A N E I D o > L I L. 195^
ritj ni dofta comes tenuis line corpore vitas
Admoneat volirare cava fv' * ^ ' <
nruat, 6c fruftra ferro div. . . . . . ^ .
inc via, Tartarei qux fcrt Acherontis ad undas :
urbidus hic canio vallaque voragme gurges
^ftftuat, atc • --memC o ^ ^ im.
l?orticor ha .iidus aqL.. vat
srerribili fqualore Charon : cui plurima mcnto
cCaniaes iucuita jacet : ftant lumina flammx : 300 c
ordidus ex humeiis nodo dependct
pfc ratem conto fubisit, veliique uk x ... r>
"t ferruginea fubvedat corpora cymba,
ffam fcnior : fed cruda deo viridilque fencftus.
Huc omnis turba ad ripas effufa ruebat, 30 j
IMatres atque viri, dcfundaque corpora vita
IMagnanimum heroum, pueri innubta:que puella: >
'^Jnpolitique rogis juvenes ante ora parentum.
ijQuam multa in filvis autumni frigore primo
Labiaxadunt folia, aut ad terram Gurirife ab alto
uam muto glomcrantur aves, ubi frigidus annus
rans pontum fugat, & terris inmittit apricis.
. Stabant orantcs primi tranfmittere curfum,
Tendebantque manus ripx ulterioris amore.
Navita fed triftis nunc hos nunc accipit ilios : 315
i Aft alios longe fummotos arcet^rena. ^
Aneas (miratuscnim motufque tumultu )
Dic, ait, 6 virgo, quid volt concurllis ad amnem !
Qiiidve petuntanima: J vel quo difcrimine ripas
Ha: linquunt, illa: remis vada livida vcrrunt : 3 - ^
Olli fic breviter fata eft longarva facerdos :
' Anchifa gcnerate, detim certifiima proles,
^ Cocyti ftagna alta vides, Stygiamque paludem,
DI cujus jurare timent & fallere numen.
a Ha:c omnis , quam cernis, inops inhumataque tur- a
^ baeft: 32S ^
i
Portitor ille, Charon : hi, quos vehit unda, fepulti,
-1 Nec ripas datur horrendas &c rauca flucnta
Tranfportare prius, quam iedibus ofla quierunt.
^j^i I 3 CcntuHi
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduceci by courtesy of Koriinklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
19t T. V I H G I L I J
Cenrum crrant annos^volitantq^ Yikc litora circumJ
Tum dpmum admilU ftagna cxoptata revifunt. 330
•Conftitit Anchifa fatiis> & veftigia preflu }
-Multa purans, fortcmq; animo miferatus iniquam.
Cernitibi uixftos & martis honore carentcs
ieugalpim & Lycix dudorem clafiis Orontem :
Qiios, limul a Troj^a vcntofa per xquora vedos, 3 : <
Obruit aufter, aqua involvcns navemque virolquc.
Ecce gubernator fefe Palinurus agebat :
Qui Libyco nupcr ciufu, dum fidera fervat ,
Exciderat puppi, mcdiiseftufusin undis.
Hunc ubi vix multa ma:ftum cognovit in umbia 5
Sic prior adloquitur: Quis tc, Palinure,dcorum
Eripuit nobis, medioquc fub a:quorc merfit ?
Dic agc. namquc milii, f^illax haud ante repertus,
Hoc uno refponfo animum delufit Apollo :
Qui fo.re tc ponto incolumem,finifque canebat 345
Vcnturum Aufonios. en hxc promifia fidcs cft?
Illc autem : Nequc te Thabi cortina fefellit ,
Pux Ancliifiade, nec rac deus xquore merfit.
Namque gubernaclum multa vi forte revolfum,
Cui datijs hxrebam cuftx)S, arrfulquc rcgebam, 350
Prarcipitans traxi mecum. maria alpcra juro ,
Non uUum pro me tantum cepific timorem,
Quam tua nc, fpoliata armis, excufla magiftro>
Deficerct tantis navis furgentibus undis.
Tris notus hibernas inmenfa per xquora noftis ISS
Vexit me violentus aqua : vix luminc quano
Piofpexi Italiam fumma fublimis ab unda.
Paullatim adnabam terrx : jam tuta tenebam 5
Ni gens crudelis madida cum vefte gravatum ,
Prenfantemque uncis manibus capita afpcra montis
Ferro invafiUet3,prxdamque ignara.putalfet.
Nunc mc fludtus habet, verfantquc in litore venti.
Quod tc per cxli jocundum lumen, & auras,
Pcr gcnitorem oro, per Ipem furgentis luli j
Eripc me his, invid:c, malis : aut tu mihi terram
Injicc , namque potes j poitufque lequirc Velinos.
Aut
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliofheek, Den Haag.
224 A 49
o $
L r
%m iwUt tu, li qua via clc, li quam tibi di
199
t
creatnx
credo rine numine divgm
^lumina tanta p.uas Stygiamque innare paJudem)
f>a dcxtram milero, & tccum me toUe per undas 5
fdibus ut laltem placidis in morte quicfcam.
/alia fatus erat, cofpit cum talia vates :
- Jnde hzic^ o Palinurc, tibi tam dira cupido ?
A^u Stygias inhumatas aquas , amnemque feverum
liumenidum afpicies, ripamve injulTiis abibis ? 375
j)efine fata deum riefti Iperare precando.
fied cape difta mcmor, duri folatia cafus.
^^am tua finitimi, longe latcque per urbcs
^rodigiis adi cxleftibus, oHa piabunt 3
it ftatuent i;umulum,& tumulo foUcmnia mittcnt,
^ftternumque locus Palinuri nomen habebit.
/iis dictis curx emotx, pulfufque parumper
Corde dolor trifti : gaudet cognomine tcrra.
^rgo iter inceptum peragunt^t^uvioq^ propinquant,
""avita quos jam inde ut Stygia prolpexit ab unda
er tacitum nejnus ire, pedemque adveiterc riptr,
Sic prior adgreditur didis, atque increpat ultro :
Quilquis es, armatus qui noflia ad Humina tendis>
F;irc age , quid vcnias : jam iftinc & conprimc
^ grelVum.
lUmbrarum hic locus eft, Somni Nodifque fopora::
^Corpora viva ncfas Stygia veftarc carina.
Nec vero Alciden mc fum lartatuseuntem
ccepiflc lacu, nec Thefca Pirithoumque :
ts quamquam geniti, atque invidi viribus eflent.
artareum ille manu cuftode in vincla petivit; 39 5
^ Ipiiusa^ folio regis traxitque trementem :
Hi dominam Ditis thalamo deducere adorti.
Qua: contra brcviter fata eft Am^hryfia vates :
^ Nullx hic infidix tales j abfifte moveri :
^ Ncc vim tela ferunt : licet ingens janitor antro -^oo
' Aternum iatrans exfanguis terreat umbras :
: Cafta licet patrui fervet Profcrpina limcn.
^ Troius itncas, picute infignis & armis ,
I 4 Ad
I
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
iOO P. VlItGII.Il
Ad genitorem imas Erebi defcendit ad umbia:>-
Si te niilla movet tantx pietatis imago , 40 5
At ramum hunc (aperit ramum qui vttfte lat^bat)
A^nofcas. tumida ex ira tum corda relidunt.
Jsfcc plura liis, ille admirans venerabile donum
Tatalis virga:, longo poit tempore vifum,
Carruleam advcrtit puppim, ripacq, propinquat.410
Inde alias animas, qux per juga longa lcdebant,
Deturbat, laxatque foros : fimul accipit alveo
Ingentem Anean. gcmuit fub pondere cymba
Sutilis, & multam accepit rimofa paludem.
Tandem irans fluvium incoiumis vatemquc vi-
rumque 415
Infoxmi Jamo glaucaquc exponit in vUva.
tciberus;hxc ingens latraiu regna trifauci
Perlbnat, adverlo recubans inmanis in antro.
Cui vates, horrere videns jam coUa colubris ,
Melle foporatam & medicaiis frugibus oftam 420
Obiicit. illc fame rabida triaguttura pandens
Corripitobjedam, atque inmania terga fefolvit
Fufu^> humi, totoque ingens extenditur antro*
Occupat Aneas aditum cuftode fcpulto ,
Evaditque celer ripam inremeabUis undar» 42 5
Continuo auditse voces, vagitus & ingens,
Infantuinque animx flentes in liinine primo :
Quos dulcis vita: cxfortis, & ab ubere raptos ,
Abftulit atra dies, 6c funere merfit acerbo.
Hos juxta falfo damnati crimine mortis. 4 >o
Ncc vero hx line fortc datx, ftne judice, fedes.
Quxfitor Minos urnam movet : ille filentum
Coiiciliumque vocat, vitafque & crimina difcit.
Proxima deinde tenent ma;fti loca, qui libi letum
Infontes peperere manu, iucemque perofi 43 J
Projecere animas. quam vellent o^there in alto
Nunc & pauperiem 6c duros perferre labores !
Fas obftat, triftiqiie palus inamabilis unda
Adligat, & novies Styx interfufa coercet,
Nec procul iiixic partcai fuli monJftiantur in omne
Lugca-
JLneidos Li
V I.
'Xugentes campi. fic illos nominc dicunt.
Hic, quos durus amor crudeli tabe peredit,
;Secreti celant calles, & myrtea circum
i Silva tegit. curac non ip^a in morte relinqugnt.
!His Phn^dram Procrimque locis , macftamquc Eiy-
phylem 4^5
|CrudcIis nati monftrantem volnera ccrnit ,
uadnenque, & Paliphaen : his Laodamia
Itcomes, & juvenis quondam , nunc femina ;
Cxneus,
Rurlus 5c in veterem fato revoluta figuram.
Inter quas Phcenifla reccns a volnere Dido 450
Errabat filva in magna : quam Troius heros,
Ut primum juxta ftetit, adgnovitque per umbras
» Oblcuram, qualcm primo qui furgere menfe
i Aut videt aut vidifle putat per nubila lunam ,
Demifit lacrimas, dulcique adfatus amore eft : 45 j
Infeiix Dido , verus mihi nuntius crgo
Vencratex]lindam, ferroqiie extrema lecutam ?
Funeris heu tibi caufla fui ? per fidera juro,
Per fuperos, & fi qua fides tellure fub ima eft j
Invitus, regina, tuo de litore cefli. 460
Sed me julTa deuTm, qux nunc has ire per umbras,
' Pcr loca fenta fitu cogunt noftemque profundam,
Imperiis egere fuis : nec credere quivi
Hunc tantum tibi me difceflu ferre dolorem.
( Sifte gradum,teque afpcdu ne fubtrahe noftro.465
l Quem fugis? extremum fato quod tcadloquor,
hoc eft.
1 Talibus Aneas ardentem & torva tuentem
Lenibat diftis animum, lacrimalque ciebat.
■ lUa folo fixos oculos ^verfa tenebat : *
: Ncc magis incepto voltum fermone movetur, 470
^ Quam fi diua filex aut ftet Marpefia cautes.
f Tandem corripuit fele, atque inimica refugit
1 In nemtis umbriferum : conjunx tibi prifti^ntis illl
L Kefpondet ctiris, xqtiatque Sichxtis amorem.
f Nec minus i^neas , cafu percuflus iniquo, 47 5
1 5 Profc-
n
u
e
t> i
X.
u
Early European Books, Copyrighf © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibiiotheek, Den Haag.
224 A 49
%OZ T. VlRGlLII
profequitur lacrimans longc, & mifieratur euntcm.
Inde datuui molitur iter. jamque arva tenebant
Ultima, qux bcllo clari feacta £rcquentant.
/ Hic illi occurrit Tydeus, hic inclutus armis
^ Parthenopagus, & Adrafti pailentis imago. 4S o
Hic multum fleti ad fupcros, belloque caduci
Dardanids: : quos ille omnis longo ordine cernens
Ingcmuit, Glaucumque , Mcdontaquc , Theriilo-
chumquc ,
Tris Antcnoridas, Cercrique facrum Polyboeten ,
f Idxumque, etiam currus, ctiam arma tenente. 48 s
Circumftant animx dcxtra Ixvaque frequcntes.
Nec vidiife fcmel fatis cft : juvat ufquc morari. ,
Et.confcrrc gradum, & vcniendi dilcere cauflas.
^ At Danaum proccres, Agamemnonixq^ ^halangcs,
Ut viderc virum, fulgcntiaquc arma pcr umbias,
Ingenti trcpidare metu. pars vcrterc tcrga ,
e Ccu quondam pctierc ratis : pars tollere vocera
Exiguam. inccptus clamor frulhatur hiantis.
Atque hic Priamiden laniatum corpprc toto
/ a/L Deiphobum vidct, Sc lacerum crudcliter ora, 49 5
Ora manufquc ambas , populataquc tcmpora laptis
e Auribus, truncas inhonefto volncrc narjs.
^% Vix adco adgnovit pavitantcm, & dira tcgcntcm
Supplicia, & notis conpellat vocibus uluo :
Dciphobc armipotcns,genus alto a^languincTcucii^
Quis tam crudelis optavit fumere poenas ?
Cuitantum dc tc licuit 5 mihi fama fuprcma
Node tulit, felTum vafta tc cxdc rdaigum
Procubuiffe fuper confufv ftragis acervom.
Tunc c^omct tumulum Rhcetcoin litorc inancm
Conftitui, & magna Manis tcr voce vocavi.
Komen 8c arma locum fcrvant. te , amice, nequivi
Con{picerc, £c patria dccedens poncre terra.
} oLx: 0^^ Atque hic Priamidcs: Nihil o tibi,amicc, rclidum:
Omnia Deiphobo foivifti, & funcris-umbris. 510
Scd mc fata mca 8c fcehis cxitialc Lacxnx
/ His mcrfcrc malis ; ilia hxc monumcnta rcliquit.
JJamquc,
N E I D^o L I B. VL aaj
Namqiie, ut fupremam falfa inter gaudia nodem
Egerimus, noHiy 5c nimium mcminilVe neceiic ci\:
Cum fatalis equus faltu fuper ardua venit 5 1 s
Pcrgama, &c armacum peditem gravis adtulit alvo: *
Ilia chorum fimulans, cuantis Orgia circum
Ducebat Phrygias : flammam media ipfa tenebat ^
Ingentcm, fic fumma Danaos ex arce vocabat.
Tum mc,confe6tum curislbmnoquc gravatum $10
Infclix habuit thalamus, preflitque jacentem
Dulcis &c alta quics, placida^que^fmiillima morti,
Egregia interca conjunx arma omnia tcdis
Emovetj & fidum capiti fubduxerat cnfem :
Intra teda vocat Menelaum, & limina pandit. s-S
Scilicet id magnum fperans fore munus amanti,
Et famam extingui veterum fic pofle malorum.
Quid moror J inrumpunt thalanao, comes addxtus
una
Hortator lcclerum iLolides. dfTtalia Graiis
Inftaurate 3 pio fi poenas orc repoico. si<^
Scd tc qui vivom cafiis, age fare viciflim, ^
Adtulerint. petagine vcnis crroiibus aftus,
An monitu divum ? an qux te Fortuna fatigat,
TJt uiftis flne fole domos loca ttubida adires ?
Hac vice fermonum lofcis Aurora quadiigis 535
Jam mcdium actherio curfu trajcceiat axem :
Et fois omne datum trahcrcnt per talia tcmpus :
Scd comcs admontiit, brcvitcrq; adfata Sibyila eft :
Nox ruit, Anea 5 nos flendo ducimus horas.
Hic loctis eft, partis ubi fc via findit in ainbas : 540
Dextera, quaeDitis magni fub moenia teadit ;
Hac itcr Elyflfum nobis: at Ixva malorum
Exercct poenas, & ad inpia Taitara mittit.
Dciphobus contra : Ne {a:vi, magna laccrdos :
Difcedam, explcbo numeru,icddaiqi tcnebris. 544
1 dccus, i, noftrum 3 nieliuribus utere fatis.
Tantum eftaius, 6c in vcrbo vcftigia torht.
Kcfpicit A ncas fubito, Sc iub rupe finiftra
Mocnia lata vidct, tripiici circumdata muro :
I 6 Qnx
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courfesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
204 f . V I R C «^L I r
Qux^ rapidus flammis ambit torrentibus amnis 5 So
Taiiareus Phlcgcthon, torquetque fonantia laxa.
Porta adverfa ingens, folidoq^ adamante columna::
Vis ut nirlla viriim, non ipfi exfcindere ferro
Carlicol?^ valeant. ftat ferrea turris ad auras :
Tifiphoncque fcdens , palla fuccinfta cruenta, 5 55
Veftibulum exfomnis lervat nodkfque diefque.
Hinc exaudiri gemitus, dc fxva fonare
Verbera : tum ftridor ferri, traftarque catenx.
Conftitit Aneas, ftrepitumque exterritus haufit :
Qiu: fcelerum facies J o virgo, cffare: quibufve s^o
Urguentur poenis J qu^tantus plangor ad auras J
Tum vates fic orfa loqui : Dux inclute Teucfum,
Nuili fas cafto fcelcratum infifterc limen :
Sed me, cum lucis Hecate prxfccit Avernis,
Ipfa Deum poenas docuit, perque omnia duxit. 5 ^ S
Gnoflius hax Rhadamanthus habct durifliuu
regna,
Caftigatque auditque dolos ; fubigitque fateri,
Qux quis apud fuperos , furto Ixratus inani,
Diftulit in feram conmifla piacula mortem.
Continuo fontis ultrix accinfta flagello S jo
Tifiphone quatit infultans, torvofquc liniftra
Intcntans anguis, vocat agmina fxva fororum.
Tum demum liorrifono ftridentes cardihe facrx
Panduntur portar. cernis, cuftodia qualis
Veftibulo fcdcat ? facies qux limina feirvet ? < 7 S
Quinquaginta atris inmanis hiatibus Hydr.i
Sxvior intus habet fedem. tum Tartarus ipfe
Bis patet in prxceps tantum, tenditque fub umbras,
Quantus ad xtherium cxli fufpe6lus Olympum,.
Hic genus antiquum terrx, Titania pubes, 5^0
Pulmine dejefti, fundo volvuntur in imo.
Hic & Aloidas gcminos inniania vidi
Corpora : ^ni manibus magnum refcindere cxlum
Adgreflijluperifquc Jovem detrudere regnis.
Vidi & crudelis dantem Salmonea poenas, SiS
D^m flammas Jovis fic foniti^^ imitatux Olympi.
Quatuor.
j^. N F. 1 D O S L I B. VI. 10$
n- hic invecliis equis, 6c lampada qiiaflans ,
^iiaiuin populos, mcdixquc per Elidisuibcm
bat ovans^ divumque iibi pofccbat honorcm ,
emens! q\u nimbos>& non imitabile fulmen 59o
AFeSc comipedimi pulfu limularat cquorum.
f At patcr omnipotens dcnfa intcr nubila tclum
vContorfit, (non ille faccs, nec fumeata^dis
Lumina) praccipitemque inmani turbine adegit.
' Ncc non & Tityon, Terrx omniparcntis alumnum,
Cernere erat : per tota novem cui jugera corpus
Porrigitur, roftroque inmanis VQjtur obunco i
Inmortale jecur tondens, fecundaque pa?nis
Vifcera, rimaturque epulis, habitatque fub alto
^ Pcftore : nec tibris requies datur uUa renatis. 60^
hl % Qiiid memorem Lapithas Ixiona Pirithoumque i
^ Qilos fuper atra filex jamjam labfura, cadentiquc
Inminct adfimilis : lucent gcnialibus altis
' Aurea fulcra toris, epulxquc ante ora paratx
' Regifico luxu. Furiarum maxima juxta ^05
Adcubat , & manibus prohibet contingere menfas :
Exfurgitque facem attollens, atque intonat ore.
Hic, quibus invifi fratres, dum vita manebat,
Pulfatufve parens, & fraus innexa clienti ,
Aut qui divitiis foli incubu"ere repertis, 5i 0
Nec^artem pofucre fuis, qua: maxima turba cft ^
Quique ob adulterium cxfi, quique aima fecua
Inpia, ncc veriti dominorum fallere dextras ,
Inclufi poenam exfpeftant. ne quxre doceri
Quam pcEna,aut qua: forma viros,fortunave merfit
Saxum ingens volv^nt alii, radiifque rotarum
Deftrifti pendent : fcdet, xternumque fedebit,
infelix Thcfeus : Phlegyafque miferrimus omnis
Admonet, & magna teftatur voce per umbras :
Difcite juftitiam moniti, & non temnere divos.52b
Vendidit hic auro patriam,dominumque potcntcm
Inpofuit : fixit lcges pretio atque refixit.
Hic thalamum invafit nata: vetitofque hymenxos.
Aufi omncs inmanc ncfas, aufoque potiti.
1 7 Non>
t4
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuesf LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
VlRGILIl
fll
f \
Non, mihi fi lingu^ centum fint , oraque centum,
Fcrrea vox, omnis rcckrum conprendere formas 3
Omniapaenarum percurrere nomina poffim.
Hxc ubi difta dedu Phoebi loiigxva facerdos :
Scd jam age carpe viam, !k fukcptu perfice munus :
Acceleremus, ait. Cyclopum eduda caminis 630
Moeniaconfpicio, atque adverfo fornice portas.
Hxc ubi nos prxcepta jubent deponere dona.
Pixerat, & pariter, greffi per opaca viarum,
Corripiunt (patium medium , foribufque propin-
quant.
Occupat Aneasaditum, corpufque recenti 6 3 5
Spargit aqua, ramumque advcrio in liminc figit.
JHis demum exaftis, pcrfetto munere divx,
c Devcuerc locos Ixtos, & amoena vireta
Fonunatorum nemorum, fedefque beatas.
}e Largior hic campos xther & lumine veftit 640
Purpureo 3 folemque fuum, fua fidera norunt.
e Pars in gramineis excrcent membra palxftris 3
A Conrcndunt ludo, & fulva ludantur arena :
fars pedibus plaudunt chorcas, & carmina dicunt.
Nec non Thrcicius longa cum vefte facerdos 645
Obloquitur numeiis feptcm difcrimina vocum :
Jamquc cadcm digitis, jam pcdine pulfat cburno.
Hic genus antiquum Teucri, pulchcrrima proles,
Magnanimi heroes, nati melioribus annis ,
llulque , Affaracufque , & Trojx Dardanus au<ftor.
Arma procul, currufquc viriim miratur inanis*
itant tena dcfixx haftx, paflimquc foluti
^ Pcr campum pafcuntur cqui. qux gratia curruum
Armorumque fuit vivis, qux cura nitentis
Pafccre cquos, cadem fcquitur tellure repoftos.(5S5
Co^fpicit, ecce, alios dextra Ixvaque per hcrbam
e e Vefccntis, Ixtumquc choro Pxana canentis,
Inter odoratum lauri ncmus : unde luperne
Plurimus Eridani per filvam volvitur amnis.
41, Hic manus,ob patriam pugnando valncra pa{fi,6<^o
Ouique facerdotcs cafti, dum vita manebat,
Quiquc
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuesf LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
1
A N E 1 D O S L r B. V I. 207
uiqiie gii vcitcs, & Phabo digna lociui,
iveiicas aut qui vitam excoluere per artis,
lujquc fui mcmorcsaliosfecerc mereiulo 1
)mnibus his nivca cinguntur tempoia viua. 66$
ijuos circumfufos fic clt adfata Siby Ua )
:lufa:um ante omnis: mcdium nam plurima turba
ilunc habet,atque humeris exftantem fufpicit aitis; ^
jhcite, felices anima:, tuquc, optime vates j
lux regio Anchifen , quis habet locus ? illiiis ergo
^enimus, & magnos Erebi tranavimus amnis.
\.tque huic refponfum paucis ita reddidit heros :
.^ulli certa domus. lucis habitamus opacis ,
; .\iparumque toros &c prata recentia rivis
:ncolimus. fcd vos, fi fcrt ita corde voluntas, 6js
Hoc fuperate j.ugum 3 Sc faciii jam traiiaitc fiftam.
lOixit, &c ante tuiitgrcflum, campofque nitcntis
Dcliipcr oftentat : dehinc fumma cacimima lin-
c]uont.
At pater Anchifes penitus convalie virenti
Inclufas animas, fuperumque ad lumcn ituras, 6S0
. Lulbabat ftudio recolens, omnemquc fuorum
Forte recenfebat numerum, carofque nepotes^
Fataque,Fortunafquc virum, morefque,manul^uc.
Ifque ubi tcndcntcm adverfum pcr gramina vidit
■ A.nean, alacris palmas lurafque tctendit : 685
rftufaquc genis lacrimx , & vox excidit orc ;
f Vcnifti tandem , tuaque^>cclata parcnti
Vicit iter durum pietas 5 datur ora tueri,
: Natc, tua j & notas audirc Sc reddere voccs ?
: Siciequidem ducebam animo, rebarque futurum»
Tempora dinumerans : nec me mea cura fcfeliit.
Quas cgo te terras, & quanta pcr xquoia ve£tum
Accipio ! quantis jadatum, nate, periclis !
Qiiam mctui , ne quid Libyx tibi rcgna nocercnt !
liie autem : Tua me, genitor, tua aiitis imago,59 5
Sxpius occurrens, hxc iimina tendere adegit.
Stant falc Tyr;heno claires : da jungere dextram, ^
Da, t^enitor^ tcque amplexune fubu^ihe uoftru.
Sic
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
0€ ^
oo e.
io8 P. VlROlLII
Sic memorans largo fletu (imul ora rigabat.
Tcr conatus ibi collo dare brachia circum : 700*
Ter fruftra conprenfa manus effugit imago ,
Par levibus ventis, volucrique fimillima fomno.
Interea videt Aneas in valle redufta
Seclufum nemus, & virgulta fonantia fllvis ,
Lethxumq^, domosplacidas qui pra:natat,amnem.
Hunc circum innumerx gentes,populiq^ volabant.
Ac veluti in pratis, ubi apes xftate (erena
Floribus infidunt variis, & candida circum
Lilia funduntur : ftrcpit omnis murmure campus.
llorrefcit vifu fubito, cauflafque requirit 710
Infcius Aneas, qux llnt ea flumina porrb,
Quive viri tanto complerint agmine ripas.
Tum pater Anchifcs : Animx, quibus alterafato
Corpora debentur, Lethji ad fluminis undam
Securos latices & ionga oblivia potant. 7 1 5
Has equidem memorare tibi atque oftenderc cora,
Jampridem hancprolem cupio enumerarc meoru :
Quo magis Italia mecum Ixtcre reperta.
O pater , anne aliquas ad cxlum hinc ire putan-
dum eft
Sublimis animas, iterumque ad tarda revcm 710
Corpora ? qux lucis mifcris tam dira cupido ?
Dicam equidem j necte fufpenfum, nate, tenebo;
Sufcipit Anchifes, atque ordine fingula pandit.
Principio cxlum ac terras, campofque liquentis ,
Lucentemque globum lunx, Titaniaque aftra 725
Spiritus intus alit, totamque infula per artus
Mens agitat molcm, & magno fe corpore mifcet.
Inde hominum pecudumque genus , vitaeque vo-
lantum ,
,Et qux marmoreo fert monftra fub xquore pontus.
Igneus eft ollis vigor, & cxleftis origo 730
Seminibus, quantum non noxia corpora tardant ,
Terrenique hebetant artus, moribundaq^ membra.
Hinc metuunt , cupiuntquc ; dolent, gaudentque :
neque auras
pifpi-
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
V
3*
N E I D O S L I B. VI. 209
irpicuiut clavifx tenebris & carcere cxco. i
uin & fupremo cum lumine vita reliquit, 735
on tamen omnc malum mileris , nec funditus
omnes
orporea: exccuuiiL pcites : penuviiquc necefle eft
Lulia diu concreta modis inolcfcere miris.
;igo exerccntur pcrnis, vcterumque malorum
qupplicia expendunt. alia: panduntur inanis 740
ad ventos : aliis fub gurgite vafto
\\. ai eluitur fceius, aut exuritur igni.
^juifque fuos patimur Ivtanis : exinde per amplum
' littimur Elyiium, &: pauci larta arvatenemus :
'onec longa dies perfccto temporis orbe 745.
iloncretam exemic labem, purumque reiiquit
therium fenfum, atque aurai fimplicisignem.
as omnis, ubi milie rotam volVere per annos,
iCthxum ad fluvium deus evocatagminc magno :
cilicet inmemores fupera ut convexa revifant, 750
Lurfus & incipiant in corpora velle reverti.
ixcrat Anchiles : natumque unaqiie Sibyllam
onventus trahitin medios, tuibamque fonantcni!
it tumulum capit, unde omnis longo ordine poflit (
idvcrfbs legere, & venientum difcere voltus. 755
t^unc ag^j^Dardaniam proiem^quar deinde fcquatui
jloria, qui maneant Itala de gcnte nepotes,
nluftrisanimas, noftrumque in nomen ituras,
aixpediam didis, & te tua fata docebo.
Ine, (vides) pura juvenis qui nititur hafta, 7^3
^oxima forte tenet lucis loca \ primus ad auras
fttherias Italo conmixtus fmguine furget
Nilviu*; Albanum nomcn, tua pol^Uma prole? r ^
^em tibi longxvo ferum Lavinia con j ^
iducet filvis regem, regumque parentem : ^6%
Jnde genus Longa noftrum dominabitur Alba.
roximus ille Procas, Trojanx gloria gentis,
it Capys, Sc Numitor, & qui te nomine reddet
iilvius Aneas, pariter pietate vel armis
Sgregius,li umquam regnandam acceperic Albam.
Qul.
(XJl
o e €
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
P. VlRGlLII
Qui juvcnes quantas ollcntant, afpicc, vires !
Arque unibrata gerunt civili tcmpora quercu.
Hi nbiNomentum, &c Gabios, urbemq; Fidenani,
Hi CoUatinas inponent montibus arces ,
[Lauiic pudicltiacc clebres.addcntq ue fuperbos] 7 7 j
Tomctios,Caltrumque lnui,Bolamque,Coramque.
Hxctum nominaerunt, nuncluntline nominc
terrx.
Quin 2c avo comitem fefe Mavortius addet
Romulus 5 Afiaraci quem fanguinis Ilia mater
Educet. viden' utgeminx ftant vertice crift:^, jlo
Et patcr ipfe iiio fuperum jam fignat honore ?
En hujus, nate, aufpiciis illa inclita Roma
Impcrium terris, animos xquabit Olympo,
Septemque unavlibi muro circumdabit arces,
Fclix prole vijfCim. qualis Bcrecynya mater 78 y
Invehitur curru Phrygias turrita per urbis ,
Lxta deum partu, centum conplexa nepotes,
Omnis cxlicolas, omnis fupera alta tcnenus.
Huc geminas nunc fledle acics:hanc afpice^gentcm,
Romanofque tuos. hic Ca;fai% tk omnis luli 790
Progenics, magnum cxli vcntura fub axcm.
Hic vir, hic cft, tibi qucm promitti iirpius audis,
Auguftus Cxfar, Divi genus : aurea condet
Sxcula qui rurfus Latio, regnata per arva
Saturno quondam, fupcr & Garamantas & Indos
Proferet impcrium. jacet cxtra fidcra tellus,
Extra anni lolifquc vias, ubi cxlifer Atlas
Axem humero torquct ftellis ardentibus aptum.
Hujus in adventum jam nunc & Cafpia regna
Relponfis horrcnt divum, & Maeotia tcllus, Sco
Et feptem gcmini turbant trepida oftia Nili,
Ncc vero Alcides tantum telluris obivit 5
Fixerit scripedcm cervam licet, aut Erymanthi
Pacarit nemora, & Lernam tremcfecerit arcu.
Nec, qui pampineis vidor j uga fleclit habenis, &o 5
Libcr, agcns ceHb Nyfx de vertice tigris.
m' /Ai// Et dubitamas adhuc virtutc^exteiidcrc vjjcs t
Aitt
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuesf LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
M R 1 D o <; r n. V r. iir
Mt mctus Au((>nia prolubct conrillere tena?
uis ppox:ul illc autem ramis inlignis olivx
acra fcrens i nolco crinis incanaque menta 8 lo
^ Lcgis Romani 5 primamjqui lcgibus urbem
cFundabir, Curibus parvis & pauperc tcrra
P). iMillus in imperium magnum. cui deinde fubibit ^
iptia qui rumpct patrix, reridefque movcbit
iTullus iu arma viros^ & jam delheta triumphis S 1 j
fAgmina. quem juxta fequitur jadlantior Ancus,
|Nuncqpoque jam nimium gaudeas popularibus
auris.
^is6c Tarquinios reges, animamque fuperbam
Ultoris Bruti, fafcifque vidcre rcceptos i
Coufulis impcrium hic primus fxvafq^ fecuris 8zo
^ Accipiet : nacofque pater, nova bella moventis, 6
Ad panam pulchra pro libcrtatc vocabit
tliifclix. utcumque fjrent ea fadta minores ;
Vincct amor patiia:, laudumque inmenfa cupido.
^ Quin Dccios, Diufofquc procul,fxvumque fccuri ^
Alpice Torquatum, &: rcferentem ligna Camillum.
lUx autem, paribus quas fulgcre cernis in armis,
Concordes animx nunc 5c dum nofte prementur ^
Heu quantum inter fe bellum, fi lumina vit^
Adtigerint, quantasacics ftragcmque ciebunt ! 8 jo
. Aggeribus foccr Alpinisatque arce Monoeci
fDclccndens, gener advcriis inftrudus Lois.
Nc, pucri, ne tanta animis adfucfcice bella :
> Ncu patrix validas in vifccra vertite vires.
1 Tuqucprior,tuparcc,genusquiducis Olympo:8}5
rro^icc tela manu, fanguis meus.
lUe triumphata Capitolia ad alta Corintho
V Vidor aget currum, cxfis infignis Achivis.
i Eruet ille Argos, Agamemnoniafque Mycenas,
Ipfumquc Aaciden, genus armipotcntis Achilii j
i Ultus avos Trojx, templa & tcmcrata Mineivx.
i Qiiis te , magne Cato , tacitum , aut tc, Cofle, rc-
I linquat i
' Quis Grac^ gcuus > aut ^eminos duo fulmina belU
Scipiadas
h
oti
6
L
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
IIZ P. VlRGILII
Scipiadas cladem Libyx, parvoque potentem
Fabricium : vel te fulco, Serrane, fcrentem ? 845
Quo feflum rapitis, Fabii? tu Maximus ille es,
Unus qui nobis cunftando reftituis rem.
Excudent alii fpirantia moUius a^ra :
Credo cquidem, vivos ducent de marmore voltus :
Orabunt cauflas melius, c-elique meatus " 850
Defcribent radio, & furgentia lidera dicent :
Tu regere imperio populos, Romane, memento,
/ (Hx tibi crunt artes) pacyijue inponcre morem,
Parcere fubjeftis, & debcllare fuperbos.
Sic pater Anchifes, atque hxc mirantibus addit: 85;
Afpice, ut infignis fpoliis Marcellus opimis
Ingreditur, vidlorque viros fupereminet omnis !
Hic rem Romanam magno turbante tumultu
1 Siftet eques : fternet Poenos,Gallumque rcbellem,
^ TertiaquearmapatrifulpendetcaptaQuirino. 860
Atque hic Aneas ^ una namque ire videbat
Egregium forma juvenem 8c fulgentibiis armis,
M Scd frons la:ta parum, & dejefto lumina voltu :
Quis, patcr, ille , virum qui lic comitatur cuntem ?
Filius, anne aliquis magnade ftirpe nepotum ? 85 s
Qiii ftrepitus circa comitum ! quantum inftar in
Scd nbx atra caput trifti circumvolat umbra.
^ Tum patcr Anchifes, lacrimis ingrefiUs obortis :
' O nate, ingenteni luftum ne qu^ere tuorum:
Oftcndcnt terris hunc tantum fata, ncc ultra 870
Efle linent. nimium vobis Romana propago
i Vifa potcns, fuperi, propria ha:c ii dona fuiflcnt^
Quantos ille virum magnam Mavortis ad urbcm
Campus aget gemitus ! vel qux , Tiberine, videbis
/ Funera, cum tumulum prarterlabere recentemlSyj
Ncc puer Iliaca quifquam de gente Latinos
In tantum (pe tollet avos : nec Romuia quondam.
Ullo fe tantum tellus jaftabit alumno.
fleu pietas, heu prifca fides, invidaque bello
Pcxtera ! non illi fe qiiifquam inpune tulilfet 880
Obvius
A N E 1 D O S L 1 B. VII. 213
^Obvius armato, leii cum pedes iret in hoftem,
•Scu fpumantis equi fodcrct calcaribus armos.
1 Heu, milerande puer ! fi qua fata alpera rumpas ,
:Tu Marcclhis eris. manibus date lilia plenis :
■Purpureos fpargam tlores, animamque nepotis 99 5
l His lakcm adcumulem donis, fungar inani
TMunere. fic totapafiim regione vagantur
j Ae^s in campis latis, atque omnia luftrant.
Qiix poftquam Anchifes natum pcr fmgula duxit, '
; Incenditque animum fam^venientisamorc : 85^0
iJExin bella viro memorat , qux deinde gcrenda ,
fLaurentifque docet populos, urbcmque Latini,
. Et quo quemque modo fugiatq; fcratque laborem.
' Sunt gemina: Somniporta: : quarum altcrafoitur
Cornea ; qua veris facilis datur exitus umbris : 85 J
• Altera candenti perfefta nitens elephanto :
Sed falfa ad cxlum mittunt infomnia Manes.
■ Hisiibi tum natum Anchifes unaquc Sibyllam
' Profequitur didis, portaque emittiteburna.
' Illc viam fccat ad navis, ibciolquc revilit. joo
Tum fe ad Caictx rcdo fert litore porrum.
Anc^ra de prora jacitur: ftant litore puppes.
P. V I R G I L 1 1 M A K O N I S
S:
I
D O
6
L I B E R VII.,
U quoqiie litoribiis noftris, /tneia niitrix,
Jtternam moriens famam, Caieta, dedifti.
Et nunc fervat honos fcdem tuus, oflaq^ nome
i Hefperia in magna (fi qua eft ea gloria) fignant.
Atpiusexfcquiis Aneasritefoiutis, ' ^ c
^ Aggcrcconpofitotumuli ,poftquam aJta qLUciiiut
Aquora, tendit iter velis, portumque reiinquit.
• Adlpirant aurx in noftem, nec candida curfus
I Luna ncgat ; fpiendet tremuio fub lumine pontus,
rioxim^
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Hoag.
224 A 49
ii4 P. V 1 R o I L 1 I
rroxima Ciicjx raduntur litora tcrra: : iq
Divcs inacccflos ubi Solistilia lucos
Alliduo rclbnat cantu, tcdiCquc fuperbis
Urit odoratam nothirna in luminacedrum,
Arguto tcnuis pcrcuircns pectine tclas.
Hinc exaudiri gemitus iiu:qxie ieonum 1$
Vincla rccufantum lcra lub node rudentura i
Sa:tigcriquc liies, atquein pra^lepibus urii
Sa.vixe> ac formx magnorum ululare luporum :
Quos hominum ex facicdca fa:va potentibus herbi^
Inducrat Circe in voltus ac tcrga fcrarum. 20
Qiia' ne monftra pii patercntui talia Trocs
Dclati.in porius, ncu iitora dira fubirent ;
Ncptunus vcntis im^lcvit vcla fccundis :
Atque fugam dedit, pra:tcr vada fcrvid.\ vc.^ii.
Jamquc rubcfcebat radris marc,& a:there ab aito 2 -5
Aiuora in rofeis fulgebat iutca bigis :
Cum vcnti pofuere, omnifquc repcnte tefedit
Fiatus, fic in iento iuftantur marmore tonfx.
Atque hic Ancas ijigentcm ex xquorc iucum
Profpicit. hunc inter fluvio Tiberinus amoerio, 30
Vortrcibiisrapidis& multa flavus^rena,
In mare prorumpit. varix circumquc fupraque
Adfuetx ripis volucres fluminis alvco
Athcra muicebant cantu, iucoque voiabant.
Flcctere iter fociis, tcrrxque advertere proras 3 5
Imperat, & ixtus fluvio lucccdit opaco.
Nunc age, quircges, Erato, qux temporarerum,
Quis Lacro antiquo fuerit fl:atus, advena ciaflem
Cum primum Aufoniis cxcrcitus adpulit oris,
Expediam, & primx revocabo exordra pugnx. 40
Tu vatem, tu, diva, mone. dicam horrrda beiia :
Dicam acies, aftofque anirnis in funcra rcges,
Tyrrhcnamque manum^totamqj fub arma coadam
Hclpcriam. major rcrum n^iilu nafcitur ordo :
Majus opus movco. Rcx arva Latinus & urbis 45
Jarn fcnioj ionga placidas in pace regcbat.
HuncFauno&; nymphagcnitum Lairrentc Marica
Acci-
A W E I D O S L I B. V I I.
j.Accipinius. Fauno ricuspatcr : ifque parenteia
n c, Satuine, rcfcrt : tu (anguinis ultinuis auclor.
iFihus huic tato divum, prolelliue virilis
•Nulla liiit, primaque oriens erepta juventa e(t
' Sola aomum & tantas lervabat rilia lcdes ;
ijam matura viro, jam plenis nubilis annis.
t Multi illam magno e Latio tot.ique pctcbant
. A ufonia : petit ante alios pulcherrimus omnis < s
Turnus,avis atavifque potens : quem regia conjunx
. Adjungi generum miro properab.nt amore :
J Sed variis portenta ddim tcfroribus obftant.
.. Laurus erattecti medio in penetralibus altis
- Sacracomam, multofq; metu icrvataper aiinos: 60
( Qiiam pater inventam, primascum condcret arces,
. Iple fcrcbatur Phoebo lacralle Latinus,
Laurcntifque ab ca nomen pofuille colonis.
I Hujus apes lummum denfa:, (mirabilc didu)
1 Stridore ingenti liquidum trans athera vccfa:, 6 <;
< Obledere apicem ; ik pedibusper mutua nexis
E.xamen lubitum ramo froiuicnte pcpendit.
^Continuo vates, Exteinum cernimus, inquit,
I^Adventare virum, & partis petere a^mcn eaklem
' Parti bus exTfdem, & fumma dominarier arce. 7 o
rrarterca, caftis adolet dum altaria tardis ,
Et juxta genitorem a^lbt Lavinia virgo,
V1I.1 (nefas) longis conprenderc crinibus ignem,
' Atq; omiicm ornatum flamma crcpitante cremari,
' Regahlque accenla comas: acccnfa coronam 7 5
' Iniigncm gemmis : tum fumida lumme fulvo
i Involvi, actotis Volcanum Ipargere tcdis.
Id vcro horrendum ac vifu mirabile ferri.
• Namquc fore inlulb.cm fama faiifquc cancbant
1 Ipfam, fcd popuio magnum poitendcre bellum. 80
i At rex folhcitus monltris, oracula Fauni
Fatidici genitoris adit, lucofquc liib alta
. Conlulit Albunea: nemorum qurc maxima facro
Fonte fonat, f«yamque cxhalat opaca mephitim.
Hinc Icalx i^entes. omiiHgue OEuotria tellus 85
6
Ht
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Hoag.
224 A 49
$)0
95
4l6 V. V I R (> 1 L 1 I
In dubiis refponfa petuut. huc dona faccrdos
Cuin tulit, &c cxfarum ovium fub nocte filenti \ i
Pellibus incubuit ftratis, fomnofquc pctivit 5
Muha modis fimulacra videt volitantia miris :
Et varias audit voces, fiuiturquc deoru m
y Conloquio, atque imis Achcronta adfatur Avernis.
Hic <k tum pater ipfe petens rcfponfa Latinus,
e, Centum lanigcras madabat rite bidcntis,
Atque harum eff'altus tergo ftratifque jacebat
VcUeiibus. fubita ex aho vox reddita iuco eft :
Ne pete conubiis natam fociarc Latinis,
O mca progenics,thalamis neu crede par.itis.
Externi vcniuntgcneri, qui fanguinc noftrum
Jz. Nomcn in aftra fercnt, quorvimq; ab ftirpe ncpotcs
Omnia fub pedibus,qua Sol mrumqi rccurrcns 100
Afpicit Oceanum, vertique regique videbunt.
Hac lefponfa patrisFauni, monitufquc filenti
Nofte datos, non ipfe fuo premit ore Latinus :
L Sed circum late volitans jam Fama per urbis
e Aufonias tulerat 5 cum Laomedontia pubes
Gramineo ripa: religavit ab aggerc claftem.
Aneas, primique duccs, & pulcher L' ' '
Corpora fub ramis deponunt atboris .
j- Inftituuntque dapes, & adorea liba pei hcibaiji
If^e Subjiciuntepulis, (ftc Juppiter. iUe moncbat) 1 10
Et Cereale folum pomis agreftibus augcnt.
M Confun^is hic fovte aliis, ut veitere morlus
cut^ Exiguam in Cererem pcnuria adegit cdendi,
Et violare manu maiiiquc audacibus orbem
Fatalis crufti, patulis nec parcere quadris ;
Heus ! etiam mcnfasconfumimus ? mquitlulus
Nec plura adludens. ea vox audita labotum
rrima tulit finem, primamque loquentis ab ore
Eripuit pater, ac ftupefadus numine prcflit
Continuo , Salve fatis mihi debuaTellus,
Vofque,ait,ofidiTro)a:falvetePenatcs.
Hic domus, hsc patria eft. genitor mihi talia,
loS
H5
120
N E I n o s L I B. V I I.
17
tinc repcto) Anchircs fatorum arcana reliquit :
um te, nate, fames ignota ad litora v^6tum
kccilis cogct dapibus confumere menlas ; r : ^
irum fperare doraos defellus, ibiqae memcnto
'i^rima locarc manu moliriqu : - tcfta.
fircerat illa fames 3 hxc nos lu^ ^^..la manebat
lixitiis pofitura modum.
f ;^are agitc, &, primo la^ti cum luminc folis, i } o
u^a: loca , quive habeant homiries , ubi mdcnia
1 gentis,
^Teftigemus, & a portu diverfa petamus.
^^unc pateras libatc Jovi, precibufque vocate
i\nchifen gcnitorem, & vina reponite mcnfis.
j uc deinde etfatus frondenti tcmpora ramo 1 3 ;
^nplicat , &c Gcniumquc loci primamquc deoruiu
iTellurem, Nymphafque, &c adhucignotaprecatttr
^rlumina : tum Noctem, noftifque orientia figna,
;ildaumque Jovem, Fhrygiamq^ ex ordinc matrcm,
»iInvocat,& duplicisCarloquc Ereboque parentes. 140
'iHic pater omnipotenster cxlo clarus ab alto "
llntonuit : radiilque ardentem lacis& auro
hrpfe manu quatiens oftendit ab xthere nubcm
iDiditur hic liibito Trojana pcr agmina rumor,
irAdvenifle diem, quo debita mcinia con^'
^lCertatim inftaurant epulas, atquc ominc i.id^i.o
lCrateras la:ti ftatuunt, & vina coronant.
jPoftera cum prima luftrabat lampade tcfrris
lOrta dies 3 urbcm, 5c finis, &c litora gcnti-s ^
iDiverii explorant : hax fontis flagna Kumici, 1 50
^"unc Thybrim fluvium,hic fortishabitafe Latinos.
m fatus Anchifa dele6k>s ordine ab bmm
:ntum oratores augufta r. ■ •
Irc jubet, ramis velatos Tal. . . i
t- Donaque fcrrc viro, ^afcetnqu^
[Haud mora : feftinaAt jufli, i^r -iuatar
paflibus. ipfe humili dcflgnat iw.. txicL Ljlfa,
[oliturquc locum; primaique in litore fcdes,
^aftrorum in niorcm, pinnis atque aggere cinglt.
K Jam-
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Hoag.
224 A 49
2,18 P. V I R 0 I L I I
Jamquc itcr enienri, turres ac teda Latinorum
Ardua ccrnebant juvenes, miiroque fubibant.
Antc urbem pucri, & primxvo flore juventus,
Exerccntur cquis , domitantque in pulvere currus :
Aiu acris tendunt arcus, aut lenta lacertis
Spicula contorquent, curfuque iftuque laceffunt,
Cum prxve£^us equo longxvi rcgis ad auris
Nuntius ingentis ignota in vefle reportat
AdveniiTe viros. ille intra tefta vocari
Imperat, 5c folio medius confedit avito.
Tedtum auguftum , ingens , ccntum fublime co
lumnis, 17
Urbe fuit fumma, Laurentis regia Pici,
Horrcnduna filvis 6c relligionc parentum.
H fceptra accipere, & primos attoUere fafcis
Regibus omcn erat : hoc iUis curia templum,
Hx facris fcdes epulis : hic ariete ca:fo 175
Perpctuis foliti patrcs confidere menfis.
Qu_in etiam veterum effigies ex ordine avorujn
Antiqua e ccdro 3 Italufque, paterque Sabinus
Vitifator, ciuvam fcrvans fub imaginc falcem,
Saturnufquc fcnex, Janiquc bifrontis imago, 18^
Vcftibulo adftabant : aliique ab origine rcges,
Jvlartia qui ob patriam pugnando volnera pafli.
Multaque prxterea facris in poftibus arma,
Captivi pcndentcurrus, curva:que fecures,!
Et criftx capitum,& portarum ingentiaclauftra,i 8
Spiculaquc, clipeique, creptaque roftra carinis.
Ipfc Quirinali lituo parvaquc fcdebat
Succindtus trabca, Ixvaque ancile gcrcbat
Ticus equum domitor : quem capta cupidinc con-
junxj
Aurea percufium virga, verfumque vcncnis, 190
Fecit avem Circe, iparfitquc coloribus alas.
Tali intus templo divoiii patriaque Latinus
Sede fedens Teucros ad fefe in teda vocavit :
Atque hxc ingrelfis placido prior cdidit ore :
l^icite Dardanida:,(ncque cuim nefcjmus 5c urbem
A N E I D o s L T n. V IL ir*
: geniis, auditiqiie advertitis xquore curfum)
uid petitis ? q^ux caufla rates, aut cujus egentes %
tus ad Aulonium tot per vada cx" vcxic ? ^
ve errore vix, feu tempeftatibus .
i^alia multa mari nautx patiuntur iu alto) zo^
a uminis intraftisripas, portuque fedetis j
c fugite hofpitium, neve ignorate Latinos
iturni gentem, haud vinclo ncc legibus xquam,
>onte liia veterifque dei fe more teneritem.
tque equidem memini(fama eft obfcurior annis)
.uruncos ita ferre fenes, his ortus ut agris
fardanus Idaras Phrygia: penetrarit ad urbis, ^
hreiciamque Samum , qua: nunc Samothracia
• ftfrtur.
:inc illum gprythi Tyrrhena ab fede profedum ^
Ik
j .urea nunc folio ftellantis rcgia carli
iill xcipit ^ &: numero divorum altaribus addit.
^ixerat. & dida Ilioneus fic voce fecutus :
.ex, genus egregium Fauni, nec fluAibus aftos
.tra fiibegit hien^s veftris fuccedere terris,
''ec lidus regionc vix litufve fefellit.
2IO
215
20
m
w f onlilio hanc omnes animifque volentibus urbem
V I dferimur pulfi regnis, qux maxima quondam
Pi Jjixtremo veniens Sol afpiciebat Olympo.
" b Jove principium generis : Jove Dardana pubes
Ir ^vo. rex ipfe Jovis de gente luprcma
' Troius Aneas tua nos ad limina mifit.
(fi» |iuanta pcr Idxos fxvis eftufa Mycenis
ll fempeftas ierit campos ; quibus adus uterquc
w \ -^^^P^ atque Afix fatis concurrcrit orbis 5
:>^^udiit, & fi quem tellus extrema refufo z 1 <;
|[ Tummovet Oceano, & fi quem exteiKa plagarum
B^JlLua^ior in medio dirimitplaga foiis iniqui.
Tiluvio ex illo tot vafta per xquora vedti
pTs fedem exiguam patriis litufque rogamus
djnnocuum , ficcunclis undamque auramque pa-
I tcntem. 230
' ilon erimus regno indecores : uec.veftra feretur
K z Fama
Early European Books, Copyrighf © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
tZr, V. V I R O I L I I
Fama lcvis, taiuuju,c abolefcct gratia fadi :
. Nec Trojam Aulbnios grcmio cxccpiHb pigebit.
Fata^per Ancac juro, dcxtramque potentem,
Sive Hde, fcu quis bcUo eli: expertus & armis • 23$
Multi nospopuli, multx (nc temne, quod ultro
rra:fcrimus manibus vittas ac verba precantia)
i Et petiere fibi 6c voluere adjungere gentcs.
Sed nos fata dcum veftras exquirere tcrras
Impcriis egere fuis. hinc Dardanus ortus 240
i5i Huc repctit, juflifque ingentibus urguet ApoUo
Tyrrhenu ad Thybrim, Sc fontis vada facra Numici#
^Dat tibi prjeterea Fortunx parva prioris
Munera> relliquias Troja ex ardcntc rccepr:\s.
Hoc patcr Anchifcs auro libabat ad aras : \ 3
» Hoc Priami geftamfcn erat, cum jura vocatis
Morc daret popuiis 5 fccptrumque, facerque tiaras
- V lliadumquc labor vcftes. ^
Talibus Ilionci didis defixa Latinus
Obtutu tcnetora, foloquc inmobilis hxrct, 250
Intentos volvcns oculos. nec purpura rcgem
Pidta movct , nec fceptra movcnt Priameia tantum,
Quantum in conubio nata* thaltmotiuc moratur :
Et vetcris Fauni volvit fub pcftore fortcm.
Hunc illum fatis extcrna ab (edc profcttum 2 5
Portendi gencrum, paribufque in regna vocari
Aulpiciis : huic progeniem virtute futuram
Egrcgiam, &:totum qux viribus occupct orbcm.
Tandcm Ixtus ait : Dlnoftra inccptajccundcnt ,
Auguriumque fuum. dabitur,Trojane, quod optas. *
Muncra necfperno. non vobisrege Latino
Divitis ubcr agri Troja:ve opulcntia dcerit.
Ipfc modo iLneas (nottri fi tanta cupido eft,
A>4^Si jungihofpitiopropcrat, fociufve^vocari)
Advcniat 3 voltus ncve exhorrefcat amicos : zr^s
Pars mihi pacis crit, dcxtram tctigiflb t)'ranni.
Vos contra rcgi mea nunc mandaia rcfcrte.
Eft mihi nata, viro gcntis quam jungcrc noftrcc ,
Non patiio cx adyto fortes, non plurima ca:lo
Mouftiai
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
N E 1 D O S L I B. VII. 221
vTonftra linunt : generos cxternis adfore ab oris,
S iol Latiorellare canunt, qui languin^ortram
O^omen in allra terant. huuc ilJum poicere fata
_if iJkt reor, & (fi quid veri mens augurat) opto.
>mnibus extemplo Teucris jubet ordine duci
fnftratos oftro alipedes pictifquc tapetis.
J|\urea pedoribus demiiia monili !cnt 5
jf^edi auro> fulvum raandunt ful us aurum.
I^bfenti itnea: currum geminofquc jugalis, 280
it^emine ab arrherio, Ipirantis naribus ignem ,
»i Uorum de gente, pacri quos dxdala Cjrce €
.Diubpofita de matre nothos furata creavit. p
iralibus Aneadx donis didtifque Latini
"Jublimesin equis redcunt, pacemq; reportant-28 5
Icce autem Inachiis fefc rcfcrebat ab Argis
Jxva Jovis conjunx, aurafquc invedta tcncbat :
li Ixtum itnean, claflemque ex xthere longo. ^
)ardani ' ^fpexit ab ufquc Pachyno.
-iMoliri ..... , jam fidere terrx : 290
>Dcfcruifle rates. ftetit acri fixa dolore.
jTum quaftans caput, hacc eftundit pe£tore dida :
leu ftirpem invifam, &c fatis contraria noftris
Fata Phrygum ! num Sigcis occumbere campi^, ^
Kimi capti potucre capi ? num incenfa cremavit
i^roja viros \ medias acies, mediofque per ignes
«Invenere viam ? at (credo) mea numina tandem
,§Fefla jacent, odiis aut exlaturata quievi.
'IQuin etiam patria excufibs infefta per undas
'Auia fequi , & profugis tota me obponerc
M ponto. 300
■«Abfun^fa: in Teucros vires cxlique marifque.
'Ojiid Syrtes, aut Scylla mihi , quid vafta CharybJis
?rofuit ? optato conduntur Thybridis alveo,
kcuripclagi atquc mei. Marsperderegencem
Inmanem Lapithiim valuit : conceflit in iras 305
flpfe detim antiquam genitoxCalydonaDianx :
K 3 Quo4
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Hoag.
224 A 49
\ 7_
5?L
222 7. VlRGILII
Quod fcelus aut Lapithas tantum > aut CalyJoiiill
mcrentem ?
Aft ego niagna Jovis conjunx nil linqucre inauiumi
Qiia: potui infclix, qux memet in omnia vcrti,
Vincor ab itnea. quod fi mea numina non funt
Magna fatis 5 dubitem haud equidcm inploraicj
quod ufquam eft.
Fkctere fi nequeo fupcros, Acheronta movebo.
Non dabitui re^nis (cfto) prohiberc Latinis,
Atquc inmota manet fatis Lavinia conjunx.
At trahcrcatq j moras tantis licet addere lebus: 3 1 s|
At licct amborum populos cxfcindere regum.
Hac gcncr atquc iocer cocant mercede fuoium.
Sanguine Trojano & Rutulo dotabcrc, virgo :
lit Bcllona manet te pronuba. nec face tantura
Cillcis pra:gnans ignis enixa j ugalis : 3 Z0|
Quin idem Veneri partus luus, & Paris alter,
Funeitxque i|erum recidiva in Pergama ta:dx.
Ha:c ubi dida dedit, terras horrenda petivit
Luftificam hj^^dto Dirarum ab fede foiorum
Infernifquc ciet tenebris : cui triftia bella, 3 2 fj
Iracquc, iniidixque, 6c crimina noxia cordi.
Odit & ipfte pater Pluton, odere fofores
Tartarca: inonilrum : tot fcle vertit in ora,
Tam Ixvx facies, tot puUulat atra colubris.
Quam Juno his acuit vcrQs, ac talia fatur : 3 sa j
I|unc ntihi da proprium,virgo fata Nodle^laboremJ
H^ic operam, nc noiler honos infrattave cedat
raj^ia loco : neu conubiis ambire Latinum
JxTicada: i^oflint, ItaloiVe obfidere finis.
Tu potes unanimos armarc in proeiia fratrcs, 335]
Atque odiis verfarc domos : tu vcrbera teftis
Funercafque infcrre faccs : tibi nomina mille,
Mille noccndi artcs. fccundum concute pcdus,
Disj^ice conpofitam paccm, fcre ciimina bclli :
Arma velit, pofcatque limul,rapiatqj juventus. 340I
Exin Gorgoneis A^e6to infe£la vencnis
Principio Latium, Sc Laurcntis tcda tyranni
Cclfal
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuesf LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
350 ^
A N r. I D o s L i V, \' [\. zzi
lellci petit, tacitumqiie obfedit limeu Amara: :
^uam fuper advcntu Teucrum Turniq; hymenxis
^ ^minca^ ardcntem curxque irxque coquebant. : 45
lluic dea cxrulcis unum de crinibusanguem
:^onj^lcit, inque fmum prxcordia ad intima fabdit :
>uo furibundadomu monlho permilccat omnem.
ile inter vclHs & lcvia pedora labfus
i'olvitur attadu nullo, fallitque furentem,
ripeream inlpiransanimam, fittortile collo
[iurum ingens coluber, f t longx txnia vittx,
nnectitque comas, & niembns lubricus errat.
kc dum prima lues udo {«ablalifa veneno
' t lenfus,atque offibus inplicat igncm 355^
.11 animus toto percepit pedore flammaoj 3
vloUius, 8c folito matrum de morc, locuta eft j
afi ^ulta fuper nat^ lacrimans Phrygiifque hymenxis:
ixfulibulhe datur ducenda Lavinia Teucris ,
) genitor ? nec te miferet natxque tuique ? 350
•Jec matris miferct , qua primo aquilone relinquct
'erfidus alta pctens abdudta virgine prxdo :
Vt non lic Phrygius penetrat Lacedxmona paftor ,
L-edxamque Helenam Trojanas vexit ad urbes.
liuid tua fanda fides, quid cura antiqua tuorum,
it confanguineo totiens data dextera Turno ?
Ji gener cxtcrna petitur de gente Latinis,
^ u dque fedct, Faunique premunt te juffa parentis ;
ri0 Dmnem equidem lceptris terram qux libera noftris
itcfii' 21fi^^<^et externam reor, 6c fic dicere divos. -370
5t Turno, fi prima domtis repctatur origo,
:nachus Acrillufquc patres medixque Mycenx.
||. .'•-lis ubi neqiiicquam didis experta, Latinum
a^ontra ftare videt, penitufquc in vifcera labfum
^erpentis furiale malum, totamque pererrat ; 375
tum vero infelix, ingentibus excita monftns,
[nmenfam fme morc furit lymphata per urbem :
"eu quondam torto volitansfub vcrbere turbo,
iiem pueri magno in gyro vacua atria circum
^ •iteiiti ludo excrcejit : ille adtus habena 3 8<i
li;; '''' K 4 Curvatis
I
fi
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Hcag.
224 A 49
39f
ZI4 V I R C I L 1 1
Ciuvaiis fcrtur fpatiis : ftupet infcia fiipra
Inpubell^bie manus, mirata volubile buxum :
Dant animos plaga:. non cuxlu fegnior illo
Pcr medias uibLs agitur populofque feroces.
Quii> ciiam in filvas, fimulato numine Bacchi, 3 8 j
Maja:> adoru ne£as, majoremque orfa furorem";
Evolat, & natan^ frondofis moniibus abdit ^
Qu<) thalamum eiipiat Teucris,txdafque moretur : \
El^ Bacche, fremens, folum te virgine dignum
Vociferans. etenim mollis tibi fumere thyrfos, 3:^0 |
Te lulbare choros, (acrum tibi pafcere crincm. j
Fama volat : Furiifque accenfab pedore matres |
Idem omnis fimul ardor agit, nova quxrere teda.
Dcicruere domos : ventis dant colla comafque.
Aft alix tremulis ululatibus a:thera conplent,
Pampiuealque gerunt incincla: pellibus haftas.
Ipfa intcr medias flagrantem fcrvida pinum
Suftinet, ac n^tx Turnique canit hymenjos ,
Sanguineain torquens acicm 3 torvomque repentc 8
Clamat : lo maues, audite ubi quxque, Latiax.
Si qua piis animis manet infclicis Amatx
Gratia, li jiuis matcrnicura remordct 3
Solvitc crinalis vittas, capite orgia mecum.
Talem intcr filvas, inter deferta fcrarum,
Rcginam A^ctlo ftimulis agit undique Bacchi. 40 j
Poltquam vifa fatisprimos acuifle furorcs,
Conliliumque omncmquc domum vertiflc Latini;
Protcnus hinc fufcis triftis dea toliitur ali
Audaci:, Rutuli ad muros : quam dicitur uibcm
Acrilioncis Danac fundaflc coloms, 4x0
Pixcipiti dclata noto. locus Ardea quondam
Diclus avis:& nunc magnum manet Ardca nomen.
Sed Fortuna fuit. tcdis hic Turnus in altis
Jam mcdiam nigra carpcbat nodtc quietem.
A^ccto torvam facicm 6c fuiialia mcmbra
Exuit : in vgltus fefc transformat anilis,
Et frontcm obfcxnam rugis arat. in*duit albos
QvAv. vitra ciinis : tum ramum innettit oliva;.
415
ru
l
n. VII. 22S
Fit Chalybc JuiiOiUb aiur. :v.iupi • 'os 3
Et juvcni ante oculos his le cum \ . v .icrci^zo
Turne, tot incafliim fufospatiere labores ,
Et tua Dardaniis tranflcribi lceptra colonis ? ,
Rcx tibi conjugium, & quaMitas
cs.
Abncgat 3 externurque in regnuiu
I nunc, ingratis oftcr tc, inrile, periclis : j
Tyrrhcnas, K fterne acies : tege pace Latinos.
Hxc adeo tibi me, placida cum nbrte jaceres , .
Ipla ^vilam fari omnipotens Saturnia juflit.
Quare agc, & armari pubem portifquc moveri
Latus in arma para , & Phrygios , qiii flumine v2.
puichro 45«
Conlcdere, duces, pifta{c|uc extirc carinas.
h ^tlCarleftum vis magna jubct. rex ipfe Latinus ,
Ni dare conjugium &: di6lo p ' \r,
Sentiat, & tandem Turnnm c .^ ..u.l i in armis.
ic juvcnis vatem inridens, fic orfa vicifiim 4 3 5
Ore refert : Claflis invcftas Thybridis alvco e K^fv)
Kon (ut rere) meas etfugit nuntius auris.
Ne tantos mihi finge mcrus : ncc regia Juno
nmemor eft noftri.
Scd te vida litu verique eftata feneihis, ^ 4# ^
( O matcr, curis nequicquam excrcet, &; arma
iRegum inter falfa vatem formidine iudit.
I Gura tibi, divum efFigies & templa tucri :
IBellavirip ':rant, quis bella gercnda. €
1 Talibus Ajc. o ^ v.xarlit in iras, 445 ^
i At juveni oranti fubitos tremor occupat artus :
3 Dcriguere oculi : tot Erinnys fibilat hydris ,
] Tantaquc fc facies aperit : tum flammca torquens
Lumiua cundtaiitem 6c quiKrenrem dicere plura
Reppulit, 6c geminosciexit crinibus angues, 450
Vcrberaque infonuit, rabidoquc ha:c addidk oic :
En ego vida fitu, qnam veri eftsta feneftus
Arma inter regum falfa foimidinc ludit,
(Rclpice ad hxc) adfum dirarum ab fcdc fororum :
Bcila manii lctutnquc gcro. 4 5 5
K 5
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibiiotheek, Den Hoog.
224 A 49
i26 1. VlRCILIl
Sic etFata faceni juveni con jecit, & atro ^
Lumine fumantis fixit fub peftore ta:das.
Olli fomnum ingens rumpit pavor: offaque & artuj -
rcrfij^it toto proruptus corpore fudor.
Arma amens fremit 3 arma toro teftifquc requirit.
Sxvit amor ferri, & fcelerata infania belli :
Ira fuper, magno veluticum flammafonore
Virgca fuggeritur coftis undantis aeni,
Exfuitantque 7ci\\x latices 3 furit invxs Squai
Fumidus atque alte fpumis exuberat amnis : 455 i
Ncc jam fe capit unda 3 volat vapor ater ad auras.
Ergo itcr ad rcgem polluta pace Laiinum
Indicit primis juvenurii, K jubct arma parari,
Tutari Italiam, dctrudcre finibus hoftem :
Se latis ambobusTcuciifquc venire Latinifque.470
Hxc iibi dida dedit, divofque in vota vocavit 3
Ccrratim fefe Rutuli exhortantur in arma.
Hunc decus egregium forma: movet atque juvciux^ ^
Hunc atavi reges, hunc claris dextera fadis.
Dum Turnus Rutulos animis audacibus inpletj^y y
iyecto in Tcucros Stygiis fe concitat alis 3
Artc nova fpcculata locum, quo litore pulcher
Inlidiis curfuque feras agitabat luliis.
Hic fubitam canibus rabiem Cocytia virgo {
Objicit, & noto naris contingit odore, 480 c
Ut cervum ardentes ageient : qux prima laborum
Cauj[fa fuit, belloque animos accendit agreftis. [
Cervus crat forma pracftanti & cornibus ingens^
Tyrrhida: pueri qucm matris ab ubere raptum
Nutribant, Tyrrjiufque pater, cui rcgia parcnt 48 5 1
Armcnta, 6c lati cuttodia credita campi.
Adfuetum impcriis foror omni Silvia cura
Mollibus intexens ornabat cornua fertis,
Pedebatque ferum, puroque in fonte lavabat.
llle,manum patiens,menla:que adfuetus heriii,45)^ ^
Enabat filvis 3 rurfufque ad limina nbta
Ipfe domu m fera quamvis fc noftc; fcr<;bat.
Hunc j>rocul eriamem rabid;^ vcnaiitis-iuli ]
Conmo-
i
A N E I n o s L T B. V n.
Conmovcrc cancs : fiuvio cum forte fecnr..
Dcflucict, ripaquc a:ftus viridante levaicc. ;
Ipfe etiam, cxiihia: laudis fuccenfus aiuore,
Afcaniuscurvo dircxit fpicula cornu :
Ncc dcxcra: crranii dcu^ afuit 3 actaque multo
Perquc utcrum fonitu perque ilia vcnit^rundo.
Saucms at quadrupes nota intra tcda rcfugit, 500,
Succclfitquc gemens rtabulis , qucftuque cruentus
Atque inploranti limiiis tedum'omne rcplcbat.
Silvia prima foror, palmis percufla lacerto.s ,
Auxilium vocat, Sc duros conclamat agreftis.
Qlli (pcftis cnim tacitis latet afpera filvis) 505
Inprovili adfunt : hic torrc armatus obufto,
Stipitis hic gravidi nodis. quodcuique repertum
Rimanti, telum ira facit. vocat agmina Tyrrhus,
Quadrifidam qucrcum cuncis ut forte ccadis
Scindcbat, rapta fpirans inmane fecuri. 5 1 o
At fxva^e fpeculis tempus dea nafta nocenu'
Ardua tcctapetit ftabuli 5 & de culmine fummo
Paftorale canit fignum, cornuque recurvo
Tartaream intendit vocem : quaprotenus omne
Contremuit ncmus, fic filvx intonucre profundx.
Audiit & Trivia: longe lacus , audiitamnis
Suifurea Nar albus aqua, fontcique Velini :
Et trepidx matrcs prclfcre ad pedtora natos.
Tum vcro advocem celercs, qua buccinaCgnum
Dira dedit, raptis concurrunt undique telis 520
Indomiti agricola: : nccnon & Troiapubes
Afcanio auxilium caftris cftundit apertis.
Direxcre acies. non iam ccrtaminc agrefti
Stipitibus duris agitur fudibufve prxuftis j
Sed fcrro ancipiti decernunt, atraquc latc 525.
Horrefcit ftriftis fegcs enfibus, xraque fulgcnt
Solc laccfiita, & lucem fub nubila j adant :
pluAus uti primo ca:pit cum albcfccre vento 5
Paullatim fefc tollit mare, & altius undas
Erigit, inde imo confurgit ad xthera fundo. 5 3 o
Hic juvenis primam ante aciem ftridciue fagitta,
ut
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Hoag.
224 A 49
P. VlRGILlI
Natorum Tyrrhi fuerat qui maximus, Almo
Sternitur. hxlit enim fub gutture volnus , & ndx
Vocis iter tenuemque inclufit fanguine vitam.
Corpora multa viiliiii circa, feniorcj^ue Gala[fus,5 3 5
Dum paci medium fe oftert : juftiflimus unus
Qui fuit, Aufoniifque olim ditiflimus ai^vis :
Quinque gregcs illi balantum, quina redibant
Armcnta, i?ctcrram ccntum vertebat aratris.
Atqu^ ea pcr campos xquo dum Marte gcruntur ,
Promifii dca fafta potcns, ubi fanguine bellum
Inbuit, &.primar cojjtnilit funera pugnnr,
Dcferit Hclperiam, & cxVi convexa ocr auras
Junoncm vidhix adfatur voce fuperba :
En perfcda tibi beilo difcordia tritti. 54 5
Dic, in ariiicitiam coeant, &: foLdera jungant :
Quandoquidc Aufonio refperfi fanguinc Teucros.
Hoc etiam his addani, tua fi mihi certa voluntas,
Finitimas in bella feram rumoribus urbis,
Accendamque animos infani Marris amore : 550
Undique ut auxilio vcfiiant. Ipargam arma per
agros.
Tum contr.i Juno: Tcrroriim Sz fiaudis abunde eft,
Stant belli cauffa: : pugnatur comminus armis.
Qiix fors pfima dcdit, fanguis novus inbuit arma.
Talia con ubia &c talis celebrent hymenrros 555
tgregium Veneris gerlus & rex ipfe Latinus :
Te fiipcr xthcrias crrare licentius auras ,
Haud pater ille velit fummi regnator Olympi.
Cede iocis. cgo , fi qua fuper Fortuna laborum cft,
Tpfa rcgam. talisdederat Satuinia voccs. 560
llia autem attollit ftridenris anguibus alas ,
Cocytique petit fcdcm, fupeta ardua linquens.
Ert locns Italiac mcdio fub montiblis altis
Nobilis, fic fama multis memoratus in oris,
Amfanfti valles.denfis hiinc frondibusatrum s^^S
Urguet lurimquclatus riemoris^medioque firagofus
Dat fonitum faxis & torto verticc torrens.
Hirc fpeciis horrcnditm livi fpiiacqla Ditis
Monftia-
Early European Bcx>ks, Copyright © 201 1 ProQuesf LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
N E 1 D O S LlB. VII. 229
lonftrcytur, ruptoque ingens Acheronte vorago
eiliforas apent faucis : quis condita Erinnys sj^
nvilUm numen terras carlumque ievabat.
Slcc minus intcrea extremam Saturnia bello
^nponit regina manum. ruit omnis in urbem
Fallorum ex acie numerus, cxfofque reportant
fAlmonem puerum fadatique ora Galarli : 575
jlnplorantque deos, obteftanturque Latinum.
rrurnus adeft, medioquc in crimine cxdis & igni^ ✓
jTcrrorem ingeminat : Tcucros in regna vocari,
i5oi| IStirpem admifceri Phrygiam 5 fe limine pelli, ^
Tnm quorum aitonitx Baccho nemora avia matres
Infultantthiafi8,(neque cnim lcve nomen Amatx)
TJndique coUedi coeunt, Martemque fatigant.
lUicet infandum cunfti contra omina bellum,
IContra fata dcum peiverfo numine pofcunt.
Certatim regis circumftant tecta Latini,
Ille, vclut pelagi rupes inmota, refiftit :
1 UtpeLigi rupes, magno veniente fragore ,
{ Qi^ia: fcle, multis circum latrantibus undis,
^ Mole tcnet:fcopuli nequicquam & Ipumea
u Saxa fremunt, laterique inlila refunditur alga.5$>o
^ Vcrum ubi nulla datur cxcum exfuperare potcftas
2 Confilium, & fxvx nutu Junonis eunt res 3
If ' i JVluIta deos aurafque pater tcftatus inanis,
< Frangimur heu fatis, inquit, fcrimurque procclla.
j Ipfi has facrilego pendetis fanguine poenas, 595
w O miferi. te, Turne, nefas, tc trifte manebit
< Supplicium ; votifque deos vencrabcre feris.
J Nam mihi parta quies, omnifque in limine portu^:
' Funere felici fpolior. nec plura locutus
4 j Scpfit fe tecHs, rerumque reliquit habenas. cco
Im TMbs erat Hefperio in Latio, qiiem protcnus tubes
I Albanx cob.iere facrum, nunc maxima rerum
h \ Koma colit, cum prima movent in proelia Martem^
i Sive Getis infcrre manu lacrimabile bellum,
i Hyrcanifve Arabifve parant, fcu tendere ad Indos ,
Auroramqtie fequi, Parthofquc repofccre figna.
^ 7 5uirt
585
m
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haog.
224 A 49
ajO P. V I R G 1 L I I
Suiit gtminx belli portx (lic noniine dicunt)
Kelligionc facr^c, & fa:vi formidinc Martis :
^u^c^o. i-v^iuttiCentum xrei claudunt vcftes xternaque ferri
Robora : nec cuftos abliftit limine Janus. 6 1 o
Has, ubi certa fedet patribus fententia pugnx,
Ipfe Quirinali trabea cincluquc Gabino
Infignisreferat ftridentialimina Conful 3
Ipfe vocat pugnas : fequitiir tum cctera pubcs :
^ Areaque adlcnfu confpirant cornua rauco. 61$
Hoc & tum Aneadis indicere beila Latinus
More j ubebatur, triftifquc rccluderc portas.
Abftinuit taftu patcr, averfufque refugit
€ Focda miniftcria, &c cxcis fc condidit umbris.
Tum regina deum cxlo delabla morantis 620
Inpulit ipfa manu portas, & cardine verfo
I Belli ferratos rupit Saturnia poftes.
Ardet inexcita Aufonia, atquc inmobilis antc.
Pars pedes ire parat campis ^ pars arduus altis
Pulverulentus equis furit : omnes arma requirunt,
e Pars levis clipeos> & fpicula lucida tergunt
e Arvina pingui, fubiguntque in cote (ecuris :
Signaque ferre juvat, fonitufque audire tubarum.
Quinque adco magnx pofitis incudibus urbes
Tela novant>Atina potens, Tiburq^ fuperbum, (> 30
Ardea, CruftumeriquCj & turrigerx Antemnx.
^ Tegmina tuta cavant capitum , fleduntquc falignas
e Umbonum crat^s : aliithoracas acnos,
Aut levis ocreas lento ducunt argento.
Vomcris huc & falcis honos, huc omnis aratri 6iS
e B Ceffit amor : recoquunt patrios foruacibus enlis.
Claflica jamque fonant : it bello teflera lignum.
e Hic galcam tedis trepidus rapit : illc fremcntis
Ad jugacogit equos 3 clipeumque , auroquc tri-
licem
Loricam induitur 3 fidoque accingitur enfe. 640
Tandite nunc Hclicona, dcx> cantufque movete,
Qu^i belio exciti regcs, qux quemque fecutx
Conpkrint campos acies ; quibus Itala jam tum
floru€-
!
r D o s L I B. V 1 1. z 31
Floruerit tciia uima viris, quibus arfcrit armis.
Et incininiftiseuim, divx, 6c memorare potettis:
Ad nos vix tenuis fama: pcrlabitur aura.
Primus init bellum Tyrrhenis afpcr ab oris
Conten^or divum Mezentius, agminaquc armat,
Filius huic juxtaLaulus, quo pulchrior altcr
Non fuit, cxcepto Laurcniis corporc Turni. 650
Laufus equum domitor, dcbellatorque ferarum,
Ducit Ag)J^i^|pqtiicquam cx urbe fecutos
Miitt vu^T^dig
Itl
l^ius, patriis qui la:tior eflet
lmperiis7& cui pater haud Mczentius efTet.
Tolt hos infigncm palma per gramina currum 5 5
V 1 c to r oirnnr^o ft ca c at cquos fatus Hercule pulchro
JBitH^iWHWentinus : clipcoquc inligne paternum
Centum angucb , cinclamquc gerit ferpcntibiis
iram ^
^ -.1 > Aventu.. quem Khc\'. ka,,.v.o:>
Fiutivum partu fub luminis edidit oras, 660
Mixta deo mulier, poltquam Laurentia viftor,
Gcryonc cxrtindo, Tiiynthius attigit arva,
Tyrrhcnoquc boves in fluminc lavit Hiberas.
Pila manu, fxvofque gerunt in belia dolones :
Et tcrcti piignant mucrone veruquc Sabello. 66$
Ipfc pcdes tegumcn torquens inmane lconis, i
Tcrribili in^xum Ixta cum dcntibus aibis
Indutus capiti, fic regiatcdla fubibat
Horridus, Hcrculeoque liumeros inncxus amiclu.
Tum gemini fratres Tiburtia mounia linquuntj^yo
Fiatris Tiburti dictam cognomine gcntcm,
Catillufque, accrque Coras, Argiva juventus ;
Etprimam ante aciem dcnfa inter telafcruntur.
Ccu duo nubigeUc-c cuilVvcrtice montis ab alto
Dcfcendunt Centauri 3 IJomolcn Othrymque ni-
valcm
Linquentes curfii lai luo : dat euntibiis ingcns
Silva locum, &: magno cedunt virguita fragor^,
Nec Prxncltina: fundator dcfuit urbis ,
Vpkano gcnitum pecorainter agreftiaiegcm.
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuesf LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibiiotheek, Den Hoag.
224 A 49
V. V 1 R C I L
I T
Inventumquc focis omnis quem crcdidit xtas, 68«
Cscculus. hunc legio late-comitatur agrertis :
Quique altum Praenefte viri, quique arva Gabinx
Junonis, gelidumque Ani^nem , & rofcida rivis
Hernica laxa colunt 3 quos divcs Anagnia pafcis,
Quos, Amafene pater. non illis omnibus arma,68 5
Nec clipei curruive fonant. pars maxima glandcs
Liventis plumbi fpargit : pars fpicula geftat
Bina manu, fulvofquc lupi de pelle galeros
Tegmen habent capiti : veftigia nuda finiftri
Inftitucre pcdis 5 crudus tegit ahcra pero. . 690
At Melfapus cquum domitor Ncptunia prolcs ,
Quem nequc fas igni cuiquam nec ftcrnere fcrro,
Jam pridem refides populos deliietaque bello
Agmina in arma vocat fubito, fcrrumque rctraftat.
Hi Fefcenninas acies, a:quofqu e Falifcos, 695
Hi Soraftis habent arces, Flaviniaque arva,
Et Cimini cum monte lacum, lucofque Capenos.
Ibant xquati numero, regemque canebant :
Ceu quondam nivei liquida intcr nubila cycni,
Cum lcft e paftu refcrunt, & longa canoros 700
Dant per colia modos, (bnat amnis 8c Alia longc
Pulfapalus.
Nec qailquam xratas acies ex agmine tanto
Mifceri putct : acriam lcd gurgite ab alto
Urgucri vohicrum raucarum ad iitora nubcm. 705
Ecce, Sabinorumprifco dc fangviine magnum
Agmen agens Claufus , magniquc iule agminis
inftar,
Claudia nunc a quo ui.iiinditur <x LiiL-u:. fzeiis
Pcr Latiiim , poftquam in partcm duta \oma
Sabinis.
^na iiigcns Amitcrna cohors, prifciqne Quiritcs,
Ercti manusomnis, oliviferxquc Muiufca: :
Qui Nomenmm lubcm, qui i^ofea rura Velini,
Qui Tetrica: horrcntis rupcs,montemquc St!vcrum,
Cafperiamquc colunt , ForulofquCj ifc fiumcn Hi;
mcllx ; ^
Qui
Early European Books, Copyright ® 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
iE.NEIDOS LlB. VII. 2ii
ui Tiberim Fabarimque bibunt , quos frigida
mifit 7^5
^urlia , & Hortinx claffes, populique Latini :
uofquc fecans infauflum interluit Allia nomcn ;
uam multi Libyco volvontur marmore fludus ,
xvus ubi Oiion liiberaiscouditux luidis ,
W cum fole novo denfa: torrentur ariftx 720
ut Hermi campo aut L^cix flaventibus arvis 5
Scuta fonanc, pulfuque pedum trcnut excita teilus.
inc AgamemnoMius, Trojani nominis hoftis ,
Curru jungit Haleliis cquos, Turnoque feroces
illc rapit populos : vertunt felicia Baccho 715
Maflica qui raftris, & quos de coUibus altis
Aurunci mifere patrcs, Sidicinaque juxta
i Aquora, quique Cales linquunt, amnifque vadofi
Accola Volturni, pariterque Saticulus afpcr,
Ofcor umquc manus. teretes funt acl^des illis 7 3 ♦
Tela : fed hxc lcnto mos eft aptare flagello.
Lxvas cxtra tcgit j falcati comm inus enfes.
N • ^ ininibus noftris indlcFr^- v-'1ns ,
^ . .a... .juem generalie T^elon . . udcnymphi
Fertur, Tckboum Capreas cum rcgna tencrct 735
Jam fenior : patriis fed non & filius arvis
Contcntus, late jam tum ditionc premcbat
Sarral^s populos, 6c qux rigat xquora Sarmas , f
Quiquc Kufras Batulumque tcncnt , atquc arra
Ceiennx ,
Et quos maliferx defpcclant moenia Abcllx : 740
. Teutonico ritu foliti torquere cateias :
i Tegmina quis capitum rapcus dc fubcre cortcx :
^ Aratxque micant peltx, micat xreus cnfis.
Et tc montofx mifcre in prcelia Nerfx,
Ufens, infignem fama Sc f«licibus armis : 74!
Horrida prxcipue cui gens, adiuetaque muito
Vcnatu nemorum, diuis Aquicula glcbis
Armatiterram exerccnt, fempcrquc rccentis
Convcitarc juvat prxdas, 6c vivcre rapto.
Quin & Marruvia vcnit dc gente facerdos, 7 5
Froudc
u
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibiiotheek, Den Hoog.
224 A 49
«34
1 R G I L I I
U.
J
Frondc fuper galcam & fclici coiniiis oliva ,
Archippi regis milfu, foitifiimus Umbro :
Vjpcreo generi Sc graviter fpirantibus hydiis
Spargerc qui fomnos cantuque manuque folebat,
Mulccbatque iras, morfus arte lcvabat. 7 5 5
Scd non Dardaniat medicari cufpidis idum
Evaluit ; ncque eum juvere in volnera cantus
Somniferi, & Marfis quarfitx montibus herba:.
Te nemus Anguitix, vitrea tc Fucinus unda ,
Tc liquidi flevcre lacn
Ibat & Hj£{v>lyti prok. puiciicrrima bello
^ i^'" ' ^"%"em qiitMU matcr Aricia mifit,
Eduttum Egerix lucis, Hymettia circum
Luora, pinguis ubi & placabilis ara Dianar.
Namquc ferunt fuma Hippolytum , poftquam arte
novcrca: ^
Occiderit, patriafque explerit fanguine poenas
Turbatis diftraftus equis, ad fidcra rurlus
Atheria & fuperas ca:U venifle fub amas,
Psoniis reyocatum herbis 5c amore Dians.
Tum pater omnipotens , aliquem indienatus ab
umbris
MortaJcm infernis ad lumina furgere vitx ,
Ipfe repertorem medicinac talis & artis
Fulmine Phoebigenam Stygias detrufit in undas.
At Trivia Hi^polytum fecretis alma recondit
Sedibus,& nympha: Egeria; nemorique relegat:?; j
Solus ubi in filvisltalis ignobilis arvum
Exigeret, verfoque ubi nomine Virbius elTet.
Undc etiam templo Trivije lucifque facratis
Cornipedcs arcentur equi ; quodlitore currum
Et j uvenem monftris pavidi eftudere marinis. 780
Filius ardentis haud fccius xquore campi
Exercebat equos, curruque in bcUa ruebat.
Ipfe inter primos prxftanti corpore Turnus
Vercitur arma tenens, & toto vertice fupra eft.
Cui triplici crinita j uba galea alta Chimxram 7 8 5
Suuinct, Atna:os efflamem faueibiis ignis.
Tam
'^^ll^lllll
Early European Books, Copyrighf © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninkiijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
H. 1 D o s L I B. VII. 235
Tam magis liia licmen5,&c triftibiis effera flammis,
C>iuim magis etfiifo crudelciint languine pugnx.
At kvcm clipeurmrubktis-cernibus I<^.
uro inlignibat, jam fxtis obfita, jam bos, 75^0
rgumentum ingens, 6c cuftos virginis Argus,
tCrciatacy.ie amncm fundens parei Inachus ujna.
infcquitur nimbus peditum, clipcataque totis -
Agmina denfantur campis, Argivaque pubcs,
. Aurunca:quc manus^Rutuli, vctcrefque Sicani>795
. lEt Sacranx acics, picti fcuta Labici :
Qm faltus, Tiberine, tuos, facrumque ^umjci
liitus arant, Rutulofque exercent vomere coUis,
Circanimque jugum, quis Juppiter Anxijtrus arvis
i Prxfidct, & viiidi gaudc ns Feronia luco : 8oq
y I Qiia Saturx jacet atra palus, gelidufque pcr imas
( Quarrit iter vallis, atque in marc conditur Ufcns,
fc Hos fuper advenit Volfca de gente Camilla,
i Agmen agens cquitum, &: florentis a:re catervas,
•t Bcilatrix. non illa coio calatiiifve Miner\^x 805
i' Fcmineas adfueta manus, fed pruelia virgo
( Dura pati, curfuque pedum prxvertere ventos ;
i Illa vel intadtx fegetis per fumma volaret
J Gramina, nec teneras curfu Ixfiffet ariftas ;
\ Vel mare per medium, fluctu fufpenfa tumenti,8 1«
Ferret itcr, ccleris ncc tingucret xquorc plantas.
Illam omnis teclis agrifque eflufa juventus,
Turbaque miratur matrum, & profpcdat euntem
Attonitisinhians animis: utrcgius oftro
Velet honos levis humeros, ut Fibula crinem 8 1 5
Aiuo interneftat 3 L^ciam ut gerat ipfa phatetram 5
Et paftoraiem pr^ctixa cufpidc myrtum.
(5
P. VI B..
Early European Books, Copyrighf © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
P. V
I R G I L
1 I
J
^ N E I D o
I ' V ' T'''^ Laurenti Tiirnus ab arce
E^vtuht, & rauco ftrcpueruntcornua cantu,
ExtemoIntT' fquos,„tq;inpulit armaj
Extemploturbatianimi rfimul oinnetiimultu
^^^^^'^'^^'^^'''^'"^"'^'^^^•^^^^^Mwentus^^^ 5^
Eftera. dudores prxmi Meflapus & {ifcns.
Auv n^^n"' ^'■'T ^«^"^^5. undique cogunt
Auxiha &iatosvaftantcultoribusagros. ^
Mittuur magni Venulus Diomedis ad uibem
Qui petat auxUmm, & Latio confiftere T^ucro; i o
Interre, & fatis regcm le dicere pofci ,
O^d <>r ^ incre^^fcere nomen.
QE^d ftruat his coeptis,qucm,Ifortuna lequatur.
Eventum pugnac cupiat, mamfeftius ipfx, ^ '
Qjiam Turno regi, aut regi apparerc Latino.
rm //^' i"'"''''' • q^^i^^o^n^dontiusheros
Cun6ta videns magno curarum fluduat a:ftu •
Atque^ animum nunc huc cclerem , nunc dividit
Inpartilq.ie rapu vanas, perque omnia verfat
Solc repercuflum, aut radiantis imagine luna:,
^WnT'"^" '^-q-^e fub auras
E igitui, fummique ferit laquearia tedti. -> c
Nox erat , & terras animalia fefla per omnis "
A uuim pecudumque gcnus fopor altus habcbat :
Cum pater xn ripa gelidique lub xtheris axe
Aneas tnfti tuibatus pedtora bcllo
rrocvibuit,fcramqj dcdxtper mcmbra quietem. 30
Huic
L
20
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by ccxjrtesy of Koninklijke Bibliofheek, Den Haag.
224 A 49
4^
A B t> -S L I F. V I 1 I. 2
uic deus ipic ioci fluvio Tibennus amotno
Populcas iutcr fenior le attoUcrc frondis i
/ilus. cum tcnuis glauco velabat amiclu
f Carbafus, & crinis umbrofa tegebat^undo.
' Tum hc adfari, & curas his dcmere didis :
fatc gcntc dcfim, Trojanam ex hoftibus urbeui
iQui revehis nobis, xtcrnaque Pergama lervas,
lExlpcdate folo Laurcnti ar\afc]ue Latinis ;
•Hic tibi ccrtadomus, certi (nc abfifte) Pcnates :
fNeu belli terrcre minis. tumor omnis & irx
iGoncellere dcTim.
Jamque tibi, ne vana putes hxc fingere fomnum,
ILitoreis ingens inventa ilib ilicibus fus,
: ITriginta capitum foctus cnixa, jaccbit ;
I Alba, folo recubans, albi cifcum ubcra nati.
I [Hic locus urbis erit, requics ca certa laborum : J
. j Ex (^o ter denis urbem rcdcuntibus annis
i Aicanius clari condct cognominis Albam.
i Haud incerta cano. nunc qua ratione , quod inftat,
1 Expcdias viftor, paucis (advertc) doccbo. 5 o
t Arcadcs his oris, genus a Pallante profcdtum,
j Qiii regcm Euandrum comites, qui figua lecuti,
j Dclcgere locum, & pofuere in montibus urbcm
?Pallaiiti ' > ^ ^cnominer ' .
^ bci c ducunt Cu . . . ...uina
Hos caftrisadhibe fociM, & foedere junge.
Iplc cgo te ripis & redo ducam,
Adverfum remis lliperes m.
Surgeage, nate dea ; priii ^ . .;iftri«^
Juaoni fcr rite preces, iramque minatquc
Siipplicibusfuneravotis. mihi
rcrlolves. cgo lum, pleno qacm . 1
Stringentem ripas, & pinguiaculta iecantem,
Ca:ruleus Thybris, ca^lo giatiflimus amnis.
Hic mihi magna don^ ' fis caput urbibus cvit.6 ;
Dixit, dcindc iacU fii c condidii alto,
Ima petens. nox Jtnea^ fomnulque reliquit.
Suxgitj xtherii fpeckns orientia iblis
Lumina.
Sf
f
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
aj« P. V I R o I I, 1 I
Lumina, rite cavis undam de fiumine palmis
♦> Suftulit, ac talis effiindit ad xtiiera voces : 7
Nymphae , Laurentcs nymphx, genus amnibu
I» undeeft, ^
Tuque, cTthybri tuo genitor cum flumine fanao
Accipite Anean, & tandem arcete periclis. i-
te cumqjlacus miferantem incommoda noftr;
Fonte tenet,quocumquelblo pulcherrimusexis-? j "
Scmper honore meo, femper celebrabere donis,'
Corniger Hefperidum fluvius regnator aquarum.
Adlis o tantum, & propius tua numina firmes.
Sic memorat, geminalque legit de claflc bircmis, 1
Remigioquc aptat ; focios fnnui inflruit armis. 80 r
Ecce autem lubitum atq; oculis mirabile monftru,
Candida per filvam cum foetu concolor albo
Procubuit, vitidique in luore confpicitur fus •
Quain pius Aneas tibi enim, tibi, maxima Tuno,
Maftat facra ferens,*& cum grege fiftit ad aram. 8 5 .
Thybris ea fluvium , quam longa eft , noftc tu- r-
mentem
Leniit, & tacita rcfluens ita fubftitit unda,
Mitis utin morem ftagni pJacidxque paludis
Stcrneret xquor aquis, remo ut ludtamen abeflet.
Ergo iter mceptum celcrant rumorc fecuiKlo : 5»«
Labitur unfta vadis abies : mirantur & unda;,
Miratur nemus infuetum fulgentia longe
Sciita virum fluvio piclafque innare carinas.
Olh remigio noftemque diemque fatigant,
Et longos luperant flexus, variifque teguntur .9 5
Arbonbus , viridifque fecant placido arauore filvas.
Sol mcdium cali conlcenderat igneus orbcm,
Cum muros arcemquc procul, ac rara domorum
Teda vident ; qu3£ nunc Romana potentia carlo
Aquavit : tum res inopes Euandrus habebat. 100
Ocius adveituntproras, urbique propinquant.
Forte die follemnem illo rex Arcas honorcm
Amphitryoniadar magno divifque ferebat
Ante urbem in luco. rallas huic filius una,
Una
0:- k
-I
i
.1
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by ccxjrtesy of Koninklijke Bibliofheek, Den Haag.
224 A 49
-i
120 f*^r*/-
A M E I D O S L I B. VIII. 239
na omnes juvenum primi,pauperque fenarus 105
ara dabant j tepidufque cruor fumabat ad aras.
t cclfas videfe rates, atque inter opacum
dlabi nemus, & tacitis incumbere remis ;
^Trcntur vifu fubito, cuncT:ique reliclis
onfurgunt menfis.audax quos rumpcre Pallas 119
icra vctat, raptoque volat telo obvius ipfe ;
jc proculT tumulo, Juvenes, qux cauflafubegit
r;notas tentare vias \ quo tcnditis ?-inquit.
juigenus? unde domo ? pacemne huc fertis , aii
) arma ?
1 um pater Aneas puppi fic fatur ab alta, 1 1 ;
acifera:que manu ramum prxtendit oliv;c :
rojugcnas ac tela vides inimica Latinis ;
^os illi bello profugos egere fuperbo.
uandrum petimus. fcrte hxc, & dicite le(ftos
>ardanix venifle duces, focia arma rogantis,
)bftupuit^anto percufllis nomine Pallas
■■jgredere o", quicumquc es,ait, coramque parentem
^^Bloquere, ac noftris fuccede penatibus hofpes. ^
PBIxcepitque manu, dextramque amplexus inharlit.
Trogrefli fubeunt luco, fluviumque relinquunt.
i. rum regem Aneas diftis adfatur amicis :
pptume Grajugenum, cui mc Fortunaprccari,
iit vitta con-y^os voluit prxtendere ramos 3
Kon equidem extimui , DanaiTm quod dudor 8c
Arcas,
;5uodq3 ab ftirpe fores geminis conjunftus Atridis ;
^Sed mea me virtus & fanda oracula divom,
^ognatique patres, tua terris didita fania ,
jConjunxere tibi, & fatis egere volentem.
Dardanus Iliacx primus pater urbis £c audor,
Eledira (ut Graii perhibent) Atlantide cretus, i 3 %
Advchitur Teucros: Eleftram maxumus Atlas
Edidit, artherios humcro qui fuftinet orbjs.
Vobis Mercuriuspater eft, quem candida Maia
Cyllena: gclido conccptum vertice fudit.
At -Maiaui,audius li quicquam credimus, Atlas, 14Q
Ideui
Ll
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
1
fyt
J
ftv
14<1 P. V I R G I L I 1
Idcm Atlas gcnerat, cxli qui lidera toUit.
Sic gcnus amborum (cindit fc languine ab uno.
His fietus non legatos, neque prima per artem
Tc^tamcnra tui pepigi : me me ipfe, mcumque
Objcci caput, & lUpplex ad limina veni. 14
Gcns cadem, qux tc, crudeli Daunia bello
Infequitur ^ nos fi pellant, nihil abforc crcdunt, % *
Qam omnem Hefpcriam pcnitus lUa fub juga mit^!
tant :
Et marc, quod fupra,tencant,quodque adluit xnfrat
Accipe daquc fidcm. funt nobis fortia bello 1 5oi|
yc^ora, funt animi, & rcbus fpedata juventus. l
Dixerat Aneas. ille os oculofque loquentis
Jam dudum, & totum lullrabat lumine corpus.
Tum fic pauca refert : Utte, fortiflime TcucrTTm ,
Accipio adgnofcoque libens ! ut verba parentis i 5 5
Et voccni Anchifar magni voltumque recordor !
Nam memini Helionx vifentem regna fororis
Laomcdontiaden Priamum, Salaminapctentem
rrotcnus Arcadia: gclidos invifere finis.
Tum mihiprimagenas ve{tibat flore Juventasi i6q l
Mifabarquc duccs Teucros, mirabar & ipfum
Laomedontiaden : lcd cunftis altior ibat
Anchifes. mihi mcns juvenali ardebat amore
Conpcllarc virum , &dextra: conjungerc dextram.
Accelli, & cupidus Phenei fub moenia duxi. 16 s
llle mihi infignem pharetram Lyciafquc fagittas
Difcedcns, chlam^^demque auro acdit intcrtcxtam,
Frenaque bina, meus qua: nunc habet,aurea,Pallas.
Ergo &, quam petitis , jun£b cft mihi fa*derc
dextra :
Et, lux cum primum terris fe craftina rcddct, 170
Auxilio Ixtos dimittam, opibufque juvabo.
Interea facra ha:c, quando huc veniftis amici,
Annua, qua- difierie ncfos, celebratc faventcs
Nobifcum,&: jam nunc fociorum adfucfcite menfis.
Uxc ubi di£ta, dapes j ubet & fublata reponi 1 7 S
Pocula, gramineoquc viro$ locat ipfe fcdili :
■ 4
•■31
■i
i
Early European Books, Copyrighf © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninkiijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
Aneidos Lib. VIII. 241
xcipuumque toro & villofi pelle leonis
ccipit Ancan, folioque invitat acerno.
am le(fti juvenes certatim arxque facerdos
(ceratoftafcrunttaurorum, onerantque caniftris
Dna laboratsc Cereris, Bacchumquc minlftrant.
ilcitur Aneas fimul & Trojana juvcntus
ppetui tergo bovis, & luftralibus extis.
j)ftquam excn^a fames , & amor conprclfus
edendi ,
iex Euandrus ait : Non hacc foUemnia nobis, 185
?as ex more dapes, hanc tanti numinis aram
nna fuperftitio veterumque ignara deorum
> pofuit. farvis, hofpesTrojane, periclis
•t^rvati facimus, meritofque novamus honores.
f, im primum faxis fufpenfam hanc alpice rupem :
j.sjefta: procul ut moles, defertaquc montis
Ut domus, fcopuli ingentem traxere ruinam.
jic (pelunca fuit vafto fummota receflu ,
i:mihominis Caci facies quam dira tenebat
: J)lis inacceflam radiis : fcmpcrque rcccnti 195
llpcde tepebat humus ; foribufque adfixa fuperbis
' ira vimm trifti pendebant pallida tabo.
' lic monftro Volcanus erat pater : iliius atros
re vomens ignis magna fe mole fcrebat.
ijttulit 6c nobis aliquando optantibus xtas 200
' /uxilium adventumque dei. nam maxumus ultor,
prgemini nece Geryonx fpoliifque lupeibus ,
ilcides adcrat, taurofque hac vidor agebat
ngentis : vallemque boves amnemque tcnebant.
^tfuriisCacimensefFera, ne quid inaufum 20$
* :ut intraftatum fcelcrifve dolive fuiflet,
caaj^uor^a ttabulisprxftanti corpore tauros
tvertit, totidem forma fuperante juvencas.
tque hos, ne qua forent jiedibus veftigia reftis,
mda in fpeluncam traftos, vcrfifque viarum 210
kdiciis raptos faxo occultabat opaco.
Ijjfi mxrcnti nuUa ad Ipeluncam figna fcrebant.
■ mcrea, cum jam ftabulis faturata moveret
P L Amphi-
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibiiotheek, Den Hoag.
224 A 49
Tj^t P. V 1 R O l L I I
Amphinyoniades armenta, abitiimque pararct,
/ DilcelUi miigire boves, atque omne quere^s 2 1 j
fru Inpleri nemus, & colles clamore relinqui.
Rcddidit una boum vocem, vaftoque fub antro
Mugiit, & Caci fpem cuftodita fefellit.
Hic vero Alcidx furiis cxarferat atro
JFelle dolor-.rapitarma manu^nodifq^ gravatum 220
oM^^^^ Robur^ & agrii_curfu petit ardua montis.
Tum primum noftri Cacum videre timentem,
Turbatumquc oculis. fugit ilicet ocior Euro,
Speluncamque pctit : pedibus timor addidit alas.
Ut fefc inclufit, ruptifquc inmane catenis 225
Dcjecit faxum, fcrro quod & arte paterna
Pendcbat, fultofque emuniit objicc poftes j
Ecce furens animis aderat TiryntTiius , omnemquc
Acccflum luftrans huc ora ferebat & illuc ,
Dentibus infrendens. ter totum fervidus ira 230
pri/j Luftrat Aventini montem : ter faxea tcntat
Limina ncquicquam : ter feffus vallc refedit.
St^bat acuta ftlex, prxcilis undique faxis
Speluncar dorlb infurgcns, altiflima vifu 5
Dirarum nidis domus opportuna volucrum. 2 5 $
Hanc , ut prona jugo Ixvu incumbcbat ad amnem,
Dcxtcr in advcrfum nitcns concuflTit, &c imis
<x Avolfam folvit radicibus : inde rcpente
Inpulit. inpulfu quo maximus inlonat a:thcr :
^ Difiultant ripac, refluitque exterritus amnis. }fj^o
At fpecus, & Caci detedaapparuitingens
Regia, & umbrofxpcnitus patuere cavernx :
Non (ecus, ac fi qua penitus vi terra dehifcens
Infcrnas referet ledes, & regna recludat
Pallida, dfsinvifa 3 fupcrq^ inmane baraLniaiii 245
Ccrnatur, trepidentque inmiflb lumine Mancs.
Ergo infpcrata deprcnfum in luce repente ,
Inclufumque cavo faxo,atque infuctarudentem
Dcfupcr Alcides tclis prcmit, omniaque arma
Advocat, Scramis vaftifque molaribus inftat. 2
nie autcmfnequc cnim fuga jam fij.per ulla pcricli)
Faucibus
li j r D o s LiB. VIII. 145
l'aucibus ingcnteni fumum (mirabiie didu)
(tvomit, involvitque domum caligine cxca,
'rolpedum eripiens oculis 5 glomeratquc fub antro
^ umifciam nociem conmixtis igne tenebris. 2 5 >
If won tulit Alcides animis, feque ipfe per ignem
^ fraxipiti injccit faltu, qua plurimus undam
J umus agit, nebulaque ingens fpecus xftuat atra.
liic Cacum in tenebris incendia vana vomentem
Corripitin nodum conplexus, & angit inhxrer.
Blilbs oculos & ficcum fanguine guttur.
r^anditur extemplo foribus domus atra revolfis :
cVbftiacixque boves abjurata:que rapinx
S-Jarlo ollenduntur, pedibuique informe cadaver
)'rotrahitur. nequeunt expleri corda tuendo 26 j
.tferribilis oculos 3 voltum, villofaquc Ixtis
l^eftora femifcri, atque exftinftos faucibus ignis.
Mx illo celebratus honos, la:tique minorcs
fccrvavcre diem, primufque Potitius audor,
fet domus Herculei cuftos Pinaria facri 270
Hanc aram luco ftatuit. qnx Maxima (empcr
)icetur nobis, & erit cinx maxima (cmpcr.
^iuare agitc,(5^juvenes,tantarum in muncre laudum
i^^ingitc frondc comas, & pocula porgitc dextris,
c^ommunemque vocate deum , & date vina vo-
^ lentcs.
)ixerat : Herculca bicolor cum populus umbra
/'elavitquc comas, foliifquc innexa pcpendit :
\lt faccr inplevit dcxtram lcyphus. ocius omnes
In mcnlam la^ti libant, divofque precantui.
pcvexo intcrca propior fit veiper Olympo: 2
iamquc ficerdotes primufque Potitius ibant
' 'cUibus in morem cindi, fiammafquc fcrebaiit.
nftaurant epulas, 5c mcnfx grata kcundx
C;)ona fcrunt , cumulantquc oncratis lancibus aras.
crum Salii ad cantui, incenfa aitaria circmu, - . v
^^opulcis adfunt evincli tcmpora ramis j
lic juvcnum chorus > illc ienum 5 qui carminc
laudes
L 1 Hcrcu-
2o
u
u
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
6
er
yyt^
i44 V. V I R o I L I I
Herculcas ?c fafta fcrant : ut prima novercx
Monftra manu.geminofqj premens eliferit anguls 5
Ut bcllo egregias idem disjecerit urbis {^0
Trojamque OEchaliamque : utduros mille labores
Rcge fub Euryftheo, fatisjunonisiniqux,
Pertulcrit. tu nubigcnas, inviae, bimembris
Hylxumque Pholumque manu, tu Crefia madas
Prodigia, & vaftum Ncmea fub rupc lconem. 25 s
Tc Stygii trcmuere lacus, tc janitor Orci
Ofia fuper recubans antro fcmefa crucnto :
Ncc tc ulix facics, non tcrruit ipfe Typhoeus
Arduus, arma tenens : non tc rationis egentcm
Lemaius turba capitum circumftetitanguis. 300
Salve, vcra Jovis proles, decus addite divis :
Et nos 6c tua dexter adi pedc facra iecundo.
Talia carminibus cclcbrant : fuper omnia Caci
Spcluncam adjiciunt, fpirantcmquc ignibus ipfum.
Confonat omne nemus ftrepitu , collefqj refultant.
Exin fe cundii divinis rebus ad urbem
Perfedis refcrunt. ibat rex bblitus a;vo,
Et comitem Anean juxta natumque tencbat
Ingrediens, varioque viam fermone levabat.
Miratur, facilifque oculos fcrt omnia circum 310
Aneas, capiturquc locis ; & fingulala:tus
Exquiritque auditque virum monumenta priorum.
Tum rex Euandrys Romanx condTtor arcis :
Harc ncmora indigenae Fauni Nymphxq; tenebant,
Genfque virum truncis & duro robore nata : 3 1 j
Quis neque mos , neque cultus erat : nec jungere
tauros ,
Aut cojjponcre opes norant, aut parccre parto :
Sed rami, atque afper viftu venatus alebat.
Primus ab artherio vcnit Saturnus Olympo
Arma Jovis fugiens, & regnis exful ademtis. 320
Is genus indocile ac difperfum montibus altis
Coni^ofuit, legefque dcdit, Latiumque vocari
Maluit, his quoniam latuiflet tutusin oris.
Aurca_aii4pcrhibent, illo fubregc fueiunt
Sarcula :
Early European Books, Copyrighf © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninkiijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
i4J
3ii
4
i
A N E 1 D O S L I B. V I I T.
Scrcula : fic placida populos in pace regebat.
Deterior donec paullatim ac decolor xtas,
Et belli rabics, & amor fucceflit habendi.
Tum manus Aufoniaacgentesvcnere Sicanxj
Sxpius & nomen pofuit Saturnia tellus.
Tum reges, afperque inmani corpore Thybris ; j 30
A quo port ItaJi fluvium cognomine Thybiim
Diximus : amifit verum vetus Albula nomen.
Me pulfum patria, pelagique exaema fequentcm
Fortuna omnipotens & inelucbbiiefatum
His pofuere locis : matrifque cgcre trcmenda 3 3 5
Carmentis nymph^ monita, & deus aucl:or Apollo.
Vix ea dicla : dehinc progrefllis monflrat & aram,
Et Carmentalem Romano nomine portam :
Quam memorant nymphx prifcum Carmentis ho-
norem ,
Vatis fatidicx : cecinit qua: prima futuros
Aneadas magnos, & nobile Pallantcum.
Hinclucum ingentem, quem Komulus accr Afyla
Rettulit, & gelida monftrat fub rupe Lupercal ,
Parrhafio diclum Tanos de more Lyca:i.
Necnon & facii monftrat nemus Argileti, 34 j
Teftaturque locum , & letum docet Iiolpitis Argi.
Hinc ad Tarpciam fedem, Sc Capitolia ducit,
Aurca nunc, olim filveftribus horrida dumis.
Jam tum relligio pavidos terrebat agreft;s
Dira loci : jam tum filvam faxumque tremebant. ^
Hoc nemus, hunc, inquit, frondolb veitice collem
(Quis deus , incertum eft ) habitat deus : Arcadcs
ipfum
Credunt fe vidiflc Joveni, cum fxpe nigrantem
Agida concuteret dextri, nimbolque cieret.
Hxc duo pra:terea disjecl:is oppida muris, 3 j $
Relliquias veterumqj vides monumenta virorum.
Hanc Janus pater, hanc Saturnus condidit arcem :
Jaiiiculum huic, illi fucrat Saturnia nomen.
Talibus inter fc didis ad tec^a fubibant
Pauperis Euandri, paflimque armenta videbant 3^^«
L i jBLoma-
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
a4<S r. V I R G I L I 1
Romanoque foro & lauris mugire Carinis.
Ut vcntum ad fedes, Hxc, inquit, limina viftor
Alcides fubiit 3 harc illum regia ccpit.
p A udc , hofpes , conteii^nere t)pes : & te quoque di- '
gnum
ringe deo 5 rebufque veni non afper egenis. 365
Dixit, & angufti lubter faftigia tecti
Ingcntem Anean duxit, Ihatifquc locavit
Eftultum foliis & pcUe Libyftidis urfx.
Nox ruit, & fufcis tcUurem nmpleftitur alis.
^ At Venushaud ariino ncqui^quani exterrita ma-
ter, 370
Laurentumque nunis Sc duro mota tumultu,
iA. { Volcanum adloquitur , thalamoque hxc conjugis
aureo
Incipit, & diftis divinum adfpirat amorem :
Dum bello Argolici vaftabant Pergama rcges
Debita cafurafque inimicis ignibus arces 5 3 7 J
Non uUum auxilium miferis, non arma rogavi
Artis opifque tux : nec tc, cariffime conjunx,
Incaflumvc tuos volui exerccrc labores :
Quamvis & Priami dcberem plurima natis,
Et durum Anea: flcviflcm fxpe laborcm. 380
A Nunc Jovis impcriis Rutulorum conttitit/)ris.
Ergo cadem fupplex venio,& fanftum mihi numcn
^ Arma rogo genetrix nato. te filia Ncr£i,
Te potuit lacrimis Tithonia fleftere conjunx.
AlpicCjqui coeant populi, qux moenia claufis 385
Fcrrum acuant portis in me excidiumq^ mcorum.
Dixcrat : & niveishmc atque hinc diva laccrtis
Cunitantem amplexu molli fovct. illc repcnte
Accepit folitam flammam : notufque medullas
Intravit calor, & labefafta per oflacucurrit. 390
Non fccus atque olim, tonitru cum rupta corufco
Ignea rinna micans percurrit lumine i:imbos.
Scnfu Ixta dolis & formx confcia conjunx.
^ Tum pater xterno fatur devii^ftus amorc :
Quid cauflas petis ex alto J fiducia ceflit 3 9 5
Quo
l z
N E 1 n o s L I B. VIII. 247
Qiio tibi, diva, mei ? fimilis H cura fiiiflet,
[Tumrquoque fas nobis Tcucros armare fuiflet.]
Nec paier oinnipotcns Trojam, nec fata vctabant
Stare , decemque alios Priamum lupereffe per
annos.
Et nunc fi bellare paras , atq^ hxc tibi mens cft^ 400 ^e/^/t i^d^As
Quicquid in arte mea poflum promittere cui;c ,
Quod ficri fcrro, liquidovc potcft ciedro,
Quantum ignes animscque valent, ablifte precando
Viribus indubitare tuis. ea verba locutus
Optatos dedit amplexus, placidumque petivit 40 5
Conjugis iufufus gremio per membra foporem.
Inde, ubi prima quies mcdio jam nodlis abadbc
Curriculo expulerat fomnum, cum femina primu,
Cui tolerare colo vitam cenuique Minerva,
Inpofitum cinerem 5c fopitos uifcitat ignis, 410
Nodem addens operijfamulafque ad lumina longo
Exercct penfo j caftum ut fervare cubilc
Conjugis, Scpofllt parvos educere natos.
Haud (ecus ignipotcns, nec tempore fegnior illo
Mollibus^e ftratis opera ad fabrilia furgit, 41 $
Infula Sicanium juxta latus itoliamquc
Erigitur Liparen fumantibus ardua faxis :
Quam fubter fpecus 8c Cyclopum exefa caminis
Antra Atnxa tonant, validique incudibus iftus
Auditi refcrunt gemif.im, ftriduntque cavernis^io
Scridurx Chalybum, & fornacibus ignis anhelat j
Volcani domus, & Volcania nomhie telius.
Hoc tunc ignipotcns cxlo defcendit ab alto.
Ferrum exercebant vafto Cyclopes in antro,
Brontefque , Steropefque &c nudus membra Pyra-
onon. 425
His informatum manibus jam parte polita
Fulmen ctvit j toto genitor qux plurima cxio
Dejicit in terras : pars inperfctta manebat.
Tris imbristorti radios, tris nubis aquofr
Addiderant 5 rutuli tris ignis ^ alitis auftri. 43 ^
t ulgorcs nunc tcrrificos, fonitumque mctumquc
L 4 Mjilcc-
vt u
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
248 T. V I R O I L 1 1
Milcebant operi, flammifque fequacibus iras.
e Paite alia Marti currumque rotafque volucris
e Inftabant 5 quibus ille viros, quibus excitat urbis :
Agidaque horriferam turbata: Palladis arma 43;
Certatim fquamis ferpentum auroque polibant,
Conexofque anguis, ipfamque in pedore diwx
Gorgona defefto vertentem lumina collo.
Toliite cunfta, inquit, coeptofque auferte labores ,
CL^ Atnari Cyclopes 5 & huc advertite mentcm. 440
Arma acri facienda viro. nunc viribus ufus,
Nunc manibusrapidis, omni nuncarte magiftra.
Prxcipitate moras. ncc plura effatus: at illi
Ocius incubutre omncs, pariterque laborem
Sortiti. fluit a^s rivis, aurique metallum ; 443f
u VoInLficufque chalybs valta fornace liquefcit.
Ingentem clipeum informantjUnum omnia contr*.
€ Teia Latinorum : feptenofque orbibus orbis
Inpediunt. alii ventofis foiiibus auras
Accipiunt redduntque : aiii ftridentia tingunt 4J
Ara lacu. gemit inpofitis incudibus antrum,
llli inter fele multa vi brachia toiiunt
In numerum, verfantquc tenaci forcipe maffam.
Ha:c pater Aoiiis properat dum Lemnius oris ,
Euandrum ex humiii tefto iux fufcitat alma, 45 j
£ Et matutini voiucrum fub cuimin^ cantus.
Confurgit fenior, tunicaque inducitur artus,
Et Tyrrhena pedum circumdat vincuia plantis.
-iTL^Tum lateri atq; humerisTcgearum fubligat enfem,
Dcmifla ab Ixva panthera: terga retorquens. 4TS0
Ncc non & gemini cuftodes iimine ab aito
Procedunt , grcflumque canes comitantur heriicm.
Holpitis Ji^ncx fedem & fecreta petebat
Sermonum memor & promifli muneris heros.
Nec minus Aneas fe matutinus agebat. 46 j
Pilius huic Paiias, iiii comes ibat Achates.
Congrefii jungunt dextras, mediifque refidunt •
Adibus, & iicito tandem fermone fruuntur.
Rex prior hax ;
Maxime
Aneidos Lrs. VllT. 149
aximc Tci.icroviim ductor,quo fo(]^ite numquam
cs cquidem Trojx vidas aut legna fatebor 3
iNobis ad bcUi auxilium pro nomine tanto
.iExigux vires. hinc Tufco claudimur amni,
|HincRutulus premitjSc murum circumfbnat armLs.
i Sed tibi ego ingcntis populos opulentaq jtcgnis 47 j
Jungere caftraparo : quam fors inopina lalutem
Oftentat. fatis huc te pofcentibus adfers.
Haud procul hinc faxo incolitur fundata vettifto
Urbis Agyllinx fedes : ubi L^ia quondam c
Gens, bello prxclara, jugis inledit Etrufcis. 480
1 Hanc multos florentem annos rex deindc fuperbo
Imperio & fxvis tenuit Mezentius armis.
Quid memorem infandas cxdes^ quid fada tyranni
Eftera J dicapiti iplius generique refervent.
Mortua quin etiam jungebat corpora vivis, 48 5
Conponens manibufque manus atque oribiis ora,
Tormcnti genus 3 & fanie taboque fluentis
Lritii^Conplexu in mifcro longa fic morte necabc^.
At fcflitandem civcsinfanda furcntem
^ Armati circumliftunt iplumque domumque : 490
n Obtruncant focios, ignem ad faftigia jadant.
rTIle inter cxdes Rutulorum elabfus in agros
^ Confugere, & Turni dcfcndier hofpitis armis.
Ergo omnis furiis furrexit Etruria juftis :
Rcgem ad fupplicium prxfcnti Martc repofcunt.
His ego tc, Anca, du6torem millibus addam.
Toto namque fremunt condenlx litorc puppcs,
Signaquc ferre jubent : retinet longxvus harulpex
Fata canens, O Mxonix delefla juventus,
f los veterum virtufque viriun , quos juflus in ho-
n
ftcm
Soo
1 ^
3 Fcrt dolor, & merita accendit Mezcntius ira j
< NuUi fas Italo tantam fubjungere gentem :
i Extcrnos optate duccs. tum Etrufca refcdit
Hoc acies campo monitis exterrita divam.
Ipfe oratores ad me regnique coronam 5 c 5
Cum iceptro mifxt, mandatque infignia Tarchon^
L 5 S'.icce-
u
Early European Books, Copyrighf © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
ISO T. V I R G 1 L 1 I
Succedam caftris, Tynhenaque regna capefiam.
Sed mihi tarda gelu fxclifque effueta fcncftus
Invidet imperium, ferarque ad fortia vires.
Natum exhortarer, ni mixtus matre Sabella 5 1 o
Hinc partem patrix traherct. tu, cujus 6c annis
Et generi fatum indulge^, quem numinapofcunt,
Ingredere , o Teucrum atque Italuin fortifiirac
duftor.
Hunc tibi prccterea fpes &c folatia noftri
Pallanta adjiuigam. liib cc tolerarc magiftro 5 1
Alilitiam dc gravc Martis opus , tua (^crncre fada
Adfuclcat, primis & tc miretur ab annis.
Arcadas huic equitcs bis ccntum robora pubis
Lefta dabo 3 totidcmque fuo tibi nomine Pallas.
Vix ea fatus crat : defixique ora tenebant 5 z
itneas Anchifiades &c fidus Achates,
Multaque dura fuo trifti cum corde putabant j
Ni fignum cxlo Cytherea dcdifict apcrto.
Namque inprovifo vibratus ab athere fulgor
Cimi fonitu venit, & rueie omnia vifa rcpente,52 5
Tyrrhenufque tubai mugire per xihcra clangor.
Sufpiciunt : itcrum atque iterum fiagor incrcpat
ingens.
Armainter nube li iii ic-iione ferena
Per fudum ruiiiare vident, & pulfa tonare.
Obftupuere animis alii 3 fed Troius heros 530
Adgnovit fonitum, & diva: promifia parentis.
Tum mcmorat: Ne vcio,holpes,ne quxreprofefto,
Qucm cafum portcnta fciant : cgo polcor Oiympo.
Hoc ftgnum cecinit mifturam diva crcatrix,
Si bellum ingrueictiVolcaniaq^ armaper auras 5 a
Laruram auxilio.
Hcu, quantx mileris cxdcs Laurentibus inftant !
Qiias p(xnas mihi, Tuine , dabis ! quam multa fub
undas
Scuta viium, galeafque, & fortia corpora volves,
Thybii pater ! pofcant acies,6c fuedcra rumpant. 540
Uzc ubi difta dedit, folio fe tollit ab ako j
/L N f I i> t I B. V 1 1 I. ly.X
t primum Herculcis lopitas ignibus aras
xcitat, helkrnumoue Larem, parvorque Pci:aus e ^
xtus adiT, maclagt ledas de more bidentis ^
Euandrus pariter, pariter Trojana juventus. 54 s
Poil liinc ad navisgradiiur , lociolque revidt :
C^iiorum de numcio, qui fele in bella (equantur ,
Puvitantj^s virtute legit : pars cetera prona e
Fertur aqua, fegnilque fecundo defluit amni,
Nuntia ventura Afcanio rerumque patiifque. 5 S o
Dantur equi Teucris Tyrrhena petentibus arva ;
DucuiTtexfortem Jtnca: ^ quem fulva leonis
Pellis obit totum, pra:fulgcns unguibus aureis.
Fama volat parvam fubito volgat?. per urbem,
Ocius ire equitcs Tyrrheni ad limina regis. s 5
Vota meru duplicant matrcs, propiufque periclo
lc timor, 5c major Martis jam apparet imago,
Tum pater Euandrus dextram coQplexus euntis
Ha:rct iaexpletum lacrimans, ac talia fatur :
O mihi prxteritos referat (i Jtippiter annos !
Qiialis eram , cum primam aciem Pra:nefte fub ipia
Stravi, fcutorumque incendi viclor acervos 5 ^
Et regem hac Hcrj^lum dcxtra fub Tartara mili :
Nafcenti cui tr^s animas Feronia mater e
(Horrendum didlu) dederat, terna arma niuvcnda,
Ter leto fternendus erat : cui tunc tamen omnis
Abftulithxc animas dcxtra, & totidcm exuit armis.
Non ego nunc duici amplexu divellerer ufquam,
Nate, tuo : neque finitimo Mezciiiius umquam
Huic capiti inlultans, tot fcrro fa^va dedillet 57^
Funera, tam multis viduaffet civibus urbem.
At vos, o fuperi, & divom tu maxume rector
Juppiter, Arcadii qua:fo'mifercfcite regis>
Et patiias audite preces. fi numina veftra.
Incolumem Pallanta mihi, fi fata lefcrvant, 575
Si vifurus eum vivo, Sc venturus ia unum 3
Vitam oro : patiar quemvis durare laborem.
Sin aliquem infandum eafum, Fortuna, minaris ^
Nunco, nunc liceat crudelcm abrumpere vitam ,
6 Dum
Early European Books, Copyrighf © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
2^2 P. V I R G I L 1 1
Dum cura: ambigax, dum fpes incerta futuri, 5 s ^
Dum te, care puer, mea fera & fola voluptas,
Conplexu teneo : gravior ne nuntius auris
Volncrct. hxc genipor digrefiu dt^la fupremo
Fundebat : famuli conlabfum in tefta ferebant.
Jamque adco exierat portis equitatus apertis : 5 8 j
Ancas inter primos & fidus Achates :
Inde alii Trojcc proccres. ipfe agmine Pallas
In mcdio chlam^de & piftis confpeftus in armis.
Qualis, ubi Oceaniperfufus Lucifer unda,
Quem Venus ante aiiosaftrorum diligit ign]?, $90
Extulit os facrum ca:lo, tenebrafquc rcfolvit.
Stant pavidiv in muris matrcs , oculifque fequuntur
Pulyercam nubem, & fulgentisa^re catervas.
Olli pcr dumos, qua proxima meta viarum,
Ar mati tendunt. it clamor , & agmine fafto 59$
Quadrupedantc putrem fonitu quatit ungula canx-
pum.
Eft ingensgelidum lucusprope Cxritis amnem,
Relligione patrum late facer : undique colles
Inclufere cavi, & nigra nemus abiete cingunt.
Silvano fama eft veteres facralle Pelafgos, 600
Arvorum pecornque deo lucumquc dicmque,
Qui primi finis aliquando habucrc Latinos.
Haud procul hinc Tarcho & Tyrrhcni tuta tenebant
Caftra locis, cclfoque omnis de colle videri
Jam poterat legio, & latis tendebat in arvis. 6c 5
Huc pater Jtncas, & bcUo lcdz juventus
Succedunt, feirique & equos & corpora curant.
At Vcnus xtherios inter dea candida nimbos
Dona fcrens aderat : natumque in valle redufta
X7t procul egelido fecretum flumine vidit, 6 1 o
Talibus adfata eft diftis, fcque obtulit ultro ;
En perfeda mei promifia conjugis arte
Munera : ne mox autLaurentis, nate, fuperbos,
Aut acrem dubitcs in prorlia pofcere Turnum.
Dixit, & amplexus nati Cytherea petivit : 6 1 j
Arma fub advcifa pofuit radiantia qucxcu»
Illc
N E 1 D O S L I B. VIII. 253
AAc dQx donis & tanto Ixtus honore
lcpleri nequit, atque oculos per lingula volvit,
Iliraturque, interque manus & biachia verfat
derribilemcriftisgaleam flammalque vomentcm>
"^itiferumque enfem, loricam ex xre rigentem,
nguineam, ingentem : qualis, cum cxrula nubcj
>lis inardefcit radiis, longeque refulget.
lum levis ocreas eledro auroque recodo ,
laftamque & clipei non enarrabile textum. 6z $
lic res Italas, Romanorumque triumphos,
Cf> Ri laud vatum ignarus venturique infcius arvi
ecerat ignipotens : illic genus omne futurx
u ax\ tirpis ab Afcanio, pugnataquc in ordine bcUa.
ccerat & viridi fot^tam Mavortis in antro 5 jo
) xocubuifie lupam; geminos huic ubera circum
H ::'iAidere pcndentis pueros, 6c lambere matrera e
Pto.japavidos : illam tcreti cervice refiexam
•'jomiilcere alternos, & corpora fingerc lingua.
^f, |Jec procul hinc Romam , & raptas line morc Sa-
I binas
lk)nfefiii cavca^, magnis Circcnfibus aftis,
Lddiderat, fubitoque novum confurgcre bellum
Lomulidis, Tatioquc feni, Curibufque feveris.
|'oft1dem inter fe pofito certamine regcs
krmati Jovis ante aram, parerafqiie tenentes 6^o
ktabant, & cccfa jungcbant f(xdera porca.
laud prociil indc , citx Mettium in divcrfa qua-^
drigx
' )iftulerant, (attu diftis, Albane, mancres)
Aaptabatque viri mendacis vifceraTulIus
?er filvam 3 & fparfi rorabant fanguine vepres. ^45
. STcc non Tarquinium ejeftum Torfenna j ubebat
^ccipere , ingentique urbcm obfidione premcbat ;
Lneadx in ferrum pro libertate ruebant.
llum indignanti fimilem, fimilemque minanti
\fpicercs ; pontem auderet quia vellerc Cocles ,
x fluvium vinclis innaret Cloelia ruptis.
fummo cuftos Tarpcix Manlius arcis
^ L 7 Stabat -
U
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQues» LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
154 V I R G I L r I
Stabat pro templo , & Capitolia celfa tcnebat >
Romuleoqiic recens horrcbat regia culmo.
Atque hic auratis volitans argcnteus anfer 6SS
Porticibus Gallos in limine adcile canebat :
Galli per dumos aderant, arcemque tencbant
Defcnli tenebris 5c dono no£ns opacx.
Aurea cxfaries ollis, atque aurea vcftis.
Virgatis lucent fagulis : tum ladea colia 66^
Auro inneduntur. duo quifque Alpuia corufcant^
Gxfa manu, fcutisprotccti corpora longis.
Hic exfultantis Salios, nudofque Lupercos,
m Lanigerofque apices, & labfa ancilia cxlo
Extuderat : calUv duc^bant facra per urbem 66$
Tilentis matres in mollibus : hinc piocul addit
Tartaieas eciam fedes, alta oliia Ditis ^
Et fcelerum poeuas, &c tc, Catilina; minaci
Pendentem lcopulo , Furiarumque oratrementem,
Secretofque pios : his dantem jura Catonem. 670
Hxc inter tumidi late maris ibat imago
Aurea 5 fed fluchi fpumabant cxrula cano :
Etcircum argcnto claddclphinesin oibcm
Aquora vencbant caudis, xftumquc fecabant.
In medio clafiis xratas Aclia bella 67$
Ccrncre erat : totumque inllrudo Marte vidcres
Fervere Leucaten, auroque effulgcre fludus.
Hinc Augufl:us agens Iralos in pruelia Cxfar
Cum Patribus Populoque, Penatibus & magnis dis,
Staus celfa in puppi: geminas cui tempora liammas
Lxta vomunt, patriumque aperitur verticc fidus.
Parte alia venris & dis Agrippa fecundis
Arduus agmenagens: cui bclli inlignc Gix rbum
Tempora navali fulgent roftrata coronu
Hinc ope barbarica variifque Antonius arnus 685
Vidor ab Aurorx populis Sc iitore rubro
Jtgyptum, virelque Orientis, & ultima fecum
Badhavehit} fequiturquc (nefas)x'5.gyptia conjunx.
Una omncs ruere, ac totum fpumarc redudis
u f Convolfum remis iofl:rifqi pidcutibus xquor. 690
r Alta
01
e
N E I D 0 S L I B. VIIL 255
lAlca petunt : pelago crcdas innare revolfas
(Cyciadas, aut montis concurfere montibus alcos.
aTanta mole viri turritis puppibus inftant.
:Stuppea fiamma manu, tcijflue volatile ferriim
opargitur. arva nova Neptuniaca:de rubefcunt. 69$
i.Regma in mediis patrio vocat agmina liftro : ^
)Nccdum etiam geminos a tcrgo reipicit angUis. C
: Omnigenumquc dcum monltra & latratorAnubis,
Contra Neptunum & Venerem , contraqueMi-
. nervam
ela tenent. fwit medio in ccrtamine Mavors yco
Cxlatus ferro, triftefque ex xtliere Dira: ,
K Et fciffa gaudens vadit Difcordia palla :
J Quam cum fanguinco fequitur Bellona flagcllo.
i Actius hax cernens arcuiji intcndebat Apollo
Cefuper : omnis eo terrore Agyptus Sc Indi, 705*
Omnis Arabs, omnes vertebant terga Saba:i.
Ipfa vidcbatur vcntis regina vocatis
Vela dare, & laxos jam jamquc inmittere funis. e
lliam inter cxdcs pallcntem morte futura
Fcccrat ignipotens undis lapyge ferri : 710
* Conrra autem magno niicrentem corporeNilum ^
Pandcntcmque finus & tota vefte vocantem
Cxruleimi in gremium latebrofaq, flumina viftos.
K i At Cxfar, triplici invcclus Romana triumpho
< Moenia, dis Italis votum inmortale facrabat 715
Maxima tcrcentum toiam dclubra per lubem.
ii La^titia ludifque vix plaufuque fremebant :
) Omnibus in tcmplis matrum chorus^omnibus arx:
w Antc aras terram cxli ftravere juvenci.
l':C Ipfe, fedensniveocandentisliminePhoebi, 720
C Donarecognofcitpopulorum, aptatque fuperbis
Poftibus : inccdunc vi6lx longo ordine gcnces,
Quam varix linguis, habitu taiti veftis 5c armis.
H^c Nomadu genus , & difcinftos Mulciber Aftos,
Hi^ LeIcgas,Carafque,fagittiferofc]ue Gelonos 72.5 n
rinxerat. Eughrates ibat jam mollior undis, ^
1 txucmiqj hominum Morini,B.henufque bicornisj
Inde-
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
1S6 P. V I R G I I. I T
indomitique Daha: , Sc poiitem indignatus Araxes.
Talia, per clipeum V^lcani, dona parentis
Miratur, rerumque ignarus imaginc gaudet j 7 3#
AttoUcns humero famamque &c fata nepotum.
r. VIKGILII MARONIS
N E I D O S
jj, , ^ ^ L I B. E R IX.
ju^rsL '^^^^r^^^i^ divcrfa penitus dum parte gcruntur ,
jr\ Irim de carlo milit Saturnia Juno
Audacem ad Turnum. luco tum forte parentis
Pilumni Turnus facrata vallc fedcbat.
Ad qucm fic lofeo Thaumantias ore locuta eft ; 5
Turnc, quod optanti divum promittere nemo
Auderct, volvenda dics en attulit ultro.
Ancas, urbe fociis 6c clafle relifta,
^i^U Sceptra Palatini fedemque petit Euandri.
L- Ncc fatis : extremas Corythi penetravit ad urbcs: 10
£ Lydorumque manun^colledlos armat agrelHs.
Quiddubitas? nunc tcmpus equos , nuncpofcere
i currus.
Rumpe moras omnis, 5c turbata arripe caftra.
Dixit, & in cxlum paribus fe fuftulit alis ;
Ingentcmque fiiga fccuic fab nubibus arcum. 1 5
-^V 6 Adgnovit juvenis, dupiicilque ad fidcra palmas
^ Sultulit, & tali fugientcm cft voce fccutus :
Tri, dccus cxli, quis te mihi nubibus aclam
Detulit in tcrras ? undc hax tam clara repentc
(/H Tempeftas ? medium.vidco difccdere ca:lum, 20
Palantifque polo ftellas. fcquor omina tanta,
Quifquis in arma vocas. 6c lic eftatus ad undam
Proceirit, fummoque haufit dc gurgite lymphas,
Multa deos orans ^ oneravitque xthera votis.
Jamque om.nis campis exercitus ibat apertis, 2 s
• Divcs equum, divcs pidai vcftis 5c auri.
MclTapus
leflapi
JtNElDOS LlB. IX.
poftrei
i57
li
i
»xvit in abfcntis : colle^a fatigat edenUi
primas acies, poitrema coercent
jyrrhid^e juvenes : medio dux agmine Turnus.
• il/enitur arma^tenensj 5c_tqto vertice fupra cft.]
*eirreptem Turgens {edatis amnibus altus jo
r tacitum Ganges, aut pin^ui flumine NiluSj
um refluit campis, & jam le condidit alveo.
ic fubitam nigro glomerari pulvere nubcra
0 jrofpiciunt Teucri, ac tenebras infurgere campis.
rimus ab adverfa conclamat mole Caicus : 3 J
luis globus, o cives, caligine volvitur atra l
erte citi ferrum, date tela, & fcandite muros,
tloftis adeft, eia. ingenti clamore pcr omnis
^ondunt fe Teucri portas, & moenia conplent.
amque ita difcedens prarceperat optimus armis 40
neas : fi qua interea Fortuna fuiflet,
IJeu ftruerc audercnt aciem, neu crcdere campo ; /
i^aftra modo, & tutos fervareut aggcre muros.
rgo, etft conferre manum pudor iraque monftrat,
bjiciunt portas tamen, & prarcepta faceffunt, 4S
rmatique cavis exfpcftant turribus hoftem.
"urnus , ut ante volans tardum prxccflerat agmcn>
^^^ginti leftis equitum comitatus, & urbi
m- ^ nprovifus adcft : maculis quem Thracius albis
K *ortat equus, criftaque tegit galea aurea rubra. 5^
Scquis erit mecum, juvencs,qui primus in hoftemJ
in, ait. 6c jaculum adtorquens emittit in auras
•rincipium pugnx, & campo fefe arduus infert.
lamor^^excipiunt focii, fremituque fequuntur
dorrifono : Teucrum mirantur inertia corda j $ $
'Ton xquo dare fe campo, non obvia fcrre
Arma viros , fed caflaa fovere. huc turbidus atquc
huc
wuftrat equo muros, aditumquc per avia quxrit.
5Ac veluti pleno lupus infidiatus ovili
3um fremit ad cauias,ventosperpeflus & imbris,tfo
ocie fuper media ^ tuti fub matribus agni
alatum exercent : ille alper 5c inprobus ira
EX
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
m
S5« P. V I R G I L 1 1
Ex longo rabies, & ficcar fangiiine faiices.
Haud aliter RuluIo, muros & caftra tuenti, ii
Ignefcunt iri : duris dolor oflibus ardet 5
Qua te^tetratione aditus, & qua via claufps
Excutiat Teucros vallo atque cfFundat in xquor.
Claflem, qux iateri calteum adjunfta latebat,
Aggeribus feptam circum & fluvialibus undis, nd
Invadit : fociofque incendia pofcit ovantis :
Atque mauu:n pinu flagranti fcrvidus inplet.
Tum vcro incunibunt ; urguetpra:fentiaTurni :
Atque omnis facibus pubes accingitur atris.
Dinpuere focos : piccum fert fumida lumen 7 $\
Tarda , & conmixtam Volcanus ad aftra faviUam.
Quisdeus, o Mufx, tam fiva incendiaTeucris
Avertit ? tantos ratibus quis depulit ignes >
Dicite. prifca fides fafto, fed fama perenni*s. 1
Tcmpore quo primum Phrygia formabat in Ida So
Aneas claflem , & pelagi petere alta parabat ; '
ipla detTm fertur gcnetrix Berecvnthia magnum
Vocibus hisadfata Jovem : Da, nate, petenti ;
Quod tua cara parens domito te pofcit Olympo.
Pinea filva mihi, multos dileda per annos, ^5
Lucus in arce fuit fumma, quo facra ferebant,
Nigranti picea trabibufque obfcurus accrnis :
Has ego Dardanio juvcni, cum claflis egeret,
Lxta dcdi : nunc foUicitam timor anxius angit. mm
Solvc metus,atq; hoc precibus fine poffb parentemi«^
Ncu curfu quaflita: ullo, neu turbine venti
Vincantur. profit nortris in monribus ortas.
Filuis huic contra, torquet qui fidera mundi :
O genetrix, quo fata vocas ? aut quid pctis iftis ?
Mortaline manu fadx inmortale carinx 9 5
Fas habeant ? certufquc incerta pericula luftrct
Aneas ? cui tanta deo pcrmifla poteftas ?
Immo, ubi defunctaj fincm portufiue tenebunt
Aufonios, olim quxcumquc cvafcrit undis,
Dardaniumque diicem Laurentia vexerit arva, 10«
Moitalem eripiam formam, magniquc jubebo
Aquo-
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
s
JtNElDOS LlB. IX. 259 .
;quoris cfle deas : qualis Nereia Doto, 4 Cl
\ Galatea fecant fpumantem peclore pontum.
,verat : idque ratum Stygii pcr flumina fiarris, ^
tr pice torrcntjs atraque" voragine lipas 105 c' '
inuit, & totum nutu trcmefecit Olympum*
go aderat promiffa dies, & tempora Parcx
kbita conplerant, cum Turni injuria matxem
pmonuit ratibus facris depellere ta^das.
Jic primum nova iux oculis oftulfit, & ingens 110 ^
|fus ab Aurora carlum tranfcurrere nimbus,
iacique chori : tum vox horrenda per auras
tcidit,6c Troum Rutulorumque agmina conplet:
\t trepidate meas, Teucri, defendere navis, ^
|eve armare manusimaria ante exurere Tarno,i i %
lam facras dabitur pinus. vos ite folutar,
r, dex pelagi 3 genetrix jubet.*& fiia quxquc
^ntinuo puppes abrumpunt vincula ripis,
dphinumque modo demerfis xquora roftris
la petunt.hinc virginex(mirabile monftrum) 1 20
«vjuot prius xratx fteterant ad litora prorxl x/^^
¥.eddunt fe totidem facies, pontoque feruntur. ^
!()bftupuere animi Rutulis : conterritus ipfe
i/uibatis Meftapus equis : cunftatur 8c amnis
vauca fonans,revocatque pcdem Tiberinus ab alto.
Lt non audaci Turno fiducia ceflit :
Utro animos tollit didlis, atquc increpat ultro ;
^rojanos hxc monftra petunt : his Juppiter ipfc
luxilium folitum eripuit : non tela, nec ignes ^
^ :xjpcftant Rutulos. ergo maria invia Teucris, 1 3^ ' ^
•:4cc Ipes ulla fugx : rerum pars altera aden)(a eft :
. ^erra autem in noftris manibus : tot mii)iagentes
I|M|rma fcrunt Italx. nil me fatalia ttfrrent,
qua Jhryges prx fe jadant, refponfa deorum.
Xat fatis Vencrique datumjj:etigere quod arra
|y T^ertilis Aufonix Troes. funt & mea contra
](«ata mihi, fcrro fceleratam exfcindere gentem ^
|f03onjuge prxrepta : nec folostangit Atridas
;i:ftc dolor, folifque licet capere arma Mycenis.
Scd
Early European Books, Copyright <D 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
I5(
V I R G 1 L 1 I 1
Scdperiifreremdfatiseft.peccarefuiirct J
* Antcfatisjpenitusinodonongenusomne pcrol
. Feimneum : quibus hxc medii fiducia vaJli, 1
Foflarumque morar, lcti difcrimina parva ,
Dant animos. at non viderunt moenia Troja: ^
Neptunr fabricata manu confidcre in ignis >
Scd vos , o^lefti, fcrro qui fcindere vallum
Apparat, & mecum invadit trepidantia caftra >
Non armis mihi Volcani, non millc carinis
Elt opus m Tcucros. addant le protenus omnes
ttruici locios : tencbras & incrtia flirta
Palladii, cxfis fummx cuftodibus arcis,
■Ne timcant 3 nec equi carca condcmur in alvo.
Luce palam certum eft igni circumdarc muros.
Haud fibi cum Danais rcm faxo & pubs Pclafga
JiWe putent , decumum quos diftulit Hedor i
annum.
Nunc adeo, melior quoniam pars ada diei,
^uod fupereft, la-ti bene gcftis corpora rebus
rrocurate, viri j & pugnam fpcratc parari.
Interea vigilum excubiis obfidere portas
CuradaturMeflapo,& moenia cingere flammis.ido
iiis leptcm, Rutulo muros qui milite fervent ,
Dclecai : aft illos ccnteni qucmque fequuntur
Furpurci criftis juvencs auroquc coruki :
Difcurrunt , variantque vices, fufique pcr herbam
Indulgent vmo, & vcrtunt crateras aenos.
Conlucent ignes : nodcm cuftodia ducit
Inloninem ludo.
*Harc fupcr e valio profpcftant Troes, & armis
Alta tcnent : nec non trcpidi formidinc portas
Explorant, pontifque & propugnacula j ungunt: 1 70
Tcla gerunt. inftant Mneftheus acerque Sereftus :
Quos patcr Aneas, fi quando adverfa vocarent,
Reftores juvenum & rcrum dedit efll' magiftros.
Ommsper muroslegio, fortitapcriclum,
Excubat,cxercctqj viccs,quodcuiquetuendum eft.
NiUis crat porta: cuftos, acerrimus armis,
Hyrta-
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
I
A N E I D O S L I B. IX. 2^1
Itacidcs i comitcm itnex quem miferat Ida
atrix, jaculo cclerem kvibufque fagittis :
Lxta comcs Euryalus, quo pulchrior alter
lifiiitAneadum,Trojana neqj induitarmajigo
l puer prima fignans intonfa juventa,
Umor unus erat, pariterquc in belia ruebant :
Hquoque cOmmuni portam ftatione tencbant,
Sait, Dine hunc ardorem mcntibus addunt,
jrale ? an fua cuique dcus fit dira cupido } 185
pugnam , aut aliquid jam dudum invaderc
Inagnum
>ns agitat mihi ; nec placida contenta quicte eft.
C nis, qux Rutuloshabcat fiducia rerum.
liiina rara micant : fomno vinoquc fepulti
J cubuere : filent late loca. percipe porro, 1 90
"^d dubitem,8c qux nunc animo fcntentia furgat.
Iican acciri omnes popul ufque patrefque r
l)ofcunt j mittique viros, qui ccrta reportent.
5]bi, qux pofco, promittunt, (nam mihi faiti /m/^t^ T^.
faia fat cft) tumulo vidcor reperire fub illo ;o s
iTc viam ad muros & moenia Pallantea.
/ftupuit magno laudum pcrculTus amore
iryalus 5 fimul his ardentem adfatur amicum :
f nc igitur focium fummis adjungcrc rcbus,
e, fugisJ folum te in tanta pcricula inittam? .
n ita me genitor beliis adfuetus Opheltcs
^olicum terrorcm inter Trojxque laborcs
Dlatum crudiit : ncc tecum talia gcfTi,
agnanimum Anean 5c fata extrcma fccutus.
hiceftanimus luciscontcin^or, &c iftum 205
ii vita benc crcdat emi, quo tendis, honorcm.
iTus ad hxc : Equidcm dc te nil tale vcrebar :
ilc fas : non. ita me refcrat tibi magnus ovantem
■ppiter, aut quicumque oculis hxc afpicit xquis.
a fi quis, qux multa vides difcrimine tali, 2 1 o
quis in adverfum rapiat cafufve deufve,
fupcrelTc velim : tua vita dignior xtas.
qui mc raptum pugna, pretioYC icdcm^um
' Maadet
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
21
21
Z6l P. VlRGILir
Mandct humo folita: aut, fi qua id Fortuna vetab
Abienti ferat inferias, decoretque (epulcro : 2 1
Neu matri miferat tanti lim caufla doloris :
Qux te fola, puer, multis€ matribus aufa
Pcrfequitur, magni nec moenia curat Aceftae.
Ille autem : Cauflas nequicquam neftis inanis,
f Ncc mea jam mutata loco fententia |cdit.
Acceleremus, ait. vigiles limul excitat. illi
Succeduntj fervantque vices : ftatione relifta
Ipfe comes Nifo graditur, regemque requirunt
Cctera per terras omnis animalia fomno
Laxabant curas, & corda oblita laborum.
Dudores Teucrum primi dcleda juventus
Confilium fummis regni de rebus habebant,
Quid facerent, quifve Anex jara nuntius cflct :
Stant longis adnixi haftis, & fcuta tenentes,
Caftrorum & campi medio. tum Nifus & una 2 3 o
Euryalus confeftim alacres adminier orant :
Rem magnam, pretiumq^ morx fore. primus lul
Accepit trepidos, ac Nifum dicere juflit.
Tum iic Hyitacides : Audite o mentibus xquis,
Aneadx : nevehxc noftris (peftentur ab annis,^^^
Qua: ferimus. Rutuli fomno vinoquc foluti
^0cuiiA€r€y Contrafcre. locum inftdiis confpeximus ipli,
Qui patct in bivio portx, qux proxima ponto.
Interrupti ignes, aterque ad fidera fumus
Erigitur. fi Fortuna pcrmittitis uti ,
Quxfitum Anean ad moenia Pallantea,
Mox hic cum (poUis, ingenti cxde perada,
Adfore ccrnetis : ncc nos via fallit eunti.s.
Vidimus obfcuris primam fub vallibus uibem
Vcnatu afliduo, & totum cognovimus amnem.
Hic annisgravis atcj^ue animi maturus Alctes :
DTpatrii, quorum lemper fub numinc Troja cft ,
Non tamen omnino Teucros delere paratis,
Cum talis animos juVenum, Sc tam certa tuliftis
Pedora.fic memorans,humeros dexirafque tenebat
Amboiumj & voltum lacrimis atque ora ligabat :
e
■45
itNEIDOS LlB. IX. Z6t
vobis, qua: diffiia, viri, pro laudibusiftis,
iiiia pofle rear folvi ? pulchcrriiiia primum
Imorefquc dabunt veftri : tum cetera reddet
itutum pius Aneas, atque integer xvi 255
i:anius, meriti tanti non inmemor umquam.
i mo cgo vos, cui (bla lalus genitore reduc^o,
•f cipit Afcanius, per magnos, Nile, Penatis,
LFaracique Larem, &c canx pcnetralia Veftar,
JHcftor. quxcumque mihi fortunalidefque eft,
i veftris pono gremiis. revocate parentem :
jddite confpedlum. nihil illo trifte recepto.
na dabo argento perfeda atquc afpcra fignis
icula 3 devida genitor qux cepit Arisba :
^itripodas geminos, auri duo magna talenta, 16$
4atera antiquum, quem dat Sidonia Dido.
fvero capere Italiam, fceptrifque potiri
kntigerit viclori, & prardx duccrc fortem :
difti, quo Turnus equo, quibus ibat in armis
xreusiipfum illum clipeum criftafq; rubentis zjo
:cipiam forti, jam nunc tua prxmia, Nifc.
Kterea bis fex genitor lediflima matrum
)rpora captivofque dabit, fuaque omnibusarma :
i fuper his, campi quod rex habet ipfe Latinus.
j|: vcro, mea quem fpatiis propioribus xtas 275
lcquitur, venerande puer, jam pcdore toto
:cipio, & comitcm cafus conplcdor in omnis.
uUa meis fine te quxretur gloria rebus :
ku paccm, feu bclla geram^ tibi maxima rerum *
Srborumque fides. Contra quem talia fatur 280
iry.-Jus : Me nulla dies tam foitibus aufis
fl^imilem arguerit : tantum Fortuna fecunda ,
aud adverfa cadat. fed tc fiiper omnia dona
num oro : genetrix Priami de gente vetufta
ft mihi,quam miferam tcnuit non Iliatelhis 28;
ecum excedentem, non moeniaregis Aceftx.
mc ego nunc ignaram huj us quodcumque pcri-
cli eft , ^ ^
ique falurcvtP.m linquo ; nox 5c tua tcftis
Dcxtera
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
atf4 p. V I R G I L I I
Pextera, quod nequeam lacrimas perferre parentisi
At tu, oro, folare inopem, & fuccurre reliftx. 2s^cL
Hanc fmc me fpem fcrre tui : audentior ibo l|
In cafus omnis. perculfa mente dederunt D
Dardanidx lacrimas : ante omnis pulchcr lulus : I
Atque animum patrix ftrinxit pietatis imago. I
Tum fic effatur : 29 51
Sponde digna tuis ingentibus omnia coeptis. 1
Namque erit ifta mihi genetrix, nomenque Creiifkl
Solum defuerit 5 nec partum gratia talem 1
t Parva manet 5 cafus fadtum quicumque fequuntur J
Per caput hoc juro, pcr quod pater antc folebat:3ool
Qux tibi polliceor reduci rebufque fecundis, f
Hxc eadem matrique tua: generique manebunt.
J^, Sic ait inlacrimans : humero fimul cxuit cnfem
1' Auratum, mira quem fecerat arte L^caon
^ Cnoffiusjatque habilem vagina aptarat eburna. 305
Dat Nifo Mneftheus pellem horrentifque ieonis
Exuvias : galeam fidus permutat Aletes.
/ Prot£nus armati incedunt : quos omnis euntis
Primorum manus ad portas juvenumque fenumq;
Profequitur votis. nec non & pulcher luliis, 310
Ante annos anirmumque gerens curamque virilem,
JMulta patri ponanda dabat mandata : ied aura:
r Omnia difcerpunt, & nubibus inrita donant.
Egrcfli fuperant foflas, noctifquc per umbram
Caftra inimica pctunt, multis tamen ante futuri
Exitio. paflim fomno vinoquc per herbam
Corpora fufa vident, arreftos litore currus ,
Inter lora rotafque viros ^ fimul arma jacere,
Vina fimul. prior Hyrtacidesfic orc locutus :
Euryalc, audendum dcxtra. nunc ipfa vocat res. 320
Hac iter eft. tu, ne qua manus fe attoUere nobis
A tergo poflit, cuftodi, & confule longe.
Hxc ego vafta dabo, & lato te limitc ducam.
Sic memorat , vocemquc prcmit ^ fimul enfc fu*
pcrbum
BJiamnciem adgreditur : qui fonc tapetibus altis
Extru-
" .Ktiactiis toto proriabat peftore foinnum 5
cx idem, &: regi Turno gr^tifTimus augur :
ed non augurio potuit depellere peftem.
ris juxta famulos temere inter tela jacentis,
rmigcrumque Remi premit^aurigamque fub iplis
adus equisj ferroque fecat pendcntia colla.
fum caputipfi aufert domino , truncumq} reliquit
ianguiile fingultantem : atro tcpcfa(fta cruorc ^
erra torique madeut. nec rion Lamyrumquc La-
mumquc,
It juvenem Sarranum, illa qui plurima nocle 335
-uferatinfignis facie , multoque jacebat
Membra deo vic^:us : fclix, fi protenus illum
iS.quaflet no£ti ludum, in lucemque tuliirct,
j!npartus ceu plcna leo per ovilia turbans
I Suadctenim vcfana famcs) manditq^ trahitq, 340
* 'olle pccusjmutumquc metu: frcmit or< < lUo.
ec minor Euryali cxdes, incenfus Sc ipl^
trfurit, ac multam in medio fine nomine plcbem
'adumque Herbefumque fubit Rhoetumque Aba-
rimque
n^ros^ Khoetum vigilantcm, 6c cunfta videntem:
d magnum metuens le poft cratera tcgebat :
ftore in advcrfo totum cui comminus enfem
ndidit adfurgentt, & m.ulta monc reccpit.
uream vomit ille animam 3 n fanguinc
mixtn
Pinarctv... ...uacns. hic furto feividus inflat. 350
Jamque ad Mcflapi focios tcndebat, ubi igncm
^cficere extremum, & religatos rite vidcbat
rperc gramcn equos : brevitcr cum talia Nifas,
cttfit cnim nimia cxdc atque cupidine ferii)
lAbfiftamus, ait : nam lax rnimica propinquat. 355
iPocnarum exhauftum fatis cft : via fatta per hoftes.
^lulta viriim folido argento perfcfta relinquunt
rmaque cratcrafque fimul, pulchrofque tapetas.
ryalusphaleras Rhamnetis, & aureabullis
ingula, Tiburti Rcmulo ditifiimiis olim 3 60
M Qu^
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
26 6 r. V 1 R C I L I I
Qux mittit dona, hofpitio cam jungeret abfens,
Cadicus : ille fuo moriens dat habere nepoti.
Sl^ Poft morccm bcUo Rutuli pugnamque potiti.
Harc rapit.atq^ humcris nequicquam fortibus aptat.
Tum galeam Melfapi habilenTcriftifque decoram>j
Induit. excedunt caftris, & tuta capefiUnt,
Intcreaprxmifli equitcs cx urbe Latina,
Cetcra dum legio campis inftrufta moratur ,
Ibant, & Turno regi refponfi fcrebant,
Tercentum, fcutati omnes, Volfcente magiftro.570
Jamque propinquabant caftris, murofque fubibaat,
Cum procul hos larvo fleftentjs limite cernunt
Et galea Euryalum fubhiftri nodis in umbra
Trodidit inmemorem, radiifque adverfa refulfit.
Haud tcmere eft vifum , conclamat ab agminc.^
Volfccns: 37 5
State, viri. qua: caufta vix ? quive cftis in armis i
Quove tcnetis itcr r Nihil illi tendere contra ;
Scd celcrare fugam in filvas, & lidcre nocli.
Objiciunt equites iefe ad divortia nota
S Hinc atque hinc , omncmque abitum cuftode co
ronant. 3 >
Silva fuit, late dumis atquc ilicc nigra
Horrida, quam denfi conplerant undiquc fcntes :
e Rara pcr occukos lucebat fcmita callis.
Euryalum tcnebrxramorum oncrofaque prxda
^ ir Inpediunt, falli^ue timor rcgione viarum
e Nifus abit : jamque inprudensevaferat hoiUs,
Atque lacus 3 qui poft Alba: de nomine didi
Albani : tum rex ftabulaaka Latinus habebat.
Ut ftetit, & fruftra abfentem rcfpexit amicum :
Euryalc, infclix qua te regione reliqui 3 3^0
Quave fequar ? rurfus pcrplcxum itcr oumic rc-
volvens
Fallacis filvx, fimul & veftigia reno
Obfcrvaca legit, dumifquc filentibub crrat :
Audit cquos. audit ftrepitus &: figna fcquentum.
• :c iongum in mcdio tcmpus^cum chimor ad auris j
Pcr-'
Early European Books, CopyrightO 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
4IO
JL N I D O S L I I X. ^ ,
'trrvenit, ac videt Euryalurquem jam manusomniii
raudc loci & nodis> liibito turbinte tumultu ,
loppreHam rapit, & conantem plurima fruftra.
£j.iid faciat J qua vi ^uvenem , quibus audeat armis
Hipcrc ? an fefe mcdios moriturus in enfrs 400
aferat, ^ ' let per volnera mortem?
^ ciusacK.. . .0.^ . ; ..iilile laceTto,
I ufpiciens altam Lunam, &: fic voce precatur^:
. e n, dea, tu prxfens noftro fuccurre labori ,
.ftrorum decus & nemorunl Latonia cuftos j 40 s
[ i qua tuis umquam pro me pater Hyrtacus aris
/ ona tulit, ft qua ipfe meis venatibus auxi,
! iifpendivc tholo, aut facra ad faftigia fixi ^
lunc fine me turbare globu , & rege tela per auras-
ixerat : 8c toto conixus corporc ferrum 4
3nj^icit. hafta volans no6tis diverberat umbras,
5venitadvc ^ m Sulmonis, ibique
ingitur, ac l ..: .it prxcordia iigno.
>lvitur ille vonienscalidum dc pedtorc flumen
/dgidus, 6c longis fingultibus ilia puliat.
ivcrfi circumfpiciunt. hoc acrior idem
. cce aliud fumma telum librabat ab aure ^
»um trepidant. iit hafta Tago per tempus utrumq;^
Sridcns, - j ha^fittepefada cerebro.
K'itatrox v nec teli co- ^ '1142«
aictorem, nccquofeardensi:
Jui tamen int^rea calido mihi languine poenas
rfolves : ' am, inquit : fimui enfe reclufo
^zt in El ai n. tum vero extcrritus amens
>nclamat Nifus : nec (e celare tencbris
^mplius, auttantum potuit perferrc dolorem
-le, mc, f^ .-r ^ ,
^> Rutuli. . .
ylcc potuit • cnclum hoc-& corifcia fiderateftor.
a.antum infelicem nimium dilexir amicum.
alia difta dabat : fcd viribus cnfis adaclus
mfabiit coftas, candida peclora rumpit.
folviciir Euryalus lcto, pulchrofquc per artus
' ' It ciuor,
41^
425
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
26? Pi VlRGILII
^ ^ ItciLio 5 ^xiquchumerosccrvix conlabfa reciimbit. ii'
rurpurcus veluti cum flos fuccifus aratro 4 3 >
Languefcit moriens 3 laflbve papavera collo , |
Dcmifere caput, pluvia cum forte gravantur.
At Nifusruit in mcdios, Iblumque per omnis
di, Volfccutem petit : in foJo Vollcente moratur,
Quem circimi glomcrati hoftes hinc comminus at- i
que hinc 440*3
ProturlSant. inftat non fecius, ac rotat enf^m
Fulmineum ; donec Rutuli clamantisiil qre
Condidit adverfo, & moriexis anima abi^ulit hofti.
Tum fuper cxanimem fefe projecit amicum
Confoflus, placidaque ibi demum morte quievit.
Fortunati ambo , fi quid mca carmina poflunt ,
Nulla dies iimqu^m memori vos eximet j$vo :
Dum douius iLnere Capitoliinmo.bile faxum
Accolet, imp^riumquc pater EsQmanus habebit^-
Vidores prxda Rutali: fpoiiilque petiti 45 o
£ Vollccntem exanimum flentes in caftra lcrcbanc.
Nec minor in caftris ludus, Rhamnete reperto
Exfangui, &: primis una tot ca^de pcremtis,
t Sarranoque Numaque. ingens concurfus ad ipfa
Corpo.ra, feii^inecclquc viro^ ' ereccntcm^
Cxde locum^ plenos fpun. . dne livos.
\y Adgnofcunt fpolia intea; fe galeamque nitentem -
JMcflapi, & raulto ph^ileras fudore receptas.
Et jam prima novo fpargebat lumine terras
Tithoni croceum linqucns Aurora cubile : 460
Jam fole infufo, jam rebus luce retecris,
Turnus in arma viros, armis circumdatus ipfe,
Sufcitat, a:ratafque acies in proelia cogit
Quifque fuos, yariiique acuunt rumoribus iias.
Quin ipfa axre£fcis (vUu miferabilc) in haft
Pra:figunt capita, & muho clamore fequuntui ,
Euryali&Nifi.
jfiLneadx duri murorum in parte fmiftra
Oppoluere aciem, (nam dextera cingitur amni)
Ingeritifquc tcnent foflas, & tiuribus altis 47 ^
St^Ll
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninkiijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
47?
A N E I n o s 1. I : . : X. Z69
tant mxfti : limul ora vir6m pra:fixa movebant,
jt^ : i.- • ^ _ urbem
K 'Juntia Fama ruit, matrilque acllabitur auris
R Juxyali, at fubitus miferx calor olia reliquit
ixculli manibus radii, revolutaquc penla.
iJawj ^olaf infclix, & fcmineo ululatu,
{cilTa comam, muros amens atque agmina ciufu
^'jTia petit. non illa virum, non illa pcricli
lorumqj memor:cxlum dehinc queftibus
unc ego te, Euryale, afpicio i tune illa fent.
era mex requies potuifti linquere fblam,
)rudelis J nec te, fub tanta pericula miflum,
dfari extremum miferx data copia matri ?
ieu, tcrra ignota canibus date prxda Latinis 4S $
' litibufque jaces ! nec te tua funera mater
'roduvi, preilive oculos, aut viilnr ^ i,
[i^efte tegens \ tibi quam noctes fc: cfquc
rgucbam, & tela curas folabar anilis.
•^uo (equar?aut qux nunc artus avolfaquc membra
:Et funus lacerum tellus habet ? hoc mihi de te,
.L^ate, refcrs ? hoc fum terraque marique fecuta
\ Figite me, fi qua eft pietas 5 in me omnia tela
oConjjcite, o Kutuli. mc primam abfamite ferro,
ut tu, magne pater divom, miferere, tuoque 49 >
vifum hoc detrude caput fub Tartara tclo :
uando aliter nequeo crudelem abrumpere vitam.
oc fletu conculli animi, mxftufque pcr omnis
gcmitus : torpent infraftx ad proelia vires.
"a mjncendentem luftus Id?6Lus & Ador,
ionei m onitu & multum lac' ' uli,
orripmnt, interque manus :^..a . .^'onunt.
ttuba terribilem fonitum procul xre canoro
ncrepuit. fequitur clamor, cxlumque remugit.
Accelerant afta pariter tcftudinc Vplfci, 5c j
t fofias inplere parant, ac vellere vallum,
uxrunt pars aditum, & (calis adfcendere muros ;
ua rora cft acics, interlucetque corona
1/6
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
2,^0 P. VlRGILII
Non tamfpiffa viris. teloriim cftundere contra
Omne genus Teucri, ac duris detrudere contis>5 lo
Adlueti iongo ipuros defendere beilo.
5axa quoquc infello volvebant pondere, fi qua
Sofient tectam aciem perrumpere : cum tamen
omnis
Ferrc libet fubter denfa teftudine cadis
Nec jam fuhiciunt. nam , quaglobusii.nuiict in
gens , 51'
Inmanem Teucri molem volvuntquc ruuntque : l
Qux ftravit Rutulos latc, armorumque refolvit
Tegmina. nec curant cxco contendere Marte
Amplius audaccs Rutuli, fcd pellcre vailo
MilVilibus certant :
Parte alia horrendus vifu quaflabat Ecrufcam
Pinum, & fumiferos infcrt Mezcntius ignis.
At Mefiipus equum domitor Neptunia prolcs
Refcindit vallum, Sc fcalas in moenia pofcit,
Vos, 6 Calliopc, precor adfpirate cancnti j 52
Quas ibi tunc ferro ftrages, quse funera Turnus
Ediderit 5 qucm quifque virum dcmiferit Orco ;
Et mecum ingcntis oras cvolvite belli.
Et mcminiftis enim. divx. Sc m emoiar^: pf^^^pftvv
Turris erat vafto fufpcctu & pontibus altis, 5 3
Opportuna loco : fummis quam viribus omncs
Expugnarc Itali, fiammaque evertere opum vi
Certabant : Troes contra defcndcre faxis,
Tcrque cavas denfi telaintorqucre fcneftras.
Princcps aidcntem conjecit lampada Turnus, 5 3 S'
Et fiammam adjfixit iateii 3 qux plurima vento
Corripuit tabulas, & poftibus hxlit adehs.
Tuibaii trcpidare intus, fruftraquc malorum
Veilc fugam. dum fc glomerant , retroque refidunc
In partem, qux pefte carct, tum pondcrc turris 540
Procubuit fubito, S>i ca:lum tonat omne fiagorc.
Scmmeces ad terram, inmani mole fecuta,
Confixique fuis teiis, & peclora duro
Tiansfoiii iigno vcniunt. vix uuus HeknOi ,
ii. N n I n o s L I B. I X. 271
JLycus elabli : quoriim priuia:vus Helenor, 545
onio regi quem ferva Licvmnia furtim
ftulerat, vetitilque ad Trojam miferat armi:>,
Iile levis nudo, parmaque inglorius alba.
jue ubi fe Turni media iuter millia vidit ^
inc acies, atquc hinc acies adftare Latinas. j yo
,t fcra, qux denfa venantum fepta corona
bntra tela furit, fefeque haud nefcia morti
jicit, & faltu fupra venabula fertur :
md aliter juvenis mcdios moriturus in hoftis
ruit j &, qua tela videt dcnlilTima, tendit. 555;
tpedibus longe melior Lycus inter & hoftis,
er 6c arma, fuga muros tcnet, altaque certat
cndcre tcdla manu , fociumquc attingere dextras.
uem Turnus, pariter curfu teloque fccutus,
crepat his vi(ftor : Noftrafnc cvaderc,dcmens,5(So
>erafti tc polfc manus ? fimul arripit ipfum
(I jimdcntem, 5c magna muri cum paite revellit :
'''''■H^^^^ ubi aut lepore , aut candenti corpore cycnu,
B Tiftulit alta pctcns pcdibus Tovis armiger uncis :
uaefitum aut matri multis balatibus agnum $6$
lartius "a ftabulis rapuit lupus. undiquc clamor
ollitur. invadunt, & foffas aggcre conplcnt.
rdcntis tncdas alii ad faftigia jaclant.
ioneus faxo atque int^enti fragmine montis
ucetium, portx fiibcuntcmjignifqj fcrentcm^ 570
lathiona Liger, Ccrynscum flcrnit Afj^las :
ic jaculo bonus, hic longc fallcntc fagitta.
tygium Cxncus, viftorem Ca:ncaTurnus :
urnus Itym , Cloniumque , Dioxippum , Pro-
molumquc ,
t Sagarim , & fummis ftantem pro turribus Idan :
V rivernum Capys. hunc primo levis hafta Temilla:
trinxerat : ille manum projcdo tegminc demcns
•wd volnus tulit. ergo alis adlabfa fagitta ,
t lccvo infixa eft lateri manus, abditaque intus
;rpiramenta animx letali volnerc rumpjt. 5 So
ii-tabat in egregiis Arcentis filius armis
M 4
riftus
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Hoog.
224 A 49
c e
lyz P. V I R o I L 1 I
Tidiis acu chlam^dem , & fcrrugihe clarus Hiberj
Inlignis facie : genitor quem miierat Arcens ,
Eductum Martis luco, Symxthia circum
f liimina : pinguis ubi 5c placabilis ara Palici. 5 S j|j
Srridentem fandam, politis Mezentiushartis ,
Ipfe ter addufta ciicum caput egit habena j
Et mcdia adverfi liquefadto tempora plumbo
Diftidit, ac multa porredum extendit arena.
Tum primum bello celerem intendiffe lagitta
Dicitur, ance feras folitus terfcre fugaces ,
jVfcanius, fortcmque manu fudifle Numanum ;
Cui R.emulo cognomen erat \ Turnique minorei
Germanum nuper thaiamo fociatus habebat.
Is primam antc aciem digna atque indigna relatu
Vociferans, tumidufquc novo prxcordia regno
Ibat, Sc ingentem fefe clamore ferebat :
Non pudet obfidione iterum valloque jteneri ,
Bis capti Phryges, & morti prxtendcre muros J
En, qui noftra fibi bello conubia pofcunt ! 6oi
Quis deus Italiam, quas vos dementia adegit ?
Non hic Atridx, nec fandi fidor Ulixes.
Durum ab ftirpc genus, natos ad flumina piimum
Deferimus, Ixvoquc gclu duramus & undis :
Venatu invigilant pueri, filvafque fatigant: 605
Fleftere ludus equos, & fpicula tendcre cornu.
At paticns operum parvoque adilieta juvcntus
Aut raftris terram domat, aut quatit oppida bello.
Omne a^vgm ferro teiitur, verlaquc juvencum
Terga fatigamus hafta : nec tarda icncdus 5 1 o ^
Dcbilitat vires animi, mutatque vigorem.
Canitiem galeapremimus 3 iemperque rccentis
Comportare juvat prxdas, 6c vivere rapto.
VoKs pi£ta croco &: fulgenti murice vcftis,
Dcfidix cordi , juvat indulgerc choreis : 6 1 5
Et tunica: manicas, ik habent rcdimicula mitrx.
O verlTPhrygix, neque cnim Phryges, ite per alta
Dindynia • ubi adfuetis biforem dat tibia cantum.
Tympana vos buxulquc vocant Berecynda matris
Idacx.
1 I
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
iL N E 1 l> O S L I B. I X.
{inite arma viiis, ik. cedite terro. 620
jTalia jaftantem didis, ac dira cancntem
on tulit Alcanius , ner;oque obverfus equino
ntendittelum, diverfaque brachia ducens
Conllitit, ante Jov ' ?tus :
Juppiter omnipotc: : . . . ^ tis. 62J
pfe tibi ad tua templa feram ibllemnia dona ,
lEt ftatuam ante aras aurata fronte juvencuir
andentem, pariterque capiit cum matre fciL.iiciiv
am cornu petat, & pedibus qui Ipargat^^renam.
'Audiit, Sc cxli genitor de parte ferena 650
ntonuit Ixvum : fonat una fatifer arcus.
Effugit horrendum Ihidens addufta fagitta ;
erque caput Remuli vcnit, & cava tempora ferro
Trajkit. verbis virtutem inlude fupcibis.
Bis capti Phryges hxc Rutulis refponfa v • iir.
Hoc tantum Afcanius. Teucri clamore iL iur,
La^titiaque fremunt, animofque ad lidera tollunt*
Atheria tum forte plaga crinitus Apollo
Defuper Aulbnias acies urbemque videbat
Nube fedens 3 atq^ his vidorem adfatur luIumr^S^o
Made nova virtute, puer. lic itur ad aftra 3
Dis genitc, &c gcniturc deos. jurc omnia belia
Gcntc fub Aflaraci fato ventura refident :
Nec te Troja capit. fimul ha:c effatus, ab alto
itthcre fe mittit, fpirantisdimovet aura
Afcaniumque pctit. formam tum vcrtitur oiib
AntiquQ;ii in Buten. hic Dardanio Anchifx
Armiger ante fuit, fidufque ad limina cuftos.
Tum comitem Afcaniopater addidit. ibat Apollo
Omnialongarvo fimilisjvocemqj coloremquc, 6 50
Et crinis albos, & la:va fonoribus arma :
Atque his ardcntem diftis adfatur lulum :
Sit fatis, Aneide, telis inpune Numanum
Ofpetiifle tui^. primam hanc tibi magnus Apollo
Concedit la.ude, & paribus non invidet armis. 65 S
Ceteraparce, puer, bello. fic orfus ApoUo
prtalis medio adfpe^s fermone reliquit,
L 5
4C
e
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproducecl by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
274 V I R O 1 L 1 I
tt procul in tenucm ex oculis evanuit auram.
A^gnovcre deum proccres divinaque tela
Daidanida:, pharctramq fuga fenrere fonantem.ddo
Ergo avidum pugna:, dictis ac numine Phabi,
Afcanium prohibent : ipfi in certamina rurfus
Succedunt, animafque in aperta pericula mittunt.
It clamor totis per propugnacula muris :
Intendunt acris arcus, amentaque torquent. 66$
Sternitur omnc folum telis: tum fcuta cavaiquc
Dant fonitum flidu galea: ; pugna afpera furgit.
Q^iantus ab occafu vcniens pluvialibus Hxdis
Vcrberat imbcr humum : quam multa grandine
nimbi
In vada prxcipitant^ cum Juppitcr horridus auflris
Torquct aquofam hicmcm , iS: c.x\o cava nubila
rumpit.
Tandarus & Bitias Idxo Alcanore creti,
Quos Jovis eduxit luco filveftris Hiera
Abietibus juvcnes patriis & montibus arquos,
Portam, qux ducis imperio conmifia, rccludunt
^ Fieti armis, ultroque invitant mcenibus hoftcm.
Ipli intus dcxtra ac Ixva pro turribus adftant
Armati fciro, &c aiftis capita alta corufci ;
Qiiales aerix iiquentia flumina circum ,
Sive Padi ripis, Athefim feu proptcr amoenum, 6io
Confurgunt gemino^ quercus, intonfaque caclo
Attollunt capita, &c fublimi vertice nutant.
Inrumpunt, aditus Rutuli ut videre patentis.
Continuo Quercens, Scpulcher Aquicolus armis,
Et prxceps animi Tmarus, & Mavortius Ha:mon,
Agminibus totis aut verfi terga dcdcrc,
Aut ipfo porta: pofuere in limine vitam.
Tum magis increfcunt animis difcordibub uae,
Et jam coUefti Trocs glomerantur eodem,
Et conferre manum , & procurrere longius audent.
Du6tori Turno, diverfa in partc furenti,
Turbantique viros, perfertur nuntius, hoftcm
Feivcie C2tde nova, & poxcaspi;?;:bere patcntis.
iL N E 1 D O S I, 1 t<. I X.
Rfcrit inceptiim, atque injnani concitus ira
rdaniam ruit ad portam, fratrcfque fupcrbc, . i y
primum Antiphatcn, is cnim fj primus agcbat,
cbana de matre nothum Sarpedonis alti,
njccto ftcrnit jaculo. volat Itala corniis
— . ^ra per tenerum, ftomachoque infixa fub altum
:ctiis abit : reddit fpccus atri vulneris undam 700
it^umantem, 6c fixo ferrum in pulmonc tcpefcit.
uun Meropem atque Erymantha mra.u > tnm ftcr-
iiit Aphidnum :
lum Eitian ardentem oculis, animifq; fremcntem,
ion jaculo: neque enim jaculo vitam illc dcdifict:
Jcd magnum ftridcnscontorta phalarica vcnit, 70 j
aalminis afta modo : quam nec duo taurea terga>
"Vec duplici fquama lorica tidclis & auro
luftinuit : coniabfa ruunt inmania mcmbia.
pattcllusgcmitum>&:clipeum fuperintonat ii^rc^.
Jualis in Euboico Baiarum litore quondam
axca pila cadit , magnis quam molibus antc
S.k)nftrudam ponto jaciunt : fic illa ruinam
irona trahit, pcnitufque vadis iiilifa recumbit.
Mifccnt fc maria, 8c nigrx atrolluntur arena:.
J"um fonitu Trochyta aita tremit, durumque cubilc
llnarime Jovis imperiis inpofta Typhoeo.
I4: u lic Mars armipotens animum virefque Latinis
W Addidit, fic ftimulcs acris iub pcdorc vertit :
^ «nmifitquc fugam Tcucris, atrumquc timorcm.
Ijndiquc convcniunt 5 quoniam data copia pugnx^
pcllatorque animos dcus incidit.
jpandarus, ut fufo germanum corpore ccrnit,
ht quo fit Fortuna loco, qui cafus agat rcs,
'ortam vi multa converfo cardine torquet
Dbnixus latis humeris, multofque fuorum 715
docnibus exclufos duro in certamine linquit:
_Lft aiios fccum includit rccipitque ruentis
'>Dcmens : qui Rutulu in medio non agmine regem
.Viderit inrumpentem, uitroque incluferit urbi :
:'Uimauem veiutipecora inter incnia tigrim. 730
jrl 6 Continua
oe
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuesf LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Hoag.
224 A 49
m
yyv
tjS f . V I R G I L I 1
Continuo nova lux oculis ofFullit, & arma
Horrendum fonuere : tremuntin vertice criftoe
Sanguinea!, cJipeoque micantiafulmina mittunt,
Adgnofcunt faciem invifam atqj inmania membr^
Turbati fubito Aneadx. tum Pandarus ingens 7 3 j
Emicat, & mortis fraterna: fervidus ira
EfFatur : Non hxc dotalis regia Amatx,
Nec muris cohibetpatriis media Ardca Turnum.
Caftra inimica vides : nuUa hinc exire poteftas.
Olli fubridens fedato pedore Turnus : 740^
Incipe, fi qua animo virtus, & confere dextram
Hic etiam inventum Priamo narrabis Achillem.
Dixerat. ille rudem nodis & cortice crudo
Intorquet fummis adnixus viribus haftam.
Exceperc aurx vulnus 5 (Saturnia Juno 7+J
Detorfit vcniens) portxque infigitur hafta.
At non hoc telum, mea quod vi dextera verfat ,
EfFugies : neque enim is teli nec vulneris auftor.
Sic ait, & fublatum alte confurgitin enfem,
Et mcdiam ferro gemina inter tempora fronte 7 ${
Dividit, inpubefque inmani volnerc malas.
Fit fonus : ingenti concufla eft pondere tellus.
Conlablbs artus atque arma cruenta cercbro
Sicrnit humi moriens : atque illi partibus xquis
Huccaputatque illuc humero cx utroq^ pependit
Diffiigiunt verfi trepida formidine Trocs.
Et fi continuo victorem ea cura fubiflet,
Rumpere clauftra nianu fociofqi inmittere ponisi
Ultimus illc dics bello gentique fuiflct. ■
Sed furor ardcntem cxdifque infana cupido 7d(
Egit in adverfos.
Principio Phalerim , & fuccifo poplite Gygen
Excipit : hinc raptasfugientibus ingerit haftas
In tergus. Juno vircs animumque miniftrat.
Addit Hal^ comitem, & confixaPhcgeaparma j
Ignaros demde in muris Martemque cientis
Alcandrumque Haliumquc Noemoeaque Pryta-
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
ve
A N r I D o s L I B. I X. 277
yncea tendentem contra, rociofqiie vocantem , ^
ibranti gladio conixus ab aggere dexter
>ccupat : huic uno dejeftum comminus ic\\x jjo^
um galea longe jacuit caput. inde ferarum
aftatorem Amycum, quo non felicior alter
rnguerc tela manu, fcrrumqiie armare veneno :
;t Clytium Aoliden, & amicum Crethca Mufis ;
^rethea Mufarum comitem, cui carmina fempcr
X citharx cordi, numerofque intendere nervis :
^emper equos,atque arma virum,pugnafq; canebat.
"andem duftores, audita cxde fuorum,
nveniuntTeucri , Mneftheusacerque Sereftus ;
^alantifque vident focios,hoftemque receptum.780 e
%t Mneftheus : Qnp dcinde fagam , quo tcnditis ?
inquit.
oios alios muros, quar jam ultra moenia habetis ?
nus homo, & veftris, o cives, undique feptus
Aggeribus tantas ftrages inipune per urbem
'"rdiderit ? juvenum primos tot miferit Orco ? 785
Jon infelicis patrix veterumque deorum,
;r magni Anex fcgnes miferetque pudetque ?
Talibus accenfi firmantur, & agmine denfo
iConfiftunt. Turnus paullatim excedere pugna ,
(Et fluviu petere, ac paitem,qua: cingitur amni. 7^0
lAcrius hoc Teucri clamore incumbcre magno,
!Et glomerare manum : ceu fxvum turba leonem
Cum telis premit infenfis : at territus ille
Afper, acerba tuens, retro redit : & neque tcrga
llra dare aut virtus patitui : nec tendere contra 795
lile, quidem hoc cupiens, potis eft per tela virofqi*
Haud aliter retro dubius veftigia Turnus
Inproperata refert, & mcns exacftuat ira.
Quin etiam bis tum medio? invaferat hoftes :
Bis confufa fuga pcr muros agmina vcrtit. 800
Sed manus e caftris propere coit omnis in unum ;
Nec contra vires audet Saturnia Juno
Sufficcre, aeriam cxlo nam Juppiter Irim
Pemifit, germanx haud mollia juflafcientem ;
M 7 Ni
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
81«
%ji r. V I R G I L I I
Ni Tuiir . > ccdatTcucrorum moenibus altis.
Ergo nec clipeo juvenis fubrilkre tantum,
Kec dcxtra valet : injeckis lic undique telis
Obruitur. ftrepit afliduo cava tempora circum
Tinnitu galea, & faxis foUda xra fatifcunt 3
Diicuflxque jubx capiti : nec fufticit umbo
Iclibus : ingeminant haftis Sc Troes & ipfe
Fulmincus Mneftheus. tum toto corpore fudor
Liquitur, & piceum (nec relpirare poteftas)
Fiumcn agit ; fcflbs quatit acer anhelitus artus.
Tum dcmum prarceps fahu felc omnibus armis 8 1 5
In fluvium dedit. ille fuo cum gurgito flavo
Accepit venientcm, ac mollibusextulit nndis j
Et lactum fociis abluta ca^dc rcmilit.
P. y IRGILIl M ARONIS
iE N E I D O
L I B E R X.
Anditur intcrca domusomnipotentis Olympi,
X Conciliumque vocat divtrm patcr atquehomi-
num rex
Sidcream in fedcm : terras unde arduus omnes ,
Caftraque Dardanidurn afpeftatjpopulofq, Latinos.
Confidunt tedHs bipatentibus. incipit ipfe : 5
e Ca:licol2C magni, quiji^nam fententia vobis
Verfo retro, tantumque animis certatis iniquis J
Abnucram bcUo Italiam concurrere Tcucris.
Qux contra vetitum difcordia \ quis metus aut hos^
Auchos arma fequi, fcrrumque laccflerc fuaflt r.io
Adveniet juftum pugnx ( ne arceftitc) tcmpus,,
Cum fera Carthago Romanis arcibus olim
Exitium magnum atque Alpes inmittet apcnas :
Tum ccrtare odiis, tum res rapuifle licebit.
(Nunc finite \ & placitum Ixti conponite fcKdus. 1 5
Juppitcr hxc paucis ; ac non Yenus aurea contra
Pauca
Early European Books, Copyrighf © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
279
N F. I n o $ L I B. X.
,11 ca rcfcrt.
patcrj-^rTiuiiiii.uiii ui .aii.v^i c :ctciiiapoteftas 3
amque aliiid quid lit. owod jam iriplowrc quea-
mus ?)
rnis ut inlultent Rutuli 3 Turnufque feratur 20
tt mcdios infignis equis, tumidufque fecundo
arte ruat? non claula tegunt jam moenia Teucros:
in mtra portas atque ipfis proelia mifcent
^geribus moerorum , & inundant fanguine foffx.
Uieas ignarus abeft. numquamne levari 2 5
pfidione fines 5 murisitcrum inminethoftis
fcentis Trojt^e : ncc non excrcitus alter :
:quc iterum in Tcucros ittolis llirgit ab Arpis
rdides. equidem (credo) mea volnera reftant :
tua progenies mortalia demoror arma. 5 o
llne pacc tua atque invito numine Troes
iiam peticre 3 luant peccata : neque illos
.veris auxilio. fin tot refponfa fecuti ,
nx Supcri Manefq^ dabant^ cur nunc tua quifqiiS
ertcrc jufTa potcft ? aut cur nova condere fata i 3 5
iiid repctam exuftas Erycino in litore clafTis 3
uid tempcftatum regem, ventofque furentis
i-olia cxcitos 5 aut aftam nubibus Iriin ?
unc etiam Manis (ha:c intentata manebat
ors rcrum) movet, & fuperis inmifia repentc
Jedo, medias ItahTm bacchata per urbis.
il fuper imperio movcor : fperavimusrfta,
nm Fortuna fuit : vincant, quos vincere mavis.
^li nulla eft regio, Tcucris quam det tua conjunx
' ura 3 per evcrlk, genitor, fumantia Trojx 45
xcidia obteftor : liccat dimittcre ab armis
icoliimem Afcanium, liceat fupercfie nepotem.
i7i-neas fane ignoiis jadtctur in undis 3
t, quamcumqueviam dedcrit Fortuna , fequatur.
unc tcgere, & dirx valeam fubduccre pugnx. 50
^ Amathus,eft celfa mihi Paphiis atque Cytheia ,
lixque domus. pofitis inglorius armis
fxigat hic Tcnim. magna ditione jubcto
Carthago
40
.1
H
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Hoag.
224 A 49
2.SO P. V I R O I L I I
Carthago premat Aufoniam. nihil urbibus inde
Obllabit Tyriis. quid pcftem evaderc belli 5 5
Juvit, & Argolicos medium fugiile per ignis J
Totque maris vaftisque exhaulla pericula terra:,
Dum Latium Teucri recidivaq^ Pergama quxrunt J
Non fatius cineres patrix infedilTe fupremos,
Atque folum,quoTrojafuit;Xanthum & Simocnta
Redde oro miferis : iterumque revolvere calus
Da, pater, liiacosTeucris. Tum regia J.uno
A^^ta furore gravi : Quid me alta filencia cogis
Rumpere, & obduchim verbis voigare dolorem ?
Anean hominum quilquam divumque fubegit 6 $
Bella fequi, aut hollem rcgi ic inferre Larino ?
Italiam f^is petiit audoribus : efto :
Caflandra: inpulfus Furiis. num linquere caftra 70
Hortati fumus, aut vitam conmitterc ventis ?
Num pucro fummam belli, num crcdcre muros J
Tyrrhenamque fidem, aut gentis agitare quietas ?
Quis deus in uaudem, qux dura potentia noftri^
Egit ? ubi hic Juno, dcmiiiave nubibus Iris ?
Indignum eft, Italos Trojam circumdarc flammis
Nafccntcm, & patriaTurnum confiftere terra : 75
Cui Pilumnus avus, cui diva Vcnilia mater.
Qiiid face Trojanos atia vim fcrre Latinis ?
Arva aliena jugo prcmere, atque avertere pr^rdas J
Quid foceros legcre, & gremiisabducere paftas ?
Pacem orare manu, prxflgere puppibus arma ? So
Tu potes Anean manibus lubduccre Graiuin,
Proque viro nebulam &c vcntos obtenderc inancs :
Et poces in totidem claflem convertere Nymphas :
Nos aliquid Rutulos contra juvifle, nefandum cfl:.
Aneas ignarus abeft : ignarus & abfit. ^ 5
Eft Paphus Idaliumque tibi, funt alta Cythera.
Quid gravidam bcUis urbem 6c corda afpera tentas '
Nofne tibi fluxas Phrygix res vertcre fundo
Conamui ? nos ? an miferos qui Troas Achivis
Objecit ? qux caufla fuit confurgere in arma 90
Europamque Aliamqu^, & fxjeckra foivcK fu^to ?
M E I 1) O S L 1 B. X.
281
iice Dardanius Spaicam expiigiiavit adiilter i
.iit cgo tcla dedi, fovivc Cupidinc bella ?
I'unc dccuit mctuifle tuis : nunc fcra querejis /
[aud juftis adfurgis, & inrita jurgia jactas. 5 j
1'alibus orabat Juno> cundtiquc fremebant
pa:iicolx adfonfu vaiio. ceu tiamina prima,
;um deprcnfa fremunt lilvis, & c^cca volutant
lurmura, venturos nautis plrcdentia ventos.
irum patcr omnipotcns^reru cui prima poteftas,xoo
jnfit. eo dicente deuni domus alta lilelcit,
Et tremefadla folo tcllus filet arduus acther :
Tti Zephyri pofuere:premit placida xquora pontus*
^ccipitc ergo, animis atquc ha:c mea figite difta.
[uandoquidem Aufonios conjungi fadere Teucril
^niaud licitum ^ nec veftra capit dilcordia finem :
}^ MDvlX ciuq^eit Fortuna hodie,qua quifq^ fecat fpem>
i^ros Kutulufvc faat, nuUo difcrimine habcbo :
ku fatis Italurn caftra obfidione tcncntur,
!ive errore malo Trojae monitifque finiftiis. 1 19
[ec Rutulos folvo. fua cuiquc exorfa laborem
'ortunamque ferent. rex Juppitcr omnibus idcm^
irTata viam invenient. Stygii per flumina fratris ,
^ ?cr pice torrcntis atraque voragine ripas
lAdnuit, 8c totum nutu tremcfccit Olympum. 1x5.
^Hic finis fandi. folio tum Juppiter aureo
iurgit , cxlicolx medium quem ad limina ducunt.
^nterca Rutuli portis circum omnibus inftant
tterncre ca:de viros, & moenia cingere flamniis.
At iegio Aneadum vallis obfefla tcnetur : i zo
Ncc Ipes ulla fuga:. miferi ftant turribus altis
Ncquicquam, & rara muros cinxcrc corona.
.^fuis Imbrafides, Hicetaoniufque Thymoetes, Jk e4r
^^liaracique duo, & fenior cum Caftore Thybris,
Prima acics. hos gcrmani Sarpedonis ambo izs
Et Clarus & Themon Lycia comitantur ab alta.
Fert ingens toto conixus corpore faxum,
Haud partem exiguam montis, Lyrneflius Acmon, vV J
lcc Clytio genitoxe minor , nec fratie Mcneftheo,
^ Hi
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
1 -L
m
♦ i I -f:
ItZ V. V I R (5 I L I I
Hi jaculis, illi certant dcfcnderc faxis , 130
Moliiiqiic ignem, nervoqiie aptare (agittas. \
IpTc intcr medios, Veneris jiiftifiima ciira , j
Dardanius caput ecce pucr detetlus honeftum :
Qualisgemma micat, fulvum qua: dividit aurum,
Aut collo decus aut capiti: vel quale per artcm 1 3 5
Inclufum buxo aut Oricia terebintho
Lucet cbur : fufos cervix cui laclea crinjs
Accipit, & molli fubnectcns circulus auro.
Tc quoque magnanima- viderunt, Ifmare, gcntcs
Volncra dirigerc, & calamos armaie vencno, 140
-Ma:onia gcncrofe domo : ubi pinguia culta
Excrcentquc viri, Padolufque iijrigat auro.
Adfuit & Mncftheus, quem pulfi priftina Tun:i
Aggere mocrorum fublimem gloria tollit ^
Et Capys : hinc nomcn Campana^ducitur urbi. ifj
Illi inter fele duri certamina belli ^
Contulerant : media Aneasfreta nofte fecabat.
Kamque ut ab Euandro caftris ingreffus Etrufcis
Regem adit, & regi memorat nomenquc genufquc;
Quidvc petat,quidve ipfc ferat,Mczentius arma 1 50
Quce fibi conciliet, violentaque pcdora Turni,
Edocct : huraanis qua: fit fiducia rcbus
Admonct, inmifcctquc prcccs. haud fit mora : Taf->
chon ^
Jungit opcs, foedufque fcrit : tum libera fati
Clailcm confccndit juflis gens Lydia divum, 1 5
Externo conmilla duci. Aneia puppis
Prima tcnct, roftro Phrygios fubjunda leones :
Inminet Ida fupcr, profugis gratiflima Tcucris,
Hic magnus fedct A-neas, fccumque volutat
Eventus bclli varios : Pailafque iiniftro 1 5a
Adfikus latcri jam qua:rit fidera, opacat.
Nodis iter, jam quxpafius terraque marique.
Panditc nunc Hclicona, dex, cantufque movcte j
Qux manus interca Tufcis comitctur ab oris
iCmean, armctque ratcs, pelagoquc vchatur. 16 s
Maflkus xrp.ta princeps fccat apquora tigri :
Sub
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
JtNEIDOS LlB. X. 2^5
|ib quo miUe manus juvenum, qui ma*nia Ciufi,-
luique urbem liqueie Colas : quts^tela lagittar ,
hrycique leves humeris, & Ictiter arcus.
fiiia torvus Abas. huic totum iniignibus armis 170
^bmen &c aurato fulgebat ApoUine puppis.
imhxcentos illi dederat Popuionia mater
Kpcrtos belli juvenes : aft II va tre^entos
iliila, inexhauftis Chalybum generofa metallis.
lcrtiu», ille hominum divuhiquc intcrpres Al^las>
!ui pccudum fibrx, cxli cui lidera parcnt,
l: lingua: volucrum, & prxfagi fulminis ignes,
[lillc rapit dcnfos acie atque horrentibus haftis .
] os parere jubent Alphea^ab origine Piix ,
. ibs Etrufca folo.fcquitur pulcherrimus Aftur,i 80
jj.ftur equo fidens, & verficoloribus armis.
ii crcentu adiiciunt, (mcns omnibus una fequendi)
ajui Ca:retc domo, qui funt Minionis in arvis.
^rPyrgi veteres, intcmpcfta:que Gravifcx.
Jon ego te, Ligurum dutior fortiiTime bcUo, liS
Ixanfierim, Cin^rx, & paucis comitate Cupavo ,
Kujus olorinsc iiirgunt de veitice pennx :
:rimen amor veftrum, formacque infigne paternx.
lamque fcrunt, ludu Cjrcnum Phacthontis amati,
opulcas inter frondis uirlBramquc fororum 190
.)um canit, 6c mxiUmi Mufa folatur amorcm,
: iianentem molli pluma duxifle feneftam 3
• Jm^entcm tcrras & fidera vocc fcquentem.
|.'ilius, acquales comitatus clafic catervas,
ingentcin rcmisCcntaurum promovct : illc
Inftat aqux, faxumque undisinmane minatur
lA^rduus, ?c longa fulcat maiia alta carina.
Ille ctiam patriis agmen ciet Ocnus ab oris,
Fatidicx Mantus 6c Tufci filius amnis :
iQui muros matrifq*, dcdit tibi, Mantua, nomc3 2oo
, - jMantua divcs avis. ied non genus omnibus uaum.
P^f^llGens illi triplcx, populi fub gente quatcrni :
V ' Jpfa caput populis : Tuico de fanguine vircs.
W ! Hinc quoque quingentos iu fe Mczcntius armat,
195
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
I
i
i84 I*. V I R G 1 L 1 1
Qiios patre Benaco velatus^riindine glauc".
Muicius infciin diicebat in aequora pinu.
It gravis Auieftes, centenaque arbore fluarum
Vcrbcrat adfurgens : fpumant vada marmore verfi
Hunc vchit iamanis Triton, 6c cxruLi concha
Extcrrens freta : cui laterCi tenus hi(pida nanti 2 1
Frons hominem pra:fcrt, in prirtim definit alvus 5
Spumea femifero fub pedlore murmurat unda.
Tot lecti proceres ter denis navibus ibant
SubfTdio Troja:, & campos falis a-re fccabant.
Jamque dics cxlo conceflerat : almaque curru 2 1 jtl
NoaivagoPhccbe medium puJfabat Olympum : -f
Aneas (neque enim membris dat cura quietem)
Ipfe fedens clavumquc regit vclifque miniftrat.
Atque illi medio in (patio chorus eccc fuarum
Occurrit comitum : nymphx (quas alma Cybebe
Numen habcre maris , nymphalque^e liavibus^eflc'
Juflerat) innabant pariter, fludufque fecabant 4
Quot prius arratx fteterant ad litora prorx.
A^gnofcuntlonge regem, luftraQtque choreis.
Qiiarum qux fandi doaiflima, Cymodocea ii
Pone fequens dcxtra puppim tcnet, ipfaque dorlb
Eminet, ac la:va tacitis lubremigat undis.
, Tum lic ignarum adloquitur^VigLlafne^deum gcns,
£, Jtnea i vigila, & velis inmitte rudentes.
Nos fi.imus Idx.-e facro de verticc pirius^ 23»
Nunc pelagi nymphx, clalfis tua. perfidus ut nos •
Prarcipites ferro Rutulus flammaque premebat j
a.upimus invitjc tua vincula, teque per a:quor
Quarrimus. hanc gcnetrix faciem milerata refecit,
Et dcdit efle deas, a:vumque agitare fub undis. - f
At pucr Afcanius muro foflifque tenetur
e TeJa inter media atque horrentjs Martc Latinos.
Jam loca jufla tcnent forti permixtus Etrufco
Arcas cques. medias illis opponere turmas,
Ne caftris jungant, certa eft lententia Turiio. 240
Surgc age, & Aurora focios veniente vocari
(^e^f Primiis in arma jubeA clipeu cape:quem dedit ii>fe
Invidum
A. o s 1 . X. 2S5
: cium igmpotens, atque oras ambiit auro.
. : ma lux, mea ii non inrira difta putaris,
v iitcs Rutula: fpcctabit c^dis accivos. 245
\ lat : 6c dcxtra difcedens inpulit altara, m
*aud ignara modi, puppim. fugit illa per undas
>:cior & jaculo & - r
de alia: cclerant CL< .. . . . ... . -.^
:os Anchifiades : ani^ios tamen omine tollit.z jar
m breviter fupera afp^ttans convcxa precatur : . '
Ima parens Idxa deiTm, cui Dindyma cordi,
rrigerxque urbes, bijugique ad frena leones ^
mihi nuncpugnx princeps, tu ritc propinques
ugurium,Phrygibufquc adfis pede, diva^fecunda*
antum cffatus; & intcrea revoiuta ruebat
llatura jam luce di<^s, noftemquc fugarat,
lincipio fociis edicit, figpa.feguantur,
tque anim^ ■ • • ^
amqueipc. ^ - . ...
ans celfa in puppi : clipeum cum deindeiiniiha .
tulitardcntem. clamorem ad fidcra tollunt
rdanidx e mwris. fpcsaddita fufcitat iras.
cla manu jaciunt : quales fub nubibus atris
itrymonia: dant figna grues,atq3 a:thera trananr^dy
^umfonitu '.otosclv lccundo.
tHutuloiL^, w..... . ceamii\. i
ufoqiis i doncc vtjrlhs ad litora pup^x .
elprciunt, totumquc adlabi claffibus aqiior.
rdct apcx capiti, crillifque a vcrtice f •
^^runditur, &c vaftos umbo vomit aurei . ^ . l
on fecus, ac liquida fi quando nocte comctae
anguincilugubre rubent, aut Sirius ardor : ^
llc fitim moibofqiic fcrens mortahbus ir^^n-
"afcitur, & Ixvo contriftat Uxmine c;xlu:i
aud tamen audaci Turno fiducia cefut
irora prarcipere, & veniemis pelJere terra. ^
3[Uhro animos toUit dictis, atque increpat uhro :1
KQuod votis optaftis, adeft, pertringere dextra :
Qln manibus Mar$ ij^fe, virj^. nunc conjugis efto z . '
Quifijtte
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQues» LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
Xi6 p. V I R G I L 1 r
Qiiifquc fux teclique memor : nunc magna refert
Fadta patrum, laudes. ultro occurramus ad undam
Dum trepidi, egreinfque labant veftigia prima.
Audentes Fortuna juvat.
Uxc ait, & fecum verfat, quos ducere contra, 2 S
Vel quibus obfefibspofiit concrcdere muros.
Interea Aneas fociosde puppibus<iltis
Pontibus exponit : multi femre recurfus
h/ Languentis pelagi, & brevibus fe credere faltu :
Per rcnios alii. fpeculatus litora Tarchonj 290
Jh Qua vada non fpirant ,ncc frafta rcmurmurat unda
' Sed marc inoffenfum crefcenti adlabitur xftu 5 >
Advertit fubito proras, fociofque precatur :
Nnnc, o kaa manus, validis incumbitc remis ; J
Tollite, ferte rates 5 inimicam findite roftris 19
Hanc terram, fulcunxque fibi premat ipfa carina. ' -
e/ Frangerc nec t^li puppim ftationc recufo 5
Arrcpta tellure femel. qux talia poftquam
EfFatusTarchon, focii confiirgere tonfis,
e Spumantifque rates arvis inferrc Latinis : 3 001
Donec roftra tenent ficcum, Sc federc carina:
Omnesinnocux. fed non puppis tua, Tarchon.
Namque inflifta vadis dorfo dum pendet iniquo
Anccpsfuftentata diu, fluftufquc fatigat, *; -
Solvitur, atquc viros mediis exponit in undis : 3of
Fragmina remorum quos & fluitaniia tranftra
/ Inpediunt,retrahitque pedcQi fimul unda relabens.
Nec Turnum fegnis retinct mora : fed rapit acer
Totam acicm in Teucros, & contra in litore fiftit.
i Signa canunt. primus turmas invafit agreftes 3 1 ^
itncas, omen pugnx ftravitque Latinos,
Occifo Thcrone, virum qui maximus ultro
Anean pctit. huic gladio perque xrca fivta,
Ter tunicam fqualentem auro ^ latus haurit aperiu.
' Inde Lichan fjrit, exfcdum jam mntre percmta, ^
Et ribi, Phocbe, facrum ; cafus evadere ferri
giiod licuit parvo. nec longe Ciflea durum, A'''
l Inmr.ncmquc Gyan, fterncntes agmina clava,
Dejccic
K E I D O S L I . X, 287
5^ejccit lcto : nihil illos Herculis arnia,
cc validx iuvcrc niariis , genitcrqr.c Mclam-
pus, 320
lcidx conies, ul"^uc gravis cum terra labores
racbuit. eccc Pharo, voces dum jadjt incrti^, (
ntorquens jaculum clamanti liftit in ore,
-Fu quoque, flaventem prima lanuginc malas
um fequerisClytium infclix nova gaudia^Cydonj
rdania ftratus dcxtra, fccurus arnorum,
ui juvcnum tibi fempcr crant, mifcrandc,jacercs:
Ni fratrum ftipata cohors forct obvia Phorci
rogcnics feptcm numero, feprenaquc teia
nj^iciunt. partim galca clipcoque refultant 3 3 o
nrita 5 deflcxit partim ftringcntiacorpus
lAlma Vcnus. fidum Ancas adfatur Achatcn :
uggcre tcla mihi, (non uUum dextcra fruiba
'orfcrit in Rutulos)ftctcrunt qux in corporc Graiu
illiacis campis. tum magnam corripit haftam , 355
jacit. illa volans clipci tranfvcrberat a-ra
a'onis, ik thoraca fimul cum pedorc rumpit.
Huic fratcr fubit Alcanor, fratrcmquc rucntem
Suftcntat dcxtra : trajcfto miffa laccrto
Protinus hafta fugit,fcrvatque ciuenta tenorcm: ^4«
' Dextcraque cx humcro ncrvis moribunda pcpcndit.
Tum Numitor, jaculo fratris dc corpore rapto ,
i Jt.ncan petiit : lcd non 6c. figerc contra
^Eft licitum, magnique femur perftrinxit Achatje. i •
Hic Curibus, fidens primxvo corpore, Clauhis 34; V
Advcnit, & rigida Drj^open fciit eminus hafta,
Sub mcntum gravitcr prcffa, pariterquc loqucntis
Voccm animamque rapittrajccl:o gutture : atilie
Fronte fcrit tcrram, & craflum vomit ore cruorcm. h^ pyyif-
Tris quoque Threicios Borca: de gcnte iupr^ma>
Et ms, quos Idas patcr & patria Ifmara mittit,
Pcr varios ftcrnit cafus. accurrit Halxfus
_ Auruncxque manus : fubit & Ncptuma proles,
Pifignis Mcflapus cquis : expellcre tendiint
unchi, nuncilli : ccrtatur liminc in ipfo iss
Aufo--
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQues» LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
iii V. V I R G I L I T
Aufonix. magno difcordcs xthere venti
Proelia ceu toUunt, animis & viribus xqnis.
i Non ipfi inter fe, non nubila, non mare cedunt :
^ Anceps pugna diu : ftant obnixi^omnia contra.
Haud aliter Trojanar acies acicfque Latinx 3 ^
Concurrunt : ha^ret pede pes, denfufque viro vir.
At parte ex aiia, qua faxa rotantia late
^ Inpulerat torrens, arbuftaquc diruta ripis ,
Arcadcs, infuctos acics infcrre pedeftrjs,
Vt vidit Pallas Latio dare terga fequaci, 3^5
Alpera quis natura loci dimitterc quando
Suafit equos 5 unum quod rcbus reftat egcnis,
Nunc prece , nunc didtis virtutem accendit amaris
Quo fugitis, focii ? per vos & fortia fafta,
,Per ducis Euandri nomen, devidlaque bella, 37
Spemq^ meamjpatrix qua: nunc fubit xmula laudi
e fidite nc pedibus. ferro rumpenda per hoftis
Eft via , qua globus ille viriSin denfiflimus urguet
Hac vos Sc Pallanta ducem patria alta repofcit.
Numina nulla prennint : mortali urgucmur a
hofte 67 S
Mortales : totidem nobisanimxque manufque.
Ecce, maris magna claudit nos objice pontus :
Decft jam terra fugx. pelagus Trojamne petcmus }
.e Hxc ait, 8c medius denfos prorumpit in hoftis.
Obvius huic primum, fatis adduftus iuiquis, 3 ^
Fit Lagus: hunc,m3^no veUit dum pondere faxum,
Intorto figit telo, dilcrimina coftis
Per medium qua fpina dedit : haftamque receptat ]
Oflibus hxrentem.qucm non fuper occupat Hisbcj^-
llle quidem hoc fperans: nam Pailas ante rucnrcm,
Dum furit incautum crudeli mortc fodalis,
Excipit, atquc enfem tumido in pulmone recondit.
Hinc Sthenelum petit, & Rhcxfti de gente vetufta
Anchemolum, thalamos aufum inceftare novercx.
Vosetiam gemini Rutulis cccidiftis in arvis, 3 5^^
Daucia Laridc, Th^Mnberque, fimillima proles,
Indifcrcta fuis, gratufque paremibus crror.
At
Sl
n
i
•UunG dura dcdit vobis dircrimina Pallas :
Im tibi, Thymbrc,caput Euandrius abitulit enfis: ^
X dccifa iuum, Laridc, dcxtera quxrit ^
iianimeique micant digitijfcrrumquc rctraftant.
adas acccnfos monitu, prxclara tucntcs
viri, mixtus dolor & pudor armat in hollcs.
m Pallas, bijugis fugicntcm Rhatca pr?:tcr
^ijicit.hoc fpatium,tantumquc moxx fuit lloi^oo
namquc procul validam dircxcrat haftam ;
.m mcdius Rhoeteus intcrcipit,optime Tcuthra,
fugiens, fratrcmque Tyren : curruquc volutus
i):ditiemanimis Rutulorum calcibus arva.
.: vclut optato, ventis xftate coortis, S
xfperfa inmittit filvis inccndia paftor :
rreptis fubito mcdiis, cxtenditur una
Irrida per latos acics Volcania campos :
(edens viftor flammas dcipedat ovantis. i
alitcr focium virtus coit omnis in unum : 4I#
iuc juvat, Pallij^. fcd bellis acer Halefus /
idit in adveribs, ieque in iua colligit arma.
madat Ladona,Pheretaque, Dcmodocumque : ,
'rj^monio dextram fulgenti dcripit cnfe i
atam in jugulum : laxo fcnt ora Thoantis, 41 5
ftaquc diipcrlit ccrcbro pcrmixta cruento.
' , ta canens filvis genitor celarat Halefum j
'1: fcnior lcto cancntia lumina folvit.
j jcccre manum Parca^ telifque faciarunt
. landri. quem iic Pallas petit ante precatus : 420
i nunc, Thybri patcr, fcrro, quod mifTile libro ,
)rtunam atque viam duri per pedtus Haleii.
xc arma exuviafque viri tua quercus habcbit.
udiit illa dcus, dum tcxit Imaona Halcfus,
adio infclix tclo dat pcdus incrmum. 4- S
! non cardc viri tanta pertcrrita Lauliis ,
rs ingcns bclli, iinit agmina : primus Abantem
ppolitum interimit,pugnx nodumqj moramque.
srnicur Arcadix prolcs ^ ftcrnuntur Etrufci^
vos, 6 Graiis inperdita corpora, Tcucri. 43*
N Ajmina
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQues» LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninkiijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
^^O P. VlRGILII
A^mina conciirrunt ducibufque & viribus xquiy. ^
Extremi addenicnt acics : nec turba moveri
Tela manufque linit. liinc Palias inftat & urgi
Hinc contra Laufus, (nec multum difcrepat ata. , •
Egregii formar ^ fcd quTs fonuna negarat 415!
In patriam reditus. ipfos concurrere pafTus
Haudtamcn inter femagniregnator Olympi :
^ox illos fua fata manent majore iiib liofte.
Interea foror alma monet fuccurrere Laufo
Turnum ; qui volucri curru medium fecat agmci^. f
Ut vidit focios ; Tempus defiftere pugnx.
Solusego in Pallantafcror ; foli mihi Pallas
Debctur : cuperem i^fe parens fpcdtator adeflct.
Hxc ait ; 5c Ibcii ceflerunt arquore jufib.
At Rutulum abfceflu juvenis, tum jufla fuperba
Miratus, ftupet in Turno, corpufque per ingens 4
Lumina volvit, obitquc truci procul omnia vifu. ^ PBj
Talibus & didtis it contra dicta tyranni : ™
Aut fpoliis ego jam raptis laudabor opimis,
Aut leto infigni. forti patcr orquus utrique eft. 450 ♦
Tolle minas. fatus medium procedit in arquor.
Frigidus Arcadibiis coit in pra-cordia (anguis. l
Dcliluit Turnus bijugis : pedes apparat ire
Comminus. utque leo, fpccula cum vidit ab alta '
Stare procul campis meditantcm in prarlia taurum^
Advolat. haud alia & Turni venicntis imago.
Hunc ubi contiguum miflx fore crcdidit liaftx ,
Ire prior Pallas,li qua fors adjuvet aufum
Viribus inparibus^ magnumque ita ad xthera fatiur:
Per patris hofpitium, & menlas, quas advena adiftk
Tc prccor, Alcide, ca:ptis ingentibus adfls :
Cernat femineci fibi mc rapcre arma cruenta ,
Victoremque ferant morientia lumina Turni. \
Audiit Alcides juvenem, magnumque fub imo ^
Corde premitgemitu^lacrimafq^ efuidit inanes.^^fy
Tum genitor natum diftis adfatur amicis :
Stat fiia cuique dics. breve & inreparabile tempus
Omuibus eft vit:^ : fcd famam exteudcre fadtis, WPI
Hcc
!
n
n
Aneidos Lib. X. 29t
iC viitutis opiis. Trojx fub moenibus altis
|;^ati cecidere deum : quiii occidit una 47» ^ f
Spcdon mea progenies. & jam luaTurnum
fi vocant, metafqiie dati pervenit ad a^vi.
' ait, atque oculos Rutulorum reiicit arvis.
allas magnis emittit viribiis haftam,
ijinaque cava fulgcntem derijpit enfem. 47 j
Ii volans, humeri furgunt qua tegmina fumma > -Jly
t idit, atque viam clipei molitaper oras,
flidem etiam magno ftrinxit de corpore Turni.
I: Turnus ferro prxfixum robur acuto
IPallanta diu librans jacit, atque ita fatur : 480
i^ice,num mage lit noftrum pcnetrabile telum.
Jccrat ^ at clipeum, tot ferri terga tot xris,
* m pellis toti^ obeat circumdata tauri,
Jn'anti cufpis medium tranfverbcrat i£lu,
iricxque moras & peftus perforat ingens. 48 $
\i rapit calidum fruftra de vojnere telum :
lia cademque via fanguis animufque fequuntur.
4rruit in vulnus : fonitum fuper arma dedere :
iterram hoftilcm morienspetit ore cruento.
\em Turnus fuper adfiftcns, 49
cades, hxc, inquit, memorcs mca difta referte
iandro. qualem meruit, Fallanta remitto.
j Aifquis honostumuli,quicquid folameu human*
Pdi cft ,
3rgior. haud illi ftabunt Aneia pan^o
4)lpitia. & Ixvo prefllt pede, taiia fatus, 49 >
ianimem, rapiens inmaniapondera baltci,
Jprcfliimque nefas : una fub no6lc jugali
# fa manus juvenum fuede, thalamique cruenti s
*ix Clonus Eurytides multo cxlavcrat auro :
iio nunc Turnus ovat fpolio gaudctq; potitus. 50 j
3 fcia mens hominum tati fortifque futur.v,
flfervare modum rebus fublata fecundis.
firno tcmpus erit, magno cum optaverit cinjtum ^
aactum Pallanta , &' cum fpolia ifta diemque
lcrit. at focii muito gemitu lacrimifque sc s
N z. Inpo-
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuesf LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliofheek, Den Haag.
224 A 49
2J>2 r. VlRGlLII
Inpofitum rciito referunt Pallanta frequentes.
O dolor atque decus niagnum rediture parenti ;
Hxc te prima dies bello dedit, hxc eadem aufert t
Cum tamen ingentis Rutulorum linquis acervos.
Nec jam fama mali tanti, fed certior auftor s
Advolat iEneXj tenui difcrimine leti
Eflfe fuos : tempus verfis fucciurere Teucris.
Proxima quxque metit gladio, latumq^ per agm
Ardenslimitem agit ferro 3 te, Turne, fuperbum
Cxde nova qua:rens. Pallas, Euander, in ipfis 51
Omnia funt oculis : mcnfx, quas advena pnmas ,
Tunc adiit, dextrxque datx. Sulmonc creatos
Qua^uor hic juvcnes j totidcm, quos educat Ufe
Viventis rapit, inferias quos inmolet umbris,
Captivoque rogi perfundat fanguine flammas. 5
Inde Magoprocul infenfam contenderathaftam
lUe aftu lubit : at tremebunda fupervolat hafta.
Et genua ampleftens efFatur talia fupplex :
'Per patrios manis , per fpes furgentis luli,
Te prccor hanc animam ferves^natoq^ patrique.S
Eft domus alta : jacent penitus defolia talenta
Cxlati argenti : funt auri pondera fafti
Infeclique mihi. non hic viftoriaTeucrum
Vertitur 3 aut anima una dabit difcrimina tanta.
Dixcrat, Aneas contra cui talia reddit : ; 3
Argenti atque auri mcmoras qurc multa talenta,
/^atis parce tuis. belli commercia Turnus
S uft ulit ifta prior, j am tum Pallante peremto.
Hoc patris Anchifa: manes, hoc lentit lulus.
Sic fatus galcam Ixva tcnet, atque reflexa 5
Cervice orantis capulo tenus adplicat enfcin.
Necprocui Ha:monides,Phoebi Trivixquc faccrd
Infula cui facra redimibat tempora vitta,
Totus conlucens vcftc atquc inlignibus armis.
Qiiem congrcftiis agitcampo , la^umq^ fuper
Inmolar, ingentiquc umbrategit. arma Cercft
Lefta rcfert humeris, tibi, rex Gradive, tropxu
Iflftaurant acics, Volcani ftirpc crcatus
K E I D O S L I B. X. 29 J
ilus , &c veniens Marforum montibus Unibro.
irianides contra furit : Anxuris enfe finiftram,
mmn ciipei fcrro dcjccerat orbcm.
rat ille aliquid magnum, vimque adfore verbo
liderat, cocloque animum fortaflVferebat j
itiemque fibi & longos promiferat annos.
juitus exfultans contra fulgentibus armis, 550
ttcolx Fauno Drppc quem nymphacrearat,
' ius ardenti fcfc obtulit. ille reducla
cam clipeique ingcns onus inpedit hafta.
1 caput orantis nequicquam & multaparantis
re dcturbat terra: 5 truncumque tepentem 5 5 5
• ft'olvcns, fuper ha:c inimico peftore fatur :
A nunc, mctuende, jace. non te optima mater
«S^dct humi> patriovc onerabit membra fepulc;ro .
M ibus linqucre feris : aut gurgitc merfum
"Ma fcrct, pifccfque inpafti volnera lambcnt. s^»o
xnus Ant^um &: Lucan, prima agminaTurni,
fcquitur , fortemque Numam , fulvumque Ca-
lertcm,
[uanimo Volfcente fatum : diriiinnusagvi
fuit Aufonidum, tacitisrcgnavit Amyclis.
ikon qualis, centum cui brachia dicuiu ' / 6 ;
iditcnafque manus, quinquaginta oribus igncni
Jkjoribufque arfifie, Jovis cum fulmina contra
^ paribus ftreperet clipcis, tot ftringeret enlis.
oto rLncas defxvit in xquore vi^Vor,
^ emel intepuit mucro. quin ecce Niphxi 57«^
Cidrijuges in equosadverfaque pectora tendit ;
-^iue illi longe gradientem & dira frementem
Cvidere, metu verfi retroque ruentes
iimduntque ducem rapiuntque ad litora lu:. ....
fl^icsL bi j ugis i nfcrt fe Lucagus albis 575
fcnedios, fraterque Liger : fed frater habenis
ff:tit cquos : ftr;ctum rotat acer Lucagus enfem.
f.id tulit Aneas tanto fcrvore furentes :
%iit, adverfaque ingcns apparuit hafta.
itiLigcr; 5go
N 3 Nou
ii
Early European Books, Copyright <D 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
4
1 R G I L 1 I
r$4 P. V
Non Diomedis equos, nec curriifli cernis AchiU^,
Aut Phrygix campos : nunc belli finis & xvi
His dabitur terris. vefano talia late
Difta volant Ligeri : fed non & Troms heros
Difta parat contra : jaculum nam torqucr in hoftesJ
Lucagus, ut pronus pendens in verbera telo
Admonuit bijugos : projefto dum pede Ixvo
Aptat fe pugna:, fubit oras hafta per imas
Fnlgentis clipei : tum la:vum perforatingucn.
ExculTas curru moribundus volvitur arvis. 55Cj
Quem pius Aneas diftis adfatur amaris :
Lucage, nulla tuos currus fuga fcgnis equorum
Prodidit, aut vanx vertcre ex hoftibus umbrx.
Ipfc rotis faliens juga dcferis. hxc ita fatus
Arripuit bijugos. frater tendebatinermes $9$
Infclix palmas, curru delabfus eodem.
Per te, per qui te talem gcnuere parentes,^
Vir Trojane , fmc hanc animam , & milcrcre pre- .
cantis. flj
Phiribus oranti itneas 5 Haud talia dudum ^
Dicta dabas. morcre,& fratrcm ne defere fratcr.eTco "
Tiim latebras animx peftus mucrone rccludit.
Talia per campos edebat funcra duftor
Dardauius, torrentis aqux vel turbinis atri
More furens. tande erumpunt,8c caftra relinquunt* r
Afcaniuspuer,2c nequiaiuam obfelfa juventus.6os •
Junonem interea conpcllat Juppiter ultro :
O germana mihi atque eadem gratiflima conjunx
Ut rebare, Venus (ncc te fcntentia fallit)
Trojanas fuftentat opes : non vivida bello
Dextra viris, animufque ferox, patienfque pericli.
Cui Juno fummifla: Quid,6 pulchcrrime conjunx, '
Sollicitas xgram, & tua triftia difta timcntem ?
Si mihi,qux quondam fuerat,quamqj efiedecebat, r*
Vis in amore foret^ non hoc mihi namque negarcs, -
Omnipotens; quin & pugnx fubducerc Turnu>6 1 5
Et Dauno poifem incoiumem fervare parenti.
Nimc pcreat, Teucrifque pio det fanguinc poenas.
Akeidos Lib. X. Z9S
IIj^ |2 tamen noftra deiliicit origine nomen.
BfcjjAiunnufquc illi quartus patcr : & tua larga
^^■pc manu multilque oneravit limina donis, 6'2 0
^^■li rex a:thcrii breviter lic fatur Olympi :
^^Bmora prxfentis lcti tempufquc caduco
^^■ratur juveni, meque hoc ita ponere fentis j
PPBlle fuga Turnum, atque iuibntibus eripe fatis.
liienus indulfifle vacat. lin altior iftis 6zs
:b prccibus venia uUa latet, totumque movcri
iitarive putas bellum , (pcs pafcis inanis.
' Juno adlacrumans : Quid fi, quod voce gravaris,
j ente dares l atque hxc Turno rata vita maneret ?
i anc manet infontem gravis exitus : aut ego veri
ma fcror, quod ut o potius formidine falia
^ V ^dar, & in melius tua, qui potes, orfa reflc£tas !
• xc ubi dida dedit, cxlo fe prote;ius alto /*
\ iflt, agens hicme m nimbo fuccincta per auras :
'^. lacamque aciem, & Laurcntia caftia petivit. 635
xm dea nube cava tenuem line viribus umbram
j . £icicm itnea: (vifu mirabile monftrum)
I? ardaniis ornat tclis 3 clipeumque jubafque
wt . ivini adfimulat capitis : dat inania verba 5
■li^t line mente fonum, greflufque efFmgit euntis. e
morte obita quales fama cft volitare figuras,
"ut qux fopitos dcludunt fomnia fcnliis.
|t primas Ixta ante acics exfultat imago.
ritatque virum telis, & voce laceflit.
iftat cui Turnus,ftridentemq^eminus haftam 54 j
; onj^icit : illa dato vertit veftigia tergo.
( Jkim vero Anean averfum ut cedcre Turnus
r:redidit,atq3 animo Ipem turbidus haufit inancm:
;uo fiigis, iLnea ? thalamos nc dcfcrc paftos :
ac dabitur dextra tellus quxfita per undas. 650
alia vocifcrans fequitur, ftriftumque corufcat
tlucroncm : nec ferre videt fua gaudia ventos.
)rtc ratis cclfi conjundlacrcpidine faxi
fcpofitis ftabat fcalis, & ponte parato 5
IP Clufinis advedus Ofinius oris. 6S5
m ' N 4 Huc
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
e
19* T. V I R 6 1 1. t 1
Huc fefe trcpida Anex fugientis imago
Conjicit in latebras : nec Turnus fcgnior inftat :
Ixfuperatque moras, & pontjs tpanfil it altos.
Vix proram attigerat , rumpit Saturnia funem>
Avolfamque rapit revoluta per xquora navem.
lllum autem Aneas abfentem in proelia pofcit :
Obvia multa virum demittit corpora morti.
Tum levis haud ultra latebras jam quxrit imago, J^.
Sed fublime volans nubi fe inmifcuit atrx : ;
CumTurnum medio interea fert xquore turbo.66j
Refpicit ignarus rerum, ingratufque falutis ,
Et duplices cum vocc manus ad fidera tendi t :
Omnipotens genitor , tanton' mc crimine dignun
Duxifti, fic talis voUiifti expenderc paenas > ;
Quo feror ? unde abii i qux me fuga , qucmve rc
ducet? ^7
Laurentifne iterum muros aut caftra videbo ?
Quid raanus illa virum,qui me mcaq^ arma fecuti
Qiiofne (nefas) omnis infonda in morte reliqui \
Et nunc palantis video, gemitumque cadcntum
Accipio. qiiid ago ? aut qux jam latis ima dchifcat \
Terra mihi J vos o potiusmifcrefcite, venti.
In-rxipes, in faxa (volens vos Turnus adoro) ij ;
Fertc ratem, fxvifque vadis inmittite Syrtgs : ; i
Quo neque me Kutuli nec confcia fama fequatur. J ^
Hxc memorans > anima nunc huc nunc fluauaft.
illuc; ^«^Jf
An fcfe mucrone ob tantum dedecus amens
Induat, Sc crudum per coftas exigat enfcm :
Pluftibus an jaciat mediis, & litora nando
Gurva petat,Teucrumque iterum fe reddat in armt
Ter conatus utramque viam : ter maxima Juno 6 8
Continuit ; juvenemque animi miferatarepreftit.
p^abitur alta fecans fluauque xftuque fecundo :
Et patris antiquam Dauni defertur ad urbem. |^
At Jovis intcrea monitis Mczentius ardcns \
Succedit pugnx, Teucrofque invadit ovantcs. 690^
Concurrunt Tyrrhenx acics, atque omibus uni,
Uni-
^ N E I D O S L I B. X. 2v7
i odiifcjue viro tclilque ftequentibus inftant.
: (velut rupes, vaftum qux prodit in xquor,
via ventorum furiis expoftaque ponto,
cunclam atque minas perfert cxliq^ marifque;
:la inmota manens) prolem Dolicaonis Hcbrum h
'irnit humi , cum quo Latagum Palmumque fu-
acem :
Latagum faxo , atque ingenti fragmine montis
uccupat osfaciemque adverfam : popiite Falmum
: ccifo volvi fegnem finit ^ armaque Laufo 700
«nat habere humeris, 2c vertice ligere criftas. ^TL
c noa Fuathen Phrygium, Paridifque Mimanta ki/ir^rr\
j qualem comitemque : una quem nofte Theano
iucem genitori Amyco dedit, & face prxgnans
iiifleis regina Parim creat : uibe paterna 7-
;;ccubat : ignarum Laurens habet ora Mimanta. k
velutille canum morfu de montibus altis
us aper, muitos Vefulus quem pinifer annos
fendit, multofque palus Laurentia, iilva
ftus arundinea, poftquam inter retia ventum eft,
•Mbftitit, infremuitque ferox, & inhorruit armos.
ec cuiquam irafci propiufve accedere virtus :
:d jaculis tutifque procul clamoribus inftant.
li.aud aliter, juftx quibus eft Mezentius irx, '
m ulli eft animus ftrido concurrere ferro : 715
ifiilibus longe, & vafto clamore laceifunt.
le autem inpavidus panes cunftatur in omnis, i
^ntibus infrendens, & tergo dccutit haftas,
'enerat antiquis Corythi de finibus Acron,
^xaius homo j infcttoslinquensprofugus hyme •
nxos :
nc ubi mifcentem longe media agmina viau>
rpurcum pennis paftx conjugis oftro :
npaftus ftabu la alta ko ceu fxpe peragrans , Jpetu
nadct enim vefana fames, fi fortc fugacem
^onfpexitcapreafn , aut furgentem in cornuacer- iouu^^^^yx^
yum i 7^^
audet hians inmane, comafque arrexit> & hxret
N 5 Vikc-
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQues» LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
198 r. V I R G I L 1 1
itc Vifceribus fuper incumbens : lavit inproba tetcr
Ora cruor :
Sic ruit in denfos alacer Mezentius hoftes.
Sternitur infelix Acron, & calcibus atram 750$
.^jfl^ Tundit humum exjpirans, infradaqj tela cruentat.
Atque idem fugientem haud eft dignatus Oroden
K Stcrnere, nec jatta cxcum dare culpide volnus :
Obvius adverfoque occurrit, fefeque viro vir
Contulit, haud furto meliorjfed fortibus armis.7 3 S
Tum fuper abjeftum poiito pede nixus & hafta :
Pars belli haud temnenda, viri, jacetaltus Orodes.
Conclamant (bcii Ixtum P^cana fecuti :
Ilie autem cxfpirans: Non mcjquicumq, es,inulto,
Vidor, ncc longum la:tabcre : te quoque fata 741
Profpedant paria, atquc eadem mox arva tenebis.
Ad quem fubridens mixta Mezentiusira ^
Nuncmorcre. aftdeme divuiiipater atqueho
num rex
Viderit. hoc dicens eduxit corpore telum.
011 i dura quies oculos & ferreus urguet 74 J
Somnus j in a:ternam clauduntur lumina noftem.
yi^ Csdicus Alcatho^um obtruncat, Sacrator Hydafpen.
Partheniumque Rapo,&c pra:durum viribus Orlcn :
Aiu Mefiapus Cloniumque Lycaoniumque Ericeten ^
p Xllum infrenis equi labfu tcllure jacentcm, 7 5
Huncpeditem pcdes. & Lycius pioceffcrat^gis :
Qtiem tamen haud expers Valerus virtutis avitx
.Jl^ Dcj^icit : Authronium Salius , Saliumque NealceSi-
Inhgnis jaculo & longe fallente fagitta.
jam gravis xquabat ludtus 6c mutua Mavors 7 5 j
Funera : cxdebant pariter pariterque ruebant
Viilores vidique : neque his fuga nota,neque illis.
Drjovis in tedtis iram miferantur inanem
iVmborum, & tantos moxtalibus efle labores.
Hinc Venus, hinc contra fpeftant Saturnia Juno
^ Pallida Tifiphone media inter millia fxvit.
At vero ingentem quatiens Mezcntius haftam
Tuibidusingrediturcampo : quam magnus Orion,
Cum
am pedcs incedit medii per maxima Ncrei
jagna viam fcindens, humero fupercminet undasj Jt^
iut fummis referens annofam montibus ornum ,
rediturque folo, & caput inter nubila condit :
lis fe valtis infcrt Mczentius armis.
uic contra Aneas, fpeculatus in agmine longo ,
bvius ire parat. manet inperterritus ille, 770
oitem magnanimum opperiens, & moie fua ftat ;
tq-, oculis fpatium emenfus, quantum fatis haftx;
xtra mihi dcus, &c telum quod miflile libro,
unc adfmt : vovco prxdonis corporc raptis
dutum (poliis ipfum te, Laufe, tropxum 775
nLne3f . dixit. ftridentemque eminus haftam
: illa volans clipeo cft excuffa, proculque fe c rt- ^ut^
tgregium Anjprem latus inter & ilia tigit : ^
lerculis An^rem comitcm, qui miflus ab Argis e
I${erat Euandro, atque Itala confederat urbe. 780 e
hernitur infelix alieno volnerc, ca:lumque
Lfpicit, 6c dulcis moricnsreminifcitur Argos.
Fum pius itneas haftam jacit : illa pcr orbem
tre cavum triplici, per linea tcrga, tribufque
franflit intextum taurisopus, imaquc fcdit 7S j
, nguine, fed vires haud pcrtulit. ocius cnfem
?Lncas, vifo Tyrrheni fanguine la:tiis ,
"iripitTfcmine, & trcpidanti fcrvidus inftat,
tngcmuit cari gravitcr genitoris amore ,
:'Jt vidit, Laufus 5 lacrimarquc pcr ora volurx. 790
i4ic mortis dura: cafum, tuaque optima fafta ,
[Si qua fidem tanto eft operi latura vetuftas)
Non cquidcm nec tc, juvenis mcmorande, filebo.
lllc pcdem rcfcrens, 6c inutilis, inque ligatus
" pcdebat, clipcoque inimicum haftilc trahebat. 795
^ro rumpit juvenis, fcfcque inmifcuit armis :
e
amquc adfurgcntis dcxtriiplagamque fercntis ^ ^
~ nexfubiit mucronem, ipflimque morando
uftinuit. focii magno clamore fcquuntur 3
um gcnitor nati parma protcdus abirei : 800
claquc coniiciuiit, proturbantque eraiuus hoftcm ^^^l
N 6 Miftl-
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQues» LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
II
fn
3CG r. V I R O I L I 1
Mifliiibus. fiirit Aneas, teftulqiie tenet (c.
Ac veliit, efFufa ii quando grandine nimbi
Pra:cipitant /omnis campis ditfugit arator ,
Omnis & agricola, & tuta latet arcc viator
Aut amnis ripis, aut alti fornice faxi ,
Dum pluit 5 in tcrris ut poflint, fole redufto,
Exercere diem : fic obrutus undique telis
l Ancas nubem belli, dum dctonet, omnem
Suftinet, & Laufum increpitat,Laufoquc minatur
Quo moriture ruis, majoraque viribus audes J
Fallit te incautum pietas tua. Ncc minus ilie
^jy Exfultat demens. la:va: jamque altius irx
Dardanio furgunt durtori, extremaque Laufo
rarcx fila legunt: validum namq, exigit enfcm 8 1
Per medium Aneas juvenem , totumque recondi
Tranfiit & parmam mucro levia arma minacis,
Et tunicam, molli mater quam neverat auro :
Inplevitque finuifanguis : tum vita per auras
Concelfit ma:fta ad mani?, corpufque reliquit. 8
At vero ut valtum vidit moricntis & ora,
Ora modis Anchifiadcs palicntia miris,
Ingemuit mifcransgraviter,dcxtramque tctcndit :
Et mentem patrix ttrir^iit pietatis imago.
Qu.id tibi nunc, milerande puer, pro Liudibus iftis^^'.
Qiiid jrius Aneas tanta dabit indole dignuin J \
Arma, quibus Ixtatus, habe tua : teque parentum
Manibus & cincri, fi qua eft ea cura, remitto.
Hoc tamen infelix milcram folaberc mortem ;
Anex magni dextra cadis. increpat ultro 83'
Cunrtantis focios, &: tcrra fublevat ipfum,
p Sanguine turpantem con^^tos de morc capillos.
Interea genitor Tiberini ad fluminis undam ;
Volneraliccaba^^ymphis^corpufque levabat ^ ^
Arboris adclinb trunco. procul xrea ramis /3 J**
Dependet galea, & prato gravia arma quiefcunr,
Stant ledi circum juvencs : ipfe arger, anhelans ^
Coila fovet, fufus propexam in peftore barbam :
Mttlta fupcr Laufo rogitat, m.ultumque xerairtit,
Q;;i
it. N n 1 D o s L T n. X. 301
lui revocent, nixllique fcrant mandata parentis.
|t Laiilum focii exanimem fuper arma ferebant
lentes, ingentem, atque ingenti volnere viAum,
Ijjgnovit longc gcmitum piaifaga mali mens.
laniticm multo deformat pulverc, &: ambas c
i^d cxlum tenditpalmas, & corpore inha:ret. 845
^ mtane mc tenuit vivcndi, nate, voluptas,
't pro me hoftili paterer lliccedcrc dcxtrar,
>^;uem genui? tuane hxc genitor per volnera fervor, ^
*loite tua vivens ? heu , nunc mifero mihi demum
^xfiiium infelix ! nunc altc volnus adadum ! 8 5« / "f" ^
iem ego, nate, tuum maculavi crimine nomen,
[ ulfus ob invidiam folio fccptrifque paternis.
)ebueram patrix poenas, odiilque mcorum :
>mnis per mortcs animam fontem ipfc dcdillcm.
lunc vivo : neque adhuc homines lucemque rc-
linquo : S 5 5
^jjjl^Bied linquam. fimul hoc dicens attoUit in xgrum
??e fcmur 5 quamquam vis alto volnere tardjf, ^ e
.-laud dejectus, equimi duci jubct. hoc decus illi,
j Hoc folamen erat : bellis hoc viftor abibat
Omnibus. adloquitur mxrentcm, & talibus infit :
Rhoebe, diu (res fi qua diu mortalibus ullaeft)
.'iViximus. aut hodie viftor fpolia illa cruenta
^Et caput Anea: rcferes, Laufique dolorum
' ITltor eris mecum : aut, aperit li nulla viam vis,
'Occumbes pariter. neq; enim,fortiffime,crcdo %6$
jufla aliena pati, & dominos dignabere Teuaos.
.Dixit, Sc exceptus tergo confueta locavit
Mcmbra, manufque ambas jaculis oneravit acutis 5
{. Are caput fulgens, criftaque hirfutus equina.
"|Sic curfum in medios rapidus dedit. a:ftuat ingeas
I Uno in cordc pudor, mixtoque infania ludu>
[Et Furiis agitatus amor, & confcia virtus :]
Atque hic Anean magna ter voce vocavit.
I Aneas adgnovit cnim , la:tufque precatur :
Sic pater ille dcuin faciat, fic altus Apolio? ^75
Incipias confcrie mauum.
N 7 Tantum
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQues» LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
301 r. V I R G I L I I
Tantum effatus, & infefta fnhk obvius hafta.
IUc autem : Quid me erepto, fxviflime, nato
Teires J harc via fola fuit, qua pcrdere pofles.
Nec mortem horremus, nec divum parcimus ulli.^
Peline- jam venio moriturus, & ha:c tibi porto
Donaprius. dixit, telumque intorfit in hoftem :
Indc aliud fuper atque aliud figitque volutatquc
Ingenti gyro : fed fuftinet aureus umbo.
^ Ter circum adftantem Ixvos equitavit in orbis, iisi
Tela manu jaciens : ter fecum Troms heros
Inmanem xrato circumfcrt tegmine lilvam.
Inde ubi tot traxifle moras, tot fpicula tardet
Vellerc, & urguetur pugna congrefiiis iniqua ;
JMulta movens animo jam tandem erumpit,6c intc
BcUatoris equi cava tempora coniicit haftam.
Tollit fe arrcdum quadrupes, & calcibus auras
Verberat, effufumque equitem fuper ipfe fccutus
Inplicat, ejeftoque mcumbit cernuus armo.
Clamore incendunt cxlum Troefq^ Latinique. 8!
Advolat Ancas, vaginaquc eripit enfem,
Et fuper hxc : Ubi nunc Mezentius acer, & illa
Effera vis animi r contra Tyrrhcnus, ut auras
Sufpiciens hauflt cxium, mentemquc recepit :
Hoftis amare,quidincrcpitas,mortemque minaris i
NuUum in cxde ncfas. nec fic ad proclia veni ,
Ncc tecum mcus hxc pepigit mihi foidcra Laufus.
Unum hoc, per,fi qua eft viftis venia hoftibus,oroi
Corpus humo patiare tegi. fcio acerba mcorum
,Circumftarcodia:hunc (oro) defendc furorem:s^o5
>v Et me confortcm nati concedc fepulQro.
^ Hxc loquitur, j^iguloq-, haud infcius accipit cnfem j
Undaatiquc auimam diffuiidit ia arma cruoic.
P, V I R
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninkiijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
J^NTEIDOS LtB. XI.
305
V. VIRGILII MARONIS
N E I D O c
t-
..IBERXI.
Ccanum intcrea furgcns Aurora rcliquit.
Ancas , quamquam 6c Ibciis daie tempus hu«
mandis
'rxcipitant curx, turbataque funcrc mcns eft,
/ota dcum primo victor iblvcbat Eoo.
ngentcm quercum deciiis undique ramis 5
ConlHtuit tumulo, fulgentiaque induit arma,
ezentTducis exuvias j tibi, magne> tropxum , ^ ^
Bellipotens : aptat rorantis languine criltas, e
elaque trunca viri, & bis fex thoraca petitum
erfoflumque locis : clipeumque ex a:re finiftra: lo
ubligat, atque enfem collo fulpendit eburnum.
um Ibcios, namque omnis eum ftipata tcgebat
urba ducum, fic incipicns hortatur ovantis :
axima res effeda, viri. timor omnis abefto.
uod fupereft , harc iunt ipolia , & de rege iuperbo
rimitix : manibufque meis Mezentius hic eft.
unc iter ad regem nobis murofquc Latinos.
rma parate animis, &: fpe prafumite belium :
e qua mora ignaros, ubi primum vellere figna
dnuerint Supcri, pubcmque educere caftris, 20
npediat 5 fegnglque metu fententia tardct. f
Intcrea focios inhumataque corpora terrjc
Mandemus:qui folus honos Achcronte fub imo cft.
Ite, ait, egregias animas, qux (anguine nobis
Hanc patriam peperere fuo, decorate fupremis 2 5
uneribus : mxftamque Euandri primus ad urbcni
Mittatur Pallas, quem non virtutis egentem
Abftulit atra dics, & funere merfit acerbo.
Sic ait inlacrimans, recipitque ad limina grcfTum :
";orpu5 ubi exauimi pofitum Pallantis Acatcs
Seiva-
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
504** VlRGILII
Servabat (enior : qui Parrhafio Eiiandro
Armiger ante fuit ^ fed non fclicibus xquC
Tum comes aufpiciis caro datus ibat alumno.
Circum omnis famultimque manus Trojanaque
turba ,
Et maeftum Iliadcs crinem dc morc Iblutx.
Ut vero Aneas foribus fcfe intulit altis,
Ingentem gemitum tunfis ad fidera toUunt
Peftoribus, m^eftoque inmugit regia lu61u,
Ipfe caput nivei fultum Pallantis &c ora
Ut vidit, levique patens in pcftore vulnus 40
Cufpidis Aufonix, lacrimis ita fatur obortis :
Tene, inquit, miferande puer, cum Ixta veairet,
Invidit Fortuna mihi, ne regna vidercs
Noftra, neque ad fedes viftor veherere paternas ?
^ Non hxc Euandro de te promiffa parenti 45
Difcedens dederam : cum mc cojiplexus euntcm
Mitteret in magnum imperium , metuenfque mo*
neret
Acris elfe viros, cum dura proelia gente.
Et nunc ille quidem fpe multum captus inani
Fors & vota facit, cumulatque altaria donis. <o
Nos juveaem exanimum , & nil jam cueleftibus
ullis
Debcntem, vano mxfti comitamur honorc.
Infelix nati funus crudele videbis.
Hi noftri reditus, exjpcftatique triumphi :
Bxc mea magna fides. at non,Euandre,pudendis 5 5
Volneribus pulfum afpicies : nec fofpite dirum
Optabis nato funuspatcr. hcUnihi, qu-antum
Prtrfidium Aufonia, & quantum tu perdis, lule !
Hxc ubi deflevit, toUi miferabile corpus
Imperat, & toto ledos ex agmine mittit . 60
Mille viros , qui lUprcmum comitcntur honorem,
Interfintque patris lacrimis ; folatia luctus
Exigua ingentis, mifero fed debita patri.
Haud fegnes alii craris & mollc fcretrum
Arbuteis texum virgis, 5c vimmc qucrno,
Extxuctgt-
N E ! D 0 s L I b; XT. 3^5
ifftru^lofque toros obtentu frondis inumbrant.
c juvenem agrefti iublimem ftramine ponunt ;
liaicm virginco demeflum poUice florem
|u mollis violx, feu languentishyacinthi :
li neqs fulgor adhuc>nec dum^ lua forma receffit;
}i\ jam matcr alit tellus, virefque miniftrat.
mc gcminas veilis auroque oftroque rigentis ^
j/»:tulit Aneas : quas illi Ixta iaborum
ia fuis quondam manibus Sidonia Dido
tcerat, &: tenui telas difcreverat auro. 7 5
uum unam juveni ftiprcmum mxftus honorcm
Lduit, arfuralque comas obnubit amiftu :
lultaque prxterea Laurentis prncmia pugnx
5gerat, &c longo pra:dam jubet ordine duci.
idit equos & tela, quibus fpoiiavcrat hoftem. 8q
inxerat & poft terga manus, quos mitterct umbris
iferias, cccfo ipariUros fanguinc flammam :
adutoique jubet truncos hoftiiibus armis
i)fos ferre duces, inimicaque nomina figi.
''ucitur infclix a:vo confedlus Acoetes, « S
.cftora nunc fa^dans pugnis, nunc unguibus ora ;
ternitur & toto proje6tus corporc terr^.
•ucunt & Rutulo perfufos finguine currus.
i oft bellator cquus pofitis iniignibus A.rhon
: lacrimans, guttifque luimectat grandibus ora. 9«
laftam alii galeamque ferunt : nam cetera Turnus
I.J|lctor habct. tum mxfta ghalanx Teucrique fc-
^tI quuntur
i /'^"'yrrheniqueduces, & verfis Arcades armis.
oftquam omnis longe comitum procellerat ordo ;
ubftitit Aneas, gemituque hxc addidit alto : 9 S
ios alias hinc ad lacrimas eadem horrida belli
'Jita vocant. falve arternum mihi, maxnme Paila,
IJ . ^.ternumque vale. nec plura effatus ad altos
Tendebat muros, grcffumque in caftra ferebat.
' ; amque oratores aderant ex urbc Latina ,
-/elati ramis olea:, veniamque rogantes :
tora, per campos ferro qusc fula jacebant,
Redde-i
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQues» LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninkiijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
t e
I 2
?C<f P. V I R C I L 1 *
Rcdderct, ac tiimulo lincret fuccedere tcrra: :
NuUum cum viftiscertamen & xtherc caflis :
Parccret hofpitibus quondam focerifq^ vocatis. lo J
Quos bonus Aneas, haud afpernanda precantis,
Profcquitui venia, & verbis hacc infuper addit 7
Quxnam vos tanto Fortuna indigna, Latini,
Iiiplicuit bello, qui nos fugiatis amicos ?
Paccm me exanimis & Martis forte pereiij^tis i lo
Oratis ? equidcm & vivis concedere vellem.
Nec veni, nifi fata locum fedemque dediflent 5
Ncc bellum cum gente gefo : rex noftra reliquit
Hoipitia, & Turni potius fc crcdidit armis.
Aquiushuic Turnum fiierat fc opponcre morti-
Si bellum finirc manu, fi pelierc Teucros
Adparat ^ his mecum decuit concurrere telis :
Vixet, cui vitam deus aut fua dextra dedifiet.
N unc ite, & miferis fubponite civibus igncm.
Dixerat Aneas. glli obft upuere filentes 5 120
Converflque oculos intcr fe atque ora tenebant.
Tum fcnior fcmperque odiis Sc crimine Drances
Infenfus juveni Turno fic ore viciflim
Orfa refert : O fama ingens, ingentior armis,
Vir Trojane, quibus ca:lo te laudibus xquem J 11$
Juftitixne prius mirer bclline laborum ?
Nos vero hacc patriam grati referemus ad urbem :
Et tc, fi qua viam dcderit Fortuna, Latino
Jungemus regi. quairat fibi foedera Turnus.
Quin 6c fnalis murorum attollcrc moles, 130
Saxaque fubvcdare humeris Trojana juvabit.
Dixcrat hxc, unoque omnes eadem ore fremebant.
Bis fenospepigere dies, & pace fequeftra
Per filvasTeucri, mJxtique inpune Latini,
Erraverc jugis. ferro fonat bipenni 1 5 $
Fraxinus : evertunt aftas ad fidera pinus :
Robora nec cuneis, & olentem fcindere cedrum,
Nec plauftris ceflant veclarc gementibus ornos.
Et jam Fama volans, tanti prxnuntia ludlus ,
Euaadium Euandriquc domo^ Sc mania conplet ,
Quac
Aneidos Lib. XI. 307
modo viftorem Latio Pallanta ferebat.
rcades ad portas riiere, & de morc vctiifto
inereas rapuere faces. lucet via longo
rdine flammarum, & late difcriminat agros.
lontra turba Phrygum veniens plangentia jungunt
g.mina. qux poftquam matres fucccdere tcftis
iderunt, mxftam inccndunt clamoribus urbem.
t non Euandrum potis eft vis ulla tenere :
d venit in medios. feretro Pallanta repofto
ocubuit fuper , atque hxrct lacrimanfq^ gemenf-
que , 150
via vix tandem voci laxata dolore eft :
on hxc, o Palla , dederas promilfa parenti,
i^autius ut fxvo velles te credere Marti.
Haud ignarus eram,quantum nova gloria in armis,
t prxdulce decus primo certamine poflet. 1 5 5
rimitix juvenis miferx, bellique propinqui
urarudimcnta, & nuili exaudita deorum
btaprecefque mcx ! tuque,o fanftiffima conjunjr,
'clix morte tua, neque in hunc fervata dolorem !
•ontra ego vivendo vici mea fata, faperftes i^o
eftarem ut gcnitor. Troum focia arma fecutum
bruerent Rutuli telis : animam ipfe dediiTegi;
tque ha:c pompa domum me , non Pallanta , re-
fcrrct^
ec vos arguerim Teucri, nec foedera, nec, quas
unximus hofpitio, dextras : fors ifta feneftx 1 6 S
ebita crat noftrar. quod fi inmatura manebat
ors^iatum, cxfis Volfcorum millibus antc,
Ducentem in LatiumTeucros cecidifie juvabit.
Quin ego non alio digner te funere, Palla,
.Quam pius Ancas , &c quam magni Phryges ,
quam ^ ^7^
yirhenique duces, Tyrrhenum exercitus omnis.
Magna tropa:a fcrunt, quos dat tua dcxtera lcto.
u quoque nunc i^ares inmanis truncus in arvis,
flct par xtas, & idem fi robur ab annis,
Turne.fed infelix Teucros quid demoior armis? 1 7 5
Vaditc,
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQues» LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Hoag.
224 A 49
3C? P. V I R G I L I I
Vadite, 5c ha^c memores regi mandata refcrte :
/0 Quod vitam moror invifam, Pallante peren)fo,
q Dextera caufla tua eft 5 Turnum/iatoque patrique
^ Quam debere vides meritis. vacat hic tibi folus
Fortunarque locus. non vita: gaudia qua:ro , i g#|
a e Nec fas : fed^nato manis perferre fub imos.
Aurora interea mifcris mortalibus almam
Extulcrat lucem, referens opera atque labores.
Jam pater Aneas, jam curvo in litore Tarchon
Conttituere pyras.huc corpora quifque fuorum i%\
More tulere patrum : fubje£tifque ignibus atris
Conditur in fenebras altum caliginc ca^lum.
Ter circum accenfos, cindh fulgentibus armis,
Decurrere rogos ; tcr mxftum funeris igncm
Luftravere in equis, ululatufque ore dederc. i9^:Ml
I Spargitur & tellus lacrumis, fparguntur 6c arma.
It cxlo ciamorque virum clangorque tubarum.
vi^ Hinc alii fpolia occifis derepta Latinis
\ e Conjiciuntigni^galeas, enllfquedecoros,
Frenaqucjfcrventifq^ rotas 5 pars munera nota, 1 s '
Ipforum clipeoSj dc non feliciatela.
Multa boum circa maftantur corpora morti ^
Sa:tigerofque fues, raptafquc ex omnibus agris
In flammam jugulant pecudes : tum litore toto
Ardentis fpeftant focios, femuftaque fervant
Bufta ; neque avelli poffunt 5 nox humida doucc
Invcrtit ca:lum ftcllis fulgentibus aptum. '
Nec minus & miferi diverfa in parte Latini
Innumeras ftruxere pyras, & corpora partim
Multa virum terra: infodiunt,avc6taque partim 205
Finitimos tollunt in agros, urbique remittunt.
Cetera, confufcque ingefitem cxdis acervum,
Nec numero nec honore cremant 5 tunc undiquc
vafti
Certatim crebris conlucent ignibus agri.
Tertia iux gclidam cxlo dimoverat umbram : iio'
Ma:rentes altum cincrem bc conftifa ruebant
Offafocis, tepidoquc onerabant aggerc terrx.
A N E I D O S L I B. Xl. 303>
im vero in teftis prxdivitis urbe Latini
raccipuus fragor, & longi^pars maxima luftus. e
liic matrcs, miferxquc nurus^hic cara fororum 215
tftora mccrentum, puerique paicntibus orbi,
wrum execrantur bcUum, Turnique hymenxos :
nfum armis, ipfumque jubent decernere ferro ^
)iii regnum Italix, & primos fibi pofcat honores.
^ngravat hxc fxvus Drances, folumquc vocari zzo
J^eftatur, folum pofci in certamina Turnum.
•>T/lulta fimul contra variis fententia diftis
uro Turno, & magnum reginx nomen obumbrat :
THulta virum meritis fuftentat fama tropxis. . ^ ^
plos inter motus, medio in flagrante tunvultu, zzs
licce f.iper mxfti magnaDiomcdis ab urbe
Legati refponfa ferunt : nihil omnibus adlum
Irantorum inpenfisoperum: nil dona,neq3 aurum,
Mcc magnas valuilfe preces : alia arma Latinis
^xrenda, aut pacem Trojano ab rege petenduiri, cc
)eficit ingenti luftu rex ipfe Latinus.
^atalem Anean manifefto numineferri,
A.dmonet ira dcmn, tumulique ante ora recentes*
iigo concilium magnum, prnr.ofque fuorum
imperio accitos, alta intra limina cogit. -35
Olli convencre, fluuntque ad regia pienis
Tcfta viis. fcdet in mediis & maxumus xvo
^Et primus fceptris, haud Ixta ftontc, Latinus.
Itque hic legatos Atola ex urbe rcmilTos,
^x referant, fari j ubct, & rcfponfa repofcit 240
JOrdinc cunda fuo. tum fafta lilcntia linguis,
Et Venulus difto parcns ita faricr infit :
iTidimus, o cives, Diomed<5^Argivaque caftra 3
lAtque iter emenfi cafus fupcravimus omnis 3
Contigimufq^ manum,qua contidit Ilia tellus.245
tlUe urbem Arg^ripam, patrix cognomine gentib,
IViftor Gargani condebat lapygis arvis.
IPcftquam introgrefii, & coram datacopia fandi 5
iMuneraprxfcrimus, nomcn patriamquc docemus:
' Qui bellum intukrimjqux caulla attraxerit Arpos.
Auditis
e
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQues» LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
3IO P. V I R G I L I I
Auditis ille hacc placido lic reddidit ore :
O fortunatx gentes Saturnia regna
Antiqui Aulonii, qux vos fortuna quietos
Soliicitat, fuadctque ignota laceffcre bella ?
Quicumque Iliacos ferro violavinius agros,
(Mitto ea,^ua: muris bellando exhaufta fub akis,
Quos Simois premat ille viros) infanda per orbei .
Q Supplicia , & fcelerum panas expendimus omni i
Vel Priamo miferanda manus. fcittrifte Minervx n
Sidus, & Euboicie cautes, ultorque Caphereus. 26
^ Militia ex illa divcrfum ad litus adafti, .
Atridcs Protci Menelaus adufque columnas
Exfulat ; Atna:os vidit Cyciopas Ulixes.
e Regna Neoptolemi referam, verfofque Penatis
e Idomenei 3 Libycone habitantis litore Locros J 1
<4 Ipfe Mycenseus magnorum duftor Achivom
Conjugis infanda: prima inter limina dextra
Oppetiit : devidam Aftam fubfedit adultei:.
Invidifle deos, patriis ut redditus aris
Conjugium optatum & pulchram Calydona vi
derem ?
Nunc etiam horribili vifu portenta fcquuntur ;
JL ^JZ Et focii a^millis pctierunt athcra pennis :
Fluminibufque vagantur aves, (heu dira meorum
m Supplicia !) & fcopulos lacrimolls vocibus inplenti
Ha:c adeo ex illo mihi jam fperanda fuerunt"^ 27
Tempore, cum ferro ca:leftia corpora dcmens
u Adpetii, & Vcneris violavi volnere dextram.
g Ne vero, ne me ad talis inpellitc pugnas.
Ncc mihi cum Teuciis ullum poft eruta bellum
Pcrgama : nec veterum memini lcctorvc malorumii
/ Muncra, qux patriis ad me port;jf is ab oris,
Vertite ad Anean^ ftetimus tcla alpera contra,
Contulimufque manus. e\"perto creditc, quantus
In clipeum adfurgat , quo turbinetorqueat haftam i
Si duo pra^terea talis Idxa tuliffet z 8 58
e Tcrra viros 5 ultro Inachias veniflet ad urbis
Dardanus, Sc vcrlis higcrct Grjccia fatis.^
A N E I D O S L T B. XI. 511
uicquid apud durx ceflatum eft maenia Trojx,
ectoris Aneacque manu viftoria Graium
:a:fit, & in dccumum vcftigia rettulit annum. e pc
>Ambo animis, ambo infignes praftantibus ailnis ;
IHic pietate prior. coeant in fadera dextra:,
|.Qua datur : aft, armis concurrant arma, cavete.
lEt refponla limul qux lint, rex optume, rcgis *
< Audilti, & qua: lit magno lententia bello. 295
Visca legati : variulque per ora cucurrit
4Aufonidum turbata fremor. ceu, faxa morantur
a|Cum rapidos amnis, fit claufo gurgite murmur,
I Vicina:que fremunt ripx crepitantibus undis.
' Utprimum placati animi , & trcpida ora quieruntj
Prxfatus divos folio rex infit ab alto :
.ilAntc equidem fumma de re ftatuilfe, Latini,
lEt vcllem, & fuerat melius ; non tempore tali
: Cogerc concilimn, cum muros adlidet hoftis.
Bellum inportunum, cives,cum gente deorum 305
Icviaifque viris gerimus ; quos nulla fatigant
' Pratlia, nec vidi pofiimt abliftere fcrro.
rSpem, fi quam adlcitis Atolum habuiftis in armis ,
Ponite 3 fpesfibi quifque. fedha;c , quam aneufta »
videtis.
Cetcraquarerum jaceantperculfariiina, 310
. Ante oculos interque manus funt omnia veftras.
■'Necquemquamincufo. potuit qua-plurima virtus
. Efle, fuit. toto certatum eft corpore rcgni.
■ Nunc adeo, qux fit dubix fententia menti,
. Expediam,6c paucis (animos ^dhibetc) doccbo./i 5
Eft antiquus ager, Tufco mihi proximus amni, 1
Longus in occafum, fin;s fuper ufque Sicanos,
Aurunci Rutulique fer^ant, ifc vomere duros
E.xercent coilis, atque horum afperrima pafcunt. <
■Hxc omnis rcgio fic celfi plaga pinea montis 320
^ :edat amicitia; Teucrorum : S< foederis xquas
Dicanuis leges, fociofque in regna voccmus :
. Confidant, fi tantus amor, & moenia condant.
' |iu alios finis aliamque capelfere gentein e
3/
l
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuesf LLC.
Images reproduced by ccxjrtesy of Koninkiijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
•f . V I R G 1 I- 1 I
tn
tlX animiis, pofluntque folo decedeic noftro :
Bis dcnas Italo texamus lobore navis,
Scu pluris conplere valent : jacet omnis ad undai-j
JVlatcrier: ipli numerimiquc modumciuc carinis i
Pra;cipiant : nqs a:ra, inanus, navalia dcmus. j
Prxterea, qui di^a fcrant, & foedera firment, 3 31
Centum oratores prima de gente Latinos it
Irc placet, pacifquc manu pra;tenderc ramos j J.
Munera portantis aurique eborifque talentaque '
Et fcUam rcgni trabcamque infignia noftri.
Confulitc in medium, & rcbus luccurrite fefTis. 3 3
Tum Drancesidem infcnfus, qucm gloriaTurni
Obliqua mvidia ftimulifquc agitabat amaris,
Largus opum, & lingua mclior, fed frigida bello v
Dextcra, confiliis habitus non futilis auttor, ^ j.
Seditione potcns (gcnushuic matcrna fuperbu 3#.
Nobilitas dabat, incertum de patre ferebat)
-Surgit, & his ^nerat diftis, atque aggcrat iras :
Rcm nuUi obfcuram, noftrx nec vocis egentem ,
Confulis, o bonc rex. cunfti fe fcirc fatcntur,
Quid Fortuna fgxat populi ; fcd diccre muflant. J4
Dct libertatcm fandi, ttatufqueremittat,
Cujus ob aufpicium infauftum morcfquc fmiftros
(Dicam^equidem, licct arma mihi mortcmque
netur)
Lumina tot cccidifle ducum, loiamque vidcmus
Confcdiflc urbem luftu : dum Troia tentat 3
Caftra fuga: fidens, ca:lum territat armis.
Unum etiam donis iftis, qua: plurima miiti
Dardanidisdicique jubes, unum, optime regum
Adjicias ; ncc te ullius violcntia vincat,
Qmn natam egregio gcncro dignifque hymcnais
Des pater, & pacem hanc actcrno foederc jungas.
Quod fi tantus habet mcntis Sc pcftora tcrror j
Iplum obieikmur, vcniamque oremusab ipfo :
Cedat j us proprium regi, pattiacquc rcmittat.
. Quid miferostoti^^in apertapcricula civis 3
^ ^ Projicis, cTLatio caput horum 6c caufla malorum
n
I
Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
51?
A N E I D O S L I B. XT.
i .Ib falus bcllo : pacem te polcinius omnes,
rne 3 limul p^icis Iblum inviolabile pignu^.
Imus ego (invifum quem tu tibi lingis cflc
' moroi) en lupplex venio. miferere tuorumi 3(^5
le animos, & pulfus abi. fat funera^fufi ^
Jlimus^ingentis^defolavimr -"^s. ^ e
4.t, li fama movet, fi tantum p^. . . . /obuc
lincipis, & fi adeo dotali$ regia cordi eli ;
«ide, atquc adverfum fidens fcrpeftusin hoftcni-
jllicet, ut Turno contingat rcgia conjun^c,
nms animx viles, inhumata inrietaque turba,
.frrnamur campis. & jam tu, fi qua tibi vis,
rfcatrii quid Martis habes, ilium afpice contra,
'i^tivocat.
aiibus exarfit didis violeiuia Turni :
gemitum, rumpitque has imo pcftore voccs :
irga quidem, Drance, femper, tibi copia fandi,
£m cum bclla manus pofcunt,patribuique vocatis
Tnus ades : fed non replenda eft ciuria vcibis, s ^^o
kx tuto tibi magna volant, dum diftinet hofteni
ager mgerorum, nec inundant fanguine foflar.
iJ>inde tona eloquio, folitum tibi : meque timoris
uiuc tu, Drance 5 quando tot ftragis acervos
f .ucrorum tua dextra dedit,paflimquc tropxis 3 S 5 ^ ^
Jignis agros. poflit quid vivida virtus,
Jloeriare licet : nec longe fciliccthoftes
< xrendi uobis : circumftant undique muros.
ius in adverfos ? quidcefias ? an tibi Mavors
fcitofa in lingua, pedibufque fugacibus iftis ^90
{hiper erit ?
Ifus egoraut quifquam mcrito,faedifiime,pulfum
iijuet, Iliaco tumidum qui crefccre Thybiim
jJiguine, & Euandri totam cum iHrpe videbit
J>cubuifle domum, atque exutos Arcadas armis ?
Sud ita me cxperti Bitias &: Pandarus ingens,
Jquos miile die viftor fub Tartara mifi ,
iilufus muris hoftiiique aggerc feptus.
"^Ua falui> bcllp. capiti cane talia demcns
O Darda-
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninkiijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
u4
tI4 T. V I R G I L I I
Dardanio, lebufq; tuis. proinde oninia magno
Ne cefTa turbare nietu, atque extollere vires
Gentis bis viftx : contra premere arma Latini.
Nunc &c Myrmidonum proceres Phrygia armatt
mifcunt,
Nunc &c Tydides, & Lariflacus Achillcs :
Amnis& Hadriacas retro fugit Aufidus undas.
Vel cum fe pavidum contra mea jurgia fingit,
Artificis fcelus, & formidine crimen acerbat.
Numquam animam talcm dcxtra hac (abfiftc mo
veri )
Amittes : habitet tccum, Sc fitpeftore in ifto.
Nunc ad te, & tua magna, patcr , confulta revcrtol
Si nuUam noftris ultra fpcm ponis in armis ;
Si tam deferti fumus, & femel agmine verfo
Funditus occidimus,neq3 habet Fortuna regrefTuia;
Oremus pacem, & dextras tendamus inertis.
Quamquara o, fi folitx quicquam virtutis adelTctt '
llle mihi ante alios fortunatufque laborum
Egregiufque animi, qui, ne quid tale videret,
Procubuit moriens , & humu femel ore momordit
Sin & opes nobis, & adhuc intafta juventus,
Auxilioque lubcs Italx populique fuperfunt \
Sin 5c Trojanis cum muito gloria venit
Sanguinc 3 funt illis fua funera, parque per omnis
Tempeftas ; cur indecorcs in limine primo
Deficimus ? cur ante tubam tremor occupat aiiub :
Muka dics variique labor mutabilis a:vi 42
Rcitulit in melius : multos alterna revifens
Lufit, & in folido rurfus Fortuna locavit.
Non erit auxilio nobis Atolus Arpi.
At Mcllapuserit, felixqucTolumnius, 5c quos
Tot populi mifcre duces. nec tarda fcquetur 43 ^
Gloria delecios Latio & Laurentibus agris.
i:ft & Volfcorum egregia de gente Camilla,
Agmen agens cquitum, & florentis a:re catervas.
Quod fi me folum Teucri in certamina pofcunt,
.Idque placctjtantumque bonis commuiubus obfto'
Nal
Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuesf LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
44 >
Aneidos Lib. XI.
I)n adeo has cxofa manus Vidoiia fugit,
I tanta cjuicquani pro Ipc tcfltarc recurem.
I) animis contra : vel magnum prxrtet Achillem .
taque Vglcani manibus paria induat arma
licet.vobis animam hanc foceroque Latino 440
[rnus ego, haud uili veterum virtute fecundus ,
/ovi. folum Aneas vocat. &, vocet oro.
\c Drances potius, five cft ha:c ira deorum,
)rte luat ; live eft virtus & gloria, toUat.
li hxc inter fe dubiis dc rebus agcbant
rjrtantes : caftra Aneas aciemque movebat
^mtius ingenti per regia teda tumultu
ce ruit, magnifque urbem terroribus inplet :
iftruftos acie Tiberino a flumine Teucros
!' rrhenamque manumtotis delcendere campii.
itemplo turbati animi, conculfaque volgi
_ l:ora, &i arreftx ftimulis haud moilibus irx.
.fi ma manu trepidi pofcunt: fremit arma juventus.
5::nt mxfti mulfantque patres. hic undique clamor
-vflenfu vario magnus fe tollit in auras. 45 5
;aud fecus, atque alto in luco cum fortc catcrvx
Iwnfcdcre avium, pilcofbve amne Padufx
^ nt fonitum rauci per ftagna loquacia c;^ni.
Mmo, ait, o cives, arrepto temporc, Turnus,
: )gitc concilium, &c paccm laudate fedentes : 4<5o
armis in regna ruant. nec plura locutus u
|)rripuit fefe, &: teftis citus cxtulit altis.
' i, Volufe, armari V^lfcorum edice maniplis :
ic, ait, 6c Rutulos. equitem Melfapus in armis,
[cum fratre Coras latis ditrundite campis. ^6s
rs aditus urbis firment, turrefque capefiant ;
tera, qua jufib, mecum manus inferat aima.
^ cct in muros tota.difcurritur urbc.
r3ncilium ipfe patcr 6c magna incepta Latinus
^ferit, ac trifti turbatus tempore diticrt : 470
^ultaque fe incufat, qui non acceperit ultro
rdanium itnean, generumquc adfcivcrit urbi.
cfodiunt alii portas, aut fixa ludefquc
O : Sub-
u
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninkiijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
316 r. ViRGiLir
Subvcdant : bello dat fignum rauca cruentum
Buccina. tum muros varia cinxere corona 47
Matronx pucrique : vocat labor ultimus omnis.
Nec non ad teniplum lummafque ad Talladis arc
Subvehitur magna matrum reginacaterva,
Dona ferens : juxtaqu^ comes Lavinia virgo,
Caufia malij^^tanrii^oculos dejefta decoros. ^sf*
Succedunt matres, &tcmplum ture vaporant j
Et mxftas alto fundunt de limine voces :
Armipotens pra^f^s belli, Tritonia virgo,
Frange manu lelum Phrygii pixdonis, & ipfum
Pronum ikrne folo, porcifq^ eftunde fub altis. 48
Cingitur ipfc furens certatim in proelia Turnus.
Jamque adeo Rutulum thoraca indutus aenis
Horrebat fquamis, furafque incluferat auro,
Tempora nudus adhuc^laterique accinxerat enfem^
Fulgebatquc alta decurrens aureus arce : 49C
Exfultatque animis, &: Ipc jam pra:cipit hoftem.
Qualis, ubi abruptis fugit prxfepia vinclis,
Tandcni liber equus, campoque potitus aperto,
Aut ille in paftus armcntaque tendit equarum,
Aut adfuetus aqua: perfundi flumine noto 4P:
Emicat, arreftilque fremit ccrvicibus altc
Luxurians : luduntque jubx per coUa, per armos..
Obvia-^cui, Vglfcorum acie comitante, Caanilla
Occurfit, portifque ab equo regina fub ipfis
Defiluit. quam tota cohors imitata reliftis 5
Ad teiram defluxit equis. tum talia fatur :
Turne, fui merito fi qua eft fiduciaforti,
Audeo & ALneadum promitro occurrere turmaf;
Solaque Tyrrhenos equites irc obvia contra.
Me finc prima manu tentarc pericula bcUi : 5
Tu pedes ad muros fubfifte, Sc moeniaferva.
Turnus ad ha:c, oculos horrenda in virgine fixus
O dccus Italia: virgo, quas dicerc grat[s,
Quafve r^fcrre parem i fed nunc, eft omnia quan^K
Ifte animus fupra, mecum partire laborem. 5i-#fr
Ancas, ut fama fidem mifiiquc reportant
Explo
3^7
V r I i> o s L T B. XI.
kploratores, equitum levia inprobus arnia
^ent campos : iple ardua moiitis
luperans advcntat ad urbem.
krta paro belli convexo in tramite fiiva:> 5 1 y
: bivias armato oblidam milite fauces.
iTyrrhenum ec]uicem conlatis excipe fignis ;
bcum acer MclVapus erit, turma:que Latina:,
Iburnique manus : ducis & tu concipe curam.
c ait, $c paribus Meflapum in protiia ditkis 520.
)natur, fociofque duces 3 pergit in hoftem.
kcurvo anfradu valies, adcommoda fianiii
Irmorumque doiis . quam denfis frondibus atrum
tguet utrimque iatus 3 tcnuis quo femita ducit,
Sgufta^que feiunt fauces aditufque maligni. 5 2 j
^ ]4iiP^LUi.|p?cu^
anitics ignota jacet, tutique receptus :
u dextra Ixvaque veiis occurrcre pugn ;^\
ire inftare jugis, & grandia volvere la.xa.
ic juvenis nota fertur regione viarum ;
kripuitque locum, & fiivis infedit iniquis,
jblocem interea fuperis in fedibus Opim,
Inam ex virginibus fociis facraque caterva
bnpcllabat , 8c has trifti Latonia voces
|re dabat : Graditur beiium ad crudeie Camiiia,
virgo, & noftris nequicquam cingitur armis,
i ira mihi ante aiias. neque enim novus ifte Dian^
:nit amor, fubitaque animum duicedine movit.
lifiis ob invidiam regno vircfque iiiperbas
iverno antiqua Metabus cum exccderet urbe,540
fantem, fugiens media inter pralia beiii,
iftuiitexiiiio comitem, matriique vocavit
-omine Cafmiila% mutata parte, Camiiiam.
Ye, linu prx fe portans, juga ionga petebat
blorum nemorum : teia undique fa:va premebant,
Ircircumfufo voiitabant miiite Volfci.
pce fug35^ medio (ummis Amafcnus abundans
Dumabat ripis ; tantus fe nubibus imber
perat, iilC) innare parans, infantis amore
O 3
530
u
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuesf LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
3i8 P. VlRGlLll
Tardatiir, caroquc oncri timct. omnia fecum 5 5
Vcrlanti fabito vix haic fententia fcdit.
Tclum inmanc, manu valida quod fortc gcrebat |
!Bcllator, folidum -nodis & roborc cofto 5 '
Huic natam, libro & filveftri fuberc claufam,
Inplicat , atquc habilem mcdix circumligat haftx
Quam dextra ingcnti librans ita ad a:thcra fatur :
Alma, tibi hanc, ncmorum cultrix Latonia virgo ,
Ipfc pater famulam vovco : tua prima per auras
Tclatenensfupplcx hoftem fugit. accipe, teftor,
Divatuam, (\ux nunc dubiis conmittitur auris.^tf
Dixit, & addudto contortum haftilc laceno
Inmittit : fonucrc undar. rapidum fupcr amncm
Infelixfugit in jaculo ftridcntc Camilla.
At Metabus, ma^na p ropi_u s jam urgucntc catcrva»
Dat fcfe fluvio,atquc haftam cum virgine viftor $6$
Graminco donum Trivia: dc ccfpite vellit.
Non illum teftis ullx, non mocnibus urbes
Acccpcrc, nc^uc ipfc manus feritatc dcdilTet :
Paftorum & lolis cxcgit montibus xvum.
Hic natam, in dumisintcrquc horrcntia luftra, J^d*
Armcntalisequar mammis & laftc ferino
Nutribat, tencris inmulgcns ubera labiis.
IJtquc pcdum primis infans vcftigia plantis
Inftiterat, jaculo palmas oncravit acuto : '
Spiculaquc cx humcro parvx fufpcndit 6c arcum.
Pio crinali auro, pro longx tcgminc pallx,
Tigridis cxuvix pcr dorfum a vcrticc pendcnt.
Tela manu jam tum tcnera pucrilia torfit,
Et fundam tcrcti circum caput egit habcna :
Srrymoniamquc grucm.aut album dcjecit olorcm. *
Multx illam fruftra Tyrrhcna pcr oppida matics
Optavcre nurum. fola contcnta Diana
.iS.tcrnum telorum virginitatis amorem j
Intcmerata colit. vcUem haud corrcpta fuilTc r
Militiatali, conata bceircrc Tcucros :
Cara mihi comitumquc forct nunc una mearum.
Vcrum agc , quandoquidem fatis urguctur accrbis.
Labcu
Jt,NEIDOS LlB. XI. 319
c, Nympha, polo, finifque invife Latinos,
s ubi infaufto conmittitur omine pugna..
c cape j & ulfricem pharetra deprome fagittam :
c quicumque facrum violarit VQlnere corpus,
s Italufve, mihi pariter det fanguine pcenas.
ego nube cava miferandx corpus & arma
Jpoliata feram timiulo, patrixque rcponam.
it : at illaleviscaelidemhla perauras S9S
onuit, nigro circumdata turbine corpus.
Ti manus interea muris Trojana propinquat,
2 ufcique duccs, equitumque exercitus omnis j
ugfcnpoliti numero in turmas. fremit xquore toto
Jpfultans fonipes, & prefTis pugnat habenis 600
> !ic obverfus 6c huc : tum late ferreus haftis
a)rret ager, campiqiie armis fublimibus ardent.
i.x non Meflapus contra, celerefque Latini,
i;cum fratie Coras, & virginis ala Camiiljc,
verfi campo apparent : haftafque reduftis 60$
tendunt longe dextris, & fpicula vibrant :
ventufque virum fremitufqj ardefcit equorum,
ipque intra jaftum teli progrefllis luerque
bftiterat:fiibito erumpunt clamorc frcme ntifquc
:hortantur equos: fundunt fimul undiq; tela 610
ebra nivis ritu, cxlumque obtexitur umbra.
ontinuo adverfis Tyrrhenus & acer Acontcus
)nixi incurrunt haftis, prim*ique ruinam
mt Ibnitu ingenti, perfraftaquc quadrupcdantum
ftora peftoribus rumpunt. excuflus Aconteus,5i 5
minis in morcm aut tormcnto pondcris afti,
cipitatlongc, &: vitam difpergitin auras.
cmplo turbatx acics, vcrfique Latini
spciunt parmas, & cquos ad moenia vertunt.
:ocs agunt : princeps turmas inducit Afvlas. 6zo
mquc propinquabant portis, rurfufque" Latini
lamorcm toliunt, & mollia colla rcftcftunt :
Xi fugiunt, pcnitufquc datis rcferuntur habenis.
ualis iibi alterno procurrens gur^ite pontus
unc ir.it a\ terras , fcopulofque Tuperjacit undauj^
O 4 S^^u-
u
/7
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninkiijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
310
P. V I R G I L 1
Spumeus, extiemamque finu perfundit^renam : I;
Nunc rapidus retro, atque seftij revoluta refoibens
Saxa fugit , litufque vado labente relinquit. ifc
Bis Tufci Rutulos egere ad moenia verfos : ^
Bis rejedti armis refpeftan^terga tegentcs. <5 3(*<
Tertia fed poilquam congreffi in proelia totafque
Inplicuere inter fe acies, legitque virum vir ;
Tum vero Scgemitus morientum , & fanguine in
alto
Armaque, corporaque, & permixfi CTcde virorum
^ Scmnnimes volvuntur equi : pugna afpera furgit.
^ Orulochus Remuli, quando ipfam horrebat adirC;
Haftam iatorfit equo, fcrrumque fub aure reliquit
Quo fonipes idu furit arduus, altaque jaftat
i4 Volneris inpatiens arredo peftore crura.
/ Volvitur ille exculTus humi. CatiUus Iqjan, 6
Ingentemque animis, ingentem corpoic & armis
-5t^ Dejicit Herminium : nudo cui vertice fulva
^ Cxfaries, nudique humcri. nec volnera terrent :
Tantus in arma patet. latos huic hafta per armos
A£ta tremit, duplicatque virum transhxa dolore.
Funditui ater ubique cruor : dant funera ferro
Certantes, pulchramq^ petunt per vulnera moitem
At medias intei cxdes exf-iltat A mazon,
^^i^ Unum exfeita latus pugna', phaietrata Camilla :
X. Et nunc lenta man u fpargens haftilia denfet : 6 jo
Nunc validam dextra rapit indefefla bipennem.
Aureus ex humero fonat arcus, 6c arma Dianat.
Illa etiam, fi quando in tcrgum pulfa rccefiit ,
Spicula converfo fugientia dirigit arcu.
At circum lefta: comitcs, Larinaquc virgo, ^ 5 y
' Tullaque, & xratam quaticns Tarpeiae lecurcm,
y Italides ^ quas ipfa decus fibi dj^a Camilla
e Delegit, pacifque bong^ bellique miniftras.
ojt^ Qiiales Threiciicum flumina Thermodontis
rulfant, & piftis bellantur Amazones armis : 66o
Seu circum Hippolyten, feu cum fe Martia curru
Pfinthefika refcit, magnoquc ululantc tumultu
Fcmi-
1
1
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
A.NETDOS LlB.
minca exfultant lunatis agmina pekis.
>uem telo primum, quem poftremum afpera viiro
ejicis J aut quot liumi morientia corpora fundi^ ':
unarum Clytio primum patie : cujus apertum
dvcrfi longa tranfverberat abiete pecius.
anguinis ille vomcnsriv ecrucnt: n
andit humum^morienl.^ . nere vcii;...
um Lirim Pagafumque fuper : quorum alter ha-
benas 670
uftbfib revolutus cquo dum colligit , alter
'um (ubit, ac dextram labenti tendit inermem ,
rrarcipites pariterque ruunt. his addit Amaftrum
] ^ippotaden : lequiiurque incumbens eminus hafta
"eieaque Harpal^cumqu? Pci^v'-'^^ rr C iiro-
mimque : 67 s
l^uotque emifia manu contoriit fpicuia virgo,
fot Phrygii cecidere viri. procul Ornytus armis
ii,gnotis, & equo venator lapyge fcrtur :
j|tui pellis latos humeros erepta juvcnco
^ugnatori operit : caput ingens oris hiatus,
t malx texere lupi cum dentibus albis,
greftifquc manus armat fparus. ipfe catcrvis
ertitur in mediis, 6c toto vertice fupra eft.
unc illa exceptum ( nequc enim labor agmi.ic
verfo)
llt^?jjrra|icit, & fuper hxc inimico pectore fatox : 685
iivis te, Tyrrhene, feras agitarc putafti ?
jiftlP^Advenit qui veftra dies muliebribus armis
ttj^ipVerba redarguerit, nomen tamen haud Icve patrun>
anibus hoc referes, teio cecidific Camilla
rotenusprfilochum &Buten,duo maxima lcucia
5^-pCorpora : red.Buten averfum cufpide fixit
oricam galeamque inter, qua colla fedentis
Lucent, & Ixvo dependet paima lacerto :
sOrfilochum fugiens, magnumq; agitata per orbem
ludit gyro interior, fequiturque fequentem. 695
Tum validam perque arma viro perq-, offa fecurim,
Ahior exfiugcns, ojanti U multa prccaaiti
O j Con-
i
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninkiijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
Cougcminat : vulnus calido rigat ora cerebro. Ji
Incidit huic, lubitoque afpettu territus hxlit |^
Apcnninicolx bellator fiiius Auni , joi
Haud Liguru extremus , dum fallere fara finebani
Ifque ubi fe nullo jam curfu evadere pugna:
Pofie, neque inftantem reginam avertere cernit ;
Confilio verlare dolos ingrefms & aftu,
Incipit hxc. Quid tam egiegium, li femina forti
Fidis equo ? dimitte fugam, &c te comminus arquo
Mecum crede folo, pugnxque accingcpcdcftri ;
Jam nofces, ventofa fcrat cui gloria laudeni.
Dixit : at illa furcns, acrique accenfa dolore,
Tradit equum comiti^paribufq^refiftit in armis,; lOh
Enfe pedes nudo puraque interrita parma. 1
At juvenis, vicifie dolo ratus, avolat ipfe,
(Haud mora) converfifque fugax aufertur habeni
Quadrupedemque citum ferrata calce fatigat.
Vane Ligus, fruftraque animis elate fuperbis, 7 1
Nequicquam patrias tentafti lubricus artis :
Nec fraus te incolumem fallaci perferet Auno.
Hxc fatur virgo, & pernicibus ignca plantis
Tranfit equum curlU, frenifquc adverfa prehenfis
Congrcditur^panafque inimico ex fanguine fumit.
Qiiam facile accipiier fiixo facer alcs ab alto
Conlequitur pcnnisfablimem in nubc colum.bam
Conprenfamquetenet, pedibufque evifcerat uncis
Tum cruor, & voifx labuntur ab xthcrc plumx.
Atnon hxc nullishominum fator arqjdeorum 725
Obfervans oculi^fummo fedet ahus Olympo.
Tyrrhenum genitor Tarchonem in pra*lia fxva
.Sufcitat, & ftimulis haud mollibus injicit iras.
Ergo inter cxdes cedentiaque agmina Tarchon
Ferrur equo, variifque inftigat vocibus alas, 7 t, o
Nomine quemq, vocans: reficitq, in prceliapulfos.
Quis metus, olnumquam dolituri,o"fempex inertei
Tyrrheni, qux tanta animis ignavia venit ?
Fcmina palantisagir, atque hxc agmina vertit ?
Quo fcirujn,quHlvc hxc gerijauitcla iurita dextris?
A
J5.NEinos LiB. XI.
M non in Vcncrem fegnes nodturnaque bella
iit, iibi curva choros indixit tibia Bacchi, r
f< c dapes & plcnx pocula mcnfa:. ^ ^
... hocftudiam : c^-.iin facra lecundus haru-
ipex
mtiet, ac lucos vocet iioftia pinguis in altos. 740
iicc eftatus, equum in medios moriturus & ipfc
ifuicitat, & Vcnulo adverfum fe turbidus infert,
^reptumquc ab equo dextraconpleditur hoftem,
Igremium ante fuum multa vi concitus aufcrt.
Miitur in cxlum clamor : cunftique Latini 745
invertere oculos. volat igneus a:quore Tardion,
bma virumque ferens: tum fumma ipfius ab harta
:fringit ferrum 5 & partis rimatur apertas,
la vulnus letale ferat : contra ille rcpugnans
iftinctTjuguio dextram, & vim viribusexit. 750
tque volans alte raptum cum fiilva draconcm
knaquila, inplicuitq, pedes, atq; unguibusha:fit :
pcius at fcrpens finuofa volumina vcrfat , .
rreftifquc horret fquamis, & fibilat ore ,
luus infurgens : illa haud minus urguet obunco
liftantem roftro , fimul a:thera verberat aiis.
-x^aud aliicrprxdam Tibuitum ex agmine Tarchon
mat ovans. ducis exemplum eventumquc lccuti
' .V incurrunt. tum fatis debitus Arruns
jacuio & multa prior arte Camillam j6c
|ircuit, &, qux fit fortuna facillima, teijtat. ' nn
la ic cumque furens medio tuiit agminc virgo,
ic Arruns fubit, & tacitus veftigia luftrat :
kua viftrix redit iiia , pcdcmque ex hofte reportat,
tac juvcnisfiutimcelcrijsdctorquet habenas. 76 ^ f 1
tos aditus, jamque hos aditus,omnemque pererrat
^ndique circuitum ; & certam qur;tit inprobus ha-
ftam.
norte facer Cybcla: Chloreus, olimque facerdos,
liifignis longe Plirygiis fuigebat in armis, /
)umantemque agitabat equum:quem peiiis acni<i
i piumam Iquamis.auio conferta tegcbat.
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
I
3i4 V I R c I L 1 1
Ipfe, peregrina ferruginc clarus & oftro ,
Spicula torquebat L^cio Goitynii cornu.
Aureus ex humeris lonat arcus, & aurca vati
Caflida: tum croceam chlamidemque finufque crc-
pantis 775
Carbaieosfulvo in nouiun coUegerat auro ,
Piftusacutunicas & barbara tegmina crurum.
Hunc virgo, five ut templis pr^efigeret arma
Troia, captivo five ut fe ferret in auro , d
Venatrix unum ex omni certamine pugnx 7»d|
Ca:ca fequcbatur 3 totumque incauta per agmea
Fcmineo prarda: & fpoliorum ardebat amore :
Telum ex infidiis cum tandem tempore capto
Concitat, & fuperos Arruns fic voce precatur : J
Summe detTm, fandi cuftos Soradis ApoUo,
<^m primi colimus, cui pineus ardor acervo
Pafcitur 3 & medium freti pietate pcr ignem
Cultores mulca premimus veftigia pruna j i
Pa, pater, hoc noftris aboleri dcdccus armis, |
Omnipotens. non exuvias pulfxve tropxum 79i
Virginis, aut fpolia ulla peto. mihi cetera laudem
Fafta ferent. ha:c dira meo dum vulnere peftis .,
Pulfa cadat, patrias remeabo inglorius urbcs.
Audiit, & voti Phoebus fuccedere paitem ]
Mente dedit: partem volucris difperfit in auras.79 J - \
Sterncret ut fubita turbatam morte Camillam, j
Adnuit oranti : reducem ut patria alta videret, m
Non dedit ; inquc notos vocem vertt^re procellx.
Ergo, ut mifla manu fonitum dedit hafta per auras, .|
Convertere animos acris, oculofque tulere 800 .j
e Cundi ad reginam Volfci. nihil ipfa neque aurgs, |p
Nec fonitus memor, aut venientis ab xthere teli }
Hafta fub exfenam donec perlata papillam
H^rfit, virgincumque ahe bibit ada cruorem.
Concurrunt trepidx comites, dominamq^ ruentem:
Sufcipiunt. fugit ante omnis exterritus Arruns
Lxtitia mixtoque metu : ncc jam amplius haftx
Cicdcre, aec telis occuiicie viiginis audct.
Ac
A N E I n o s L I B. X I. 315
c velut ilk, prius quam tela inimica fcquantur,
k)ntinuo in montis leie avius abdidit altos, 8 1 0
ccifo paftore lupus magnove juvenco,
onfcius audacis fadi, caudamque remulcens
R^ubjecit pavitantem utero, filvafque petivit.
aud fecus ex oculis fe turbidus abftulit Arruns ;
ontentufque fuga mediis fe inmifcuit armis. 815
la manu moriens telum trahit : offa fcd inter
^rreus ad coftas alto ftat voinere mucro.
abitur exfanguis : labuntur frigida leto
utw ^umina. pu rpureus quondam color ora reliquit.
j' Tum fic exjpirans Accam cx acqualibus unam 820
Idloquitur 9 fida ante alias qua: fola Camillx,
i^cum partiri curas ^ atquc harc ita fatur :
tiaftenusjAcca ibror, potui : nunc vulnusacerbum
3onficit, & tenebris nigiefcunt omnia circum.
ifFuge, & ha:c Turno mandata novilTima perfcr :
iuccedat pugnx, Trojanofquc arceat urbe.
(amque vale. llmul his dicHs linquebat habenas,
.d terram non fponte fiuens. tum frigida toto
•auUatim exfolvit fc corpore, lentaque coUa
't captum ieto pofuit caput, arma relinquens : 8 30
Itaque cum gcmitu fugit indignata fub umbias.
'um vero inmcnfus furgensfcrit aurca clamoi
^Sidera : dejefta crudefci.t pugna Camilla.
Incurrunt denli fimul omnis copia Teucrum ,
iTyrrhcnthliquc duccs, Euandriquc Arcades alx.
At Trivioc cuftos jam dudum in montibus Opis
^ita fedet fummis, fpedatque interrita pugnas :
fUtq; procul medio juvenum in clamore furcntum
Profpexit trifti mulfcatam mortc Camiliam j
Ingemuitque, deditque has imo peclorc voccs
Heu nimium, virgo, nimium crudeie luifti
iupplicium, Teucros conata laccircrc beilo !
Jec tibi defertx in dumis coluifTe Dianam
•rofuit, aut noftras liumero geflilfc pharetra s :
^^^lpNon tamcn indecorcm tua te regina re liquit
tr 'Extrema jam in morte : ncq^ hoc fine ncmine leTa
I O 7 per
X
c
OL
840
I
^
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by coortesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
850
32(r T. V 1 R f; I L 1 I
e Tcr gentis erit 3 aut famam patieris inultx.
Nam quicumque tuum violavit vulncre coipu^,
Morte luet merita. Fuit ingens montc fub alto
Regis Derccnni terrcno ex aggere buftum
Antiqui Laurentis, opacaque ilicc teclum :
HicDca fe primum rapido pulcherrima nilii
Siftit, & Arruntem tumulo fpcculatur ab alto.
Ut vidit fulgentem armis, ac vana tumentem ;
Cur, inquit, diverfus abis ? huc dirige gre(rum,8 5 J
Huc periture veni : capias ut digna Camillsc
rracmia. tune etiam tclis moriere Dianx ?
Dixit, & aurata volucrcm Threifla lligmam
Depron^it pharetra , cornuque infenfa tetcndit , .
Et duxitlonge^ donec curvatacoircnt 860
Inter fe capita, 6c manibus jam tangeret xquis,
Lasva aciem ferri, dextra nervoque papillam.
e Extemplo teli ftridorem auralque fonantis
Audiit una Arruns, hxfitque in corpore ferrum.
lllum exfpirantem focii atque extrema gemente
Obliti ignoto camporum in pulvere linquunt :
Opis ad artherium pennis aufertur Olympum.
Prima fugit, domina amifla, levis ala Camillx :
Tiubati fugiunt Rutuli : fugit acer Atinas :
Disjedique duces defolatique manipli tjo
Tuta petunt, & equis averli ad ma^nia tendunt.
e e Nec quifquam inltantis Teucros letumquc fercntis
Suftentare valettelis, aut fiftere contra :
^ Sed iaxos referunt Jjumeris languentibus arcus :
Quadrupedumqj putrem curfu quatit ungula cam-
pum.
Volvitur ad muroscaligine turbidus atra
Pulvis, & e fpeculis pcrcuflx peftora matres
Femincum ciamorem ad cxli fidcra tollunt.
e Qui curfu portas primi inrupere patcntis ,
Hos inimica fuper mixto premit agmine turba: 880
Nec mifcram effiigiunt morrem/ed liminc in ipfo;
Moenibus in patriis, atque inter tuta domorum,
5l Confixi exfpiiant animas. pars claudcre po.rtas
i
Nct I
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
A N 1. I D o S L I B. X 1.
foc iisapcrireviam, nec maMiibus audent
xcipere orantis : oriturquc mifcrrima cades 8 8 s
^cfendentum armis aditus , inque armarucntum.
Ixcluli ante oculos lacrimantumquc oraparcntum
^ars in prarcipitis folTas, urguente ruina,
'olvitur : inmiffis pvirs caca & concita fienis
rietat in poitas, & duros ob^ice poftes, g po
)fa: de muris fummo ccrtamine matres
Monftrat amor vcrus patrix) ut vidcre Camillam ,
Tcla manu trepida^ jaciunt 3 ac robore duro
Itipitibus ferrum fudibufque imitantur obuftis
^ 'rarcipites, primxque mori pro ma^nibus ardcnt.
1:nterea Turnum in filvis farviffimusinplet''
L.^Iuntius, & juveni ingentem fert Acca tumultum :
' 3eletas Vollcorum acies, cecidifle Camillam ;
' igrucrc infenfos hoftis, & Martc fecundo
mnia corripuifle : metu jam ad mocnia ferri. 900
!*lle furens (& fa:va Jovis fic numina pofcunt)
^cfcrit obfeflbs collis, ncmora alpera linquit.
aVix e^confpcftu exierat, campumque tcncbat,
puin pater Aneas, faltus ingreflus apcrtos,
Ixfuperatque jugum, filvaque evadit opaca. 90 j
lic ambo ad muros rapidi totoquc fcruntur
\gmine, nec longis inter fe pafiibus abfunt,
X limul iLneas fumantis pulvcrc campos
^-oProfpexit longe, Laurentiaquc agmina vidit 3
fxvum Anean adgnovit Turnus in armis, 910
dvcntumquc pcdum flatufque audivit equorum :
^ontinuoque ineant pugnas, & proelia tentent 3
Mi rofeus feflbs jam gurgite Phoebus Hibero
"^inguat cquos, nodcmque die labcnte rcducat.
'onfldunt caftris ante lubem, £c moenia vallant.
yyx
4.
f. VIR.-
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuesf LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
318
V I R C I L T I
D O S
K ^P. VIRGILII MARONIS
Du^^e<Ut^4 Ttc^i^t ilirU^r oeclitt^ ayr-^^r.
iE N E I
TUrnus ut infraftos advcrfo Marte Latinos
DefccifTc vidct, fua nunc pionufla repolci ,
Se fignari oculis ; ultro inplacabilis ardct :
AttoUitque animos. Poenorum qualis in arvis,
Saucius ille gravi venantum vulncrc peftus, $ \
Tum dcmum movet arma leo, gaudctquc comantis
Excutiens cervice toros, fixumque latronis
Inpavidus frangit telum, 2c frcmit ore cruento. jp.*
Haud fccus acccnfo glifcit violcntia Turno.
jf Tum fic adfatur regem , atque ita turbidus infit : i o
Nulla mora in Turno: nihil eft quod dicia retractet
Ignavi Aneada:^ necj qua- pcpigerc, recufent.
Congredior. fer facra, patcr, Sc concipe foedus.
Aut hac Dardanium dextra fub Tartara mittam
Defertorem Afia:, (fedeant fpedentque Latini) i S
Et folus ferro crimen communc refcllam :
Aut habeat viftos j cedat Lavinia conjunx.
I Olli fcdato rcfpondit corde Latinus :
6 prxftans animi juvenis, quantum ipfe feroci
Virtutc exfuperasjtanto meinpenfius xquum eft 20
Confulere,atq3 omnis mctuentem expendere cafus»
Sunt tibi regna patris Dauni, funt oppida capta
Multa manu j nec non aurumque auimufque La^
tino eft.
^ Sunt alia: innubtoe Latio & Laurentibus agris
Nec genus indecores. fine me hxc haud moUia fatii
Sublatis aperire dolis : fimul hoc animo hauri.
Me natam niilli veterum fociare procorum
Fas erat idque omnes divique hominefqjCanebant,
Vidusamore tui, cognato languine viftus,
Coniugis & lacrimis^vincla omnia rupi : 30
I
Early European Books, Copyrighf © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninkiijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
itNEiDos I XII. 3:5>
roiniHam eripui genero : arma lapia rumfi.
x illo qui me cafus, qux, Turnc, requantur
elia, vides 3 quantos primus patiare labores.
ib magna vidti pugna vix urbe tuemur
pes Italas : recalent noftro Tibcrina f- ^ 35
auguineadhuc, campiquc Uigcntcsi .1. . albent.
^io refcror toties 5 qux mentem inlania mutat J
»i Turno exftindo focios fum adfcire paratus 1
^ur non incolumi potius certamina toUo ? 0
iiid confanguinei Rutuli, quid cetera dicet 40
lia 3 ad mortem fi te (Fors difta reftuet)
odiderim, natam conubia noftra pctentcm ?
elpice res bello varias: miferere parentis
ongxvi, quem nunc moeftum patria Ardea longe
Dividit. Haudquaquam diftis violentia Turni 45
rlcftitur : cxfuperat magis argrefcitquc medcndo.
iUt primum fari potuit, lic inftitit orc :
,:^am pro me curam geris , hanc precor, optime 1
pro me
eponas, letumque finas pro laude pacifci.
t nos tela, pater, ferrumque haud debile dcxtra 50
Spargimus, & noftro fequitur de vulnere fanguis.
~ ongc illi dea mater erit, qux nube fugacem
eminea tegat, & vanis fele occulat umbris.
t regina, nova pugnx conterrita forte,
lcbat^ &: ardentcm generum moritura tencbat : j f
urne, per has ego te lacrimas, per fi quis Amatx
angithonos animum : (Ipes tu nunc una, fencdx
u requics miferx : decus imperiumquc Latini
>^ Te pcncs : in te omnis domus inclinata rccumbit )
4Unum oro: defiftc manum conmittere Teucris.
Qiii te cumquc manent ifto certamine cafus,
m Et me, TurnCjmancnt. fimul ha:c invifa rclinquam
Lumina, nec gcnerum Anean captiva vidcbo.
P i Acccpit voccm lacrimis Lavinia matris,
P^^riagrantis perfufa genas : cui plurimus igncm
' Subjccit rubor, & calcfafta per ora cucurrit.
m
Ii;diim fanguineo veluti violaverit oftio
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
3 30 P. V I R G I L I I
Si quis cbur, aut mixta rubent ubi lilia multa
Alba rofa : talis virgo dabat orc colores.
Illum turbat amor. figitque in virgine vultus : 71
^ Ardet in arma magis, paucifque adfatur Amatam;^
Ne, qua^fo, ne me laaimis, neve omine tanto
Profequcre in duri certamina Martis euntem,
O matcr : neque enim Turno mora libera mortis.
t NuntiushaccIdmonPhrygiomeadidatj^ranno yjJ
Haud placitura refer. cum primum craftina carlo
Puniceis invefta rotis Aurora rubebit,
Non Tcucros agat in Rutulos: Tcucrum arma quic-
fcant,
Et Riuulum. noftro dirimamus fanguinc bcUum.
lllo quarratur conjunx Lavinia campo. Soi
Harc ubi diita dcdit, rapidufque in tcda rccefiit,
Pofcit cquos, gaudctque tuens antc ora frcmentis : \ .
Pilumno quos ipfa dccus dedit Orithyia : | !
Qui candore nives antcirent, curfibus auras. »
Circumftant propcri aurigx, manibufque laceflunt .«u
Pedora plaufa cavis, & colla comantia pcftunt. f ^ii
Ipfe dchinc auro fqualentem alboque orichalco
Circumdat loricam humcris : fimul aptatTiabcndc
Enfemquc clipcumque, & rubrx cornua criftae :
Enfcm qucm Dauno ignipotens dcus ipfc parenti
Feccrat, & Stygia candentem tinxcrat unda.
Exin, qux mediis ingcnti adnixa columna:
JLdibus adftabat, validam vi corripit haftam ,
Adoris Aurunci fpolium : quaflatquc trcmcntcm ,^ h.
Vocifcrans: Nunc,o numquam fruftrata vocatus 9J.^,?jR
Hafta mcos,nunc tempus adcftitc maximus Aftor ,
Te Turni nunc dextra gcrit. da ftcrnerc corpus,
u, Loricamque manu valida lacerare rcvglfam
e . Semiviri Phrygis, & fadarc in pulverc crinis :
^ Vibraros calido ferro m^rrhaque madentis. 1 00 *
^His agitur Furiis. totoque ardcntis ab ore
Scintillx abfiftunt : oculis micat acribus ignis.
Mugitus vcluti cum prima in proclia raurus
my» Terjeiiicos cict, atque ivafvi in coriuia tcntar,
Arbc*
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
110
J^.NEIDOS LlB. XII
jboris obnixus trunco , ventofquc laceflu
libus, & fparfa ad pugnain proludit arena.
c minus intcrea maternis farvus in armis
leas acuit Martem, & fe fufcitat ira,
l)lato gaudens coiiponi foedcre bellum.
km focios mctftique metum folatur luli,
ira doccns : regique jubetrefponfa Latino
krta referre viros, & pacis diccre leges.
Iftcra vix fummos fpargebat lumine montis
Vta dies 3 cum primum alto fe gurgite toliunt
llis equi, lucemque elatis naribus effiant ; 1 1 J
kmpum ad ceitamen magnx fub moenibus urbis
Imenfi Rutulique viri Teucriquc parabant 3
' r'medioque focos, & dis communibus aras
i rramineas. alii fontemque ignemque ferebant
t . elati lino, & veibcnatempora vindi. 120
. occdit lcgio Aufonidum, pilataque plcnis
gmina fe fundunt portis. hinc Troius omnis,
, .... yrrhenufque ruit variis excrcitus armis j
aud fecus inftrudi ferro, quam fi afpera Maitis
agna vocet. nec non mcdiis in millibus ipfi iiS
udorcs auro volitant oftroque decori,
f t genus Aflaraci Mneftheus, &: fortis Afylas ,
t Mefiapus cquom domitor, Neptunia proles.
L ^tque dato figno fpatia in fua quifaue leceflit ,
ij«>efigunt tellure haftas, & fcuta reclinant. 1 3«
W'um ftudio cfFufx matrcs, & volgus incrmum,
vavalidique fcnes, turris & tcda domorum
.)bfcdcre : alii portis fublimibus adftant.
At Juno ^fummo, qui nunc Albanus habetur,
fTumncque nomcn crat , ncc^honos, aut gloria
monti) ^
'*rofpicieris tumulo campum afpcclabat , & ambas
nmcntiim Troumquc acies, urbemque Latini.
xtcmplo Turni fic eit adfata fororem
iva deam, lUgnis qux fluminibufque fonoris
tofidet : hunc illi rcx xtheris altus honorcm 1 4-0
ro viri-iiiicatc racravit :
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninkiijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
33i
Nympha deciis fluviorum,animo gratilTima noft
Scis, ut te cunftis unam, quxcumque Latinx
Magnanimi Jovis ingratum afcendcre cubile,
/ Practulerim, ca:liquc lubens in parte locarim :
Difce tuum, nc me incufes, Juturna, dolorcni.
Qua vifa cft fortuna pati, Parcxque finebant
Cedere res Latio, Turnum & tua moenia texi :
Nunc juvenem inparibus video concurrere fatis
Parcarumque dies & vis inimica propinquat. i soii
Non pugna afpicere hanc oculis, non foedera poflu.cT
Tu pro germano li quid prxfentius audes,
Pergc : decet. forfin mifcros meliora feqnentur.
.yj^ Vix ea, cum lacrimas oculis Juturna profundit,
Terque quaterq-, manu peftuspcrcuflit honeftum.r
Non lacrumishoctempus, ait Saturnia Juno :
c Adcelcra, & fratrem (fi quis modus) cripe morti ;
Aut tu beila cie, conceptumquc excutc foedusT'
Auftor cgo audcndi. fic cxhonata reliquit
Inccrtam, Sc trifti turbatam volnerc mcntis. 1 6c
Intcrea rcges (ingenti molc Latinus
Quadrijugo vehitur curru, cui tcmpora circum
Aurati bis fex radii fulgentia cingunt,
Solis avi (pccimen : bijis it Turnus in albis,
Bina manu lato crifpans haftilia ferro. iCs
Hinc pater Ancas Romana: ftirpis origo,
Sidcrco flagransclipeo, & cxleftibus armis,
Et juxta Alcanius magnar Ipcs altera Roma:)
Procedunt caftris, puraque in vcftc facerdos
Sjtigcri foetum fuis, intonfamquc bidentem 170
Attulit, admovitquc pecus fiagrantibus aris.
Illi ad furgcntcm converfi lumina folem
Dant frugcs manibus falfas, Sc tempora ferro
Summa notant pecudum, paterifquc altaria libant. n
Tum pius iLncas ftrifto fic cnfe precatur : 1 7
Efto nunc Sol teftis Sc hxc mihi terra vocanti,
Q^uam proptcr tantos potui perferrc labores,
Et patcr omnipotcns, & tu Saturnia Juno 3
Jam mclior,jam,diva,precor ; tuqj inclute Mavor
Cund
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQues» LLC.
Images reproduced by coortesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
AKEIDOS Li15. XII. 3J3
uncVa tuo qui bclla, patcr, fub nuininc torqucs ;
^ontilquc, fluviofque voco, quxque a:thcris alti
clligio, & qux ca:rulco funt numina ponto ;
llerit Aulbnio li fors vicloria Turno 5
nvcnit Euandii viftos dircedere ad urbcni.
dct lulus agris : nec poft arma ulia rebellcs 1 8 5
neada: refcrcnt, fcrrove hxc regna laccircnt.
iSin noftrum adnuerit nobis victoria Martcm,
'{^Ut potius reor, & potius drnumine firmcnt)
f""on cgo ncc Tcucris Italosparcre jubcbo,
ec mihi regna peto. paribus fe legibus ambx 190
m£tx gcntes acterna in foedcra mittant.
icra deofque dabo ; foccr arma Latinus habcto ;
: Impcrium Ibllemne focer : mihi marnia Teucri
«iConftituent, urbique dabit Lavinia nomen.
iSic prior Aneas : fcquitur fic dcinde Latinus 19 j
rSulpiciens ca-lum, tcnditque ad fidera dextram :
! Hxc eadem, Anea, terram, inare, lidera, juro ,
•atonxque genus duplex, Janumque bifrontem,
'imque dcum infernam, & duri lacraria Ditis :
Audiat hxc genitor, qui faedcra fulmine fancit: 2 c o
Tango aras , medios ignis & nurnina tcftor 3
Nulla dies paccm hanc itaiis ncc foedera rumpet,
Quo res cumque cadcnt : ncc me vis ulla voientem
vertet j non li tcllurem eftundat in undas
iluvio mifcens, ca^lum que in Tartara folvat : 205
t fceptrum hoc (dextra keptrum nam fortc gere-
bat )
Numqua fronde lcvi fundet virgulta neq^ umbras,
Cum femcl in filvis imo de ftirpe rccifum
Matre carct, pofuitque comas & brachia ferro ;
Olim arbos, nunc artificis manus xrc decoro 210
nclufit, patribufque dcdit gei^are Latinis.
all' ' cer ie firmabant focdcra diclis
oj.. — ni mcdio procerum. tum rite facratas
flammaai jugulant pecudes, & vifcera vivis
ripiunt; cumulantquc oneratis lancibus aras. 2 1 >
Ar vcio Rutulis inpar ea pugna videii
Jam-
i
3}^ P. V I R O I L I I
Jamdudum & vario mifceri pedora motu :
Tum magis, ut propius cernunt non viribus
Adjuvat inceflu tacito progreflus, & aram
Suppliciter venerans demiffo lumine Turnus, 2
Tabcntefque genx, & juvenali in corpore pallor,
Quem fimui ac Juturna foror crelj^elcere vidit
Sermonem, & volgi variare labantiacorda :
lo mcdias acies, formam adlimulata Camerti,
Cui gcnusl proavis ingens,clarumque paternx 2
Nomen erat virtutis, & ipfe acerrimus armis,
In medias dat fefe acies, haud nefcia rerum,
Rumorefque ferit varios, ac talia fatur :
Non pudet, o Rutuli, pro cunclistalibus unam
Objcaare animam? numerone an viribus xqui 2 5
Non fumus ? en omnes & Troes & Arcadcs hi funt^i
Fatalifque manus infenfa Etruria Turno.
Vix hoftem, alterni fi congrediamur, habemus,
lile quidem ad fuperos, quorum fe devovetaris,
Succedet fama, vivufque per ora feretur : 2 3 f
Nos, patria amifla, dominis parere fuperbis
Cogcmur, qui nunc lentis confedimus ariTiis.
Talibus incenfa cft juvenum fentcntia diftis,
Jam magis atque magisjfcrpitque per agmina mux
mur.
Ipfl Laurentcs mutati, ipfique Latini. 240
Qui fibi jam requiem pugnx rebufque falutem
Sperabant, nunc arma volunt , foedufquc precantiir v
Infcdum, & Turni fortem miferantur iniquam.
His aliud majus Juturna adjungit, & alto v |;
Dat fignum cxTo 3 quo non prarfcntius ullum 24^^^
Turbavit mentis Itaias, monlboque fefcllit.
Namquc volans rubra fulv os Jovis ales in xthra
Litorca^agitabat avis, turbamque fonantem
Agminisaligeri 3 ful^ito cum labfusad undas
Cycnum excellentem pcdibus rapit inprobus uncis
'Arrcxcre animos Itali, cunttxque volucres
Convcitunt clamorc fugam, mirabile vifu 3
Atheraque obfcurant pcnnis , hoftemque pcr aurasj;
1
Akeidos Lib.XIL
a(Jia nube preinunt: doncc vi viftus & ipfo ^
□nderc defecit, prardainque ex unguibus ales isi
Jrojecit fluvio, penitufcj^c in nubila fugit. ^
^iium vero augurium Rutuli clamore falutant,
^pediuntq^ manus: primufque Tolumnius augur,
loc erat, hoc votis, inquit, quod fxpe petivi.
^ccipio ad^nofcoq: dcos: me, me duce ferrum z6o \y
^'orripitc, o miferi ,quo$ inprobus advena bello Au^u^^'
B. crritat, invalidas ut avis 3 & litora veftra p
Ji populat. petet ille fugam , penitufque profundo
m,^^^ dabit. vos unanimi denfete catervas,
p regem vobis pugna defendite raptum. 26$
t^)ixit, & adverlos telum contorfit in hoftis ^< ^
l^rocurrens : fonitum dat ftridula cornus, & auras
ucrta fecat. fimul hoc , fimul ingens clamor &
mnes
Turbati cunci, calefactaque corda tumultu.
iafta volans, ut forte novem pulcherrima fiatriim
^orpora conftiterant contra, quos fida crearat
Jna tot Arcadio conjunx Tyrrhena Gilippo $
w dlorum unum ad medium, teritur qua (utilis alvo
^alteus, & laterum junfturas fibula mordct,
jpgregium forma juvenem & fulgentibus armisjzy $
traniadigit coflas, fulvaque eftundit arena.
Kx fratres, animofa phalanx accenfaquc luftu,
?arsgladios ftringunt manibus, pars miflile ferrum
[I)orripiunt, cxcique ruunt. quos agmina contra
Procurrunt Laurentum. hinc dcnfi rurfus inundant .
Troes, AgvUinique, & pidis Arcadcs armis. ^ ^
Sic omnisamor unushabetdecernere ferro.
Diripucre aras : it toto turbida cxle
. Tempcftas telorum, ac ferreus ingruir imber :
ICrateralque focofque ferunt. fiigit iple Latinus,2 8 5
rPulfatos referens infcilo faderc divos.
Infrcnant alii currus, aut corpora faltu
^J|Subiiciunt in equos, 5c ftricliis cnfibus adfunt. X.^
«U^^ ^^*^^ regcm, regifquc infigne gerentem
||!- ^yrrhenum AuleftcD, avidus confupdcrc foedus,
W Adverfo
5 g({ P. V I R G I L I 1
Adverfo proterret equo : ruit ille receden^,
Et mifer oppofitis"a tergo involvitur aris
In caput, inque Ijumeros. at fervidus advolat haflaijj^
Meflapus, teloque orantem multa trabali y
Defuper altus equo gravitcr ferit, atq^ ita fatur :
Hoc habet ; hxc melior magnis data vidima divis.^
Coivcurrunt Itali, fpoliantque calentia membra,
Obvius ambuftum torrem Corynarus ab ara ^
Corripit, Sc venienri Ebufo plagamque ferenti
Occupat os flammis* oUi ingens barba reluxit, 30« f
Nidoremquc ambufta dedit. fuper ipfe fecutus
Cspfariem Ixva turbati corripit hoftis, i
Inpreflbque genu nitens terrx adplicat ipfum : If
Sic rigido latus enfe ferit. Podalirius Alfum \ •
Taftorem, primaque acie per tela rucntem, jo^
Enfe fequens nudo fuperinminet : ille fecuri i
Adverfi frontem mediam mentumque redu6la
Disiicit, & fparfo late rigat arma cruore»
OllT duraquies oculos & ferreus urguet
Somnus j in xternam clauduntur lumina no£lemf ^
At pius Ancas dextram tendebat inermem J
Nudato capite> atque fiios clamore vocabat.
Quo ruitis ? qua:ve ifta repens difcordia furgit ?
O cohibete iias ! iftum jam fa^dus, & omnes
Conpofita: leges : mihi j us concurierc foli : 3
JMe linite, atque auferte metus. ego foedera faxo ^
Firma manu : Turnum jam debent hac ruihi l^^cr^
Has inter voccs, media inter talia verba,
Ecce viro flj:idens alis adlapfa fagitta eft ,
Incertum qua pulla manu, quo turbinc adadaj 32.
Quis tantam Rutulis laudem cafufnc dcufnc
A^tulerit. prefia eft infignis gloria fafti
Nec fefe Ancx jaclavit vulnerc quifquam.
Turnus, ut Anean cedentem ex agmine vidit,
Turbatofque duees, fubita ipe fervidus ardet : 3 - J
Pofcit equos, atque arma fimul , faltuque fuperbu$
Emicat in currum, & manibus molitur habenas.
Multa virum volitaas dat fortia corpora leto ;
Scmi*
m
337
-S-NCIDOS LlB. XII.
Iiincces volvit iiniltos, aut aginina curra
licrit, aut raptas fugientibus ingcrit haltas. 330
|.lis apuJ gelidi cuni riumina concitus Hcbri
ii;uineus Alavors clipeo increpat , at^^ue furentis
ttta movens inmitti: equos : illi xquorc aperto
% tLt notos zephyiumq*3 volant.gcmu ultima pulfu
^ica pedum, circumque atrx formidinis ora 3 3 5
We infidixque dei comitatus aguntui.
Is equos alacer media intcr prarlia Turnus
riiantis fudore quatit, miferabile ca:lis
itfeibus infuitans : fpargit rapida ungula rores
^fl^uineos, mixtaque cruor calcatur ^ena. 340
.'flque neci Sthenelumque dcdit, Thamirimque ,
- lolumque ,
Ac congrefius & hunc 3 illum c mi nus : eminus
! mbo
iSrafidasGlaucum atq;Laden,quos Imbrafus ipfe
clrierat L^cia, paiibulque ornaverat armis j i
i&conferre manum, vel equo prxvertere ventos> g^e^^ftyi-^
tke alia media Eumedes in prctlia fertur,
if iqui proles bcllo prxciara Dolonis 3
line avom lefeiens , animo manibufque pa- k
item :
fquondam, caftra ut Danaumfpeculator adirct,
ias Pelida: pretium fibi pofcere currus : 350
Tydides alio pro talibus aulis
:citpretio : necequisadfpirat Achillis.
uC procul ut campo Turnusprofpexit apcrto ,
kvi jaculo longum pei inane fecutus 3
: equos bijugis, 6c curru dcfilit, atque 355
pimi^ajjfoque fupervenit, &, pede coUo
felTo , dcxtra: mucronem extorquct, & alto
aentem tinguit jugulo^ atque hxc infupei addit:
^ jros, &, quam bcllo, Trojane, petiili,
:riam metirc jacens : hxc prarmia, qui me 360
auli tentare, feiunt : lic mania condunt.
;comitem Asbuten conjecta cufpide mittit :
)ieaquc,Sybarimq3, Darctaq^^Therfilochumq^, ^ . . »
P Et
t
i e /7
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
558 r. V I R O I L I I
ILt fternacis equi laUrum cervicc Thymoeten.
Ac velut Edoni Borex cum fpiritus alto 3^5
Infonat Ag^o, fequiturque ad litora fluftus , M
Qiia venti incubuere fugam dant nubila cxlo : -
Sic Turno, quacumque viam^ fecat, agmina ceduiiti
Converfxque ruunt acies : fert impetus ipfum,
Et criftam adverfo curru quatit aura volantem. 370
Non tulit inftantem Phegeus,animifq; frementcm:
Objecit fefe ad currum, & fpumantia frenis
Ora citatorum dextra detorfit equorum.
Dumtrahitur, pendctque jugis, hunc lataifteftum
Xanceaconfcquitur, rumpitque infixa bilicem jy
Loricam, & fummum deguftat vulnerc corpus.
lUc tamen clipeo objefto converfus in hoftem
Ibat, & auxilium dudlo mucrone petcbat. ^ |
Cum rota prxcipitem, & procurfu concitus axis
Inpulit , effi^ditque folo : Turnufquc fecutus , 3«^
Imam inter galeam fummi thoracis & oras,
Abftulit enfe caput, truncumque reliquit^rcnx.
Atque ea dum campis viftor dat funcraTurnus,
Intcrea Ancan Mneftheus 8c fidus Achatcs,
A^caniufque comes caftris ftatuerc cruentum, }S
Alternos longa nitentem cufpide grcflus.
Sa:vit, & infrafta luftatur|irundine tclum
Eripere, auxilioquc viam, qua- proxima, pofcit :
Enfe fecent lato vulnus, telique latebram
Refcindant penitus, fefeque in belia remittanto9
JaiTKiuc adcratPhoebo ante alios dileftus lapj^x
lafides : acri quondam cui captus amore
Ipfc fuas artis, fua munera Ixtus ApoUo
e Augurium citharamque dabat celerifquc fagittas. '
llle, ut depofiti profcrret fata parentis, 39
Scire poteftates herbarum ufumquc mcdcndi
Maluit, 6c miuas agitare inglorius artis.
Stabat acerba fremens, ingcntem nixus in haftam
jft.neas, magno juvenum & mxrentisliili
Concurfu, lacrimis inmobilis. illc rctorto 4^
r^oKium in raorcm fenior l^accinitu5^ami^lu>
Aneidos Lib. XIL
Ita manu mcdica Phocbique potentibus herbis
quicquam trepidat , nequicquam fpiculadcxtr.i ^
licitat, prcnfatquc tenaciforcipe fcrruni.
llla viam Fortuna regit : nihil auctor Apollo 405
venit : & fa:vus campis magis ac magis horror
b^fcit, propiufque malum eft. jam pulvcrc ca^lil r
e vident : fubeunt equites, & fpicula caftris
nfa cadunt mediis. it triftis ad xthera clamor
antum juvenum, &c duro fub Martc cadentum. u/^^
: Venus, indigno nati concufla dolorc,
tlamnum genetrix Cretxa carpit ab Ida ,
iDcribus caulem foliis & flore comantem
*^pureo : non illa feris incognita capris
mina, cum tergo volucres hxfere fagitta:. 4^5
lc Venus, obfcuro faciem circumdata nimbo,
iculit : hoc fufum labris fplendentibus amnem
Jicit, occulte medicans : Ipargitque falubris
aibrolia: fuccos, & odoriferam panaceam.
lyit ca vglnus lympha longxvus lapyx 42« oc
lioransj fubitoque omnis de corpore fugit
Ikippe dolor : omnis ftetit imo vglnere languis. ol-
que fecuta manum, nullo cogente, (agitta
idit, atque novx rediere in priftina vires.
la citi properate viro. quid ftatis ? lap^x 42 5 i
I tnclamat, primufque animos acccndit in hoftem*
In hxc humanis opibus, non arte magiftra
\! i'veniunt. neque te, Anea, me dextcra fervat :
r Jijor agit deus, atque opera ad majora remittit.
J: avidus pugna: furas incluferat auro 4^0
> ±ic atq j hinc, oditq^ moras, haftamque corufcat.
^ Jftquam habilis latcri clipeus loricaque tergo eft,
icanium fufis circum conpleditur armis ,
Immaquc per galeam delibans ofcula fatur :
ice, puer, virtutem ex me vcrumque laborem ^
^ Jrtunam ex aliis. nunc te mea dextera bcUo
Jfenfum dabit, & magna inter prxmia ducet.
1 facito, mox cum matura adolcvcrit a:tas.
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
540 VlRGILII
Et pater Aneas 5c avunculus excitet Heftor. 44Q \
Hax ubi difta dedit , portis lefe extulitingens,
Telu inmane manu quatiens : limul agmine denfo.
Antheufquc Mneltheufque ruunt ; omnifque rc-
liftis
Turba fluit caftris. tum cxcopulvere campus
Mifcetur, pulfuque pedum tremit excita tellus.445
Vidit ab adverfo vcnientis aggere Turnus,
Vidcre Aufonii, gelidufque per ima cucurrit
Ofia tremor. prima ante omnis Juturna Latinos •jjil
Audiit, agnovitque fonum, &c tremefaftarefugit.
Ille volatjcampoque atrum rapit agmen aperto.45^'
Qualis ubi ad terias abrupto fidere nimbus
It mare per medium : miferis, heu, prxfcia longc
Horrefcunt corda agricolis : dabit ille ruinas
Arboribus, ftragemque fatis, ruet omnia late :
Ante volant, fonitumque ferunt ad litora venti.^Sj^
Talis in adverfos dudor Rhoeteius hoftis
Agmen agit : denfi cuneis fe quifque coaftis
Adglomerant. feritenfe gravem ThymKrxus Ofi-
rim ,
Archetiu Mnefthcus,Epulonem obtruncat Achates,
Ufentemque Gyas. cadit ipfc Tolumnius augur, j||
Primus in adverfos telum qui torferat hoftis.
ToUitur in cxlum clamor, verfique vicifiim ■
Pulverulenta fu ga Rutuli dant terga per agros.
Ipfe neque adverlos dignatur fternere morti
Nec pede congreflos aquo, nec tela ferentis 4^5
Inlequitur : folum denfa in caligine Turnum
Veftigat luftrans, folum in ccrtamina pofcit.
Hoc concufia metu mentem Juturna virago
Aurigam Turni media inter lora Meiifcum
Excutit, & longe la^fum temone relinquit. 47^,
Ipfa fubit, manibufque undantis fieftit habcnas,
Cunfta gerens, vocemq, & corpus & arma,Metilci.
Nigra velut magnas domini cum divitisardes
Pervolat, & pcnnis alta atria luftrat hirundo,
Pabula parva legcns, nidifquc loquacibus cfcas347
A-. N K I I) C Xri. 341
nunc porticibus vacuis, nunc htimida circum
igna ibnat : finniis iredios JutTirna per hoftis
rturequis. rapidoquc volansobitomniacurru :
niq; hicgermanum jamq; hicoftentatovantem :
xconferre manum patitur: volat avia lono'
ud minus Aneas tortos legit obvius orbist
^♦ftigatque virum, &: disjecla per agmina lonpa
vocat. quoti^ oculos conjecitTn hoftemT
ipedumquc fugam curfu teutavit cquorum ;
_ erfos totie^cunus Juturna retorlit, '4?
,iJu, quidagat i vario nequicquam flucluat xftu :
ver^xque vocant animum in contraria curs.
Jic Meflapus, uti la:va duo forte gerebat
:nta levis curfu prxtixa haftilia ferro ,
.j jrum unum ccrto contorquens dirigit iclu. 4 90
' tbftitit Aneas, Sc fe collcgit in arma,
■plitc fubfidens : apiccm tamen incita fummum
rfta tulit, fummafque excufiit vertice criftas.
am vero adfurgunt ira;, inlidiilque fubaaus, /
^verfos ubi fenfit cquos currumque referri7 49 S
^lta Jovcm Ixii teftatus foederis aras,
1 tandem invadit medios, &; Marte fecundo
rribiiis, fa:vam nullo difcriminc cxdem
: .ftitat j irarumque omnis effundit habenas.
■ xis mihi nunc tot acerba dcus,quis carminc ca:des
verfas, obitumque ducum , quos a:quorc toto
'^-uc vicem nunc Turnusagit, nunc Troius hcros,
jcdiat ? tanton' placuit concurrere motu,
ppitcr, a-tcrna gentis in pace futuras ?
neasRutuium Sucronem, (ca prima rucntis 505
-;na loco ftatuitTcucros) haud multa moratus,
ipit in latus, &, qua fata cclerrima, crudum
ranfadigit coftas & crates pcdoris cnfem.
"■jrnus equo dejec^iu Amycum , fratremq; Diorom
ngrelfus pedes : hunc venientem cufpidc longa,
anc mucrone ferit j curruquc abfc^a duoruai °
ifpendit capita, 6c rorantia languine portat.
le Talon,Tanaimque neci,fortemque.Cctkcgum,
P 3 'Tiis
W
f
e
m
Early European Books, Copyright ® 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
)4Z ?. VlRGlLIl
r Tris uno congreffu, & mxftum mittit On^tcn,
Komen Echionium, matrifque gcnus Fcri<ii^, 5 1 S
H ic fratres Lycia milTos &c ApoUinis agris,
^ Et juvenem cxofam ncquicquam bella Mcnqeteni.
Arcada : pifcofx cui circum flumina Lerna:
Ars fuerat, pauperquc domus ; nec nota potcntuirr
Munera: conduftaquc pater tcUure ferebat, S i«
Ac velut inmiffi diverfispartibus igncs
\ Ar^ntem in filvam, & virgulta fonantia lauro ;
Aut ubi decurfu rapido dc montibus altis
Dant fonitu fpumofi amnes , & in xquora currunt
Qiiifque fuum populatus itci : non fcgnius ambo
Ancas Turnufquc ruunt pcr proeHa : nunc, nunc
Fluctuat ira intus : rumpuntur nefcia vinci
leftora : nunc totis in vulnera viribus itur.
^ Mutranum hic^atavos &avorum antiqua fonantc
Nomina, per regefque aftum genus omne Latinos
Prxcipitcm fcopulo, atque ingcntis turbine faxi
Excutit, effunditquc folo. hunc lora & juga fubioc
Provolverc rotx : crebro fuper ungula pulfu
Incita ncc domini mcmorum proculcat cquorum.r'
Ille ruenti Hyllo animifquc inmane frcmcnti %V
Occurrit, tclumque aurata ad tempora torquct
Olli pcr galeam fixo ftetit hafta cerebro.
>i Dextera nec tua te, Graium fortiflime Cre^u,
Eripuit Turno : nec drtexerc Cupencum,
Anea veniente, fui. dcdit obvia fcrro
iV Pcdora : nec mifero clipei mora profuit arrji.
Tc quoquc Laurentes viderunt, Aole, campi
Oppetere, & late terram conftcrncre tcrgo-
^ Occidis, Argivx quem non potucre phalangcs
Sternere, nec Ptiami rcgnoru cverfor Achilles.
Hic tibi mortis erant metx : domus alta fub Ida \
\^ Lyrncffi domus alta, folo Laurente fepulcrum.
^ Totx adco converfx acies, omnefque Latini,
Oniiics Dardanidx : Mncftheus, acerque Sereft
I* Et Meffapus equum domitor, & fortis Aiyias, S
g Tufcorumque phalanx, Euandrique AicaHis al«
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
Akeidos LiB. XII. S45
fe quifque viri fiimma nitiintur opum vi.
cc mora, ncc requics ; vafto certaminc tendunt.
ic mejitem .i^.nea' genetrix pulcherrima mifit,
ct ut ad moros, urbique adverteret agmen 555
ius, & fubita turbaret clade Latinos.
, ut veftigans diverfa pcr agmina Turnum,
uc atque huc aciescircumtulit : afpicit urbf m
munem tanti bclli atque inpune quieram.
ntinuo pugna: accendit majoris imago : 55a
u dnefthea Scrgeftumque vocat fortemquc Screftum
uftoresjtumulumque capit : quo cetera Tcucruhi
''^oncurrit legio : nec fcuta aut Ipicula denfi
)eponunt. celfo medius ftans aggere fatur :
^e qua meis cfto diftis mora. Juppiter hac ftat- J5|
fc^eu quis ob inceptum fubitum mihi fegnior ito,
r Jrbem hodie cauflam belli, regna ipfa Latini,
Ai frenum accipere, & vifti parere fatentur,
i £ruam, & a^qua folo fumantia culmina ponam.
'cilicct exlpedem, libeat dum proelia Turno 5 70
.,oftra pati j rurfufque vclit concurrere vidus J
iioc caput, orcivcs, hxc bcUifumma nefandi.
rerte faces propcrc, foedufque repofcite flammis.
Dixerat : atque animis pariter certantibus omnes
-Dant cuneum j denfaque ad muros mole feruntmt
calx inprovifo, fubitufquc apparuit ignis.
ifcurrunt alii ad portas, primofque trucidant :
errum alii torquent, tk obumbrant a:thera telis.
pfe interprimos dcxtram fub moenia tendit
Aneas, magnaque incufat voce Latinum 5 jtn
Tertaturquc deos iterum fc ad prorlia cogi :
Bis jam Italos hoftis, hxc altera fa^dcra rumpi»
Exoritur trepidos inter dilbordia civis : C
Urbem alii rcferare jubent, & pandere portas
Dardanidis ^ ipfumque trahunt in moenia regcmi
Arma fL:runt aiii, & pergunt defendere muros.
"nclufas ut cum latebroidin pumice paftoi
"eftigavit apes, fiimoque inplevit amaroj ^
IMx intus trepidx xcium per cerea caftra
P ♦ Difcui^
yo
344 V I R O 1 L I T
Difcurriint, magnifque acuunt ftridoribus iras. 5i
Volvitur ater odor teclis : tum murmure cxco
Intus faxa fonant : vacuas it fiimus ad auras. \
J^ccidit hxc felTis etiam fortuna Latinis ,
Qux totam luftu concuflit funditus urbem. A
Regiiia ut tedis venicntcm profpicit hoftem, 59^
n^i Incefli muros, ignis ad tefta voiarc 5 :
Nufqui acies contra Rutulas,nulla agmina Turni '
Infelix pugnx juvenem in certamine credit
^ Exftindum 5 &, fubito mentem turbata dolore, J
Sel:auflam clamat crimenque caputque maloruml
Multaque per mxftum demens eftata furorem,
Purpureos moritura manu difcindit amidus,
^ nodum informis leti trabc nedit ab alta.
C^am cladem mifcra: poftquam accepere Latinar,
f Filiaprima manu fiavos Lavinia crinis, 60 j
Et rofeas laniata genas ^ tum cetera circum
Turba furit: rcfonant latx plangoribus xdes.
^ cHinc totam infelix volgatur fama per urbem :
e Demittunt mentis: it fcilfa vefte Latinus,
Conjugis attonitus foris urbifquc ruina, 6io{.
Canitiem inmundo perfufam pulvcre turpans :
• [Multaque fc incufat, qui non accepcrit aiite
Dardanium iLnean, gencrumque adfcivcrit ultro.J$
Interea extremo bellator in a^quore Turnus
/ P^j^antis fequitur paucos, jam fegnior, atque 6 1 si -
Jam minus atque minus lucceflU la:tus cquorum.
Attulit hunc ilii ca^cis terroribus aura '
e ^tCqemixtum clamorem, arrcdafque inpulit auris i
Confufx fonus urbis &c illxtabile murmur. '
Kci mihi ! quidtanto turbantur motnia ludu? 62^*
Quifve ruit tantus divcrfa clamor ab urbc ? |
Sic ait, adduftifque amens fubfiftit habenis.
Atquc huic, in faciem foror ut converfa Metifci
Aurigx, currumque &c equos 6c lora regebat ,
Talibus occurrit diclis : Hac, Turnc, fequamur 6zs^
Troju^enas, qua prima viam vidoria pandit :
Sunt alii, qui teita manu defcndcre poflint.
\
Aneidos LiB.Xir. 34 >
igruit Aneas Italis, 6c proelia mifcct :
: nos fxva manu mittamus funera Teucris.
Jfec numero inferior, pugna: nec honore rccedes.
jurnus adhxc :
foror , & dudum agnovi, cum prima per artem
loedera turbafti, teque hxc in bella dedifti :
It nunc ncquicquam fallis dea. fcd quis Olympo
bemiffam tantos voluit te fcrre labores J 635
r in fratris miferi letum ut crudelc videres ?
Jam quida^o? aut qua: jam fpondet Fort unaikr
lutcm J —
'idi oculos ante ip{e meos me voce vocantem
vliuranum, quo non fuperat mihi carior alter,
'>ppcterc ingentem , atque ingenti v^lnere viftum.
kcidit infclix, ne noftrum dedecus Ufens
Ifpiceret. Teucri potiuntur corpore & armis.
: ixlcindine domos (id rebus defuit unum)
:rpetiar ? dextra nec Drancis dida refellam ?
ngadabo? &c Turnum fugientem hxc tcrravi-
debit ? 545
[fq3 adeone mori mifcrum eft ? vos o mihi Manes
le boni : quoniam fuperis averfa voluntas.
i-?ancl:a ad vos anima atque iftius infcia culpx
:^^3efcendam , magnorum haud umquam indignus
avorum.
rix ea fatus erat ; medios volat ecce per hoftis 6 5 o
''SVedus equo (pumante Saces, adverfa fagitta
/fSaucius ora, ruitque inplorans nomine Turnum :
Turne, in te fuprema lalus : miferere tuorum.
^ulminat itneas armis, fummafque minatur
)Dcjedurum arcisItaHim, excidioque daturum:5S5
imque faces ad teda voianr. in te ora Latini ,
te oculos referunt : mulTat rex ipfe Latinus ,
j;Quos generos vocet, aut qux fele ad foedera flcdat.
liPractcrea Regina, tuifidiflima, dextra
(Occidit ipfa fua, lucemque exterrita fugit. 660
>'Soli pro portis Melfapus & acer Atinas
- Suftemam acicm. circum hos utrimque phalangcs
r 5 Stam
X
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninkiijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
f. V I R O I 1. 1 I
Stant denfx, Ihic^ifque feges mucronibus horret
Ferrea : tu currum deferto in gramine verfas.
Obftupuit f aria confufus imagine rerum 66t
Turnus, & bbtutu tacito ftetit. xftuat ingens
tre> Uno in corde pudor, mixtoque iijfania ludu,
Et Furiis agitatus amor, 6c confcia virtus.
Ut primum difcufiac umbrac , & lux reddita mend.
3n « Ardcnusoculorumorbisad moeniatorfit 670
Turbidus, eque rotis magnam relpexit ad urbem.
^ E cce autem flamm is i nter tabulata vohmts
e Ad cxlum undabat vortex, turnmque tcnebat.
Turrim, conpattis trabibus quam eduxerat ipfe,
Subdideratque rotas, pontifque inftravcrat altos.
Jam jam fata, foror, faperant j abfifte moraii :
Quo deus, 8c quo dura vocat Fortuna, fcquamur.
Stat confcrre manum Anca: : ftat , quicquid acct
bieft, , .
Morte pati : nec^me indecorem, germana, vidcbis
Amplius. huncToro, fine me furere ante furorenfc
Dixit, curru faltum dcdit ocius arvis :
£ Pcrque hoftis, per tela ruit : moeftamque fororcm
Deferit, ac rapido curfu raedia agmina rumpit.
Ac veluti montis faxum de verticc prxceps
Cumruitavolfumvento,feuturbidusimber 6i
Proluit, aut annis foWit fublabfa vetuftas,
Fertur in abruptum magno mons inprobus aftu ,
Exfultatque folo j filvas , armenta, virofquc
Iiivolvens fecum. disjefta per agmina Turnus
Sic urbis ruit ad iiiuros ; ubi plurima fufo 69^
Sanguine tcrra madet, ftriduntque haftilibus aurali:
Significatque manu, 8c magno iimul incipit orc : .i
Parcite jam, Rutuli ; 8c vos tela inhibetc, Latini : *
Quarcumque cft Fonuna,mca eft: me vcrius uiiunP:
Tro vobis fcedus luere^S cdecern^ts fcuo- ^9 '
pifcefTerc omnes medii, fpatiumque dederc.
Al patcr Aneas, audito nomine Turni,
Deferit 8c muros, 8c fummas dcferit arcis j
fraccipitatque moras omnis : opcra omnia lumpit :^
itN£IDOS LlB. XII. ?47 ^
Lactitia cxfultans, horrendumque intonat armis : -A^ i
'^uantus Athos , aut quantus Eryx,aut ipfc corufcis *
pum fremit ilicibiis quantus, gaudct#ue nivali-
^crticefc attollens pater Apenninusrd auras.
fam vero & Rutuli certatim, & Troes, & omnes
JbnvertFre oculos Itali j quique alta tenebant 705
foenia, quique imos pullabant aricte muros :
Lrmaque depofuere humeris. ftupet ipfe Latinus t
Ingentis, genitos diverfispartibus orbis,
[ntcr fe coifle viros,^ cerncre ferro. (J
^Atque illi, ut vacuo patuerunt xquore campi, 710
Procurfu rapido, conjeftis eminus haftis,
Invadimt Martcm clipeis atque xre fonoro.
Dat gemitum telius : tum crebros enfibus iftus
t,Congcminant. Fors &c virtus mifcentur in unum.
Lc veiut; ingenti Si la fummovc Taburno 715 J
*Cam duo convcrfis inimica in ^roelia tauri
Frontibus incurrunt, pavidi cellere magiftri :
Stat pecus omne mctu mutum, muflantqj juvencar,
Quis nemori imperitet,quem tota armenta fcquaa* ^ e
tur :
Illi inter fefe multa vi vulnera mifcent, 710
Cornuaque obnixi infigunt, & fanguine largo
jtColla armofque lavant : gemitu ncmusomne IC'» b
mugit.
i Haud alitcr Tros itneas & Daunius Keros
Concurrunt clipeis. ingens fragor xthera conj)Ict,
Jiippiter ipfe duas xquato ex^^xiine lances 72 J ^
Suftinet , & fata inponit diverfa duorum ; ^ ^
Quem damnet labor, 8c quo vergat pondere letum,
Emicat hic, inpunc putans, & corpore toto
Ahe.fublatum confurgitTurnus in enfem,
1 Et feriti cxclamant Trocs trepidique Latini, 730
A Arreftxque amborum acies. at perfidus enfis
• Frangitur, in medioque ardentcm deferit iclu ;
Ni f uga fubfidio fubeat. fugit ocior Euro,
I TJtcapulum ignotum dextramq^ afpcxit inermcm.
J fama cft? pr^cipitcil)? cum primaiu proelia jundVos
P Confcfu-
Early Europeart Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
548 r. V I R o I L I 1
Confcendebat equos, patrio mucrone relifto,
Dum trepidat, ferrum aurigx rapuifle Metifci :
Idque diu, Aim terga dabant p^antia Teucri,
Suftecit. poitqua arma dei ad Volcania ventum eft
Mortalis mucro, glacies ceu futilis, i£tu 74
DilTiluit : fulvarefplendent fragmina^rena.
Ergo amens divcrfa fuga petit xquora Turnus :
Et nunc huc, inde huc incerws isplicat orbjs.
Undiquc enim denfa Teucri inclufcre corona :
Atque hinc vafta palus, hinc ardua moenia cingunt.
Nec minus Aneas, quamquam tardata fagitta
Interdum genua inpediunt, curfumque recufant,.
Infequitur, trepidique pedem pede fervidus urguctl
Inchifum vehiti fi quando flumine n^ns J
Cervum, aut punicea: feptu formidine pennx, 7 ^
Venator curfu canis Sclatratibtis inftat :
llle autem, infidiis & ripa territus aka,
Mille fagit refugitque vias : at vividus Umber |P
Ha:rethians, jam jamque tenet , fimilifque tenemr;
Increpuit maUs, morfuque chifus inani eft» 7 5
Tum vero exoritur damor : ripxque laculque
Refponfantcirca,&cxlumtonatomnctumuhu. .!
lUe fimul fugiens , Kutulos fimul incrcpat omnis U ■
Nomine quemq; vocans,notumq; efflagitat enlenvt
Aneas mortcm contra prifenfque minatur 76«^
Exitium, fi quilquam adeat : terretque trementis, n
Exciluru m urbem minitans, & faucius inftat.
Quinque orbis explent curfu,totidemque retcxuwi
Huc iUuc. neque cnim levia aut ludicra petuntur u ;
Pra:mia : fed Turni de vita Sc fanguine certant. 7«| :
Forte facer Fauno fohis oleafter amaris
Hic fteterat, nautis oUm venerabile Ugnum ;
Servati ex undis ubi figere dona folcbant
Laurenti divo, & votas fufpendere vel^is.
Sed ftirpem Tcucri nuUo difcrimine facrum 77^
Suftulerant, puro ut poflent concurrere campo.
Hic hafta Anex ftabat -. huc inpetus Ulam
D«tulerat fuam, lcnia in ladice ten^bat.
Inc-
A N E I n O S L l B. XII. 3+9
ncubuit, voluitquc maiui coiivellcre ferrum
>ardanides j teloque lequi, quem prendere curlu
lon poterat. tum vero amens foimidme Turnus,
'aune, precor,mifercre,inquit: tuq^ optimafcrium
lerra tene : colui veftros fi femper honorcs j
fouos contra Aneadx bcllo fecere profanos.
TOixit, opemque dei non caffa in votavocavit. 780 ^
.'Namque diu iuclans, lentoque in ttirpe morauis,
Viribus haud ullis valuit dilcludere morfus
Roboris Aneas. dum nititur acer &:inllat,
Rurfus in aurigx faciem mutata Metifci
Procurrit, fratrique enfem dea Daunia reddit. 7S5
Qiiod Venus audaci nymphx indignata licere,
Acceflit, telumque alta ab radice revelHt.
Olli fublimes armis^ animifque refecl:i,
Hic gladio fidens, hic acer & arduus haftti,
Adfiftunt contra certamina Martis anheli. 790
Junonem interea rex omnipotcntis Olympi
Auloquitur, fulva pugnas de nube tuentem :
Qux jam tinis erit, con junx J quid denique rcftat J JX.y
lndit.etem Anean fcis ipla , 5c fcire fateris,
Dcberi cxlo, fatifque ad fidera toUi. 7? 5
Quid ftruis ? aut qua fpe gelidis in nubibus hxres l
Mortalin' decuit violari vuincre divum ?
Aut enfem (quid enim fine te Juturna valerct ?) H
Ereptum reddi Turno, & vim crefccre viclis \
Deline jam tande, precibufq; infledere noftris: «co
Nec te tantus edat tacitam dolor : 5c mihi curx
Sxpe tuo dulci triftcs ex ore recurfent.
Vcntum ad fupremum eft. terris agitare vel undis
Trojanos potuifti : infandum accendcre bellum,
Deformare domu, & luftu miftere hpienxos. S05
Ulterius tentare veto. Sic Juppiter orlus,
Sic dca fubmiflb contra Saturnia vultu :
Ifta quidem quia nota mihi tua, magne , voluntas>
Juppiter 5 &c Turnum cc terras invita reliqui.
Nec tu me aeria folam nunc fede videres ? i o
Disna indigna pati j fcd flammis cinfta fub ipfam
p j Starcm
3u
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuesf LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
P. VlRGILlI
Scarem aciejtrahercmqjinimica in proeliaTcucrou:
JiitLirnam mifero, fateor, fuccurrere fratri
Suali, 5« pro vita majora audere probavi }
Non ut tela tamen, non ut contenderet arcum: 8 ifi
Adjuro Stygiicaput inplacabile fontis :
Una fuperltitio fuperis qux rcddita divis.
Et nunc cedo equidem , pugnafque exofarelinquo»'
Illud te, nuUa fati quod lege tenetur,
Pro Latio obteftor, pro majeftate tuorum : i 20't
Cum jam connubiis pacem felicibus (efto)
Conponcnt, cum jam leges&fa^dera jungent j
Ne vetus indigenas nomen mutare Latinos ,
Neu Troas ficii jubeas, Tcucrofquc vocari ;
Aut vocem mutare viros, aut vertere veftis. lz$
Sit Latium : fint Albani per fgcula reges :
Sit Bwomana potens Itala virtute propago :
Occidit, occideritque finascum nomine Troja.
Olli fubridens hominum rerumque repertor :
Et germana Jovis, Saturnique altera proles , 8 3 o f
Iraram tantos volv^s fub pcctore fluchis ?
Verum age, & inceptum fruftra fubmitte furorem.
Do, quod vis j & me vidufque volenfque remitto.
Sermonem Aufonii patrium morefque tenebunt.
Utque eft,nomen erit: conmixti corpore tanto 8 J5
Suhiident Tcucri. morem ritufque facrorum
Adjiciam, fadamque omnis uno ore Latinos.
Hinc genus , Aufonio mixtu quod fanguine furget»
Supra homines, fupra ire deos pietate vidcbis :
Nec gens uUa tuos xque celebrabit honores, 840
Adnuit his Juno, & mentem lactata retorfit.
i Interea cxcedit cxlo, nubemque rel j^quit.
His adis aliud gcnitor fecum ipfe volutat :
Juturnamque parat fratris dimittere ab armis.
Dicuntur gemina: peftes, cognominc Dirx j 845
Quas & Tartaream Nox intempefta Megxram
Uno eodemque tulit partu, paribufque revinxic
Scrpentum (piris, vcntofafque addidit alas.
Hae Jovi5 ad fglium fa^ivi^ue in limiac legis
»1
iC- N F. 1 D O S L I B. XII. 5 5f
i^''^^» Apparcnt^ acuuntque inetum mortalibus xgriSjS 50
Si quando lctum horrificum morbofque d^n re%
Moiitur, meritas^aut bello territat urbis. ci
Harum unam celerem demilit ab an:here fummo ,
Juppiter, inque omen Juturna: occurrere juflu.
lila volat, celerique ad terram turbine fcrtur : %sS
toiF Non fecus, ac nervo per nubcm inpulfa fagitta y >
Armatam fxvi Pardius quam felle veneni , 5^
Partljuslive Cydon telum inmedicabilc torfit j
Stridens Sc celeris incognita tranfilit umbras.
Talis fe fata Nodc tulit, terrafque pctivit. % <S"o
Poftquamacies videt Uiacas atque agminaTuinij
Alitis in parvx fubitam conleda figuram,
Qux quondam in buftis aut culminibus defenis
Node fedens , ferum canit inportuna per umbras>
Hanc verlkin faciem, Turni fe peftis^itiora S65
Fertquc rcfertque fonans, clipeumq^ everbcrat alis.
X Illi membra novus folvit formidinc torpor :
: 4^1 Arredxque horrore comx, 5c vox faucibus hj/It, e
At, procul ut Dirx ftridorcm agnovit & alas,
Infclixcrinisfcindit Juturua foluros, 870
Unguibus ora foror fadans, & peftora pugnis :
Quidnunc te tua, Turne, poteft gcrmana juvarc Y
Aut quid jam durx fupcrat mihi ? qua tibi lucem
Arte morer \ talin' polium me opponere monftro ?
Jam jam linquo acies. oe me terrcte timentem 87 5
Obicoenx volucres : alarum verbera nofco,
Letalemque fonum. necfallunt jufla fuperba
JMagnanimi Jovis. hxc pro virginitate rcponit ?
Quo vitam dedit xternam ? cur monis ademta eft
Condiyo ? poflem tantos finire dolores ^80 i
Nunccene, 8c mifero fratri comcs ire per umbras.
InmortalisegoJ aut quicquam mihi dulce meorum J
Tc fine, frater, erit J o qux fatis alta dchifcat 0
Tcrra mihi, manifque deam demirtat ad imos ?
Tantum effata, caput glauco contexit amidu 8 E 5
Multa gemens, & fe^fluvio dea condidit alto. \
Anca§ inftat contra, telumquc corufcat
1
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
35Z P. VlRGILII
Ingens arboreum, & (xvo fic peftore fatur :
Quas nunc dcinde mora eft ? aut quid jam , Turnc )
retradas ?
Non curfu, fxvis certandum eft comminus armis.
Vertc omnis tete in facies , & contrahe, quig^quid
Sive anjjnis, five arte vales : opta ardua pennis
Aftra fequi, claufumque cava te condere terra.
Ille caput quaflans, Non mc tua fervida terrent
Dida, ferox. drme terrcnt, & Juppiter hoftis. 895
Nec plura cifiitus, faxum circumfpicit ingens ;
^axum anti(fuum,ingens,camno quod forte jacebat
Limes agro pofitus, litcm ut difccrneret arvis.
Vix iilud letti bis fex fcrvice fubirent,
Qualia nunc hominum producit corpora tellus-9co
lUe manu raptum trepida torquebat in hoftem :
Altior infurgcns, & curfu concitus heros.
Sed neque currentem fe, nec cognofcit euntem,
Tollentemve manu , faxumq^ inmane moventem* a.
Genua iabant:gelidus concrevit frigore fanguis.^os ^
Tum lapis ipfc viri, vacuum pei inane volutus ,
Nec fpatmm evafit totum, nec pertulit idum.
. JVc_velut in fomnis, oculos ubi languida prelTit
i?o£te quies, nequic^quam avidoscxtcndcre curfus
Velle videmur, 6c ih mediis conatibus xgri 9 1 o
Succidimus 3 non lingua valet, non corporc nots.
Sufticiunt vires, nec vox aut verba fequuntur :
Sic Turno, quc^cumquc viam virtute petivit,
Succ-lium dea dira negat. tum pectore fenfus
Veituntur varii. Rutulos afpeitat 2c uibem, 9 1 5
Cundaturque metu, telumque inftare tremifcit.
Nec quo fe ejipiat, nec qua vi tendat in hoftcm,
Nec currus ufquam videt aurigamvc fororcm.
• Canftanti telum Aneas fatale corufcat,
Sojtitus fotunam oculis^ 5c corpore toro 92© a
Eminus intcrquet. murali concita numquam
Tor mento fic faxa fremunt, ncc fuimine tanti
DifTultant crepitus. volat atri turbiiiis inftar
Exitijiin diium liafta fcrcns, orafquc iccludit
Lori
J^:, N T D O S. L 1 r>. >: 1 1. 3J )
cLoricx. 6c clipci c.\iiemos fcptcmplicis orbis : 925
jPcr mcdiiim ihidenstranlit temur. incidit itixis
iJngens ad tcrram diiplicato poplitc Turnus.
itGonliirguntgemitu BwUtuli, totulque remugit
iMons circam>Sc voccm late nemora alta remittunr.
•^Cllle humilisfupplexq, oculos dcxiramq; precantcm
IfProtendens, Equidem merui, nec deprecor, inquit:
lUtere forte tua. mif^rite fi qiia parentis
iffTangere cura potcll ^ oro , (fuit tibi talis
iAnchifes genitor) Dauni milerere fencftar.
CEt me, (eu corpiis fpoliatum iumine mavis, 9 3 J
^j[Redde meis. vicifti, &: vi£i:um tcndere palmas
i Aufonii videre. tua cft Lavmia conjunx :
tUlterius ne tende odiis. Stetit acer in armis
? Aneas, volvens oculos, dextramque reprcflit.
t jam jamque magis cundantem flcdcre fcrmo
Coeperat ^ infclix humero cum apparuit aho
B alteus, & notis fullerunt cingula buUis ^
Pallantis pueri : viftum quem vulnere Turnus
Straverat,atque humcrisinmMCUm infigncgereban
llle, oculis poftquam fxvi monumenta doloris 94 S
Exuvialque haulit, furijs accenf as & ira
Terribilis : Tunc hinc fpoliis indutc mcorum
I Eripiare mihi J Pallas hoc volnere, Pallas < 1
Inmolat , &c poenam (celerato cx (anguine fumit.
- P Hoc dicens, ferrum advcrfo fub pedore condit 9 5<5
Fcrvidus. aft illi folvuntur frigore membra,
I Vitaqiie cum gemitu fugit indignata iub umbras.
u
FiNis Aneidos»
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
P. VIRGILIl MARONIS
c u L E X E f:
C I R I S I
POEMATIA JUVENILIA;
mendofa admodum ad nos pervencrunt.
CULEX AD OCTAVIUM
LUfimus, oaavi,graciIi modulantcThalia :
Atqj ut araneoli tcniiem formavimus orlum
Lulimus : hxo^ propter Culicis lint carminr
di6ta.
Omnis & hiftorix per ludum confonet ordo,
Notitixque ducum voces. licet invidus adlit,
Quifquis erit culpare jocos Mufamque paratus,
Pondcre vel culicis levior famaque feretur.
Pofterius graviorc fbno tibi Mufa loquetur
Noftra, dabunt cum fecuros mihi tempora fruftus :
Ut tibi digna tuo poliantur carmina fenfu. loi
Latonx magnique decus Jovis aurea proles
Phorbus erit noftri princeps & carminis auctor,
Etrecinente lyra fautor : live educat illum
Alma Chimxreo Xantus perfufa iiquore,
Seu nemus Afterix , feu qua Parnalfia rupcs i
Hmc atque hinc patula prxpandit cornua frpnte,
n
Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliofheek, Den Haag.
224 A 49
ZQ
25
u z X. 3>y
ftalijcquc ionaiis iiquido pede labitur unda.
uare, Pierii laticis dccus, ite, ibrores
aides, 6c celebrate deum plaudente chorea :
.rn tibi, landla Pales, ad quam ventura recurrit
greftum bona cura, fequi fit cura tenentis
erios ncmorum tractus, iilvalque virentes.
e cultricc vagus faltus feror inter & aftra.
t tu cui mcritis oricur fiducia chartis,
)ctavi venerande, meis adlabere cctptis,
anftc puer:tibi namque canit non pagina bellum^
hlegra Giganteo fparfa cft quo fanguine tellus ;
^ec Centaureos Lapithas conpcliit in enfis :
Jrit Erichthonias Oriens non ignibus arces :
"^on perfoiius Athos, nec magno vinculaponto 30
ada, meo quxrent jam fera volumine famam ;
'lon Heliefponruspcdibus puifatus equorum,
jrxcia cum timuit venientis undique Perfas :
Vlollia fcd tcnui pede currere carmina verfu
/iribus apta fuis Pha:bo duce iudere gaudet.
£t tu, fanfte puer, venerabiiis, & tibi certet
..Gloria perpctuum iucis manfura per xvum ;
zt tibi fede pia maneat iocus, &c tibi folpes
)ebita felicis memoretur vita per annos ,
Grata bonis iucens. fed nos ad coepta feramur.
Igneus aitherias jam Sol penetrarat in arcis,
Candidaque aurato quatiebat iumina curru>
Crinibus & rofeis tencbras Aurora fugarat :
Propuiit e ftabuiis ad pabula ia:ta capeiias
Paftor, £c exceifi montis juga fumma petivit :
Lurida qua patuios veiabant gramina collis.
i Jam filvis dumilque vagx, jam vaiiibus abdunC
lCorpora : jamque omni ceieres e parte vagantcs
, Scrupea delertx perrepunt ad cava rupis.
- Tondentur tenero viridantia gramina morfu :
Penduiaproje6tis carpuntui Sc arbutaramis ;
^ Denfaque virgultis avide iabrufca petuntur.
Hxc lufpenfa rapit carpente cacumina morfu
Vcllajlicis lcnt;^, vclqua: nova nafcitur alnus^
3 5
4^
45
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
5 5<> P. V I R o I L I 1
Hxc tcncias friiticum lentcs rimatur : at illa ;
Inminct in rivi prxftantis imaginis undam.
O bona paitoris, li quis non pa^iiperis uCiim
Mente prius docta faftidiat, probct illis
Omnia iuxuria: pretiis incognita curis,
Qiix lacciant avidas inimico peclore mcntes. <
Si non Aflyrio fucrint bis lauta colore
Attalicis opibus data vellera : fi niror auri
Sub laqueare domus animum non tangit avarum
ricluricque decus, lapidum nec fulgor in uUa
Cognitus utilitatc manet : nec pocula gratum t
Alconisrcferent Boetique torcuma : nec Indi
Conchca bacca maris pretio cft : at peftore puro
Sxpe lupcr tencro profternitgraminc corpus ;
Florida cum tellus gcmmantis pifta per herbas
Vere notat dulci diftinfta coloribus arva : 7
Atque illum calamo Ixtum recinente paluftri,
Otiaque invidia degentem ac fraude remota ,
Pollentemque fibi viridi cum palmite lucens
Vitea pampineo (iibter coma velat amidu.
lUi funt grata: rorantes lacle capcllx. ^
Et nemus, 5c fecunda Pales, & vallibus imis
Semper opaca novis manantia fontibus antra.
Quis magis optato queat eflc beatior xvo ,
Quam qui mentc procul pura fcnfuque probando
Non avidas agnovit opcs: non triftia belia , {
Nec funefta timet valida: certamina claflis ?
Non, fpoliis dum fanftadeum fulgentibus ornct
Templa, vel eveitus fincm tranfccndit habendi,
Advcrfum fxvis ultro caput hoftibus oftcrt.
Illi falce Deus colitur, non arte politus. i
IUe colit lucos : illi Panchaica tura ,
Floribus agreftes herbx variantibus adfunt.
Uli dulcis adeft requies, & pura voiuptas,
Libera fimplicibus curis : huc inminet, omnis
Dirigit huc fcnfus : hxc cura eft fubdita cordi. (,
Quolibet ut requic vidu contentus abundet ,
Jucuijdoque iocet langueutia corpora fomno.
u
I
pecudcs , 6 Panes, & 6 gratiflima Tempe
T)fitis Hamadryadum. quarum non divite cultu
iLmulus Afcrcco pafior libi quifc]ue poctx 9$
icuram placido traducit pcdore vitam.
alibus in ftudiis baculo dum nixus apricas
^.||aflor agit curas, & dum non arte ( anora
"Wonpada folitum modulatur arundinc cannen :
endit ineveftus radios Hypcrionisardor, 100
ucidaque artherio ponit difcrimina mundo,
Hia jacit Oceanum flammasin utrumquerapaces.
t jam conpellente vagx paftore capcllx
^ma fufurrantis repctebant ad vada lymphx,
fubter viridem refidebant coerula mufcum.
im mcdias operum partis cvcclus crat Sol :
5um denfas pattor pecudcs cogebat in umbras :
h procul afpexit luco refidere vircnti,
")elia Diva , tuo : quo quondam vifta furore
I ^enit Nyftileum fugicns Cadmaris Agave 1 1 o
'^ nfandas fcelcrata manus e ca:de cruenta :
>u X gelidis bacchata j ilgis requievit in antro,
^ 'ollerius poenam nati fe morte futuram.
ij iic ctiam viridi ludentes Panes in herba,
: 3t Satyri Dryadefque choros egere puellx. 1 1 j
^aiadum catu, tantum non Orpheus Hebrum
v - tlantcm tcnuit ripis, filvafque canendo :
^r.amum te, Pencu, remorantem diachorca ,
Multa tibi Ixto fundentes gaudia vultu :
lipfa loci naturadomum refonante fufurro 120
ijQins dabat , & dulci fcflas refovebat in umbra.
oNam primum prona furgcbant valle patcntes
j Acria: platanus : intcr quas impia lotos,
( Impia, quarfocios Ithaci mo^rcntisabegit,
j;Hoipita dum nimia tenuit dulcedinc captos. izs
liAt quibus infigni curru projeftus equoruin
Ambuftos Phacthon lu6tu mutaverat artus,
' Hcliades teneris amplcxx brachia truncis
Candida fLindebant tcntisvelaminaramis.
^Tofteiius, cui Dcmophoon 2cterna reliquit 1 3 o
Perfi^
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
i5i r. V 1 R G I I. 1 1
Texfidiam lamentandi mala, perfida multis.
Qiiam comitabantur fatalia carmina quercus :
Quercus ante data^ Cereris quam femina, vita: :
lUas Triptolemi mutavit fulcus ariftis.
Hic magnum Argox navi decus edita pinus 1 3
Proceras decorat iilvas hirfuta per artus :
Appetit aeriis contingere montibus aftra.
Jlicis & nigrx fpecies, & la^ta cuprefliis :
Umbrofa:que manent fagus, edera^que ligantis
Brachia : fiatcrnos plangat ne populus iftus- 14*
Ipfxquc cxcedunt ad fumma cacumina lentac,
Pinguntquc aureolos viridi pallore corymbos :
Quis aderat veteris myrtus non nefcia fati.
At volucres patulis rcfidentes dulcia ramis
Carmina per varios edunt refonantia cantus. 1 4i
His fuberat gelidis manans e fontibus unda,
Qnx levibus placidum rivis fonat orta liquorcm.
Et quamquam geminas avium vox obftrepit auris,
Hanc querular referunt voces, quis nantia limo
Corpora lympha fovet : fonitus alit acris Echo: i jc *
Argutis & cunfta fremunt ardore cicadis.
At circa pafiim feflk cubuere capella: , 1
Excelfifque fuper dumis : quos leniter adflans
Aura fufurrantis poflit confundere vcnti.
Paftor ut ad fontem denfa requievit in umbra, 1 5 5
Mitem concepit projectus membra foporem,
Anxius infidiis nullis : fed lentus in herbis
Securopreflbs fomno mandaverat artus.
Stratus humi dulcem capicbat corde quietcm :
Ni fors incertos jufiiffet ducere cafus. ^ 1 6c
Nam folitum volvens ad tcmpus traftibus ifdem
Inmanis vario maculatus corpore ferpens,
JWcrfus ut in limo magno fubfideret xftu, ^
Obvia vibranti carpens gravisa^ra lingua ,
Squamofos late torquebat motibus orbis. i ^ 5
ToUebant aixix venientis ad omnia vifus-
^m magis atque magis corpus revolubilc volvens 2
Attollit nitidis peftus fulgoribus 5 & fc
Sublimii
4
I
C r L E y. jj»
ubllmi cervice rapit : tui aifta fupernc
.dira purpureo luccns maculatur amiftu : 1 70
Ipeduque micant flammantia luminatorvo.
etabat fefe circum loca ; cum videt ingens
.dverfum recubare ducem gregis. acrior inftat
umina ditfundcns intcndere, & obvia torvo
pius arripiens infiingere, quod fua quifquain
d vada venifTet : naturjc conparat arma :
rdet mente , furit ftridoribus, intonat ore :
lcxibus everfis torquetur corporis orbis :
ilanant fanguinear per traftus undique guttx :
ipiritibus rumpit fauces. cui cunfta paranti j 80
'arvulus hunc prior humoris contcrret alumnus :
it moitem vitarx^ monet per acumina. namque
}ua dedufta geaas pandcbant lumina gemmis,
iac fenioris erat natura: pupula telo
da levi. tum profiluit fuiibundus , 5c illum 1 8 S
cDbtritum moiti millt : cui dilfitus omnis
ipiritus cxcefiit fenfus. tum torva tenentem
umina relpexit ferpcntem comminus : inde
piger, cxanimis, vix compos mcnte refugit :
;t validum dextra truncum detraxit ab orno : 150
ui cafus fociaret opem, numenve deorum.
amque ilii dederitne viam cafufve deufve,
odere fit dubium : voluit fed vincere talcs.
orrida fquamofi volventia mcmbra draconis,
tque icluftantis crebris foedeque petcntis i i» 5
ftibus ofla ferit, cingunt qua tempora criftam :
quod erat tardus, omni languore remoto,
^Ncfcius, afpiciens. timor obca:caverat arius :
.Hoc minusinplicuitdira formidine mentem,
Quem poftquam vidit ca:fum langucfcere , (e-
;dit. 200
am quatit, &bijugcs oriensErcbocitequos nox.
piger aurato procedit Vcfper ab OEta :
um grege conpulfo paftor duplicantibus umbris
adit, 5c in feflbs requiem daie conparat arius.
^Cujus ut intravit lcvior pcr corpora foinnus, 205
Langui-
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliofheek, Den Haog.
224 A 49
3^d r. V I R o I L I 1
Languidaque effufo requierunt membra foporc }
Effugics acl eum Culicis devenit : & illi
Triftis ab evcntu cecinit convitia mortis.
Inquit : Quid meritus, ad qu2e delatus accrbas
Cogor adire vices ? tua dum mihi carior ipfa 1 1^ ;:
Vita fuit vita, rapior per inania ventis :
Tu lentus refoves jucunda membra quiete
Ercptus t^etris e cladibus. at mea manes
Vifcera Lethxas cogunt tranare per undas.
rra:da Charontis agor.viden' ut flagrantia txdis 21 f ;
Lumina coUucent infeftis omnia templis i
Obvia Tifiphone ferpcntibus undique comta,
Et flammas & fxva quatit mihi verbera Poena.
Cerbcrus & diris ftagrans latratibus ora,
Anguibus hinc atq^ hinc horrent cui colla reflcxis
Sanguincique micant ardorem luminis orbes.
Heu quid ab ofticio digrclfa eft gratia, cum te
Reftirui fuperis leti jam limine ab ipfo J
Prxmia funt pictatis ubi ? pictatis honores
In vanas abiere vices» & rure recefiit 21
J uftitia: prior illa fides : inftantia vidi
Alterius line refpcftu, mea fata relinquens ,
Ad parileis agor evcntus : fit poena merenti,
Poena fit exitium : modo fit dum grata voluntas,
Exiftat par officium. feror avia carpens, 2 3or
Avia Cimmerios inter diftantia lucos.
Quem circa triftes denfentur in omnia Pcenx.
Nam vinctus fedet inmanis ferpentibus Othos, -
Dcviftum moeftus procul afpiciens Ephialten :
Conati quondam cum fint inccndcrc mundum :
Ft Tityos Latona tux memor anxius irx
(rnplacabilis ira nimis) jacct alitis efca.
Terreor a tantis infiftere terreor umbris
Ad Stygias revocatus aquas. vix ultimus amni
Reftat^ nedlareas divum qui prodidit efcas 24
Gutturis arenti revolutus in omnialerifu.
Quid, faxum procul adverfo qui monte revolvi,
Contemfille dolor quem numina vincit acerbus,
Otiaf
C U I. E X.
laa quacrentem fruftra i Vos ite puellx ,
/, quibustn^dasaccendittriftisErinnys ,4^
:ut Hymen prxfata dedit connubia moii. ,
que alias alio denfat fuper agmine turmas :
'etate fera vecordem Colchida matrem
ia follicitis meditantem vulnera natis :
Pandionias miferanda prolc puellas, z f •
liiarum vox Ityn, & Ityn, quod Biftonius Rcx
bus Epops moeret volucriseveftus in auras.
. difcordantes Cadmeo fanguine fratres
m truculenta ferunt infeftaque vulnera corpus
I ter in altcrius : jamque adverfatus uterque 255
iSiz germani manat quod fanguine dextra.
. cu mutandus numquam labor ! auferor ultra
' diverfa magis : diftantia numina cerno :
yliam tranandus agor delatus ad undam.
)via Perfephone comites Heroidas urget z6m
Iverfas perferre faces. Alceftis ab omni
c /iolata vacat cura , quod fxva mariti
a fuis fatis Admeti fata morata eft.
ce Ithaci conjunx fcmper decus lcariotis
i mineum inrcorrupta decus manet , & procul illa
' rba ferox juvenum telis confixa procoriim.
i lin miferaEurydice tanto nioerore receflit,
^naque refpeftus, & nunc manet Orpheus in te.
adax ille quidem^qui mitem Cerbcron umquam
i edidit, aut uUi Ditis placabile numen : 270
: c timuit Phlegethonta furente ardentibus undii^,
I c ma?fta obtentu diro 8c ferrugine regna,
• foifafque domos, ac Tartara nocle cruenta
fita, nec facilis Ditis fine judice fedes,
ice, qui vitx pbft mortem vindicat afta. 275
fortuna vaiehs audacem fecerat Orphea.
ii rapidi ftetcrant amnes, & turba ferarum
mda voce fequax regionem infederat Orphci :
Tique imam viridi radicem moverat alte
i iercus humo, fteterantq-, amnes: filvacque fonorx
( ontc fua cantus rapiebant cortice amara.
Laben-
3^2 P. V I R O I L I T
"Labentcs bijuges etiam per fideia Luna
Prefilt equos : & tu currentis menftrua virgo
' Auditura lyram tenuifti node relifta.
Harceadem potuitDiris te vincere conjunx , 285
Eurydicemque ultro ducendam reddere : non fas,
Non erat in vitam diva; exorabile numen.
i Illa quidem nimium Manes experta feveros
Prxceptum fignabat iter : nec rcttulit intus
Lumina, nec div^e corrupit munera lincua. zjc
Sed tu crudelis, crudelis tu magis , Orpheu,
Ofcula cara petens rupifti j uffa deorum.
Di^nus anior venia, parvum fi Tartara noffent
^ Peccatum ignoviffe : fed & vos fede piorum ,
Vos manet heroum contra manus : hic &c utcrquC
Aacides. Peleus namque & Telamonia virtus
j Per fecura patris Ixtantur numina: quorum
\ ^ Connubiis Venus, & virtus injunxit honorem.
\- Hiinc rapuit ferva : aft illum Nereis amavit.
^ Aflidet hac juvenis, fociat quem gloria, fortis, 300
j Acer, inexcuflus, referens a navibus ignis
1^^^ Argolicis Phrygios torva feritate repuUbs.
' O quis non referat talis divortia belli,
r^F^t Quar Troja: videre viri, videreque Graii ?
Tcucria cum magno manaret languine tellus, 30^
£t Simois, Xanthique liquor,Siga:aque pra:tcr
i , Litora , cum Troes fa:vi vos Hedoris ira
f Videre in claflis inimica mcnte Pelafgas
Volnera, tela, neccs, ignisinferre paratos.
Ipfa jugis namque Ida potens fcritatis, & ipfa 31^
ALqua taces ahrix cupidis prxbcbat alumnis,
I Omnis ut in cineres Rhoetei Utoris ora
I Claflibus ambuftis flamma fuperante daretur.
, \ Hinc erat oppofitus contra Telamonius hcros,
Objedoque dabat clipeo certamina : Sc illinc 3 1^..
Hedtor eratTroja: fummum decus : aceruterque,
IPHk' Pulminibus cxlo veluti fxagor editiisalto :
^ Ignibus hic, telifque fuper, fi claflibiis Argos
JEripiat reditus : ille ut V ulcania fciro
\ Vohic-
C U L E X.
olncra protCiaus depellere navibus inftct.
ifoc erat Aacides alter Ixtatus honore ,
^bardanixque alter fufo quod fanguine campis
'^'Jeftoreo viftor luftravit corpore Trojam.
wUrfus acerba fremunt , Paris liunc quod letat , &
. hujus
ulma dolis Ithaci virtus quod concidit ifta. 3 1 j
' luic gcrit averfos proles Laertia vultus,
t jam Strymonii Rhoefi , viftorque Dolonis,
allade jam Ixtatur ovans, rurfufque tremifcit
xm Ciconas, jam jamque horret Lxftrygona^
atros.
lum Scylla rapax canibus fuccinfta Moloflis, 330
t-tnarufque Cyclops, illum metuenda Charybdis,
allentelque lacus, & fqualida Tartara terrcnt.
ic & Tantalei generis decus amplus Atrides
•flidet, Argiviim lumen : quo flamma regentc
oris Erichthonias proftravit fiinditus arccs. 3 j^j
keddidit heu gravius poenas tibi, Troja, rucnti,
\ellefpontiacis obiturus reddidit undis.
la vices hominum teftata eft copia quondam :
e quifquam propria: fortunx munere dives
et in eveftusjcxlum fupcr omne : propinquo 340
rangitur invidix telo decus. ibat in altum
is Argoa petens patriam, ditataque prxda
rcis Erichthonix : comes huic erat aura fccunda
: placidum curfu pelagus. Nereis ad undas
agna dabat : pars inflexis fuperafta carinis :
lum feu cxlefti fato, feu fideris ortu
indique mutatur carli nitor : omnia ventis ,
imnia turbinibus funt anxia. jam maris unda
_^ideribus certat confurgere : jamque fupcrne
)rrucre & Sol iis & fidera cunfta minantur.
34;
■t venit in terras cxli ftagor : hic modo Ixta
pia, nunc mileris circundatiu- anxia ft.tis :
_ imoriturque fuper fluftus, & faxa Capharci,
iitoicas & per cautes , Hxreaque late
itpra : cum Phrygix pafrun vaga pracda peremta:
0^2 Fluciuat
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
3^4 P, V 1 R G 1 L 1 1
Flutluat onmis in xquoreo jam naufraga traAu,
Hic alii lidunt pariles virtutis honore
Heroes, mediilquc iiti lunt fedibus omnes ,
Omnis Roma dccus magni quos fufcipit orbis.
Hic Fabii, Deciique, hic cft &c Horatia virtus : 3 «o.
Hic & fama vetus numquam moritura Camilli :
Curtius &c mediis quem quondam iedibus urbis
Devotum bellis confumfit gm-gitis hauftus :
Mutius Scprudens ardoreni corpore pafiUs,
legitime celfu cui frada potentia regis. idS
Hic Curius clarx focius virtutis : 6c ille
Plaminius, devota dedit qui corpora flammx,
Jure igitur talis fedes pictatis honorat.
lllLc Scipiadxque duces, devota triumphis
Moenia quos rapidos Libycx Carthaginis horrcnt»
Illi laude fua vigeant : ego Ditis opacos
Cogoi adire lacus, viduos a lumine Phabi :
Et vaftum Phlegethomapati : quo maxima Minos
Confcelerata pia difcernit vincula fede.
Ergo j am caufam mortis me dicerc vinftx 3 7 5
Verberibus Ixvo cogunt ab judice Potna: :
Cum mihi tu lis cauia mali j nec conicius adfis :
Nectolerabilibus curis hxc inmemor audis :
Qux tamen ut vanis demittens omnia ventis,
Digredior numquam rediturus. tu cole fontis, 3 ti
Et viridis nemorum ftlvas , & pafcua Ixtus.
Et mea diffufas rapiantur diftaper auras.
Dixit : & extrcma triftiscum voce recefiit.
Hunc ubi fiillicitum dimifit incrtia vita:,
Interius graviter mentem arger : nec tulit ultra 3 S
SenfibusinfufumCulicisdcmorted ' n,
Quantumcumque fibi vires tribuere k ,
Quis tamen infeftum pugnans devicerat hoftcm.
Rivum piopter aqu;x viridi fub fronde latentem
Conformare locum capit inpiger. hunc &c in oibc
Deftinat, ac ferri capulum repctivit in ufum ,
Gramineam ut viridi foderct de cefpitc terram.
Jam memoi inceptum peragens fibi cuia laborem
Con
C V L E X. ^g^
Kongeflum cumulavit opus : atque aggere multo
Tenuiis tumulus formatum crevit in oibem : 395
'Incm circum lapidem levi de maimorc formans
k>nfcrit aflidu^ curx memor. hic &c acantbus,
£t rofa purpurec crefcit rubicunda colore,
=k vioLr omne genus : Ivic eft & Spartici jnvmis,
Ltque Hyacinihus : & hic Cilici crocus cditus arvo:
J^aurus ite Phabi lurgens decus.hic Rhodc ('a; ^ -f:,
Liliaque, & roris non avia cura marini.
Werbaquc tuiis opcs prifcis imitata Sabina,
:hr\^anthufque,edera:que nitor,pallente corymbo,
StBocchusLibyacRegismemor : hic amaranthus,
.uphthalmufque virens, & femper florida piuui.
•Jon illinc Narcifllis abeft : cui gloria formx
gne Cupidineo proprios cxarfit in artus,
it quofcumque novant vcrnantia tempcra flores.
iis tumulus fuper inferitur:tum fronte locatur^jo
ilogium, tacita format quod litera vocc :
|arve Culex, pecudum cuftos tibi tale merenti
■Uiicris officium vitx pro muncrc xcddit.
p. viiu
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninkiijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
i(6
il
lo -
r. VIRGILII MAROIs^IS
C I R I S.
A D M E S S A L L A M.
Tli mc vario jaftatum laudis amore,
^ Irritaque expertum fallacis pramia vulgi,
Cecropius fuavis exfpirans hortulus auras
Florentis viridi fophix conplcditur umbra : _ ^
Kum mea qua:ret ep dignu fibi quacrcre carmen? y If
Lcmge aliud ftudium , atque alios acciufta labores,
Altius ad magni fufpendit fidera mundi , ^
Et placitum. paucis aufa eft afcendcre collem.
Non tamen abfiftam coeptum detexere munus :
In quo jure meas utinam requiefcere Mufas,
Et leviter blandum liceat deponere morem.
Quod fi mirificum profcrre valent genus omncs
Mirificum faxli, modo fit tibi velle libido,
Si me jam fumma fapientia pangeret arce,
Qiiatuor antiquis qux hxredibus eft data confors,
Unde hominum errores longe lateque per orbcm
Defpicere, atque humilispoflem contemnere curas:
Non ego te talem venerarcr munere tali.
Non equidem : quamvis interdum luderc nobis,
Et gracilem moUi iiceat pcde claudere verfam : lo
Sed magno intexens (fi tis eft dicere) peplo :
Qualis Erichtheis olim portatur Athenis,
Dcbita cum caftx foivuntur vota Minervx,
Tardave confedo redeunt quinquennia luftro ,
Cum levis alccrno Zephyrus concrebuit Euro , z S
Et prono gravidum provcxit pondere ciufum.
Felix ille dies , felix 6c dicitur annus :
Felices, qui talem annum videre diemque.
Ergo Palladix texuntur in ordine pugnx :
Magna Giganteis ornantur pepla tropxis :
Horrida
C I R I S.
Hornda fanguineo pinguntur prxlia cocco. 5
Aciditur aurata dejedus cufpide Typho ,
Qui prius OHxis confternens xthera faxis
Jtmathio ccHum duplicabat verticc Olyinpnm.
: Talc Dea? velum follemni in tempore portaiic .
Tali te vellem, juvenum doftiffime, ritu 3 ;
Purpureos inter Solcs & candida Luna:
i^Sidera, cxruleis orbem pulfantia bigis ,
S: \mrx rcrum magnis intexere chartis :
gAternum fophia:conjunftum carmine nomcn
^•loftra tuum fenibus loqucretur pagina fxclis.
i|ped quoniarn ad tantas nunc primum nafcimur
artes ,
: tsfuncprimum teneros firmamus robore nervos :
n-Hxc tamen interca qux poflumus, in quibus x\i
Prima rudimenta, 8c primos exegimus annos ,
> fAccipe dona mco multum vigilata labore, 4$
jEt prxmiiTa tuis non magna exordia rebus.
f Inpia prodigiis ut quondam exterruit amplis
Scylla, novofque avium fublimis in acrc coctus
Vuierit : & tenui confccndens fidera penna
V Ca:ruleis fua tedia fupervolitavcrit alis ; 5 o
i.Hanc pro purpureo poenam fcelerata capillo,
iTroque patris folvens excisa funditus urbe.
: Complures illam & magni, Meflalla, poetx
A (Nam verum fateamur^amat Polyhymneia verum)
. Longe alia perhibcnt nuitatam membra figura , s 5
Scyilxum monftra in faxum converfa vocari :
Uam eflTe, arrumnis quam fa-pe legamtis Ulixi
Candida fuccinftam latrantibus inguina monftris
"^ulichiasvexafle ratis, & gurgite in alto
iDeprenfos nautas canibus lacerafle maiinis. (;%
Sed neque Mxonix harc patiuntur credere chartx ,
Nec malus ittorum dubiis erroribus auftor.
y Namque alias alii vulgo finxere piiellas ,
C Qux Colophoniaco Scylla: dicuntur Homero.
Ipfi feu Lamix matcr lit, five Cratxis, 5 5
Sive illam monftro genuit Perfxa biformi ,
Sivc
36« r. y 1 R G 1 L I I
Sivc cft neutia ^arcns : atquc hoc in carminc t
Inguinis eft vitiuin, & Veneris defcripta libido :.
Sivc ctiam cxadlis (Dccicm mutata vcnenis
Jnfclix virgo. (quidcnim commifcrat illai)
Ipfc patcr timidara fa:va cojnplcxus arcna
Conjugium carx violavcrat Amphitritcs.
Attamcn excgit longo poft tcmporc potnas,
Ut cum cura fui vchcrctur conjugis alto,
Ipfa truccm muko mifccrct fanguinc pontum.
Scu vero, ut perhibcnt, forma cum vinccrct omm
Et cupidos quxftu paftim fpoliarct amantcs i
Pifcibus&canibusrabidis vaT • • tc cft,
Horribilcscircum vidit libi li. . as.
Hcu quotics mirata novos expaliuit artus ! tt
Jpfa fuos quoties hcu pcrtimuit latratus !
Aufa quod cft mulicr numen fraudare Dcorum,
Et dictam Vencri votorum vcrtere pa:nam.
Qi_iam,mala muitiplici juvcnum quod fcpta caterv
Dixcrat, atquc animo merctrix agitata fcrarum, 8 j
Infamcm tali mcrito rumorc fuillc
Dofta Pala:phatia tcftatur vocc papyrus.
Quicquid, & ut quifquis tali dc clade locutus,
Oinnia hnt j potms liccat notcfccrc Cirin:
Atquc unam cx multis Scyllam non cflc pucUis.p
Qiiare 6c qux cantus mcditanti mittcre ccrtos,
Jdagna mihi cupido tribuiftis pra:mia, Divx
Picrides, quarum caftos altaria poftes
Muncrc fxpc mco inficiunt , foribulque hyacinthi
Dcponunt florcs, aut fuavc rubens narciflus, 9
Aut crocus altcrna conjungens lilia caltha,
Sparfaque liminibus florct rofa ^ nunc age, ai\a:,
Prxcipue noftro nunc adfpuate labori,
Atque novum xtcrno pratexite honore volumcn. f
Sunt Pandioniis vicinx fcdibus urbes, loa
Aftxosinter coUis, & candidaThefci
Purpuicis latc ridcntia litora conchis :
Qiiarum non ulli fama concedere digna
Sut Megara , Atta;i quondam munita laborc
Alcathoi,
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninkiijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
; 'Alcathoi, Phoebique : deus namque adfuit illi.ios
i ■ Unde etiam cithaia: voces imitantur acutas ;
Sxpe lapis rccrepat Cyllcnia muncra puifus,
5t vcterem Ibnitu rhotbi teftatur honorem.
lanc urbem , ante alios qui tum florcbat in
mis,
Feceratinfcxiam populator rcmigc Minos : ii^
llHofpitio quo fe Niii Tolyidos avito,
Carpathium fugiens, flumina Ceratara ,
Texerat. hunc bellorepctcns Gortyniusheros
Attica Cretxa fterncbat rura fagitta.
Sed neque tunc cives, ncque tunc rex ipfe vcretur
Intcfto ad muros voiitantis agmine turmas
Ducere, 6c indomita virtute rctundere mcntis:
Rcfponfum quoniam fatis eft meminifle dcorum.
Nam capite a fummo regis, mirabile didu,
Candida carfaries, florebant tcmpora lauro, i :. o
Et rofeus mcdio fuigebat vcrticc crinis :
Cujus quam fervata diu natura fuiflet,
Tam patriam incolumem Nifi rcgnumque fii-
turum,
Concordes ftabiii firmarunt numine Parca:.
Ergo omnis caro refidebat cura capillo : iz 5
Aurca foliemni comtum quoqiie fibula ritu
Mopfopio tereti neftebatdente cicadar.
Nec vcro hxc vobis cuftodia vana fuilTct,
Ncc fuerat : nifi Scylla novoconcepta furore
"cylla patris miferi patrixque inventa fepulcrum :
^ nimium cupidisfi non inhiafletocellis !
Sed malus ille puer, quem nec fua flcclere mater
Iratum potuit, quem nccpatcr, atquc avusidcm
'uppiter. illc etiam Pcenos domitare lconc.> ,
t validas docuit vires manfuefcere tigris. i x 5
lle etiam divos, homines fed dicere magnum cft.
Idem tum fuperis acuebat parvuliis iras
Junonis magnx, cujus perjuria div.x:
Olim fe mcminifie diu pcrjura pucllx
Non ulli liccat. violaverat infcia fedena, 140
5 Diun
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by coortesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Hcag.
224 A 49
5yO T. VlRGlLlf
Dum facris operata dcx lafcivit, & extra
Procedit longe matrum comitumque catcrvam,
Sufpciifam gaudens in corpore ludere veftem,
Et tumidos agitante finus Aquiione relaxans.
Necdum etiam caftos agitaverat ignis honores, I4f
Necdum follemni lympha pcrfufa facerdos
3'allcntis foliis caput exornarat olivx,
Cum labfa e manibus fugit pila, cumque relabfa
Tiocurritvirgo : quo utinam ne prodira ludo
Aurca tam gracili folvilTct corpora plla 1 50
Omnia, qux retinere gradum, curiumque morari
roficnt : 6 tecum vellem tua femper habcrcs
Non umquam violata manu facraria diva: :
jurando infclix nequicquam jurapialVcs.
Et f: quis nocuilTe tibi perjuria credat, 1 5 5
Caulla pia eft : timuit fratri te oftendere Juno,
At levis ille deus , cui fempcr ad ulcifcendum
Quxritur ex omni verborum injuria difto :
Aiirea fulgenti depromens tela pharetra ,
Heu nimium tercti, nimium Tirynthia vifu, 1 5a
Virginis in tenera dcfixerat omnia mente.
Qux fimul ac venis haufit fitientibus igncm,
Et validiim pcnitusconccpit in ofla furorem :
Sxva velut gelidisCiconum Biftonis in oris,
lctave barbarico Cybeles antiftita buxo, 1 6 5
Infelix virgo tota bacchatur in urbe :
Non ftorace Idaro flagrantes pifta capillos ,
Cognita non tenerispedibus Sicyonia fervans,
Non niveoretinensbaccata moniliacollo.
Multum illi incerto trepidant veftigia curfu. 170
Sarpc redit patrios adfcendcre prodita muros :
Aeriafque facit caufam fe vifcre turres.
Sxpe etiam triftis volvens in nofte querelas,
Sedibus ex altis c^li fpeculatur amorem :
Ca*ftraque profpeftat crebris lucentia flammis. 1 7 f
NuUa colum novit : carum nec refpicit aurum.
Non arguta fonant tcnui pfalteria chorda :
Non Libyco moUes plauduntur pcdine telx.
^ Nullui
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninkiijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
, C 1 R 1 S.
^rs^ mnllns in ore rubor : ubi enim rubor obftat amori?
litque ubi nulla malis rcperit Iblatia tantis, i^t^
"abidulamque videt labi per vifcera mortem ,
>^io vocat ire dolor, lubigunt quo tendere fata,
j^:ertur : &c horribili prxceps impellitur oertro :
r.f|ft patris acdemens crinem de vertice fcrret
• urtim, atque arguto detonfum mitteret hofti. 1 8 $
(amquc hax conditio mifera: proponitur una.
> ive ilia ignorans : quis non bonus omnia maiit
^redere, quam tanto fcelere damnare puellam ?
'eu tamen infelix ( quid enim inprudentia pro*
dcft ? ) r r
'ilc pater : cui direpta crudeliter urbe, 190
ix erit una fuper fedes in turribus altis ,
^Tus ubi cxtrudo poftis confidcre nido.
quoqiie avis moriere : dabit tibi tilia pocnas.
Jaudete 6 ceicres fubnixx nubibus aitis,
: iux mare, quo: virides fiivas lucofquc fonantes
y icolitis : gaudcte vap blandxque volucrcs.
n olquc adco humani mutatx corporis artus,
e^os 6 crudeli fatorum lege pueJlx
D.auliades, (crudele) vcnitcariirmiavobis
gvOgnacosaagensreges numerumque fuorum 200
: iiiris, &c iplepater : vos 6 puichernma quondam
i^orpora, ca:ruleaspra:vertite in xthera nubcs :
^^£a novus ad fuperum fedes Calchcius, &c qua
^bidida conccflbs adfcendat Ciris honores.
fLimque adeodulci devinclus lumina fomno 205
fliftis erat : vigilumque procul cuftodia primis
--^cubias foribus ftudio jadabat inani :
m furtim tacito dcfcendcns Scyila cubili
uribus arredis nodurna filentia tentat ^
Ift preflis tenuem fingultibus aera captat. 2 1 o
^'"m fufpenfa levans digitis veftigia primis
teditur 3 ferroque manus armata bidcnti
olat 5 ac dcmtx fubita in formidine vires ,
tiacruleas fua furta prius tcftantur ad umbras.
' iu qua fe ad pauium tendcbat fcmita ii^ncn,ii ^
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
4
5c altu
J7I P. V I R G 1 L 1 1
Veftibulo in thalami paulum remoratur
Sufpicit ad culti nutantia fidera mundi,
Non accepta piis promittens munera divis.
Quam limul Ogygii Thanicis filia Carme
Surgere lenlit anus: fonitum nam fecerat illi z
llarmoreo xratus ftridens in limine cardo :
porripit extemplo fefiam languore puellam,
Et fimul, 6 nobis facrum caput, inuuit, alumna
Non tibi ncquicquam viridis per vilcera pallor
i5.grotas tenui fuffudit fanguine vcnas.
Nec levis hoc facere(neque enim pote)cura fubegit^
Haud fallor, quod te potius Khamnufia falht.
Nam qua te caufla nec dulcis poculaBacchi,
Ncc gravidos Cereris dicam contingere foetus l
Qua: caufia ad patrium folam vigilare cubile, i
Tximpore quo felfas morulia pedtora curas,
Quo rapidos etiam requiefcunt flumina curfus ?
Dic agc nunc miferx laltem, quod fxpe petenti
Jurabas nihil efle mihi,cum moeftaparentis
Formoibs circum virgo morererc capillos l i
Hci mihi, nc furor ille tuos invafcrit artus,
lUc, Arabis Myrrhac quondam qui cepitocellos ;
Ut fcelcrc infando, quod nec finit Adraftia,
La;dere utrumque uno ftudcas crrore parentem.
Quod fi alio quovis animo jaaaris amore : 24<
Nam tc jaftari, non cft Amathufia noftri
Tam rudis, ut nullo poflim cognofcerc figno :
Sin conccflus amor noto tc macerat ignc,
Tcr tibi Diftynnje prarfentia namina juro,
Trima devim qux tc mihi dulcem donat alumna
Omnia me potiusdigna atque indigna b.borum
Millia vifuram , quam te tam triftibus iftis
Sordibus, & fcoria patiar tabefcerc tali.
Hxc loquitur, molliquc ut fe velavit amiftu,
Frigidulam injefta circumdat vcfte pucUam,
Qux prius in tcnui ftctcrat fuccinfta corona.
Pulcia dcinde gcnis rorantibus ofcula figcns,
Terfcquitur miicrx cauflas cxquireie tahs,
C I R I 37J
Ncc tamen ante uUas patitur fibi icdderc voces,
Mannoreum tremebunda pedem quani rettulit in^
tra- 255
Ula autem, Quid nunc mc, inquit, nutricula , toi-
qucs ?
Quidtantum properas noftros noviflc furorcs ?
Non cgo conlucto mortalibus uror amore ;
Nec mihi notoruni deflcclunt lumina vultus,
Nec genitor cordi eft:ultro namque odimus omnis»
Nil amat hic animus, nutrix, quod oportet amari,
In quo falfa tamen lateat pietatis imago ;
Sed mcdia ex acie, mediis cx hoftibus, hcu heu>
Quid dicam J quove ipfa malum hoc exordiar ore S
Dicam equidem 5 quoniam quid tu tibi dicere,nu-
trix , 265
Non finisJextrcmum hoc munus morientishabeto.
lUe, vides, noftris qui mxnibus adfidet hoftis>
Quem pater ipfe deiim fceptri donavit honore,
Cui Parca: tribuere nec ulio volnere iadi 3
Dicendum eft , fruftra circumvehor omnia verbis :
llic mea, ille idem oppugnat pra^cordia Minos.
Qiiod te per divum crebros obteftor amores,
Perque tuum memoris hauitum mihi pettus alu-
mnx ,
Ut me, fi fervarc potes, nc perdere malis.
Sin autem optatx fpcs eft incifa ialutis 3 2 7 j
Ne mihi, quam merui,invideas,nutricula,mortcm.
Nam nifi tc nobis malus, 6 malus , optima Carmc,
Antc hunc confpedum cafufve deufve tuliflet :
Aut ferro hoc (aperit ferrum, quod vefte latcbat)
Purpurcum patris demfiffem vertice crinem, 2 So
Aut mihi prxfenti peperiflem volncre lctum.
Vix ha:c ediderat, cum clade extcrrita trifti
Intonfos multo dcturpat pulvere crinis,
Et graviter queftu Carme complorar anili :
O mihi nunciterum crudclisrcdditc Minos,
O iterum noftra Minos inimice fencftx
Scmper, 8c aut olim nata 6 tc proptci eundcm,
^7
2H
Aut
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
f74 5*- VlRGlLII
Aut amor infanx luftum porLavitalumna^.
Tenc ego tam longe capta atque ave£la nequivi,
Tam gravc fervitium, tam duros pafla labores, 290
Erfiigere, utfiftam exitium crudele meorum ?
Jam jam nec nobis ea, qua: fcnioribus, uUum
Copia vivendi vita: genus. ut quid ego amens
Te ercpta, 6 Britomarti, mex fpes una falutis,
Te, Britomarti, diem potui producere vitn: : 5
Atque utinam Cereri, nectantum grata Dianx
Venatus cfles virgo fcclata virorum 5
Cnofiia neu Partho contendcns fpicula cornu
Didla^as agercs ad gramina nota capella^
Numqua tam obnixc fugicns Minois amores , 300
Pricceps aciriis fpecula de montibus iffes,
Undc alii fugilic fcrunt, 6c numina Phocx
Virginis aflignant : alii, quo notior efles,
Didynnam dixere tuo de nomine Lunam.
Sint hacc vcra velim : mihi ccrte nata pcrifl:i : 305
Numquam cgo tc fummo volitantem in vertice
montis ,
Hyrcanos inter comites agmenque fcrarum
Confpiciam 5 nec tc redeuntem amplexa tcnebo.
Verum hxc tum nobis gravia atque indigna fuere,
Tum, mea alumna, tui cum fpes intcgra maneret;
Er vox ifta meas nondum violaverat aures.
Tcne ctiam Fortuna mihi crudclis adcmit l
Tene, 6 fola mca: vivendi caufla fcnecta: ?
Sarpe tuo dulci nequicquam capta fopore,
Cum premeret natura, mori mc vcUc ncgavi, 3 1 5
VUtibi Corycioglomerarcm flammcaluco.
Quo nunc me infclix, aut qux me numina fcrvantJ
An nefcis, qua lcge patris dc vcrtice fummo
Edita candentis prartcxat purpura canos ?
Qi.uT tenui patria: fpcs fit fufpcnfa capillo ? 320
Si nefcis, aliquam pofliim fperare falutcm :
liifciaquandoquidemfcelus es conata nefandum.
Sin cfl, quod mctuo : pcr mc, mea alumna, tuum-
quft
Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
375
Tl
C I R 1 5.
'Ejfpcrtum multis miferje mihi rcbus amorem
Pcr mc, & facra prccor pcr flumina Ilithyia:, 325
Ne tantum in facinus tam nulla mente lcquaris.
iNon ego te incepto (fieri quod non pote) conor
Ji|ledl:ere, Amor : neque fit cum dis contendere no-
m ftrum :
Ried patris incolumi potiuste nubere regno,
j Atquc aliquos tamen elle vclistibi , alumna > pe-
; nates: 3 3(^
kiloc unum exitio doda atque experta monebo.
Hi^od li non alia potcris ratione parentcm
ricdere : fcd poteris:quid enim non unica polTis ?
Tunc potius tamen ipfa, pio cum jure liccbit ,
Cu m tadi cauffam tempufquc doloris habebis^ 3 3 y
T 1 iC potius conata tua atque inccpta refcrto :
M que dcofque tibi comitcs, mea alumna, fiituros
rulliccor : nihil eft quodtexasordine longum.
K.b ubi foUicitos animi relevaverat xftus
ocibus, 6c blanda pedus fpe vicerat xgrum ^ 340
aullatim tremebunda gcnis obducere veftcm
Irginis, placidam tenebris captare quietcra,
verfo bibulum reftingucns lumcn olivo,
ncipit ad crcbros infani pcdoris ictu
'crre manum, affiduis mulcensprxcoiuia palmis.
lodem iliam fic ma:fta fupcr moricntis alumnx
tigidulos cubito fubnixa pependit ocellos.
oftcra lux ubi la:ta diem mortalibus almum
t gclido veniens mani quaiicbat ab OEta ,
Quem pavid.x ahernis fugitant optantque puellx ;
Hefperium vitant , optant ardefcere Solcm 3
rxceptis paret virgo nutricis, & omnis
ndique conquirit nubendi feduia cauffas.
Tentantur patrix fummifiis vocibus aures,
" audanturque bonx pacis bona: multus incptx 355
irginis inlolito fcrmo novus errat in ore.
unc tremere inftantis belli certamina dicit ,
ommunemque timerc deum : nunc regis amicos,
Namquc ipfo verita eft oxbari moefta parente)
Cum
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
37tf V I R G I L 1 I
Gum Jovecommunis qui quondam habucic nc-
potcs :
Kunc etiam confifta dolo mendacia turpi
Invenit, & divum terret formidine civis :
Nunc alia ex aliis (nec defunt omina) quxrit.
Quin etiam caltos aufa eft corrumpcre vates ;
Ut, cum cxla pio cecidiffct vidima fcrro , 3 ^ J&
EiTent, qjai gcnerum Minoa aucloribus extis
Jungere, & ancipites fuaderent tollere pugnas-
At nutrix patula componens fulfura tcfta,
Narciflum cafiamquc herbas incendit oientis :
Terque novena ligat triplici diverfa colore 3 7^
Fila : ter in gremium mecum^inquitjdefpue.virgo^f
Delpue ter, virgo : numero deus inpare gaudet.
Inde Jovi geminat magno Stygialia facra,
Sacra nec Idxis fenibus, nec cognita Graiis. |r
Pergit Amyclxo fpargens altaria thallo, 37Sl? : :
Regis lolciacis animum defigere votis. '
Verum ubi nulla movct ftabilcm fallaciaNifum > c
Nec poflunt homincs, ncc poflimt fleftcre divi :
(Tanta eft in parvo fiducia crine cavendi : )
Rurfus ad inceptum fociam fe adjungit ahimnx>
Purpureumque parat rurfus tonderc capillum,
Cum longo quod jam captat fuccurrere amori.
Non minus illa tame revehi,quod moenia crefcant,T
Gaudeat : & cineri patrix eft jucunda fepulto.
Ergo metu capiti Scylla eft inimica paterno. 3 * J ^
Tum coma Sidonio florens fucciditur oftro :
Tum capitur Mcgara,6c diviim refponfaprobantur: .
Tum fulpenfa novo ritu de navibus nltis,
Per mare cxruleum trahitur Nifeia virgo.
Conplures illam Nymphx mirantur in undis :
Miratur pater Oceanus, & candida Tethys,
Et cupidas fecum rapiens Galatca forores :
Ula ctiam, junftis magnum qux pifcibus xquor
Er glauco bipcdum curru metitur equorum,
Leucothoc, parvufque dea cum matre Palxmon.
llli etiam aheinas foniti viverc liivcs;
Casa
i
C 1 R r
Cara Jovis foboles, magiium Jovis incrcmentum,
Tyndaridx nivcos mirantur vii^ginis artus.
Has adeo voces, atquc ha^c lamenta pcr auras
Fluftibus in mediis queftu volvebat inani, 400
Ad c^^lum infelix ardentia lumina toUcns :
Lumina : nam tcnerasarcebant vinculapalm '»^.
Supprimite 6 paulumturbati flamina venti
Dum queror : & divos, quamquam uil teilibus illis
Profeci, extrema morieus tamcn adloquor hora.
Vos e^o, vos adeo, venti, tcllabor, Sc aura: :
Vos matutina fi qui de g.entc venitis,
Cernitis. illa ego fum cognato fanguine vobis
Scylla, quod, ah, falva liceat te dicere Procne j
IUa ego fum Nifi pollentis filia quondam, 410
Certatim cx omni petiit quam Gra:cia regno,
Qu,a curvus terras ampledtitiu: Hellclpontus :
IUa ego fum, Minos, facrato foedere conjunx
Difta tibi 5 tamen hxc, & fi non accipis, audis.
Vindane tam magni tranabo gurgitis undas ? 415
Vinfta tot alTiduas pendebo ex ordine iuces ?
Non equidem me alio poflum contendere dignam
Supplicio : quod ficpatriam carofque penates
Hoftibus, inmitique addixi ignara tyranno. ^
Vcrum efto. hxc, Minos, illosfcelerataputavi, 42^0
Si noftra antc aliquis nudaflet foLdera cafus ,
Faduros : quorum direptis moenibus urbis,
O ego crudelis flamma delubrapetivi :
Te vero vidore prius vel fidera curfus
Mutatura fuos, quam te mihi talia capta: 42 $
Fafturum metui. jam jam fcelus omnia vincit.
Ten' ego plus patrio dilexi perdita regno J
Ten' ego J (necmirum) vultudeceptapueila
Ut vidi, ut perii, ut me malus abftulit error.
Non equidem ex ifto fperavi corporc pofle 43^
Tale malum nafci : forma, vel fidere fallor.
Non me deliciis conmovit regia dives
-Coralio fragili ac eleftro lacrimofo,
Mc noa florcmes a:quaii corpore Nymphx,
Nqd
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuesf LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
378 P. VlRGILTI
Non metus incenfam potiiit retinere deorum. 43
Omnia vincit amor. quid enim non vincerct illc t
Nec mihi jam pingui fudabunt tempora myrrha,
Pronuba nec caftos accendet pinus odores,
Nec Libys Aflyrio fternetur leftulus oftro.
Magna queror. nec & illa quidem communis wilu-*
mna 4.^0
Omnibus injeda tellus tumuiabit arena. ,
JVlcne inter comites, ancillarumque catervas,
Mene alias inter famularum muncre fungi ,
Cbnjugis atque tux, quxcumque erit illa, beata:
Non licuit gravidos penfo devolvere fufos ? 44.5
At belli faltem captivam lege necaffes,
Jam fclfa: tandcm fugiunt de corpore vires,
Et caput inflexa lentum cervice recumbit :
Marmorea adduftis labafcunt brachia nodis.
Aquorcx peftes, inmania corpora ponti, 4y
Undique conveniunt, & glauco in gurgite circum t
Verbere caudarum atque oris minitantur hiatu.
Jam tandem cafus hominum , jam refpice, Minos.J*
Sit fatis hoc, tantum folam vidifle malorum :
Vel fato fuerit nobis hxc dcbita peftis, 4S 5 7
Vel cafu incepto , merita vel dcniq^ue culpa-
Omnia nam potius, quam te Ixfiflc, putabo*
Labitur interea rcvoluta ab litore claflis ,
Magna repentino linuantur lintea Coro,
Fledtitur in viridi remus fale, hinguida fefisc 4^0
Virginis in curfu moritur qucrimonia longo,
Dcfcrit anguftis inciufum faucibus Ifthmon,
Cypfclidar magni florentia regna Corinthi :
rnvterit abruptas Scironis protinus arcis,
Infeftumquc fuis dirx teftudinis exit 45 S
Spelxum, multoque crucntas hofpite cautes.
Jamquc adeo tutum longe Pireeia cernit,
Et notas fecum, heu fruftra, refpeftat Athenas.
Jam procul e fluciiu Minoia refpicit arva,
Florentifq^ videt jam Cycladas hinc Strophadafquc:»
Hinc flnus, hinc ftatio coutra pater Hermiona. ^ c
Linqui-L
Early European Books, Copyright© 201 1 ProQues» LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninkiijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
I
37^
C I R I
.inquitiir antc alias longe gratiflima Delos
ilercidiim matri & Neptuno /Lgcco.
irofpicit incinckam Ipumanti litoreCyi: lun ,
larmoreamque Paron viridemquc adlabla Dony-
fam : 475
Lginamquc fimul femciitircramque Seriphum
trtur^ ik incertis jadatur ad omnia ventis.
/mba veliit magnas fequitur cum parvula clafiis ,
Lfer 6c hiberno bacchatur in arquore turbo :
)oi:ec tale decus formx vcxnvit, argros 480
Jon tulit, &. mdfcros mutavit virginis artus,
^ losruleo policns con junx Neptunia regno.
»ed tamen cxtcrnam fquamis veftire puellam,
nlidofquc inter teneram conmittere pifcis
Jon ftatuit.nimium eft avidum pecusAmphitrites»
icriis potius fliblimcm fuftulit alis,
ifiet ut in terris facti dc nomine Cii is,
jixis Amyclxo formofior anfcre Lcda\
ic velut in niveo tencrx cum primitus ovo
LfFigies animantis, & internodia mcmbris 490
npeifcda novo fluitant^concreta calorc 5
#ic iiquido Scyllx cir<;umfufam xquorc corpus
♦emifcri inceriis etiarn nunc partibus artus
Jndique mutabant, atque undique mutabantur.
: Dris honos primum & muhis optata labella, 49 S
■i £t parulx frontis fpecies concrefcere in unum
m^, liaepere, &c graciii mcntum producerc roftro.
Wr Fum, qua fe medium capitis difcrimen agebat>
Ecce repcntc velut patrios imitatus honorcs,
^urpuream concuilit apex in vertice criftam. 500
At mollis varios intexens pluma colores,
m^r hlarmorcum volucri veftivit tegmine corpus,
■r Lentaque perpetuas fuderunt brachia pennas,
" [nde alias partis minioque infeda rubcnti
^ Crura nova macies obduxit fqiialida pellis, 505
m Et pedibus tenerib ungues coniixit acutos.
K Et tamen hoc demum mifera: fuccurrere pado
^ Vix fucrat placida Neptuni conjuge dignum.
Num-
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninkiijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
i
j8o P. ViRf;it.ii CiRis.
'NLimquajfn illam polthac oculi viderc fuorum
rurpui cas flavo retineiuem vertice vittas : 5
Non jhalamHS Tyrio fragrans accepit amomo.
NuUar illamfedes (quidcum jam fedibus illi ?)
Qlix fi mul ut fefe cano dc gurgite velox
Cum fonitu ad cxlum fhidcntibus cxtulit alis, J
Et multum late difperfit in xquorc rorem ^ 515
Infjiix virgo nequicquam morte recepta
Incultum folisin rupibus cxigita:vum,
J.lupibus, &L fcqpulis, & litoribus defertis.
Nec tamen hoc iterum poena fine.namqjdeum rei
Omnia qui imperio terrarum millia veiiat, 5 zcn
Conrjiotus talem ad fiipcros volitarc puellam ,
Cum paicr exftinttus ca:ca fub node lateret,
lUi pro pietate fua (nam fxpe tepenti
Sanguine taurorum fupplex relpcrfcrat aras,
Sa:pe deum largo decorarat munere fedes) 5 z j
Reddidit optatam mutato corpore vitam ,
Fecit & iu terris Halia:etus ales ut eflbt.
Quippe aquilis fempcr gaudct dcus ille corufciis.
Huic vero mifcra^, quoniam damnata dcorum
Judicio nariijue & conjugis antc fuifiet, 530
Infefti appoluitquc odium crudclc parcntis.
Namque ut in oithcrio fignorum munere prxftans ,
Unum quem dtiplici ftellarum fidere vidi,
Scorpius alternis clarum fugit Oriona :
Sic inter fefe triftis Halixetus iras, 535
Et Ciris memori fervant ad fa:cula fato.
Qiiacumque iiia ievcm fugiens fecat a:thera pcnniS;
Bccc inimicus atrox magno ftridore pcr auras ,
Infequitur Nifus. qua fe fert Nifus ad auras
IUa levcm fugiens raptim fecat a:thera pcnnis. 54^
F 1 N I S.
f. VIKGILIT MARONIS
A T A L E C T A,
qua, Tucca, tibi vciiit: ll- ' re
.Nonlicet:occulituclimi, , m.
qua farpe tibi, non vcnit adhuc mihi: nainque
Si occuluurj longe eft, tangere quod nequeas.
:nent auttibi, led jam ;am mihi nuntius ifte
Quid prodett J iili dicite, qux xcdiit.
*
-Minthiorum amator ifte verborum
eifterhetor. namque quatcnustotus
mcydides tyrannus Attica: febris ,
tu Gallicum fpina: ipfemet male illifit,
. A omnia, ifta vctba miftuitfratri
•ccr bcate nectibi, nec altcri ,
inerque Noduineputidum caput,
ique nunc puella talis, & tuo
uporc prefla rus abibit, & mihi
i-i ille verfusufqucquaque pertinet.
ener, focerquc pcrdidiftis omnia.
iperbe Noduinc putidum capur,
l itur tibi puclla, qnam petis, datur,
itur luperbc Noduine, quam petis.
, -d, 6 fupcrbcNoauine, non vides
• aas habere filias Atilium,
aas, &c hanc, & aiteram tibi daii.
2 defte nunc, adcfte, ducit, ut dccet,
pperbus ccce No^auinus herneam.
kcere me, qund alta non poftim, putas,
Ut ante vedari freta :
ec ferre durum frigus, aut xftum pati,
Neque arma viaoiis fcqui.
Valcnt,
Early European Books, Copyright <D 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by coortesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
1
J82. P. VlROILII
Valent, valent mihi ira & antiquus furor ,
Et lingua, qua adlim tibi ,
Et proftitutac turpe contuberniura
Sororis, 6 quid me incitas J
Qiiid, impudice, & improbande Ca^fari J
Sed furta dicantur tua ,
Et heluato fera patrimonio
In fratre parfmionia :
Vel afta puero cum viris convivia »
Udxquc per fomnum nates.
Et infcio rcpente clamatum fuper,
Thalaflio, Thalaffio.
Qu^id palluifti femina ? an joci dolent )
An fafta cognofcistua ?
Non me vocabis pulchra pcr Cotyttia
Ad feriatos fafcinos.
Nec dein moverq lumbos in crocotulam
Prenfis videbo altaribus,
Flavum probe Thybrim & olentis nauticum
Vocare : ubi appulfx rates
Stant in vadis coeno retentx ibrdido,
Macraquc ludantes aqua.
Neque in culinam, unda compitalia ,
Dapefque ducis fordidas :
Quibus repletus, ut falivofis aquis>
Obefiim ad uxorem redis :
Et arftuantes dode folvis pantices ,
Os ufque lambis faviis.
Nunc la:de, nunc lacefie, fi quidquam valcs :
Et nomen adfcribo tuum.
Cinxde Luci, an te reliquerunt opes ?
Fameque gcnuini crepant J
Videbo habentem pra:ter ignavos nihil
Fratres, & iratum Jovem,
Sciflumque ventrem, & herniofi patxui
Pcdes inedia turgidos.
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
I
' Catalecta. j8j
Venerem dedtcatio ^uetdos,
.1 inilii fufceptum flaerit decurrere munus ,
) O raphon, 6 fedcs qux colis Idalias :
croiUs Aneas Romana per oppida digno
\ Jam tandem ut tecum carmine veftus eat :
u on ego ture modo, aut picla tua templa tabella
I Ornabo, & puris ferta fcram manibiis.
lorniger hos aries humilis, & maxima taurus
?l Vidima facratos tinget honorc focos.
flarmoreufque tibi, Dea, verficoloribus alis
J In morem pida llabit amor pharetra.
U.dfis, 6 Cytherea : tuus te Cxfar Olympo ,
i Et Surrentini litoris ora vocat.
\ *
hinc inancs rhetorum manipli , *
iiflata rore non Achaico veiba,
ttvos, Sile, Albuti, Arquitique, Varroque,
cholafticorum natio madens pingui :
:e hinc inanes cymbalon juventutis.
'"que 6 mearum cura Scxte curarum
^ le Sabine : jam valete formofi.
os ad beatos vela mittimus portus ,
lagni petentesdoc1:a difta Scironis,
itamque ab omni vindicabimus cura.
« hinc Camenx : vos quoque limitc fxvx, *
^ulces Camenat: : nam fatebimur verum,
ulces fuiftis : &: tamen meas chartas
.evilitote : fed pudenter & raro.
De Snbino parodia Catulliarta.
abinus ille, quem videtis hofpites,
^ \l fuifle mulio celerrimus :
Jque uUius volantis impetura cifi
;uiirepra:terire : five Mantuam
His foret volare, five Brixiam.
icque hoc negat Triphonis a:muli domus
fegare nobilem, infulamve cxruli :
[bi ifte poft Sabinus, ante Quindio
^ idcnte dicit attondiflc forcipe
Comata
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by coortesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
584 P. V 1 R (I 1 L T 1
Comata coUa, ncqua fordidum jugo
Piemcnte dura vulnus ederet juba.
Cremonafrigida, & lutofa Gallia
Tibi hxc fuifle & effe cognitiflinu
Ait Sabinus. ultimaex origine
Tua ftetifle dicit in voragine,
Tua in palude depofuifle farcinas,
Et indc tot per orbitofa millia
Jugum tulilfe : Isva, five dextera
* Stringcre rtiulas, five utrumque coepcrat.
Neque uUa vota femitalibus Deis
Sibi efle fadta, proptcr hoc noviflimum
Paterna lora, proximumque peftincm.
Sed hxc prius fuere, nunc eburnca
Sedetque fcde, feque dcdicattibi
Gemelle Caftor, & Gemelle Caftoris.
Varium.
Scilicet hoc fine fraude, Vari dulciflimc, dicam :
Difpeream, nifi me perdidit ifte putus,
Sin autem prxcepta vctant me diccre : fane,
Non dicam. fed mc perdidit iftc puer.
villam Scironii.
Villula, qux Scironis eras,8c pauper agelle,
Verum illi domino tu quoque divitiac :
Mc tibi, & hos una mccum, quos femper amavi ,
Si quid de patria triftius audiero ,
Commendo,in primifque patrem. tu nunc eris illi,
Mantua qudd fuerat, quodquc Cremona prius.
Pauca mihi, niveo fed non incognita Phoebo,
Pauca mihi doQiX, dicitc, Pegafides.
Vi£lor adcft magni magnum dccus eccc triuuiiau.
Viftor qua terrac, quaque patent maria :
Horrida barbaricx portans infignia pugnx ,
Magnus ut Oenides, utque luperbus Eryx.
Ncc minus idcirco noftros expromere cantus
Maximus, & faudos dignus inive choros.
Hoc
Catalecta. jf^
-locitaque iniuctis jaftor magis, optime, cutis ;
? Quid de te pollim fcribere, quidve tibi.
liJamque, fatebor enim, quae maxima deterrendi
I Debuit, hortandi maxima caufla fuit.
o,auca tua in noftras venerunc carmina chartas,
> Carmina cum lingua, tum fale Cecropio.
1 ^armina qux Pylium fxclis accepta fututis ,
> Carinina, quac Pylium vincere digna fencm.
( lolliter hic viridi patula: fub tegmine quercuj
A Moeris paftores & Melibocus erant.
! »ulcia jadantcs alterno carmina verfu,
: QualiaTrinacria;dodusamatjuvenis.
^-ertatim ornabantomnes Heroida Diva: ,
Certatim Divx munere quxque fuo.
tlicem ante alias tanto fcriptore puellam :
Alter non famam dixeritipfe prior.
^on illa, He(peridum ni munere capta fuiflct ,
QuxvolucremcurfuviceratHippomencn :
jandida cycneo non edita Tyndaris ovo,
I Non fupero fulgensCafliopea polo.
on defenfa diu volucrum certamine equorum ,
Optabant Graix quam fibi quaeque manus.
^xpeanimamgeneriproquapater impius haufit;
i Sxpe rubro Eleis fanguine fluxit humus.
«■egia non Semele, non Inachis Acrifione,
I ff Immittiexfpeaantfulmine 5cimbreJovcin.
i\ ujus 5c ob raptum pulfi liquere penates
Tarquinii patrios, filius atque pater.
lo, quo priraum dominatus Roma fuperbos
r Mutavit placidistempore Confulibus.
lulta neque immeritis donavit prxmia alumnis ,
Prxmia Meflalis maxima Poplicolis.
a quid ego immenfi memorem ftudia iftalaboti»^
' Horrida quid dmx tempora militix J
Vftra foro iblitos , urbi prarponere caftra ,
Tam procul hoc nato, tam procul hac patria ?
imoderata pati nunc frieora, nuncquc caloics ?
^tcrtere vel dura poflc fupcr filice ?
^ Sarpc
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by coortesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Hcag.
224 A 49
l%f r. V I R G 1 L t I
Sxpc truccm adverfo pcrlabi fiderc pontum ?
STcpc audendo mare vincere, fxpe hiemem ?
Ssepe ctiam denfos immittere corpus in hoftcs :
Communem beili nec timuifle Deum ?
Kunc celercs Afros , pcrituraquc millia gcntis,
Aurea nunc rapidi flumina adire Tagi J
Nunc aliam ex alia bcilando quxrere gentem J
Vincerc & Oceani finibus ulterius } k
Non noftrum eft, inquam, tantas attingcrc laudcs it
Quin aufim hoc etiam diccre , vix hominum eil. •
Ipfa, ha:c ipfa ferent lerum monumenta per orbcmu
Ipfa fibi egregium fada decus parient.
Nos ea, qux tecum finxerunt carmina Divi
Cynthius, & Mulx, Bacchus, & Aglaie.
Si laudes adfpirem, humili fcd adire Camena :
Si patrio Graios carmine adirc falcs
PolTumus j optatis plus jam proccdimus ipfis.
Hoc fatis eft, pingui nil mihi cum populo.
Afpicc qucm valido fubnixum gloria rcgno
Altius & cxli iedibus extulerat.
Terrarum hic bello magnum concufTcrat orbcm :
Hic Rcges Afix fregcrat, & populos.
Hic grave fervitium tibi, jam tibi, Roma, ferebat : !
Cctera namque viri cufpide conciderant :
Cum.fubito in medio rerum certaminc prxceps
Corruit, e patriapulfus in exilium.
Tale Dex numcn , tali monalia nutu
FalJax momcnto tcmpoiis hoia dedit.
Quocumque ire ferunt varix nos tcmpora vitx ,
Tangerc quas tcrras, quofque videre homincs :
Difpeream, fi tc fuerit mihi carior alter.
Aher enim quis tc dulcior eflc poteft ?
Cui Venus ante alios, Divi, Diyumque forores ,
Cun£ta nequc indigno, Mufay debere bona,
Cunfta quibus gaudet Phoebus, chorus ipfeq} Phoc
Pottior 6 quis tCjMufa^fuilTc potcft ? (bi
O quii
C A T A L E c r A. jty
O qiiis te ia terris loquitur jucundior'uno l
Clio nam certe candida non loquitur.
S^are illud fatis eft li te permittis amari :
Non contia ut flt amor mutuus indc mihi,
^is Deus, Oftavi, te nobis abftulit ? an qux
Dicunt, ah nimio pocula dura mero ?
w obis fi culpa eft bilis : fua quemque fcquuntui
Fata : quod immcriti crimen habent cyathi.
Jcripta quidem tua nos multum mirabimur, &: tc
Raptum, & Rom.anam flebimus hiftoriam.
ed tu nullus eris. pcrvxrli dicite Manes,
Hunc fuperefle patri qua: fuit invidia i
P. Vtrgilit ¥ragment:t ex Epijlola qtiam ad
AugufiHm CAfM-em fuper JEneidc
fuafcriffit.
GO VERO FREQJLJENTES A TE
^LITTERAS ACCIPIO. Et infta : DE
NEA QJJIDEM MEO, SI MEHER-
ULE JAM DIGNUM AURIBUS
ABEREM TUIS, LIBENTER MIT-
^EREM. SED TANTUM INCHOA-
'A RES EST,UT PAENE VITIO MEN-
IS TANTUM OPUS INGRESSUS
IHI VIDEAR : CUM PRASER-
IM, UT SCIS, ALIA O QJJ E
iTUDIA AD ID OPUS , MULTO-
UEPOTIORA, INPERTIAR.
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by coortesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Hcag.
224 A 49
ABas. 18}
Abella opldum 8cpo-
puli. X33
Abies.40. in montibus. 17
Acanthis , (jux carduelis a
carduo dicitur. 6%
Acanthus , qux Pharmaco-
poeis Branca dicitur. 7. 41.
Acca Camillac comcs.
Accrrse civitas. 45"
Acelles rex. 99 &: \66 ,
Achirmcnides y unus Ibcio-
rumUlyflis. 14^
Achates > iEnecc coracs. 89.
90. loi. 146, Epulonem
obtruncat. 340
Achcron. 51.168.191.116.
111. 119. 303
Acherontis cymba. 197.
honos. 303
Achilles, iEacides. 190. La-
riflaeus.i 10. Priami regno-
rumeverfbr. 341
Acidalia, matcr Didonis. 103
Aclydcs, tcla. 133
Acmon Lyrnefllus. iWi
Acoetes^Euandri armiger.303
Acragas,mons & civitas. 145-
A6tiaci ludi. 134
Adolefcentes in bonum al-
fucfcendi. 5-7
/Eacides, Achilles a Paride
trajeftus. 190
JEx2iy infulaCirces. 136
JF^gxon Gigas centimanus.
X93
/Egle Naias. 1 3
iEgyptus.
itmus, mons Laconix.
iKneadx , urbs in ThraciA.
iEncx Vcnus raater apparct.
1 10
^nccc nutrix. ii> itus.
199. 186. 193. clypcus.
148. conftantia. 150. ae-
quitas.98.174- religio.117.
pietas in patrem. 114. pic-
tas 8c induftria crga luoi.
88. urbs a:dificata. 117.
130. arma fabricata a Cy-
clopibus. 148. ad Euan-
drum profedkio & oratio.
139. 8c monomachia cum
Achille. 187. cum Tur-
no. 347. ab inimico laus.
31©
iEneas fatalis. 309. Roma-
nae ftirpis origo. 331. re-
dire ad arma prohibitus ab
uxorc. 111. in Helcnam
commotus. iiid» Hedtori
comparatur. 311. vila in
fomno. ijo, patri narrat.
131. Creulam amiflam re-
quirit. 114. claflcm rcpa-^
rat.if6. inconlpicuus red-^1
ditur. 95-. jufTa parentis
exeauitur. iSf. Didoni
proteilionem fatetur. iff.'
15-6. recedit a Didone. 161.
redit in Siciliam. 166. ab
Heleno confilium petit.
136. Ilium xdificandum
defignat. iSf. Cumas de-
latus.
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
I N
latixs.ig^Sybillam accedit.
ihid, Infernum ingreditur,
190. in Italiam venit. x\6.
Pallante mortuum alloqul-
tur. 304. vulneratur. 3 36.
ij7; curatur a Venere.3 39.
-atinorum urbem oppu-
gnat.343. Apollini colla-
tus. 149. 15-0. Apollinem
invocat. ad Latino-
' rum oratorcs. 50f . Tur-
Bum alloquitur. 35 X. ejus-
' dem fanguinis cumEuan-
dro. 140. ad Androma-
chen 8c Helcnum. 135-. in-
diges a Jove vocatus. 349
EneasSilvius.
neidos dedicatio.
.olia.
Eolides,UIy(res.io3
tius.
^^olus , ventonim & tempe-
' ftatum rcx. 85-. 86
rpytusannis niaximus. 113
)uicula. 1J3
culapius Phoebigeiia. 134
■ftusltaliir. 41
tas fert omnia.
tna Trinacria , id eft, Sicu-
109
Cly.
V7
37-
J41
H7
61
86
89.
191
la
Etna.
tthoii equus
Vfer.
ifricus, ventus.
^fflidorum confblatio
184
igamemnoniusOreftes. 15-8
Iganippe. 13
Vgatiiyrfi pidli. 150
Vgenoris urbs. 93
Igricolx fortunati. j i
Igricolarum ftudia per hie-
mem ludi. 5-1. 5-3
Vgriculturam ncgligi tem-
porcbelli. 38
Igriculturx laus. 5 1
Vgrippa. 1,-4
Vgrorum pcftcs, 30
D £ 3C.
' Agyllfna civitas. ia^
Ai I interitus. 85- '
AL ^-memnonifus 133.
ejulckm virtus & interitus.
189
Alba. 109. ejusorigo. 137
Albanus mons. 334
Alceides, Hercules. 191.199.
110.141.143.144.146
Alcojla^ittariusCretcnfis. 10
Alcyones. 61. Thetidi dile-
£tce. 35-. lerenitatis nun-
ii^sd.
Alefto Furia.iii. Cocytia
virgo.ii6. Amatam furo-
re corripit. 113. in Caly*
ben fe transformat. iif.
Turnum accedit. Jbid.
Alexis. 3.^
Allia fluvius, ubi Galli Ro-
manos vicerunt .
Almon, filius Tyrrhci.
Alnus.
Alnus ubi nafcatur.
Aloidac Gigantcs.
AlpSea urbs.
Alphxus amnis.
AlphefjbcEus, paftor.
Altariavittis cingi folita. 19
Ah'earia quomodo facienda,
& corum callratio. 74
Amantiuni iuconUantia. 13.
Amaryllis. 4. 8
Amafcnus , fluvius Campa-
niae. 13^
/Vmaftrus Hippotadcs. 311
Amata furiis correnta. 113.
Turno paccm difluadec.
330. laquco vitam finit.
Amathus. 179
Ambarvalia (acra. 34
Ambrachiae ludi celebran-
tur. 134
Amellum flos. 75-
Amicitias typus Euryalus 8c
Nifus. 167.168
R 3 Aaii-
^33
107
41
104
5«3
17
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by coortesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
I N B
Ammonis templum in Ly-
dia. if^
Amorexvifu. 18.59
Amor amantem cruciat. j . 8c
146
Amor, pro cupidir.e. loi
Amor immoderaf-is. c
Amor negligentes rcddit.i^S
Amor noxius ert. 18. vincit
omnla. ^4- i)6
Amorisortus,8c (edes in ocu-
lis. 18. visin Didone.103.
146. if7
Amoris impatientis cxcm-
plLiin. 103
Amore percuntcs ubi fint
apudinferos. xoi
Amphryiius, paflor Apolli-
nis. 5-3. 8c fluvii Theflaliae
nomen. 199
Amphryfia vatcs. iiid.
Amphion, poeta. 4
Amphitryoniades , Ilercu-
les.
Ampfandli vallis defcriptio.
Amyclac , opidum Laconix.
.
Amyclas urbem filcntium
perdidit. ^93
Amyclseus canis^ 61
Amycus. 90.177
Amyntas,paflor. 8
Anagnia. ^31 {
Anchemoli inccftuscum no- ,
verca.
Anchiles raortem contemnit.
Anchiftc ftatura. 140. obitus
apud Drepanum. i^f. fu-
perftitiofa petitio. 113. fa-
crorum curam agit. 113.
140. ftantis in puppi vo-
tum. /W^.
Anchifes de concubitu cum
Venerc glorians fulmine
tactus a Jove eiU ii2j. ex
E X.
incendlo Troi« llbera
per filium fuum iEne
114. ^ne« in fomnis
paret.^i84. apud inf«ro
alloquitur itncam filiam.
io8. oraculum Phoebi fal
fo interprttatur. ii^
Anciie. ai8.i.5i_
Ancus Martiits , quartus Ro-^
manorum rcx > Numx ex
filio nepos. m
Androgei ccc des. 114
Andromachc Hcftoris uxor.
134
Andromachc Aneam exci-
pit. i3f
Andromachcs muncra. 139
Andromachc barbarorum
morem , in cremandis ca-
daveribus, obfervat. 134
Anguitia. 2.34
Anguis. 64.65. coelcfte fi-
gnum. 13
Anguis Leimxus* 144
Anien fluvius. 78. 8c 13^
Anii regis iacerdotis hofpita-
litas & amicitia. ii8
Animadivina. "2.08
Anima corporc ut carccre
prcmitur. 2.09
Animarum ad fupcros redi«*
tus in alia attjaealiacor-
pora. io8
Animal pinguccarct pllis.63
Animalium peftis. 6>
Animi maligni figna. ixi
Anna Didoni nuptias fua^^
det. 145. ad itneam mit-
titur. 15*7
Anna Didonis foror. 146
Antandrus.
Antemnx turrigenc. 2.30
Antenor Patavina: urbis con-
ditor. 9^
Antenoridx tres, fcilicct Ar-
chilochus, Acomas, Elych-
naon. -o^
Aateus» 89- 97
An-
1/.
47
347
I M D
itonii contra. Auguflum
Cafarem pugna navalis
apudAftium. 154
:onio devidlo Auguftus
Ccefar Aftiacos ludos ad
Actium in ApoUinis hono-
rem inftituit. 1 34
^ Lntor, ejulque cordes, 199
rAntrum Cyclopis. 145. 5i-
byllx. 189. 190
Anubis contra Neptunum,
Venerem at^ue Minervam.
Annus, & ejus parte*,
Anxurus.
Aornos, Avernus.
Apenninus mons»
Apes quomodo a frigore ac-
tuque muniendic.69. quo-
lodo domi detincndx nc
avolcnt. 71. collatx Cy-
clopibus. 73. ab Ariftao
amiflx.77. 8c rccupera-
t.r. 83
Apibus amor habendi inua-
tus.73. amica , adverfa.
69.70. cibatur Jupiterin-
fans. 7^
Apum ortus. 73. aetas. 74.
dirciplina.73.74. duogc-
nera. 71. rcgcs. 70. 74.
generatio. 70. 73. in pu-
trido j uvenco. 76. opera.
69. pugna & difcordia.^o.
induftria. 69.70. morbi &
remedia. 7^. examcn in
laura Laurenti. iif. ira.
74. fortitudo. 75". amor
erga foetus. 70. natura tc-
nera. /M. ftatio. 68.69
Aphidnus. 175:
ApolloCynthius.f4. Thym-
broeus. 77. agreftis carmi-
iiis amator. 11. 14. crini-
tus. ^73. in Buten. i^/i.
Phoibus. 190
Apollini fagitta 8c arcus at-
tribuitur. 173.174
E X.
Aquarius. €t
Aqua altior terra. 140
Aquatilia f^^llc rorrlpiun-
tur. 68
Aquila ... ucr j j . ii. 172^
Aquiio & ejus impetus. 37.
46.47.49 86. 131
Aranea Mincrvce invilk, 75-
Araris fluvius. j
Araxes fluvius. ifo
Arbores non ubique crefce-
re. 42,
Arboris ejufdenl varii fru-
ftus. 40
Arborura variarum ratio. 39»
40. 7X
Arbutus. 40
Arcades , cantandi pcriti. 13.
Jovcm fe vidific credunt.
14^
Arcadum rex Euander. 158
Archippus rex. 134
Arfturi fidcra. 30
Arftos. x8
Ardea, civitasRutulorum in
Latio. 130
Ardea > c6lonia Mycenorum.
Ardea ccdificatji i Danae.
ihiJ.
ArXy in mari faxa
Arethufa nympha
fluvius.
Argileti nemus.
Argyripa urhs.
Ardor juvcnilis.
«7
11. 78.
ibld.
2-4^
^09
140
9
'9
Argo.
Argus, virglnis cuftos.
Aries qualis d^^ligcndus
Arion inter dclphinas.
AriftoBus Apollinis filius acl
matrem Cyrencm 77. ia
acdes maternas excipitur.
78. apes perdit. 77. recu-
perat. 83
AriciaHippolyti mater. 134
Arpi urbs. 314
AruBci. 119.311
R 4 Ar-
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by coortesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Hcag.
224 A 49
I N X)
Amins Camllla occifbr.^ij .
ab Ope necatus. 3x6
Afcanii fatum.91. flamma
caput circumdatum. 1x3.
dignitas. 139. jaculandi
peritia & vlrtus. 1x7
Alcanius, c]ui Scjulus. 91.
pucr Dardanius , Veneris
cura.
Afcanius fluvius.
AfcrGEUs Hefiodus,
Afilus.
Afius Imbrafidcs.
x8i
60
57
x8i
Aftrologia ruftico ncccffaria.
Aftroles^iaeufus.
Aftyanax
31
140
Hcdtoris filius.
^39
183
34
130
Afylas dux Trojanus
aufpex.
Afylum.
Atnefis fluvius.
Athos mons in Epiro.
Ati na, potens civitas .
Atis > inde Atiorum genus.
180
Atlas caelifer. lyi. ly^, iio
Avaritia. ii8
Audentes fortuna juvat. x86
Aventinus Hcrculis filius
x^i. mons. 141
Avernus lacus. 81. 194.
facilis dcfcenfus Avcrni.
Aves pcfti obnoxix. 68
Augurium. 165.338
Auguftus Cafar. xio. ejus
gefta 8c triumphi prxci-
. pui. xf4-i^5
Aviarium. 50
Avium poft pluviam conccn-
tus. 36
Auleftus Thyrrcnus. 335-
Aureafecula. x8. 5-3.144
Aurem vellere.
Aurora , Tithoni conjux
Auror:e dcfcriptio. 37
E X.
115. 116. 141. 149. 10
168.303.33
Aurunci. 133, 187"
Aufonii, & Aufonia, pro Ita-
lia. 49. 145. 179, x8i.
Troja gens miffa. 49. anti- >
qui. 3io^^r
Aufter ventus. 11. 37. ^jmLkl
Automedon Acbillis armi-;i^
ger. iiTiifci
B.
• 37-
146,
83- i
BAcca intcr unionesgera
ma nobiliirima. 101
Bacchus amat collcs. 41
Bacchanalia fefta cur ncfas
vo:et. 114
Baftra. 41
Baix , locus Campaniac volu-
ptuofiflimus. 175
Balfania. 41
Baltcus PaIIantis,Turno cauf-
fa mortis.
Barcc Sichaci n *
Bavius poeta.
Batulus. ^33
Bcati pauci. 19^
Belldcs. 106
liclli ftatus infcrnalis. 196
BcUi amor crcvit maxime.
Belli cventus varius. 181. in-
dicendi nios apud Alba-
nos.119. portce. 130
Bclli tempore agriculturam
negligi. 38
Bcllo nulla falus. 3 1 3
Bello pcreuntium apudinfe-
roslocus. loi
Bellona. 155
Belus. 103
Bcnacus lacus. 43
Bcrecyntix ad Jo\^m pro ra-
tibus iEnctr oratio. 15 8
Beroc Dorycli Ifmarii lon-
g;evaconjax. 181
£ia-
t f
l
I N D
lianoris ftpulcrum. xx
Jifaltx populus Maccdonit^e.
^5
5itias. 174. fternitur. x7)
Jitiae & Pandari hlfloria.
ilatta lucifnga. yy
jreoc frigora. ^7-^7
Bovcs qui optimi. 54« J 5"
Brontes unus Cyclopum. 147
: Briarcus ccntumgeminus .
196
firitanni toto orbe diviC. 3
ZII
158
134
n
50
93
Jruma.
kutus ultor.
lnho lethalis avis,
iufo.
Juthrotum urbs.
iufiridisans.
Jutes.
Juxus.
Jyrfa.
141
C.
CAci fabula.
Cacus interficitur
CaJavcrum obtruncatio. ^6s
Cadaverum combuftio. 308.
cremandorum ritus. i^s".
poll trucidationcm condi-
tio. x6s
Caducei Mcrcurio ab ApoUi- |
ne donati dtfcriptio. 1
Cscculus Prxneflincc urbis
fundator. 131.131.193
Caedicus. 19'^
'Caneus a Turno occiditur.
I Cscfaris femi-na. 101
CccfarisimjKrium. 43
Cxfaris de Antonio trium-
phus. ijf
. Cacthiscertamen. 175:. 176
Caicus fluvius. 78
Caieta iEnex nutrix. 113.
portus. ihid.
Calchas vates. 107
E X.
Calcs. 133
Calybe anusjunonis. iij
Calydon. iix
Calydona > Diomcdis uxor.
111
Camcrinapalus, & urbs. 14^
Camers. n)-^. 354
Caniilla Amazon. 314. 310.
illius educatio in monri-
bus 8c inter feras. 3 18. llu-
dia. /^i^/. 310. virtus.317.
310. ortus.317. curaDia-
na amata. 31S. interitus.
3H-3^y
Camilli. 43
Camillus. 111
Camxnx alterna amant. 7
Campaniae urbes. 131. und«
nomcn. i8x
Canis > coelcfte fignum. 31.
aftifer. 4S
Canes Taygeti. 5-4
Canum cura. 64
Canopus urbs ^gypti ab A-
lexandro Pelku condita.
76
Capeniluci. 131
Caper facer Baccho. 49
Capharcus ultor Trojano-
rum. 310
Capitolium. 14) . 154. 168
Caprarum cura, commoditas»
ufus>8cpaftus. 61.61
Capregs pro caprx , per cSta-
fin. 49
Capreae Teleboarum. 133
Capua Campanix mctropo-
lis. 4f
Capys> Albx rcx. 109. Cam-
paniae urbls audtor. 18 1
Carespopuli. 155
Carex, herba paluftris. 5 9
Carmcntis vates. 145
Carmcntalis poriuRomx.i^y
Carpaihium mareinter A.gy^
ptum 8c Rhodon. 181
Carthaginis origo. 51.93.
€xftru£lio. 91 -»53
R 5 Car-
4
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by coortesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Hcag.
224 A 49
11 1
I N D
Cartliag©. iff» Tyriorum
colonia. 84. 95. Junoni
grata. 84. Romanisexofa.
iiid» Sc exltium iifdem.
178. x8o
Cafcus. X
Cafia. 5". 44. 76
CafmillaCamillx mater. 317
X3X
113.
115-
131.
39
Carperia.
Caliandra vates. iii
rapta.
CafTandrce vaticinium.
furise.
Caftaneae.
Caftoris & Pollucis moriendi
vices. 191
Caftra ^ urbelque Romano-
rum. xio. lapidibus de-
fenfa. iSx
Catilina. ^54
Catillus. x^i
Cato. III. X) 4
Cauflas rerum qui novit , fc-
lixeft. 5x
Cayfter fluvius. 35
C/ca.
Cedrus domibus ftruendis.
Celacna. 133
Celxno. 133. ejufdem vatici-
nium dirum. i^iJ,
Celeus, Eleufince rex. 19
Centaurea graveolcnria. 75:
Centaurorum apud infcros
locus. 196
Centauri. x^i. a Lapithis
vifti. ji
Centaurus navis. 169
Cerafus. 39
Ceraunia. 140
Cerberus. 81. Herculi ra-
ptus. 199. ejufdem defcri-
ptio. loo
Ccres colenda rufticis. 34.
agriculturam docuit. ^9
Cervus bclli caufTa inter Tyr-
rhenos 8c Trojanos. ii6
Ccrvofi j;<cula;ur JE^ims. 89
£ X.
Ccrinthe hcrba. 7
Cetra>fcutum Hifpanicum*^
Chaonia unde. 13^. Helen^
ceflit. ilfiJ^
Chaonius portus. 1 34
Chaos. 195
Charontis inferni portitoris
defcriptio. ^i. 19;
Charybdis monftrum. i^^.'
navigatio, 141
Chcloc. x6
Chelydri anguis defcriptio»
Chimocra. 134. navis. 171
Chiron Philyrce 8c Saturni fi-
lius. 68
Chloreus > Cybelcs faccrd©s.
Chorineus. 195. fternitur.
Chromis. I3«?*i
Cicada. 6r
Cicones populi ad Hebrum
flu/ium. 8x
Ciminus.
Cinnapocta. xi
Circe Solis filia. 19. cjus fa-
114
*n
, Hecubx
111. 197
»79
4X
49
bula.
Circenfiaafta.
Cifleidis , id cft
fomnium.
CiffeUGUigas.
Cithxron.
Citrium malum.
Cives deduftitii.
Clanius fluvius, non ocquus
acerris. 45-
Clarius Apollo. 1 36
Clarus. i8i
Claufus, aquoClaudiagcns
Sctribus. 131.187
CleopatrcE fuga. 154. ijf
Clio una Mularum. 77
Clitumnus. 41
Cloanthus.go, 168. i^^.i^i.
fortis. 97
Cloelia, if?
Cloniut
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibiiotheek, Den Haag.
224 A 49
lonius occlditur 4 Turno.
lonus infignis cxlator. 191
lymene nympha. 77
lypci JEnQx rubor 8c artifi-
ciola fculptura. 153
• lytius iEolide5# 177
nonis urbsCretX. 119
iDocles Romanus. x^^
Oocytia virgo, Alefto. ti6
Cocytus fluvius. 5^4 • '97
i Codrus,Atheiuei>fiumr€x.io.
j paftor. 16
t).Goeus Gigas,Terr« filiua. 31.
^ Coloni Ti-ojanorum f Aufo-
nii. 49
c Columba in aere transjefta
' fagitta. 178
c iColumbjc Veneri dicatx -/E-
ne« ad aureum ramum du-
ces. 1514
Coluber. ^ ^ 64
Communia fuifleomnia. x8
j Confcientix parabola. lo^
Convivii prolixi mos. 103
Cometa. xS^
Conon. 6
Conjugalis amorif excm-
plum. 1^4
Conftantem virnm blanda
non movent. 67
Coras. 3.31.31^
Corinthus.
Cornix tempeftatis
21 I
nuntia.
35
Cornus bona bello^
Coroebus Caflandrx fponfus.
1 13 . cjus inconfuUum con-
filium Scinteritus. iif
Corvi tempeftatis nuntri &
ferenitatis. 3^
Corulus. 10. /^ii. 17.40.47
Corycius fenex olitor. 71
Corydon. 3.IJ.16
Corythus. 13 !• 119. 2,56
Cofce civicas. *^3
Creatrix diva. 1^5
Creniona civitas Italix. xi
Crepufculura. 161. i5r
Creta. 150
Cretes. ijo
Creteus poctaMufis amicus.
177. occifus. 34X
Crciifa amifla , ejufque fimu-
lacrum i£nc£evifum« 114.
Crinifus fluvius Accftis rcgia
patcr. 16S
Crocus rubcns. 73
Cruftumeri, lao
Cupavo urbs. 185
Cupidinis origo,potcntia.ioi.
inAfcanium. lox
Cupreffus domibus ftruendis.
50. moriis fymbolum.ix^
Curcs , Sabinorum oppidum,
Curetibus cuftoditus Jupitir
infans.
Curetum oris allabitur
\ ncas. 130
Currus invcatus ab Erich-
thonio. f6. habcnas non
audit. 38
Curfus certamen. 175
Cybelc. 119. 184. 5x3
Cyclades. 1x9
Cyclopum labores.^^S. fta?»
tura violentianuc. 143
Cycni & Phacthontis fabu-
la. x83
Cycnuidux. avis. x^x
Cyllarus equus Saturni.
Cyllene, mons Arcadiac , ia
qivo Maja comprefla a Jove,
Mercurium peperit. xj9
Cyllenia prolcs , Mercurius.
Cyllenius, Mercurius. i fx.
Cyllcnius ignis , Mercurius.
Cymas delatus iEneas • 1 89
Cymxa Sibylla. 191
R 6 Cy-
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Maag.
224 A 49
I . N »
Cyiiioclocc.i ny mpha. 184
Cyniodocc nympha. 77. 187
Cymothoc nympha. b8
Cynthius Tiojx auflor. 54
CyparilTua Idacus. 41
Cyrcnc nympha. 77. 78. 8i
Cyprus optima. 100
Cythcra, inlula Vcncri facra.
Cytberea Venus. 91
Cytifus. y^-^4
Cytorus inons. jo
D.
DAcus.
Dxdali fabula.
Dahx.
Damne canibus vcnandi.
Damoetas paftor.
Damon.y. ejusqucrcla.
5»
189
x> 6
64
»7
Danai^ Gnrci. 109
Danaidcs maritosjugiilaruiit.
Danae Ardca: urbis xdifica-
trix. 114
Daphnidis mors & epita
piuum. I j
Daphnis. 11. ix. 19.10
Dardanius dux itneas. i f x
Dardanius pucr 1 Alcanius
Dardani c Latio oriundi.i 3 i
119. Ilii audtorcs. X39. c
Corytho in Phrygiam pro
fcfti. 119
Darcs contra F.ntellura. 176.
ejufdcm ftolidafcrocia.i^y
Dannia Dca ,Juturna, Turni
fbror. 349
Dauniwshcros>Turnus. 347
Decii. XII
Dedkatio JEncidos. ^3
Dcfrutum cjuid. 75-
Dcgcncres animos timor ar-
guit. 146
Dciopelx nymphflc. 86
Dciphobc , Fhoebi Trivixque
/accrd^jSibyllaCunix^i. \ 90
, Deiphc.ji"«; Tio^i iius liclcr.Xf
poftobitum Paridis. xox
Dciphobi 8c iT^nex apud in*
'.11111 .
lcros coiloqu'.
Dcli dcfcriptio
Dclos. ^^. inuiiuu.
Dcmophoon.
Deorum juramentum.
auxilium. iio. 339.
tum auxilium. 349.
cilium.
311
nega-
con-
Dcfidcrantis animi dcfcri-
ptio. ii^
Deus omnium auftor 8c prin-
cipium.7.74.108. gubcr-
natomnia. 18. omnifcius.
79. honorandnscft.34. cor
liominum mutat. 91. ti-
mendus. 98
Di mcliora, 8cc. 67
Diana, Trivia. 190
Dianx forma.97. tcrgeminJB
virginisora. 160
Diilamnus herba. 33;^
Dido,qucc 8c EIi(a : regisot-
ficium cxfcquitur.96. cjua
humanltas. ^9. hofpitali-
tas. 100. jnianus amor.
148. i^'^. 159. formam
comparatione Dianae ex-
plicat Virg. 97. conjugium
cumiEnca. 1^0. oratioaJ
itneam,nc le dofcrat. if^.
imprccatioin /Eneam.i6i.
animus amorc fludluans.
148. if^. 160 conventus
cum i£nca apud infcros.
101
Didyraaonis artcs. 1 7 ;
Dici ortus dcfcriptio. 37. 8j.
116. 141. 149. 103.303.
Dicrum difcrimina. 30
Dics. Stat fua cuiijuc dics.
190
Diomcdcx aves. 310
D>omcdcs.309. Vcnercm vul-
ocrat. 310. cjuscqui- 104
I N
•iores Trojanus. 174
ioxippus occiditur a Tur-
nO. ^yj
irx, No<5\is filire. ^^'o. ad
Jovis folium perpetuo dua:.
ibid.
isater. i^^x
ifcordia. 3. cjus fedes apud
: inferos. jpg
•1'Divitum ftudia. 51
oDoIon.
oDoloncs , armorum genus.
cDolopespopuli Theflalia, qui
) cum Pyrrl^o Trojam vene-
1 runt. 104. IX f
Donainimlcorum fu(pe£ta&
inaufpicata. 105
onyfa infula.
'oryclus Ifinarius
longCEvac maritus. 119
'otoNereVa.
^rances. 306. melior lingua
quamdextra.
Drcpanum, portus. 145:
aOryadcs nyraphae filvaruni.
54
iDryopes. 187. populi in E-
] piro. 15-0
Drufi. III
ucisofficium. ibid,
uces qui ad Thebas occu-
buerc. loi
i-Ducum ^neoccatalogus.xSx.
xSj. Tiurni. 131
•ulichium Ulyflls infula.
'ymas. 113. 116
lOy
141
, Boroes
Benum Indicum. 41
Ebrictatis mala. 5- 1 . 164
ufus occiditur. 3^6
Fc! o. i(S9
tiacr» nigrae.^f, pallentes.
7*
Educatio CamiHic in mont» -
t bus & inter fcras. 318
Ecerianympha. ^^4
Elcara Atiaiiiis filia. ijn
Eleufina.
Elisurbs. 14^.
Elifa,Dido. ' ,6;.
Eloquentix affcflus. 183
Elorus fluvius. 14^
Elyfii campi. 103 . io5. 109
Emathia, leu Philippici cam-
Enccladus Gigas. 141
Enipcus TheHalix fluvius. 78
Enthufiafmi defcriptio. 190
Entelli & Darctis ccrtamcn.
177. modeftia obfcrvan-
da. ,7^
Epcus equi Trojani fabrica-
tor. ,1,
Epirum adnavigat iEneas.
Ephyre nympha. 77
Ephyreiumxs.
j Epidaurus domitrix cquo-
) rum.
' Epujx. 78.131.141.143
Epulo obtruncatur ab Acha-
^^- 340
Epytides. ,80. 181
Equx Zcphyro gra-idx. 60
Equorum partus. 60. forma
indolcs. s^ S^- uilis.56.
cducatio. f4-5f.libido.6©.
morbuf. cura. 56. 66.6y.
omen ipfi JEnex, 140. a
Vencrc arcendos.
Equus admiffurius. ^^. Jj-
gneus,vel Trojanus. lo^
Equi caputinvcntura,ubi poft
Cartiiago. 9^.55
Equitandi autorcs Lapithx.
Equcftre certamen puer^
^^^' 174. i8o
Erato Mufa. 114
Erebus. 8i. 159.107
Erebifilii. iqr
R7 t^l^
l
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by coortesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Hcag.
224 A 49
1 I ;
I N J
Eridanus fiuviorum rex.57-
78
Erigonc.
Erichthonius , currus inven-
tor. 56
Erinny unde di£la. i > 5
Eriphylemxila. 2.01
Erymanthum, ncmus* 177
Eryx. 99-^75-^78
Etrurix incrcmcntum. 5:3
Euadne.
Euander , Romanoe conditor
arcis. 144. contra Lati*
num.x37. ad itneam.i^i.
xyi. ejus fortitudo. /^i^.
affeftus erga Pallantem.
ihgit. luftus ob Pallanta fi-
linm. 3^7
Euathes Phrygius. X97
Eumedes. 337. occifus a
Turno. i^j^-
Eumenides iaferorum filiae.
81. i9f
Eumenidum matri Profcrpi-
n« agna nigra oblata. 195
Eunxus. 3V
Euphrates, fluvius Armenix
majons.
Eurotas fluvius. 97
Eurus. 37-fi<^- ^3-/^ j
Euriali & Nifi hiftoria. z6i.
gencrofi anirai in Euryalo
affeilus. x6i. mutuus a-
mor. x6i. caplta haftis
prxfixa.i68. decor. 173.
174. x6i. in curfuvj6tor.
\ 174. erga matrem pictas.
x63.x64. matris lamen-
tatio ob interitum Eurya-
li. ^^^^9
Eurydices & Orphci tabula.
81
Eurypylus augur. 1^7
Euryltheus durus'. S3
Eurytioa fagittandi pcritus.
178. 179. 180
E X.
FAbarls Italix fluvlu5.i33
Fabarum fatio. 3^
Fabius Maximus.
Fabricius parvo potcns. xi^
Facerc vitula , pro , facrifi-
care. 7
eft.
Facilis jaaura* fepi^cri
l
m« km
Fadus ab Euryalo occiditur.
i6y
Falifci populi Campaniae.
Famxdefcriptio. 15^
Fama confcia. X96. omnia
dcpravat & exaggerat. 151
Famcs auri. J^8^
Fames Trojanorum oblcce*
na. ^3«
Fatalis iEneas. 3°
Fatum. jrx.x4f'^9^-3*
Fati neceflitas.1yj.199. con
temptus.
Fatis omniaagi- 3
Fauni indigcncc. 1-44
Fauni refponfa. xif .xi^
Faunus Latini pater , Fici
filius- . xH.iTy
Fclfx. . 5^- "3?
Felli iracnndioe vim mcdici
tribuunt. ^4^
Feminarum inconftantia^
161
Ferooicntis pulcra defcriptic*;
1 17. 190
Feronia- dea ncmoris , 8c iiU
varum. ^ ^-^T
Fcrrea progenies. 48
Fefccnninccacies.
P^idenaufbsLatinorum. xiO(
Fides numen. 91
Fides nufcjuam. 1 56
Fimum iniiciendum vitibus.
48.
FlammcB augurium in vertic
Lavini^.iiy. Juli. i^- ,
l M
s.{ i
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
I N 1
aviniaarva. xji
luminaripasnoncurant. 17
Uuvii, numina, iEncxappa-
rentpcr fbmnum. x^/ ijS
'Juviorum variorum nomina
8cortus. 78
DTodicndum fingulia menli-
bus. 48
'cBdcrum fcricndorum ritus.
'oedus violatum. 534, 341
'ormicafeneftx metuens.jo.
tcrapeftatis nuntia.^j. fe
dula ac provida.
^ormofitas fragile bonum. 4
KFortitudo vcra nequc maledi-
ca, ncque minax. 194
brtuna , fors. xe. quomcdo
fuperanda.184. eaperadta,
felicem eire contingit. 139
IFortunac vis. x^jr.^i^
IFortunati agricolx. 5 1
'*^ortunatorum apud inferos
locus. 107
IForuli. 13 X
Forum infanum. 51
Fratrum tanta fimilitudo , ut
& parentibus , non ablque
grato crrore, fitindifcre-
ta. 188
Fraxinus arborisgenUs. 40.
in filvis. 17
Fxuctui in JuIiabis in anno.
^ 4^-4?
rrumentis qux tcrra.optima,
* & quomodo frangatur. 44.
^ • 4^
Fruticum varia ratio. 39
Fucus, infeftigcnus. 73. 75
Fucinus lacus. 154
Fulgura coslo fereno. 3 8
Fulgur a Venere. x^o
Fulmen omnium tempcrum
ex huraido8c calido. 147.
Jovis proprium, /Wi. un-
Fu/iebris pompa. 304.305.
ludus, 3*oS
Funerum cxpiandorum ri-
tus. ii^id.
Furia imiBittit curam irani-
que. 111.113
Furor arma luiniftrat. 88.
^^7
GAbii Volfcorum urbs.'
113
Gabinxjunonis arva. 13^
Galatea. x. 7. 16. 1^9
Galefus fluvius. 71, cft ctiani
cujufdam Itali nomcn. 118
G^li poctx laui,8c amor. 1 3 .
14. 11
G^lli. 15-4
Gangaridx populi juxu Gan-
gcm Huvium. 5-4
Ganges. 4^
Ganymcdcs raptus. 8f
Garamantesextremi. i8.ii»
Garamantis nympiix > Jarbx
matcr. 15-1
Garganus. 309
Gargara mons, & civitas. 17.
60
Gaudia mcntis mala , in in-
ferno. 195
Gaza pro opibus, Perfica vox.
Gcla fluvius & civitas. 14^
Gcloi campi. /^/i.
Geloni picti. 41. acres. 6f .
lagittifcri.
GcneibBc lentx. 39
Geniusquid. ht
Gcryon. 131. tergcminus.
Gigantum apud infcros poe-
na. 104
Gilippi Tyrrhcni novem fi-
lii. 3j^
Glaucus Sifyphi filius ; qui
humanis luas cquas pavic
carnibus ; ab iildem ipfe
taadem dcvoratus. 60
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
1 N »
GlaucusTrojanus.190. Dcus
marinus. 36. ejus cliorus.
187
Glcbae raftris frangendac,
Gloriii: afFcflatio. 35^
Glorix afFe£latxexemplum.
X90. ^94.
Gorgoncs. 196
Gorytus pharetra. i^J
Gracci.
Gradivus, Mars.
Grsecidiis adjutiin e 'crtcnda
Troja.
tjrafcorum duces. 1 1 1
Grandinis figna. 37
Gratitudinis fignificatio. 90
Gravifca urbs. 1.^53
Grucs tempellatis nuntiac. 35:.
Strymoni«. x8j. 3 18
Grynxum nemus. ijr
Grynaeus ApoUo. 15 f
Gyarus infula. "-8
Gyas Trojanus 90. 170. x86
H.
HAbitus Mctabi ferinus-
3'«
Hxdorum aftri dies lcrvan-
di. 30
Hxmon Mavortius. 174
Hamadryades nyraphae filva-
rum. a.4
Harpalyce Harpali Thracum
regisfilia. 9^
Harpalycus. 311
Harpyiarum fabula.131. apud
inferos locus. 196
Hafta iEncoe. 348
Hcbrus Dolicaonis proles.
197. fluvius. 14- 8i
Hecate. 191.. 104. Prolerpi-
na, coclo trcboque potens.
195-. tergcmina. 159. 160
Hctloris corpus patri vcndi-
tur. 97
Hcftor ^ncce infbmnisap-
parct. Jii
Hecuba CifTcis 1 mariti Pria-
nii conllhum impiobat.
118. ejufdem ad aras fu-
ga ibid. cQntum nurus.ifC.f
jomnium. 11x197!
Helcna x^rgiva. 101 . Ledaa.
113. hofpita Teucrorum.
191. cjufdcni in maritum
Dcip!\obum perfidia. 101.
Heleni hofpitalitas 8c vatici-
nium. 135. muncra. 138.
idcm rex Chaonix. i^f.
Scvatcs. 13(5,
Hclenor fervx filius furtimi
ad bcllum Trojanum mif-i
fuscxditur. 170. 171
Helymus ) juvcnls Trina-
crius. I74r,
Hcrbx falfe ad Ia£lls curam..
Herculis, qui 8c tyrinthius,8c
Amphitryoniades , impc-
rium 9 Ucerdotes , 8c fa-
cra.143. labores. 110.141
i43-?44
Hcrculcs Cerbcrum rap:t.
199. Cacum intcrficit.143.
Jovisfilius. 2444
Herminius. 310/
Hcrmionc Lcdcra. 1 3
Hcrmus fluvius auro turbi--
dus. 41
Herylus tricorpor.iyi. o -
cifus ab Euandro. /7»; /.
Hefionc Priami foror. 140
Hefpcria, ltalia.98. 130. '.31,
Hicra nympha fylvcfiris. rjJ^'
Hlmella fluvius Italiae. 131
Hippoiame. 5
Hippolyte AmaZronum re->
na. 310
Hippolytus vitae reftitutiis.
Hippomanes virus. 6 1
Hirundo garrula. 76. tempc-
pcftatis nuntia, ^
Homo apud prifcos cx tribi .
cintrcjanima^urabra. 167
iiv-
I N D
lomole iTiOns Thcffalix. 13 1
ionores iion intermori. ix.
ii8, 100
lortinx clafles. xjj
lorti commoda. 71
ofpitalitatis cxemplum.iiS.
jus. iio. fraftum. ix8
loltix vitta circumdaban-
tur, 19
oftium contemptus malc
cefTit. ^64,&c.
iyacinthus ferrugineus. 73
iyadas nautoeobfervant. 140
lyda/pcs fluvius. 74. 198
iydrus. 41
lylas. 55
Iylax,canis. 10
lylccus Centaurus. 5-1.144
lypanis fluvius. 78
lypanis. 113. 116
iypcrborei Triones. 63
Iyrt;icus Nifi pater. 167
fAcchus , Bacchus . 1 7
Janua iuferni. 190. 191.
191
;aniculum vel Saturnia, oppi-
dum ajano conditum. 14^
lanus bifrons.jjj. Martis
cullos. xjo
apccus Terrae filius.
apismedicus. 358
arbae niater , Garamantis
nympha. lyi. dc repuHa
DiQonis qVereatis ad Jo-
vcm oratio. 15"!
carjs Dadali filius. 190
da mons Phrygix. rx6. 177
Cretca. 339
.dxus mons » Idxum ncmus. 1
1x9
dalium Vcncri facrum. 179
das. 171
P fldmon Turni nuntius. 330
idoniiCneiis Lyftius Salenti-
cosoccupat. i}7
Idumrca Syriac pars.
Ignio facer. 68. cctcrnus quo
Veftacolebatur. 11 1. por-
tentum regium. 113
Ilia Romuli 8c Remi matcr.
xio
Ilii audlor Dardanui. 139
Ilicne Priami filia. loi
IlioneiK Trojanorum orator.
100. ad Didoncm. 98. ad
Latinum. 1.19
Ilium in Italiam fertur. 86
Ilva infula. 183
Ilus , Julus , Afcanius. 91 .
ao6. 189. 34X
Impictatis 8c lyrannidia
excmplum. 93
Impietas hofpitalitatis jura
117
3.15
S7
8c mons.
Tnd?.4i.iio. imbelles. 43
Infantum locus apud inferos.
xoo
Inferni portrc. 104. vicc duic .
105. cuflos. %oo
Inferis diis (acrificandi mos.
Inferosqui accefTei-untjredic-
runtquc ad fuperos. 19^
Inhumatos non vchi a Cha-
ronte. 197. 199
Inimicorum dona fufpe6la &
inaufpicata. 105:
laous Meiicerta. 36. Palx-
mon* 187
Inrtrumcnta ruflicaqu^. 19
Inful;K fub imperio UlyfGs.
, Bcde-
41
lolvit.
Impoflibile.
Inachus fluvius.
Inachia juvenca.
Inarimc y infula ,
Infitionum difcrimina.
lcriptio.
Intuba.
Inui cailrum.
Invidicc vis.
lolasj pafior.
40.
71
7
Jopas
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
11?
M!
1
I N B
Jopas citharadus. 104
Jovi prxdarum decimae da-
bantur. ijx
Joveloquentcfilentiikm. x8i
Jovis armiger,aquila. 17 1
Jovis &Junoniscolloquium,
Joves trccentt)s habuit vetu-
, . . .
Ira, JudignationM confultrix.
111. vitiat fanguinem.ii4
Irxdcfcriptio. ly^. 158
IracundijE vis felli tribuitur.
141
Irati natura. 1^7. iy8
Iris.i^p. Didoni vitam Ibl-
vit. 154. in Bcrocntrans-
formatur.i8i. ad Turnum
mifFa. i^5
Ifmarus. 181.181
Ifmarus mons Thracice,qucm
Ornheus incoluit. 40
Ifter nuviirs turbidus. 6%
Italia unde didla. 98- 131.
145-. quae & Hefperia. 98.
130, 131. & Saturnia.43.
144. i4f
Italise antiqua! defcriptio. 98.
a4f. Htus. 136. encomjon
8c fertilitas. 43
Ithaca iHfula , UlyiTis patria.
133. 141. undc Ithacus di-
citur. 108
Iturxi arcus. fo
Itys. 171
Judicium Puridis, odii Jtino-
nis in Trojanos cauffa.
Jtilius Carfar.iio. illiusori-
go.91. Bacchanalium Ro-
mx au£lor. 11. caedcs; 8c
qucc prodigi;^ fecuta. 37.
intcr deos rclatus. 11. ex-
clufit mare quod folebat
irrumpere in Lucrinum la-
cum. 43
Ju!us,llus, & Afcanius. 164.
nudo capite cuiu Iiofte fi-
gpa contulit. x8x
Juno Jovis fcror ic conju
' ^f. pronuba. 147. Argi
va. 141. Saturnia.Sf .i?5
148.15-6.331.349. Gabi
na. 131. ad iEolum vent^
rum rcgem.86. adVen
rem. 148. ad Alefto. 111.
ad Juturnam Turni foro*^
rem. 33 1. pro Turno ro"
Jovem. 34
Juno infcrnalis , Profcrpin
Junonis numen /Encx pr«ci
puc placandum. 138. tec
plum. 95. AIlus in iEnc
8c Didonis nuptiis confi
cicndis. 148. oratiocont
Vcncrem. i8
Jupiter Dardanorum avus
autor.118. infansaC-
tibus culloditns. 71. hu^
manarum , divinarumqut-
rcrum curator, 178. ^J^*
x8o. rcpertor. 3fo. fator
90. incenfii? navcs cxfti
guit. 184. i8f. Xcniosd
ftUs. nam jura dat hofpiti
bus. 103. Anxurus. i7,f
Jupiter omnibus idem. 18
Juramentuin in facicndo 1
derc, 8c pace ineunda. 3 3^1
faramentum dcorum. 187
197.if9.181j
Jus hofpitale. iij-
Jurtitiam difcite.
Juturna ny npha. 331
ta a Jove. 3^1. 3^1. i Hr-
no fratri foedus difluadcCg
334. aur^gx officiofun^
tur. 341. gladium rcdc
fratri.349. querelaad Tuf
num.Sfi. fugit* iHi
lo.ejusUbuUi ^31
Ixiou, y4. lof
Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by coortesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
L.
Abarc i verbum emphati-
cum. 117
bor improbug omnia vin-
cit. 19
dLabor praccipuus. 1 91
aborcsHerculis, 110.143
abyrinthus. 189
Lacaiia Hclena. 101
3^a6li8 diurni Sc noilurni u-
i) fus.64 copia. Uid.
lL.a:titix feftivitas. 1 17
a..aocoon facerdos Ncptuni,
1 110. ejus , & librorum in-
tentus. iio
Miomedontius Heros > JE-
neas. 136
Laodamia. loi
H^apisbibulus. 48
wapithse equitationis inven-
tores. 5?
-apitharum bellum. 111. lc-
des apud infcros. 105
^aribus vetcres libabant quo-
tiesepulabantur. i;i. 141.
143^51
aridis 8c Thymbri limili-
tudo. 188
t^arinavirgo. 310
^ V*^^^^^^^^ Achillcs. 110
- ^^arius lacus. 43.
P m^atagus. 197
IjilK-atinorum avi. iif.ijSiy^.
178. in Trojanos impc-
tus. if7. 1^8. 165-. 166.
t 171. 188. 189. 197.2.98.
359.340
tt^atinus Fauni cx Niaricafi-
J lius.ix4. regice ejus de-
fcriptio.118. fuadetpacem
cum JEnc^. 333. ad Tro-
janosoratio. 110
;^atium undc. 144
^atonce duplexgenus, Apollo
ac Diana. 333
aviuU criuesaccenfi* xij
£ X.
Laurentes nymph«* 138
Laurcntum undc. 114.115-
Laurus l'aruaHia.39. Phcebo
lacra. ijr
Laufus. 131. ejufdem vir*
tus. 389. 390. interitus.
399
Lauroccarinr 14$
Lemnius patcr , \ ulcanus.
148
LencEUS honos. ifi
Lcpor«s canibus venandi . 64
Lcrna bellua. 196. AlcidsB
arcu tremefadta. 1 1 o
Lernxus anguis. 144
Lcsbos infula. 41
Lethc amnisinfernalis. 108.
109
Lethum apud inferos, 195.
Androgto. 189
Leucatemons. 13}
Lexpacis. 33 j
Libethrides nymphx, iS
Libamina.78, I3i.i57.i4i«
Libidinis vis in omni ani«
mantium genere. 60
Liburnorum rcgna. 90
Licymnia ferva Maeonii rc-
gis. ^71
Ligcr. 195
Ligur raalo aflTuctus. 31L
Ligurum perhdia. ibid*
Li 1 y ba^u m pr omon tori u m.
Lipare infula.
Lituus Quirinalis,
Locri Narycii.
Lolium infelijT.
Lotos arbor.
Lucagus»
Lucifer llclla.
Lucina.6o. cada.
Lucrinus lacus.
Ludlus apud
i4r
ii3
II
4i.<S4
193.194
151
9
43
inferos locus.
195
Lugentes campi apuJ inte*
ros. 10 f
Lun4
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by coortesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Hcag.
224 A 49
I N »
Luna tempcftatum /ignifica-
trix. 34. 3y
Lupercal. i^y
Luperci nudi. 1^4
Lupi Moerim videre priores.
Lupi. 60. eorum ululatus.
Lupinas leguminis genus.
Luftra?iaexta. x^i
LyccBUs, mons Arcadix. ij.
Xf. jj. 80. 83. Pan Ly-
cxus. 14^
Ljv:aon Gnofllus. 164
Lycas cx matris peremptce
utero exfcdius. 186
Lycire fortes. 15^
Lycida paftor. 10
Lycoris.
Lycurgus rexThracum. ii6
Lycus.i^i. fluvius.78. iE-
nea; focius
Lynces Bacchi varije.
M.
dux
MAcbaon
rum.
Maeander > fluvius
fus.
90
60
G raeco-
1 1 1
E X.
Malis non cedendum.
Manes & Styx fub pc
noRris ftatuuntur.
Manium cxpiandorum
Manlius Torquatus Ta
arcis caftcs.
Mantua mifcrcc nimium
cina Cremona. 1 1 . 11
diaa.
Manto TireHx swn^
I
Mapalia.
Mari:cllus Oftaviac forof!
Augufli filius. quem A
guftus fibi adoptavit. xi
Marica Latini mater. ai
Marii. 43
Marinorum dcoriim nomi
na. 36. 187
Marpcfia cautcs. 101
Marrupia facerdos. 1
Mars, di£lus Gradivus. 1x7.
ejusdoli. 77
Marfi. 1^4
Mafl^cus princeps. x^x
Maflylx geniis mirifica fii*
cerdos. 15-9
Matrimonii fru£lus. 86
tortuo- Maurufiagens,
17^
Msnalus mons Arcadioe. 18.
xio
8
dcprecatur.
159
mater. 91.
Mali aurci iai citrini defcn-
ptio&ufus. 4x
Malitix exquifitx exem-
plum. 31
Malum confilium confultori
(Tolumnio) pcflimum. 340
Maconius rex.
Macotica tellus.
Mxvius poeu.
Magalia.
Mago mortcm
Magica ars.
Maja I ^Tercj rij
Mcdus.
Megari finus.
Megaera , Furia
41.74
144
Tartarca.
Mel quomodo eximcndum.74
Mella, fluvius. 76
Melampus Amythaonius. 68.
comes Herculis. 187
Meliboeus. 1. 1. 3. f. if
Meliccrta Inous. 56
Melisphyllum herba. 70
Melitc. 187 I
Memnon Orientalium rex.j^
Memmii genus. 168
Menalcas, paftor. j.6.7. 10.
XI
Mendacii excmplum in Sino-
nc. 18
Mc-
I N D
^laiis Grxcofrum rcx.
u • 111.103
fctes in mare prapcipita-
hii*. 169. 170
comcftir a Troj^nis ,
ledere religiofum erat.
xi6
Iphitis. iij
:rcurius. 54. 141. 153 135.
>: jus habitus. 161. ad Di-
lonem mittitur.^t. hor-
■atur iEneam ad profcftio-
iridiei periphrafis, 79
jropsavis. 69
ITapus pcculiari fato tutus
'i fcrro. xjr. Latinorum
' luftor. X39
tabus Camilla Amazonis
3,7
tiivlcus. 340
cius , mendax Albanorum
lux , quadrigis diltradlus.
:tMs apud inferos locus.
196
entius , Latinorum dux.
•36. pro Turno pugnte
uccedit.197. crudelis.149.
omparatur apro 8c lconi.
-97.198. vulneratur.199.
nterimitur. 303
ncius fluvius. i^-. 184
lii fatio. 30
incrvae Calabrse tcmplum.
140
inos, judex apud inferos.
^ 100
inotaurus. 189
irifica facerdos MaflyliE
gcntis. 1^9
jrenus. cjus fabula , &
nors. 193. clafncum ccci-
lit. 131. mons ab co di-
Iftria humana.
I1cfthcus.160.177. 33 1.341.
luo Memmii genus &
E X.
tribus.
Modi nefciamcns hominum.
191
Moeris, fafcinator. 10
Molorchi luci.
MoloflTus canis.
Monltra domita abHcrcule.
xio. 144
Monftrainferni. 19^
Montanorum arma. %q i
Montiscxcelli delcriptio.i^i.
MopfoNi/adatur. 18
Mopfus, partor. lo
Morbus apud inferos. 196
Morini cxtremi horainum.
iff
Morientium paflioncs. 16^
Mortis periphrafis. 198
Mortis inllantis efligics pal-
lor.iy^. metus.ifif. con-
temptus. 51. non vulgaris
excmplum in Orpheo. 83.
apud inferos locus. 196
Mulicres inftabiles. 161
Mulicris officium , excmplo
Vencris. ^47
Muliebris audacia. 165". in-
coniUntia. 161. metus.
18)
Mufx. 77. ,87
Mufa:usvatcs. 107
Mufica in conviviis. 1 04
Mundus in vcrc conditus. 48
Mutufcxoliviferar. 13^
Myccnap. 110. fortes. j5.
clara. 91
Mycon paftor.
Myconeinfula. 118
Myricx.
Myrtus. yo. 71. Vcneri fa-
cra. 17
Mvrmidones Achillcm ad
bellum Trojanum fccuti
funt. 104
Myfia. x7
Myfus fluvius. 78
Naia-
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by coortesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Hcag.
224 A 49
I M 1
N.
NAiades. ix
Nais canJida. f
Kar fluvius (uliurca aquaal-
bus. 117
Kapets dece fylvarum . 81
Narciniis purpurcus. 1 1
Narycia pix. f o
Narycii Locpi. 137
Navale ccrtamen. 168
Naves JEnox in nymphas.
184
Navis periphrafis. 131
Navium Trojanorum incen-
dium. 183
Nautcsjfenex nauclcru8,peri-
tus in artc fua. 184
Nautx primi obfen^atores
ftellarum.
Naxosinfula» 119
Ncoera. f
Nealces. 198
Neapolis, Parthcnopc, Virgi-
lium aluit. 83
Nemus Argilleti. i4j
Ncmora iEthiopum molli ca-
ncntia lana. 41
Ncmca filva. 144
Neoptolemus ,Pyrrhus. 139.
Achillisfilius. 1 19
Neptunus cquis per marc fer-
tur. 186. tempeftatem fe-
dat.87. Trojanorum moe-
niorum exftruftor. 187.
everfbr. iio. iEneam nu-
be eripuit. iil. ad Vene-
rem. iio. ejus comitatus.
186. 187. tridens. 87
Ncptunia proles, Meflapus.
Ncrcus grandcevus , dcus ma-
ris . 79
Ncrci filia, nympha. 140
Ncritos ardua faxis. 133
Nerfa. 133
Nifira agna matri Eumcni-
dum offcrtur, 195
E X»
Nigri ^ivcnci Hecat«. U
Nilus fluviuB.
Niphxus..
Niphatcs relcgatus.
NifcVa Virgo.
Nifus, Halia^ftus 3f.36. eju
odium in Cciriin. ibu
Nifi & Euryali hiftoria. i5i
amor mutuus. iiid. ad Lu ^
nam oratio.x^^. pro Eu
ryalo in periculum obji J''
cit. ^6 "
Noflua fercnitatis indcx. 3
Nofturna iacrificia Pluto
nis. 19
Nomentura urbs. 1-3 ,
Non omnia poflumus omncsi:
I
Noricura , quam Bavaria
pleriquc nunc appellan
6
Notus ventus. 85. pccori, fi
tis>& arboribus (inifter. 3 ^
Nox fopora. 160.10g.x26h
Noftis locus apud inferosr
196. 19;
Noftis dcfcrlptio. i^o.x^fi
i6x. cjuldem initium. iii
Nubigenabimembrcs. 044^ "
Nucum fpargcndarum in nu -^Jm
ptiis mos. it «^'^P
Numce Pompilii periphrafis ^ 1
XII
NumanusjRemuIus. 171.171
Numero deus imparc gaudct.
Numcrura lupus non curat
Ni»iiitor Albae rcx.
Numicus fl. in Latio.
Nuptiarum
prodigia.
Nymphae Laurcntcs.
Nymphce Nerei filise.
Nympharum nomina.
Nyfa mous.
f
lOJ
inaufpicatarunif
153
146
77
Early European Books, Copyright© 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninkiijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
1
O-
DAxis fluviusrapidus. j
Oceanitides. 77
- )ciius , Mantus filitE TirciiaB
vatif ex amne Tufco fi-
lius , Mantuani condidit,
& de nominc matris voca-
vit. i8j
^ebalia. 7^
Debalus. X33
^ecaaliam Herculesdisjecit.
144
Denotrialtalia regio.98. 1 30.
>ftrum.
Dlex cultura. fo
3lea Dacis Hgnum. 305
Olcaftcr olivx non iaftren-
47
U9
41
71
>79
79
161
dus.
31iaros infula,
Dlivx variae.
Dlitoris laus.
iDmen.
Dmniafert a:tas.
Omnilcius Nereus.
Onagri curlii agitandi.
i^pheltcsbellisafluetus.
^^pis.77. Arruntem Camil
j Ix Amazonis interfefto-
remoccidit. 316
I Oraculum Sibyllo;. 190. Phae-
bi perperam intelkdlum 8c
interpretatum ab Anchifa.
119
Oratorcs JEncx ad Latinum.
Orcades nymphx montium.
97
Orcuspallidus. 31
Orciles infanus.i jf.i^-S. ob-
truncat ad aras patrias
Pyrrhum. 135-
Orion. 98. 140. 147. 133 .
X98
Orithyia Erichthei filia , Bo-
teaiuxor. 81.330
E X.
Ornytus. ^
Ornus ftcriKs. 4^
OrodwS. 198
Orontes Lycix claflls du-
6tor. 87.90 198. ad Achc-
rontisvada. i6id.
Orpheus in fiJvis. 19
Orphcus Threicius faccrdos.
io5
Orphci & Eurydiccs fabula.
8i,8cc. 191 • cithara fe-
ptem chordas lubuit. io6
Ories. 198
Orfilochus. 3x1
Ortygia infula , olim Plcm-
niyrium. i^f
Ofcorum manus. 133
Oflamons. 3^
Ofinius rcx. 19^
Oftrura.331. Sarranum.51.
Tyrium. 5-4
Otium Scytharum. 63
Othrys, mons Tlicflalix. 131
Ovantium ratus. ilfid.
Ovibus quid lac augcat. 64
Ovimn cura. 61 . 6x. fcabics*
& lebris.
P.
PAchynum promontorlum.
138.14^
Pacis leges.
PaQolus riuvius,
Padus fiuvius.
Padufafluvius.
Pxan, vox vincentium.
Pxftumopidum. ^_
Palxmon paftoris nomen.
7
PalaMiion Inous portuum
dcus. 187
Palamedcs. jx^
Palcs paftorum vcl pabuli
dca. 11*53 61
Palinurus JEnc^ naura. 98.
141. eiufdem intcritus.
188,198. apud inferos vi-
fitur
lll
^74
198
7«
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by coortesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Hcag.
224 A 49
I N 8
fitur ab /Enca. 199
Palladiuai i Grxcis raptum.
109. x6o
Palladia filva. 43
Paliantcuni. xj^. i6i
Pallas Euandri filius ad Her-
culem.190. excrcitusejus-
dem.ijo. hertatur ad pu-
giiam.188. intericus.xpi.
remittitur patri. j©^
Pallas Trojanis iniqua. 97.
Tritonia. 109. iii. 184
Palladis auxilii ipes Danaum
ftetit. 109. ad cam oratio
Tr.ojanorum. 141. oratio
raatrum Latinarum . 316
Palmaardua.^o. Olympica.
« , r ^+
Palmus fugax. 197
Pampinatione quando utcn-
dum. 48
Pan paftorum 8c Arcadiae
Deus. 4. 18. 13. 145^. Lu-
nam fefellit. 63. ovium
cuftos. ly
Panacca > hcrba odorifera.
ifci
Panchaia > regio thurifcris
pinguis arcnis. 41
Pandarus fcedifragus. 178
Pandari & Bitix hiftoria 8c
interitus. ^74
Pangsca, Thracicc mons. 8 1
Panopea fercnitatis dea. 36.
Nympha marina. 187
Panopes, juvcnis Trinacrius.
Pantagias, n. 144
Panthus,Phoebi faccrdos.i 13 .
ejufdcm csrdes. 116
Papaverquando (ercndum.^o.
fbmnifcrum. 17
Paphos 9 Vencri facra. 179.
180
Paphioe myrtus, 40
ParcGe 84. i8o. 331. con-
cordcs itabili ^torum nu-
minc. 10
166. it
fiiioii aff H
1 fylvcUr i»^
1
E X.
Parcntatio.
Parentum erga
itus.
Paris Dardanius
dcus.
Paris. 111. cura Darctc coifrf
tendcre folitus.i^y . paft<
Phrygius. 117. abHeien|v
hofpitio acccptus. 191. i
chilicm interfecit. 19«
ejus judiciura. 8
ParnalTus mons. 1 3 • ^
Paros infula nivea, niarm<jit;:3]
rca. II
Parthenius.198. faltus. 1
ParthenopiEus 9 inclytus ai
mis. 10
Parthenope, Neapolis, Virj
lium aluit.
Parthi.74. levcs. 7
Parthus fuga fidcns 9 vcrfi
quefagittis. 5
Pafcua ubi optima. 43 . 4
Pafiphae. 101. ejufdem
prum. 18
Patavinx urbis conditor At
tenor. 9
Patron ab Arcadia. 17
Pavoris fubiti dcfcriptio, 117^
ixl
Pecorum acgrotantium figna
6j.6<
Pcdaminibus fuWevandK vi}
tes. 4I
Pcgafus i Camiila intcrfe ^
6tus. 3%
Peleidcs, Achillcs. 18; {
Pclethronii Lapithac. y(
Pclion mons. 31
Pelops humcroinfignis cbur c
no. fz
Penates Trojani.iii. docen
-ffineam in fomnis qu< .^;
tendat. ^i^V
PeneiaTerapc. 77
Peneus, fluviusThcnalix. yi
Penthefilea Amaionum re-
gina. 3*c f
Pcn^
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninkiijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
f H I
itlieusinninus. i^S
lcrgamon in Chaonia. i^f
lelies pecudam multifaria;.
65
-^eftis defcriptio. ijo. vehe-
mcatia. 66
tilia urbs a Philodlcte con-
dita. 157
'Ibeacum arccs acrix, 1 34
Jhcedra. xoi
Wiacthontiadesifororcs Phac-
- •1 thontis in alnos. 14
«haethontis 8c Cvcni fabu-
-l|la. X85
fhanxusmons. 41
iharmaceutria. 17
f hafis, fluvius Afi«. 78
thilippici campi, 38
ihilodtctes. 137
:|hilornela, 15
Ihltgethon , Tajrtarcus fluv.
\ 104
ihlegyo: popiili. xcf
: Jthoebus, Apollo. 190
thoenix. ii-
iholoeferra. 175
i holus Centaurus. s > • H4
.'«horci Sardiniac regis exer-
-1 citus. 187. feptem fiiio-
:i rum in ^neam impetus.
\ 187
<hthia regio Sc urbs. 91
/fhyllis. 16. 17. 13
if icus Fauni pater , Sarorni
.1 filius. 115-. inavem. ii8
't*jctas. 138. Ulyffis in fuos.
•.i|*ilumnus Deus. 195-
•Hnaria domus 9 k Pinario
:| Herculis facrificulo. 143
i*inus > in hortis. 17. ad na-
^ vigia. 5*0. pro navi. 9. 184
>.^iorum fcdes apud inferos.
X07
rirt. 40.41
^iruj. 71
^ixithousThefeiamicus 199-
ft r.
Piiacivitas* tV^
Pifcatio. ij^
Pix Narycit. f9
Platanus arbor ftcrilis. 40.
potantibus umbras mini«
ftrat. 71,
Pleiades ftellae. x8
Plcmmyrium t olim Grty-
gia. 145-
Pluvia: pracfagit.
Rluto Dcus inferorum. xi*
Pocula coronandi mos. 140
l'oeni tcroces. 91^
Poetx legem naturae Satur*
ni fncculo defignant. 1x9
Politis Priami filii ca:des.
118
; Polus uterque. 31
1 Pollio. 8.9
Pollucis&Caftoris moriendi
vices. 191
Polydori interitus. 1x7. dc
eo. prodigium. ibld. cbn-
qudlub dc lcpulcro. li^id,
PolyphemusCycIops. 145
Pomorum cultura. 40.41
Pompa funebris. ^04. ^of
Pontum vcnenis abundare.
xo
Populonia civitas. ^85
Populus arbor Herculi fa-
cra. 17. in fluviis pulcer-
rima. ihd* cjufdcm peri-
phrafii. 41
Porfenna t rcx > Romam db-
fedit. %s 5
Portenta. 99 •^'^f
Portunus deus. 171
Poftuma proles ^ncx » SyU
vius ex Alcanio ncpos. 109
Potitius , Hcrculis lacrificu-
lus. 14?
Potniadcs quadrig^c f a Pot*
ciis oppido,in quo Glaucu5
cquas humanis pavit carni-
bus. 6#
Pncdarum dccimx Jovi da-
bantur.
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by coortesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Hcag.
224 A 49
^Frxmianavalis.viftorisB. 1:73
-jPr«nefte urbs x3x..a.yi. fun-
dator Ca?cuUs* 2-3^
Erxfcns abfcns. 14^
Precandifomiula. 1x3
Priamus Politis filius. 180
Priamiis Lacmiedontis filius.
^40. * rjuiclem. oues. 1 17. r
icrudelitas. io8. domusca-
pitur. iiK|,ffctttnui&cte-
-dcs; T: -jf :! r J 18. 129
f-riapus. — 16 j
: l'rincipcm bonum non d«cet
tbtam no£tcm fomno m-
^ rduccrc. 9^
.Principibus. litabant antiqui
mactatis aliquot hoftibus.
['Frincipisboni officium&ty-
pus. 8^. 89.97^x1 1. cura,
vigilantia.i6o. primavir-
tus. iii
- ppivernusvviri nomen. 17 1
Pcocris. 101
Procas Trojanx gloria gen-
tis. 109
Prochyta 9 & Inarime » infu-
Prodigium horrendum. ix8.
*'''I3X. in Afcanio. iii. in
.1 malampartem. 136
-iPi^odigia ihaufpicatanim nu-
•ii >'ptiarura.Ji jo». Julii ca:dem
.»> lccuta. 37
• P rodigibi um t>Tnc n . 17^
f ftognoftica tempeftratis. 31.
pluvix , &ventorum. 34.
ftrenitatis. 35-
-Ipromcthcus, &ejusfurtum.
Promulus a Turno occidi-
tur. %ji
Proferpina , Hecate»Juno in-
ftrnalis. 193. ipjr, rapu.
199
• Proferplnx Eumenidum ma-
tfi vacca ftcrilisimmolatur
«bi^nea* i^j
Profpera noccnt 191
Proteuis vatcs oninilcius. 79.
cjufquse transfornutio. 80.
vaticinium. ibid.
Pfythia.vitis. 75*
Pudor. 177
Pulcritudo fragilebonum. 4.
Pulcrum cflc , in armis mori.
> i ^ . •
Punicum belluin j i rx-
diiliam. 178
Purgatir '
Purpura i vcl T}
.3
Putatio vindcminm re^nitU
49
Pygmalion Didunu Irater
gcrmanus. 93. 15
Pyra Didoni exftrufta. i '
Pyracmon , unu.: cv fimn
Volcani..
Pyrgo Prianii luLuiiiiu im-
trix. i8l
Pyrgi opidiim. x8}
Pyrrhx lapides. 14
Pyrrhus , Neoptolcmus. ejus
fcrocitas. 117. intcritus.
Pyrrhicha ccrtaminisgcnus.
18
QUadrigx ab Erichthonfa
rcpertx. fS{
Qjcrcens. 1.741
QnercHs. 19. [ovi /acra.^t.'
oraculisaddidta. 39
Quictis no6turn» pcriphra»
fis. Tl7
Quirini, Romuli, irapcriu *
Q^ti^ue fuoi pdtimur
" nes. 109
Ram
R
RAmus aureys. 193. 194
Ranx teiTipcftatis indi-
. ccs. loquaces. 6y
Rapo Parthenium nccat. 198
Raitris frangendaegleba. 17
iRe^s ofiicium. . 97. xii
ReJigionis exeniplum. 113
ReJiquijc mortuorum quomo-
do fervabantur. 19,-
Remulus, Nujnaaiw. >
Remus. 93' 9^
H^rum omnium^commiuiio.
. j a^ii t: x8
^cfiirreftio mortuorum Pla-
tonica. 9, 10. 30
damanthus judex infero-
rum.
Hhactico vino Auguftus dele-
ftabatur. 41
Rhamnes interfidtur. 164
Rhea facerdos Vcftalis.
Hhenus du. biconus. irr
Rhefac. g,
JLhipheus. x 1 3, cjufilcm ^
des. 116
hodopcmons. 13
hoetus. i6c
ogi. 308
iRoma fepticoUis.f 3. a Gallis
Scnonibus capta. 15:4
Romani undcdidli. 91
Romani, milites. 6x
Romanarum rerum dcfcri-
'ptio.i)2. corum mos in
. ^cxerccnais tironibiis. ii8.
reges. XI I . ^53. imperium
fata Jovi xtcrna. 90. ma-
jefta8.3)*o. infignia. 311.
ftrages. 38
Romanas arcis coiiJitor
^ Euandcr. 144
Romancc fortitiidinis excra-
plum. 111
Romulus. ^8. ^4. 91. 1*45
. Rofaria Pxd:) biteri. 71
« 61
I N D E X.
Ruboi: pucllai;ik.
lR.ubus horrens.
Rufac opi d um. ^ J } ^
R^uriscommoda. j-r. cum ur-
bpcoJlatio. ibjj.
Ruftica facra. 1%
Rufticorum ftudia per hie*
mcm.
R-ufous hcrba.
Rutuli populi. 135. 3 1 1. aa«*
daces. 170
Rutulorum ftudia i fecurita^.
RutuJorfiiA «10.^^0% cpntr^^
iBneam. xC6
5.
SAhxLxff. mollcf. xf»
Sabxum thus. 4^'9f
SabcIIa pubes. 43
Sabcllicus ius. co
SUibini viia& rui
Ninarumraptus. 2.) 3
. )inoruin oppidum > Cir/Ci*»
Saccs.
Sacrum Hcrculeum.
Sacra peregrina. 138.
ca.
Sacroruni ritiis, . ro8.
140. X43
Socculaaurea.
Sagaris.
Sagittariorum cerpaf^^n
34;
rulU-.
i4r
178.
viminibus fccunda^*
Saliftum. 39
Sal i i , facerdotcs . 14?
Salio prxrcptus honor dolo
Nifi. 174 i7>
Salius interficitur. 198
Salix. 1 ? >
Salmoneus , divinw
S X
Early European Books, Copyrighf © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Hoag.
224 A 49
] K 9
flal& hcrb« dandsc pccori-
bus. ^4
Saroc infulaUlyffis. J35
Samothracia. 119
Samos Junonia.
Safmus. Xf9
^anguinis guttae cx arbori-
bus. i%7
Sarnus fluviui.
Sarraftes populi. ibiii.
Satlculus populus.
Stturnia arx ^ vd Janicu-
&iturnKt , Itali«. 1^^. i^f.
-' • • i^io
Saturniajuno. 84. 136 148.
198. 33X. 349
Saturnus. 53. x4j. Pici pa-
ter.xij. legiflator Italo-
rum.i44. ejus eqnus. j'^'.
$6. cjufdem fuga abjove.
144. ftella frlgida. 34
Saturni fxculo legcm natur»
• ipoecoE deftgnaruntk x 19
Saturnius, Neptunuj. 1^6
Scnea porta. J
Scinaherba. 6f
Scipiones ddri bella. 4^. duo
/ulmina belli. xii. lii.
cladesLiby». xix
Scorpius fignum coelefte. x6
Scrobcs qualcs facienda'. 45-
Scylla,Nifiregis lilia.if. 36.
navif* 168
Scylla8c Charyb^ri^ 137
Scyllaceum opidum. 141
Scyriapubes. 117
Scyth-B. 62,
Scytharum venatlo 8c vlven-
di ratioi frigora, potus. 6\ .
Sebethis nympha. 3
Securitas nimia. x64.
SecTitionis dcicriptio. 88
Scgct\in^ Vitia. 19
Seirius aftrum. 130
Sclints civitas palmofa. 14^
ScHe^us triiti8.55. cjusapud
inferos Iocus.19^. tnimi
. vires non debilitat. lyx
Senilis confilii 8c cxperientix
commendatio. 184
Serespopuli. 41*
Serranus. ^6^. fulco ftrcns.
aix
Sereni^tis indicla. 3f
Sereftus. 100. 178. i^x. acer»
fortis. x6o.x77. 34X
Sergeftus. 97. 168. i^x. 343»
a quo Sergia domus. 168
^^rpciia «idycis. 167
Scrpcntis fugatio. 64
Scrpulhim berba. 69^.
Sewi olim noa miiitabant*
Sevcrus mons. ^3^
Sibyllafolia, &vaticinandi
mos. 138. oraculum. 190.
19 1 . cum itnea ad infcros.
defcenfus. I9f
Sicani populi. i4f
SichocusiDidonis iraritus.^^.
cjus interitua. ibid. Didoni
in /nmnis app«*ret. ihsj^
Sicilia, quoB 8c Trinacria i
tribus Promontoriis. 141
Sicyonia bacca. fx
Siderum defcriptio. 30. jt
Sidera qux nautoe obfervant.
140
Sidicina acquora. 13 1
Sidonia urbs. loi. Dido. 904
Slgeum promontoriuiu. Tro-
jx. fij
:silarus^flu. JT"
Silenus. i^
Siler moilc. 39
Silvanus filvarum dcus,
Silvj^ dcfcriptio. l65
Silvia Tyrrhei filia* 1x5
Silvius itneas. 109
Siraois Huvius. 3 10. rapidus.
171
Simularc loco & temporcf
prudeatis cit« 89
Sinoa
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninkiijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
37
^6
I N D
Siaon prodltor. 109. e vincu- i
lis liberatur. ^ . 11 1 '
Sircnes moulira marina. 1^5^
Sol tempeftatum Sc bellorum
nuntius.,
Somni peripbrafis
Somnia vana 1 fuii^L.i ..ilcr-
nalis. ^ J96
Somnus fub dio cur noxius.
fcrreus^.xpS. Letlii in-
ferualisconran^uiDeus.196.
199. ad Palinii-
ejus portcc dua . . 13
Sopor , lcthi coniaii^uiiicus
195
iio. x8i
id cft , vcna-
51
72.
190
1^3
34
7f
X99
a Pal-
288
li
33
39
'3^
81.
apud infcros
Sora£lis arccs.
Sortcs Lycix.
Sparta civitas.
Spartana virgo
trix.
S ■ - cares.
, jlum rufticum.
.S,^. . jiica infcrni.
Sp-vi-cliiusjfluvius.
Spinus pruna ferens.
Stat fua culque dies.
Stella, via: dux,
Stcllx cadcntes.
Stcllio animal.
Steropes unus ex famulis Vol
cani. 147
Stlielcnus Gracorum dux.iii.
a Turno occifus.
Sthenelus > Rutulus
lante occifus.
Stimicon.
Stipulx volantcs.
Stirpium varla ratio.
Strophades infula;.
Styx fluvius inferni.31
199 100. juramentum deo-
rum. 197
Sucro RutUiiis. 341
Superftitionis exemplum,^ 14.
Supplicandi veterum ratus.
SusalUf 137
TAburnus., mons Campjt-
Jiia:. 40. 347
Talpte oculis capti.
Tar]-". -■ . ■
Ta: ■''■rj.
Tarcatuau.>|4r
3*
144
Uerculcum,
141
Tarpeiaarx. 145.2.5-3
Tarquinii reges Rouiano-
rum. XII
Tarquitus. 193
Taurorum monomachia.347.
peftis. 67, quanium vifti
Qolcant.f^. iijf^ . .ribus
ipirantes, 4^
Taxns arbor Ac][uiiOi*em &
fngora amat.
Taygete.
Taygcti canes.
Teda arbor.
Tegeaopidum A
Tclebocc, popuL
Tclon.
Tcmeritas. 17 f.
notanda.
Tcmpe. frigiJa
42-
74
54
50
»73
-33
Tempeftatls fLj.
ptio. 85. 131.
pro^noilica. 33
no ledatur.
Temj^cftatu'
Tcmpus irr
pcena C]us
177. 178
5-1. l*cneia.
77
ci.fcri-
ifo. j6f.
aNcptu-
87
3^
190.
confumit oiuiiia. x^. cius
longinquitas magnam fert
rerum mutationem . 1 37
Tencdosinfula. 105-. 1 1.7
Tcreusinavcm. ic
Terra optima, quxnam. 44
Terra: qualitas quomodoex-
ploranda 44.. motus. 37.38
Teucrus Trojanorum au6tor.
119
S 1 Tha-
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by coortesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
ThallaMiifa. 13.77- 187
Thebisqui occubuerint. lOi
Thmnodoon flavius. 3x0
Thcfei apud infcros prxce-
ceptum.ioj. Profcrpinam
rapuit. J99
ThcflTalic^ montes. 13 1
Thetis. 9
Thraccs quondam fub Lycur-
go. ' ii5
Thns in Avabia crefcic. 95-
Thybris rex. 145-
ThybrisjTiberis fluvius. 186.
ixi. iif. X37. undc di-
£tus. i^f. conftitit. xjS.
-^uex ceu deus apparct in
fbmno. 136.137
Tliymbra herba. 69
Thymbrxus Apollo. 77
Thymoetcs. lOf* 338
Thymum hcrba. 16
Thyrfis paftor. 1 5-
Tiberinus , fiuvius Thybris.
78. 13 f
Tiberis Tufcus, Thybris. 38
Tibur fuperbum. 1:^0
Tigris fluvius. 3. navis. i8i.
animal. 11. peffima. 60.
Hyrcana. i^'^
Tiliaarbor. 73
TimaVus fluvius. 17. 66: 90
Timor ad fugam veloccs ta-
cit.141. animps dcgenc-
resarguit. 143
Timoris natura & effe£tus.
117.351
Tineflc durum genus. 75:
Tiphys. 9
Tirynthius, Hercules. 141
Tifiphone apnd infcros. 104.
pallida. 68. 158. ultrix.
104
Tithonus. 5-4. Aurorac mari-
^yt'' . . 57
Tithonia conjux , Aurora.
146
Tityrus.. i. 8. 10
Tityus, Terr|c filius , buj\\^
E ll.
apud inferos poenae. tof
Tmarus, prxceps animi. 17^
Tmolus mons. 16. fcraxvi-
ni. 41
Tolumnius augur foedifra-
gus.33jr. felix.314. oeq-
fus. 340
Tonitrua. 33. finiftraprolpq-
ra. ii*^
Tophns fcabcr. 44
Torquatus Manlius.iii. Tar-
pcix arcis cuftos. 1^3
Trabatc tclum. 336
Trabca. 118. 130. 311
Trinacria yEtna> Sicula. 141.
cjulque defcriptio. i^/J.
Trinacriapubcs. 177
Trinacrii juvcnes. 173
Triones. 104
Triones nauta: obfervant. 140
Triticum.quando ferendum.
3^
Triton.88. navis.184. Kli-
fenum fubmcrfit. 193
Tritones. 187
Tritonia Pallas. 1 19 x11.184
Trivix , feu Dianx, facerdos,
Sibylla Curaxa. 190. cjus
lucos petit iEneas. ihiJ.
Hippolytum ab(condit.i34
Triumphi Csefaris prarcipui.
Troja Neptunia. iii. cum
neminc cccidit ^fo. auftor
ejus ApoHo. 5-4. ejufdem
excidii dc/criptio. 1 1 3
Troja , urbs in Siciliaab JE'
neacxflru£k. iSf
Trojaludus. 181
Trojanorum origo. 131. co-
lonia. 49. excidium Car-
thagine piftum. 96. Cur
eisinvifa funo- 85*. virtus,
&• in commutandis armis
folcrtia. ii^, ctcdcs a (ijis.
ihJJ. reiiquix ad iEneam
coIIcEla:. iij-. famcs. iiy.
Icctitia^ fataliterra cogni-
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
I K
t^i.thid. dona Latino da-
ta.iio, cccdes. 170. na-
ves a mulieribusincenfe.
Troilus Priami filius.95. cjus
interitus. - ibid,
Tubxinventores , Tyrrhcni.
Tulla , una fbciarum Camil-
lcc. 310
Tullus Hoftilius. XTI.X5J.
Mctium quadrigis diftra-
xit^ ibid,
Tumultuarius populi labor.
Turris ruina in Grnccos. 117
Turnus infanus Rutulos ad
arma hortatur. ^19. leoni
comparatur. 318. falfam
iEncx iec)uitiir imaginem.
196. Pallanti congrefTus,
euni interficit.i^i.^ad iE-
ncam. 351. Faunum. 348.
occiditiir ab-iEnea. 35-3
Turni qualis in prcrlio liic-
ce(rus.i77. virtus abfente
-^nea. 336^ ducum 8c fb-
ciorum cjus catalogjs.13 1.
gcncrofitas. 318. intraci-
vitatem Trojanorum ra-
bies. X77. magnanimitas.
313. ad Jovcm conqucftio
de turpi fuga. 196. rabies
in niortem ultro ruentis.
^S^i. cum iEnea monoma-
chia. 347
Tufcusamnis 383. ejusfilius
Octwis, ib}d, eoclauduntur
Arcades. 149. rroximi A-
runci &: Rutuli^ 311
Tufcus, Tibcris. 38
Tydcus Tiiebanorum dux.
lOX
Tympana. fo. matrisldxa:.
^71. 173
Tyndarii. 1 19. iio
Typhocus> T^irncfilius. 31.
3.44
D E X.
Typhoeo impofita Inarime,
infuia 8c mons. 17 ^
Tyrannidis cxemplum. 95
Tyrannorum vita incerta.
30X. animus plcbisinty-
rannum. ibid.
Tyres a PalUnte intcrfcdlus.
x89
Tyrrhcna rc^na. xyo. arva.
X. opida. 3 18
Tyrrlienum ctquor. 86
1'yrrkeni infenfi Mczcntiuni
oderant proptcr tyranni-
dem. 19^5. 197. primi tu-
bam invenerunt. ifo. co-
rum cum Trojaais bel-
lum. 195
TyrrhcusiSc cervuscjus,cau(^
(a Latini bcili, 116. rir,
&c.
Tyrus. 93
Tyrii bilingue?. lor . coloni
Carthaginis. 84
Tyrium ollrum. 5-4,
Tyrix virgincs. 9^
Tyriiinhumani, ^%
V.
VAccT quando non mul-
genda?. ^8
Valerus haud cxpers virtuiis
avitiv. 158
Vari poctae laus & amor. 13.
14.11
Ucalcgon Trojanus
Vclinus portus.
Vclinifontcs.
Venatio.63. apparatus
pulcra cjus dtlcriptio.
Vcntixprognoitica.
Ventorum natura 8c patria
85. ratio. 34
Ventofagloria. 31^
Venulus, lcgatus. 136. cjus-
dcm refponllim a Diome-
198
, 8c
149
34
^^309. kteriius.
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by coortesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Hcag.
224 A 49
I M B
Vcnus Anc» apparet. iio.
144. venatrix obvia fit iC-
nea:. 91. ad Cupidinem.
101. adJovcm.i/S. ex-
poftulat cum Jove.90. ad
Ncptunum pro Trojanis.
186. a Volcano itnexar-
ma impctrat. 146. ofFert.
xjx. lententiam Junonis
approbat. 149. ^ Diomcdc
vulnerata.310. JEncxvuU
nus ranat.339. maiculos
ecjuos cnervat. 59
Veneris cura Afcanius. x6
Vcneri loca facra. 1-79
Vcr.48. affiduum in Italia.
41.43
Vefcvusmons. 4J
Vefter. ly . frigidus. 61
Vcfta. 38.78.91
Vefulus mons. 2.97
Vetuftatis vis. 137
XJfcns Latinorumdux. ^36.
19X
Vicia legaminis gcnus. X7
Viftorum falus. 114
Vindiftx imprccatio. 119.
103
Vipcra. ^4
Virbius. ^34
Viri a mulicribus facile vin-
cuntur. H<5
Viri eft,afFe£lum rationcvin-
cerc.
Virtus immortales facit. 191
Virtus in pulchro corporc
gratior. ^74
Vita hominum brcvis. xpo
Vitaruftica,beata.yi. Mc-
tabi in montibus 6c inter
fcras. 3^7
Vitibus fimum iniicieadum.
48
Vitis Eaccho facra. ^ 1 7
Vitium genera. 41 . fatio. 47.
plantatio. 39. fofTio. fo.
puiatic.48, folum. 44
Vitulorum cura, cibus,traftt-
tio,ufus. 57
Vitula facere. . 7
Ulmus. 5^
Ulva. , )o8
UlylHs 8c Cyclopis fabpla.
, i4Xri43
Ulyflis invidia Palamedes in-
teriit. 106. 107
Umbrxinfernales. 197.-199-
paternx.
Umbro. X34
Ungcndorum cadavcrum
mos. i9>
Volcanus,proigne. 113. pa-
tcr Lemnius. 148
Volcanidoli. 77
Volcania infula, 8c fabrica.
^47
Volfcentis cxdes. 167. x68
Volfci populi. 43-^*9
Volturnus fluvius. 135
Vohifus.
Voluptatc fua quifquc duci-
tur. S
Votum quod fiebat apud ve-
teres > dum libabant dis
vina. i®3
Urbis incommoda.
Urbium conditores civica
cor ona infigniti^ x i o
Uri. 67
Urfi deformes. 60
Vulnera non tegcnda.
XAnthus. 96. I jo. 187.
191
Xantho nympha. 77
Z.
ZAcynthus, Ulyflls infu-
la. 133
Zephyri aui*x tepentes. 47
Zonarum 8c fphcurx raiio. 42*
F I N I S.
Early European Books, Copyrighf © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliofheek, Den Haag.
224 A 49
Early European Books, Copyright <D 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
Early European Books, Copyright €> 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliofheek, Den Haag.
224 A 49
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
Early European Books, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49
Early European Bcxjks, Copyright © 201 1 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy o( Koninklijke Bibliotheek, Den Haag.
224 A 49